TOELICHTING OUDERS BIJ DE DYSLEXIERAPPORTAGE

Transcriptie

1 TOELICHTING OUDERS BIJ DE DYSLEXIERAPPORTAGE In het dyslexierapport worden een aantal afkortingen en begrippen gebruikt die nadere uitleg behoeven. In de lijst die volgt worden deze in het kort uitgelegd. AVI leesteksten Het doel is om na te gaan in hoeverre de leerling de benodigde technische leeskennis, vaardigheden en strategieën beheerst en toepast bij het lezen van teksten.met behulp van de AVIleesteksten kan bekeken worden hoe goed de leerlingen zijn in technisch lezen en kan worden nagegaan waar eventuele leesproblemen zitten.naast het vaststellen van het AVI-niveau gaat het er bij deze toets ook om, dat er een foutenanalyse wordt gemaakt. Hierdoor is het mogelijk informatie te verkrijgen over de wijze waarop het kind presteert op de onderdelen: kennis, vaardigheden en strategieën. Cito A t/m E Een Cito-score drukt een toetsscore uit, aangegeven met een letter (A t/m E). Cito vergelijkt de score van een kind met een landelijk gemiddelde score van kinderen in dezelfde groep. De letters hebben de volgende betekenis: - Niveau A: Goed tot zeer goed - Niveau B: Ruim voldoende tot goed - Niveau C: Matig tot ruim voldoende - Niveau D: Zwak tot matig - Niveau E: Zeer zwak tot zwak Continue benoemen en woorden lezen Test voor het meten van de benoemsnelheid van kleuren, cijfers, letters e.d. Er blijkt vaak een probleem te zijn met de snelheid waarmee materiaal wordt gedecodeerd. Differentiaaldiagnostiek Diagnostiek waarbij onderscheid wordt gemaakt tussen het feitelijk probleem en co-morbiditeit. DL Didactische Leeftijd: het aantal maanden dat het kind onderwijs heeft gevolgd, gerekend vanaf groep 3. Een schooljaar telt hiervoor 10 maanden. Voorbeeld 1: een kind zit in groep 3 en het is bijna zomervakantie, dan heeft het kind een didactische leeftijd van 10. Voorbeeld 2: een kind zit in groep 5 en het is eind november, dan heeft het kind een didactische leeftijd van 23 (10 maanden groep maanden groep maanden groep 5). DLE Didactische Leeftijd Equivalent: dit drukt een toetsscore uit, vergeleken met de didactische leeftijd. Voorbeeld 1: het kind maakt eind groep 3 een spellingstoets en haalt een DLE van 10. Dit betekent dat het kind een score heeft gehaald die precies overeenkomt met het aantal onderwijsmaanden dat hij heeft gevolgd. Voorbeeld 2: een ander kind haalt op dezelfde toets een DLE van 6. Deze score komt overeen met 6 maanden onderwijs. Echter, dit kind heeft 10 maanden onderwijs gevolgd, wat betekent dat er sprake is van een achterstand van 4 onderwijsmaanden. Zowel de achterstand in onderwijsmaanden als de voorsprong in onderwijsmaanden kunnen hieruit worden afgeleid. MV/EE pagina 1

2 DMT De afkorting staat voor Drie Minuten Toets. Het doel is de leesvaardigheid van losse woorden te bepalen en te analyseren. Deze toets bestaat uit drie losse kaarten. Het kind krijgt één minuut per kaart. Hiermee kan bekeken worden hoe goed de leerlingen zijn in technisch lezen en kan worden nagegaan waar eventuele leesproblemen zitten. - Kaart 1: bestaat uit eenlettergrepige woorden. - Kaart 2: bestaat uit eenlettergrepige woorden met medeklinkerclusters voor- en/of achteraan. - Kaart 3: bestaat uit meerlettergrepige woorden. Doublure Wanneer er sprake is van een doublure betekent dit dat een kind een groep voor het tweede schooljaar doet of heeft gedaan. Dit wordt in de groepsverloop aangegeven met een dubbel groepscijfer ( of ). DTLAS Diagnostiek Technisch Lezen en Aanvankelijk Spellen. Dyslexie Typerend Cognitief Profiel Lees- en/of spellingsproblemen komen voort uit een aantal basale zwaktes welke liggen op het gebied van (1) De fonologische verwerking: het omzetten van klanken in woorden (2) De grafeemfoneemassociatie: het koppelen van klanken aan letters en lettercombinaties (3) Het snel serieel benoemen: het snel achter elkaar benoemen van geschreven letters. EMT/BRUS De afkorting staat voor Één Minuut Toets. Het is een toets waarmee de technische leesvaardigheid bepaald kan worden. De toets bestaat uit een kaart met vier rijen losse woorden met oplopende moeilijkheidsgraad. Het kind moet de woorden zo snel mogelijk en met zo min mogelijk fouten voorlezen. Hiervoor krijgt hij/zij één minuut. Het doel is om na te gaan in hoeverre het kind in staat is om losse woorden technisch juist en vlot te lezen, de juiste strategie te kiezen en geautomatiseerd deze kennis toe te passen. Fonologische taalvaardigheden Een aspect van taalvaardigheid. Het vermogen klanken te kunnen onderscheiden en correct te kunnen gebruiken en te kunnen bewerken. Groepsnormen Per toets worden de prestaties gescoord aan de hand van groepsnormen. Groepsnormen bevatten scores van kinderen uit een bepaalde jaargroep of leeftijdscategorie, waarmee de score van het getoetste kind wordt vergeleken. Aan die scores zijn weer standaardscores verbonden. MV/EE pagina 2

