COMPETENTIEPROFIEL VAN DE DOCENT ONDERNEMERSCHAPSTRAJECT

Transcriptie

1 COMPETENTIEPROFIEL VAN DE DOCENT ONDERNEMERSCHAPSTRAJECT

2 2 COMPETENTIEPROFIEL VAN DE DOCENT ONDERNEMERSCHAPSTRAJECT Het competentieprofiel voor docenten in een ondernemerschapstraject is het resultaat van het werk van een focusgroep waarin experten, docenten en pedagogisch adviseurs actief waren. In totaal werden 9 competenties gedefinieerd die werden opgedeeld in deelcompetenties en werden vertaald in gedragsindicatoren. Die indicatoren zijn relevante en essentiële gedragingen die een docent in een ondernemerschapstraject in staat stellen om succesvol in de opleiding te staan. Ze geven tevens aan hoe de docent een ondernemend leerklimaat kan stimuleren. LLL COMPETENTIE CULTURELE COMPETENTIE DIDACTISCHE COMPETENTIE PEDAGOGISCHE COMPETENTIE COMPETENTIE TECHNOLOGISCHE COMPETENTIE TEAM ORGANISATORISCHE COMPETENTIE EVALUERENDE BEROEPSGERICHTE COMPETENTIE COMPETENTIE

3 3 INHOUD Competentieprofiel van de docent ondernemerschapstraject... 2 Didactische competentie... 5 Professioneel en klantgericht met de cursisten omgaan...6 Vertrekken vanuit beroepskennis en ervaring als ondernemer...7 Beschikken over een plan om de opleiding succesvol te maken...8 Inspelen op het engagement van de cursisten...9 Ondernemersvaardigheden trainen door variatie in opdrachten en aanpak...10 Pedagogische competentie...11 Inspireren en coachen tot ondernemerszin...11 Evaluerende competentie...12 Meten van efficiëntie en gepast bijsturen...12 Beroepsgerichte competentie Het eigen beroepscompetentieprofiel beheersen en de sector goed kennen...13 Organisatorische competentie Functioneren binnen een organisatie en eigen opdrachten organiseren...14 Teamcompetentie...15 Goede contacten en relaties met anderen opbouwen en onderhouden...15 Technologische competentie...16 Nadenken over de toekomst en de meest actuele technologie gebruiken...16 LLL-competentie...17 Alert blijven en open staan voor verbeteringen...17 Culturele competentie Maatschappelijk verantwoord ondernemen integreren...18 Nota s...19

4 4 STRAMIEN COMPETENTIE Beschrijving van de competentie in de context van de SYNTRA docent. DEELCOMPETENTIE Deelaspect typisch voor het ondernemerschapstraject. Dit is voor een aantal deelcompetenties (met ster) de vertaling van ENTRE-spiegel competenties naar een ondernemend leerklimaat. Gedragingen: zichtbare of meetbare aspecten van de competentie.

5 5 DIDACTISCHE COMPETENTIE De SYNTRA-docent staat op het raakvlak tussen de eigen beroepswereld en de opleidingswereld die een aantal vereisten oplegt. (curriculum, c-proef, administratie ) Lesgeven is vooral een zaak van inspelen op de vragen van de cursisten en zo concreet en praktisch mogelijk te werk gaan. Voor de docent betekent dit: Ik werk competentiegericht, vertrekkend van de specifieke beroepscompetenties die nodig zijn om het vak uit te oefenen. Ik confronteer de cursisten met realistische probleemsituaties (vraagstukken, opdrachten). Die situaties zijn aangepast aan het niveau van de cursisten (individueel) en nemen toe in moeilijkheidsgraad (complexiteit, tijdsdruk, ). Ik blijf een ondernemer en een voorbeeld van ondernemerscompetenties. Ik kom op tijd en goed voorbereid naar de cursus. Ik weet op voorhand zeer goed wat we gaan leren, en met welke opeenvolgende stappen we dat zullen organiseren. Ik gebruik de methodes en media die momenteel beschikbaar zijn om boeiend en (inter)- actief op te leiden. Als docent moet ik het niet zozeer goed kunnen uitleggen. Ik kan cursisten actief rond de leerstof laten werken. Ik durf zelf een stap achteruit te zetten en laat de deelnemers zelfstandig oplossingen zoeken.