3 Klanksplitsing Aan het kind wordt gevraagd om het woord te noemen dat overblijft wanneer een bepaalde klank of lettergreep wordt weggelaten. Klepel De Klepel is een test voor de leesvaardigheid van woorden die niet bestaan. Hierdoor hebben de kinderen geen houvast aan de betekenis van het woord. Het gaat dan om de leesstrategie. Het kind moet proberen de woorden zo snel mogelijk en met zo min mogelijk fouten voor te lezen. Hiervoor krijgt hij/zij twee minuten. Het doel is om na te gaan in hoeverre het kind in staat is om losse woorden technisch juist en vlot te lezen, de juiste strategie te kiezen en geautomatiseerd deze kennis toe te passen. Daarnaast wordt door middel van de vergelijking van de resultaten van de Brus/EMT en de Klepel nagegaan hoe goed de leerling zonder compensatie (met name het gebruik van woordbegrip) woorden van dezelfde structuur kan decoderen. Letters benoemen Het kind krijgt een kaart met daarop 36 letters. Het gaat om de snelheid en de accuratesse van het oplezen van deze letters. Hiermee wordt de klank-tekenkoppeling gemeten, dus het koppelen van een waargenomen grafeem (teken) aan het juiste foneem (klank). Letterdictee Hierbij worden 36 letterklanken (fonemen) aangeboden. Het kind moet de bijbehorende letter opschrijven. Het gaat hierbij om de klank-tekenkoppeling. Het kind moet bij het aangeboden foneem (klank) het juiste grafeem (teken) opschrijven. Letterverwisseling Bij dit onderdeel wordt aan het kind gevraagd om de beginletters van twee woorden te verwisselen. Niet-verbale werkgeheugenvaardigheden Het vermogen om niet-verbale informatie op te vragen en op te slaan. Percentielscore Een percentielscore is een getal tussen de 0 en 100 dat laat zien hoeveel procent van de leeftijdgenoten een lagere score behaalde dan uw kind. De percentielscore geeft aan hoeveel procent van de leerlingen in de referentiegroep evenveel of minder antwoorden goed had. Een percentielscore van 15 betekent dat 15% dezelfde of een lagere score heeft behaald en dat 85% een hogere scoorde behaalde. Hoe hoger de percentielscore, hoe beter de leerling gepresteerd heeft vergeleken met andere leerlingen. PI-dictee Het doel is om na te gaan in hoeverre het kind de (letter)kennis, vaardigheden, spellingregels en strategieën beheerst en adequaat toepast bij het opschrijven van gedicteerde woorden. MV/EE pagina 3

4 Ruwe score De opgetelde score van een test. Dit is de uitkomst van: het aantal gelezen/gemaakte items min de aantal foute items. Semantische taalvaardigheden Het kunnen toekennen van betekenissen aan woorden en het kunnen toepassen van deze betekenissen in de context. Standaardscore/Normscore De score in vergelijking met de normgroep (een groep met dezelfde kenmerken). Bijvoorbeeld op leestesten kan een normscore aangeven hoe een kind gepresteerd heeft ten opzichte van andere kinderen uit dezelfde jaargroep of leeftijdscategorie. De normscores lopen van 1 tot en met 19 en zijn als volgt verdeeld: - 1-3: zeer zwak - 4, 5: zwak - 6, 7: benedengemiddeld : gemiddeld : hoog - hoger dan 17: zeer hoog Toetsmoment De toetsscores van een kind worden vergeleken met de groepsnormen van zijn/haar huidige jaargroep. Per jaargroep bestaan er twee normen; bijvoorbeeld Midden groep 6 (M6) is januari en Eind groep 6 (E6) is juni. De norm die gebruikt wordt is afhankelijk van hoeveel maanden onderwijs het kind in de betreffende jaargroep al gehad heeft. In de maanden maart, april, september en oktober worden zowel de midden- als de eindnormen gebruikt. Deze maanden zijn namelijk niet duidelijk onder te verdelen in midden of eind. Verbale werkgeheugenvaardigheden Vermogen om verbale informatie op te slaan en op te vragen. Kinderen met dyslexie kunnen moeite hebben met het korte termijngeheugen. WISC-III NL De meest gebruikte intelligentietest voor kinderen tussen de 6 en 16 jaar. Het geeft een beeld van de intelligentie van het kind op totaal, verbaal (talig) en performaal (handelingsgericht) niveau. MV/EE pagina 4