6 6 DIDACTISCHE COMPETENTIE PROFESSIONEEL EN KLANTGERICHT MET DE CURSISTEN OMGAAN* 1. Ik pas mijn werkwijze aan op basis van de kenmerken van de cursisten (verwachtingen, ervaringen, achtergrond ). 2. Ik kies voor een aangename, professionele werksfeer. 3. Ik bevorder de communicatie en interactie tussen cursisten onderling en tussen mij en de cursisten zo veel mogelijk.

7 7 DIDACTISCHE COMPETENTIE VERTREKKEN VANUIT BEROEPSKENNIS EN ERVARING ALS ONDERNEMER* 4. Mijn concrete werksituatie is het start- en eindpunt van de opleiding. 5. Tijdens mijn beroepsuitoefening verzamel ik materiaal en inspiratie voor oefeningen en nieuwe werkvormen. 6. Ik geef realistische taken en opdrachten om wat we leren in te oefenen. 7. Ik beschouw de cursist als een beginnend beroepsbeoefenaar. 8. Mijn lespraktijk weerspiegelt de visie op opleiden van het SYNTRA-netwerk.

8 8 DIDACTISCHE COMPETENTIE BESCHIKKEN OVER EEN PLAN OM DE OPLEIDING SUCCESVOL TE MAKEN* 9. Ik baseer mij op het officiële programma van SYNTRA Vlaanderen. 10. Ik bepaal op voorhand wat de cursist aan het eind van de les moet kennen/kunnen/ willen. 11. Ik zorg voor samenhang en een logische opbouw van de cursus, afgestemd op andere onderdelen van de opleiding. 12. Ik wijs cursisten op het verband tussen nieuwe vaardigheden en informatie en reeds verworven competenties. 13. Ik gebruik schema s om de cursusinhoud toegankelijk te maken. 14. Op het eind van een les voorzie ik een heldere samenvatting met inbreng van de cursisten en/of mezelf.

9 9 DIDACTISCHE COMPETENTIE INSPELEN OP HET ENGAGEMENT VAN DE CURSISTEN* 15. Ik kan me verplaatsen in de verwachtingen en ervaringen van de cursisten. 16. Ik stel regelmatig vragen of geef opdrachten om te weten of de cursisten alles begrijpen. 17. Ik betrek bewust àlle cursisten bij de cursus (door oogcontact, door ze aan te spreken...). 18. Ik gebruik verschillende manieren om de volle aandacht van mijn cursisten te krijgen.

10 10 DIDACTISCHE COMPETENTIE ONDERNEMERSVAARDIGHEDEN TRAINEN DOOR VARIATIE IN OPDRACHTEN EN AANPAK* 19. Ik kan me verplaatsen in de verwachtingen en ervaringen van de cursisten. 20. Ik laat de cursist nadenken en plannen, uitproberen en evalueren, beslissingen nemen en organiseren. 21. Ik bewaak het evenwicht tussen vertellen, demonstreren en de cursist zelf laten werken. 22. Ik stel vragen en geef oefeningen waardoor de cursist aan het werk gezet wordt. 23. Ik breng variatie in de lessen door veel verschillende werkvormen te gebruiken. 24. Ik gebruik (groeps)werkvormen waarbij de cursisten onderling informatie uitwisselen en van mekaar leren. 25. Ik ga op zoek naar actieve manieren om een les vorm te geven (rollenspel, interview, panel, groepsopdracht ). 26. Ik breng een voorbeeld van een probleem uit de praktijk mee om het geleerde op toe te passen.

11 11 PEDAGOGISCHE COMPETENTIE De hele cursus is doordesemd van de typische ondernemersattitudes: zin voor initiatief, zelfstandigheid, autonome beslissingen nemen, medewerkers kunnen begeesteren, op eigen benen staan, durf om risico s te nemen, creatief oplossingen zoeken, zichzelf realiseren als ondernemer e.d. Op lange termijn zijn die attitudes van doorslaggevend belang. SYNTRA-opleidingen zijn gericht op ondernemende personen. Voor de docent betekent dit: In de cursus heb ik oog voor het gedrag van de cursist en betrek ik het mee in het opleidingsgebeuren. Naast de functie van trainer ben ik dus ook een begeleider, en een gesprekspartner. Ik moedig aan en ondersteun. Als een coach zie ik het potentieel van een succesvolle ondernemer in elke cursist. Ik gedraag me als rolmodel in mijn vakgebied. Als docent breng ik deze expertise binnen en stuur ik de cursist met opdrachten naar buiten. Leren stopt niet aan de deur van het leslokaal. INSPIREREN EN COACHEN TOT ONDERNEMERSZIN* 27. Ik straal liefde voor mijn vak uit naar de cursisten en tracht die bij hen aan te wakkeren. 28. Ik moedig de cursist aan om te spreken, te antwoorden, mee te werken, te participeren. 29. Ik ben bewust bezig met het stimuleren.