5 Verklarende woordenlijst WISC-III NL: de meest gebruikte intelligentietest voor kinderen tussen de 6 en 16 jaar. 1. Onvolledige Tekeningen (OT) Het kind bekijkt gekleurde plaatjes van alledaagse voorwerpen en situaties waaraan een belangrijk onderdeel ontbreekt. Het kind moet ontdekken wat er mist. 2. Informatie (IN) Er worden vragen gesteld waarmee gekeken wordt naar de algemene kennis van het kind over gebeurtenissen, dingen, plaatsen en mensen. 3. Substitutie (SU) Het kind krijgt een blad met eenvoudige figuren (6-7 jaar) of getallen (8-16 jaar). Bij die figuren/getallen hoort een bepaald teken. Bovenaan het blad staat welk teken bij ieder figuur/getal hoort. Binnen een korte tijd moet het kind proberen zo veel mogelijk goede tekens in te vullen. 4. Overeenkomsten (OV) Het kind hoort twee woorden die alledaagse dingen of begrippen weergeven. Het kind moet de overeenkomst(en) tussen beide woorden aangeven. 5. Plaatjes Ordenen (PO) Bij dit onderdeel worden gekleurde plaatjes in een willekeurige volgorde aangeboden. Het kind moet de kaartjes in een goede volgorde leggen zodat er een logisch verhaal ontstaat. 6. Rekenen (RE) Bij deze subtest lost het kind rekenopgaven uit het hoofd op. Het kind mag geen papier gebruiken en moet mondeling het antwoord geven. Het gaat hier om zogenaamde redactiesommen (het kind krijgt een kort verhaaltje waaruit het zelf de som moet afleiden, bijvoorbeeld Thomas had 8 knikkers en verloor er 3 ) en niet om technisch rekenen (daarbij is sprake van een droge som zoals 8 3 = ). 7. Blokpatronen (BP) Het kind krijgt gekleurde blokjes waarmee het van een voorbeeld bepaalde patronen moet naleggen. 8. Woordkennis (WO) Het kind krijgt allerlei woorden te horen en moet omschrijven wat elk woord betekent. Er wordt gekeken hoe de woordenschat is ontwikkeld. 9. Figuur Leggen (FL) Het kind krijgt stukjes van een legpuzzel. De stukjes moeten goed tegen elkaar worden aangelegd, zodat het figuur klopt. 10. Begrijpen (BG) Het kind krijgt allerlei vragen waarbij uit het antwoord moet blijken of het in staat is alledaagse problemen op te lossen en het sociale regels en begrippen snapt. MV/EE pagina 5

6 11. Symbolen Vergelijken (SV) Het kind krijgt een blad voor zich met groepjes figuren. De opdracht is om zo goed en zo snel mogelijk te kijken of er in het groepje figuren een figuur staat dat precies hetzelfde is als het voorbeeldfiguur ernaast. 12. Cijferreeksen (CR) De onderzoeker noemt een reeks getallen. Het kind moet deze in dezelfde volgorde, en later in omgekeerde volgorde, nazeggen. 13. Doolhoven (DH) Het kind krijgt een aantal doolhoven op papier waarbij het met een potlood de juiste weg naar buiten moet zien te vinden. Factorscore De factorscore is een gemiddelde score van een aantal onderdelen van een test. Betrouwbaarheidsinterval Het betrouwbaarheidsinterval wordt gebruikt om aan te geven hoe zeker je bent van een geschatte waarde binnen het interval. Vaak wordt het 95% betrouwbaarheidsinterval gebruikt. Hiermee wordt aangegeven dat indien je het onderzoek 100 keer zou herhalen de uitslag minstens 95 keer binnen het 95% betrouwbaarheidsinterval ligt. Het betrouwbaarheidsinterval geeft dus een reëler beeld van de intelligentie van het kind dan alleen het cijfer. Schalen Totale intelligentie (TIQ: De uitkomst van een afgenomen intelligentietest. Het is het gemiddelde van de performale intelligentie (PIQ) en de verbale intelligentie (VIQ). Verbale intelligentie (VIQ) Het VIQ is een meting van alles wat betrekking heeft op woordenschat, taalgevoel, redeneringsvermogen, etc. Performale intelligentie (PIQ) Het PIQ meet de ruimtelijke vaardigheden. Dit heeft betrekking op het probleemoplossend denken, werken in concrete situaties, opslaan van visuele informatie, motorische snelheid, etc. MV/EE pagina 6

7 Factoren Verbaal begrip Feitenkennis, logisch denken en uitdrukkingsvaardigheid. Perceptuele organisatie: Aandacht voor details, analyseren van patronen en het samenvoegen van details tot gehelen. Verwerkingssnelheid Testonderdelen die een beroep doen op het zo snel mogelijk verwerken van visueel weergegeven informatie. MV/EE pagina 7