12 12 EVALUERENDE COMPETENTIE Als we kwaliteit nastreven, moeten we alle aspecten daarvan zo goed mogelijk meten. Dus evalueer ik mijn cursus, het gebruikte materiaal, mijn eigen optreden, Voor de docent betekent dit: Ik geef bij de start van de opleiding informatie over de manier waarop er geëvalueerd wordt. Zo kunnen de vorderingen van de cursist, individueel en als groep bijgehouden worden. Ik trek er persoonlijk mijn lessen uit en ik geef feedback zodat de cursist weet waar hij of zij staat en wat er van hem of haar verwacht wordt. Bij formele proeven of examens respecteer ik de opgelegde normen. Ik gebruik de evaluatiedocumenten die binnen mijn SYNTRA aanwezig zijn. Als een cursist niet slaagt, onderzoek ik ook in hoeverre ik daar als docent zelf deel aan heb. METEN VAN EFFICIËNTIE EN GEPAST BIJSTUREN* 30. Ik toets de theoretische kennis van de cursist aan de hand van een praktische toepassing. 31. Ik kan individuele feedback geven waarmee de cursist echt iets kan doen. 32. Ik volg de opgelegde normen met betrekking tot de eindevaluaties (C-proef). 33. Ik organiseer regelmatig evaluaties om mijn eigen aanpak te evalueren en bij te sturen.

13 13 BEROEPSGERICHTE COMPETENTIE Ik stel mijn professionele expertise ter beschikking aan de cursisten als toekomstige collega s. Ik vertrek daarbij van het beschikbare programma. Dit geeft aan welke beroepsgerichte competenties moeten worden uitgewerkt. Maar mijn expertise is dubbel: deze van de vakmens maar ook deze van de ondernemer in dat vakgebied. De twee golflengtes blijven doorklinken in de opleiding. Voor de docent betekent dit: Ik moet niet alleen de hier en nu geldige kennis, inzichten en vaardigheden zien bij te brengen, maar ook de attitude en knowhow om permanent bij te leren over het beroep. De contacten en informatie hiervoor verzamel ik o.a. via mijn professionele collega s, beroepsverenigingen en vakliteratuur. Ik stimuleer de cursisten om bvb naar een vakbeurs gaan en daar professioneel het maximum uit te halen. HET EIGEN BEROEPSCOMPETENTIEPROFIEL BEHEERSEN EN DE SECTOR GOED KENNEN* 34. Ik beheers de vaktechnische competenties van mijn beroepsprofiel (vakkennis, technische werkwijzen ). 35. Ik maak gebruik van meerdere bronnen en kanalen om mezelf bij te scholen in mijn beroep. 36. Ik bereid cursisten ook voor op hun toekomst als ondernemer in dit specifieke beroep.

14 14 ORGANISATORISCHE COMPETENTIE Als we kwaliteit nastreven, moeten we alle aspecten daarvan zo goed mogelijk meten. Dus evalueer ik De groeiende aandacht voor cursist- en docentopvolging, procescontrole, kwaliteitszorg, individualisering van de leertrajecten enzovoort voorspellen een evenredige toename van procedures. Dat vergt een dosis organisatiekunde en vertrouwdheid met procedures. De opleiding vindt plaats temidden van een complexe organisatie in een even complexe samenleving. Voor de docent betekent dit: Ik moet het lokaal klaar zetten, audiovisuele uitrusting aanvragen, documenten invullen. Ik hou gegevens en resultaten van cursisten bij, stel mijn eigen cursusplanning op en rapporteer. DEELCOMPETENTIE FUNCTIONEREN BINNEN EEN ORGANISATIE EN EIGEN OPDRACHTEN ORGANISEREN 37. Ik ken de organisatie van mijn SYNTRA (campus, sectorcoördinator, docentencoach, docentenoverleg ). 38. Ik kom alle administratieve verplichtingen omtrent de cursusorganisatie na (aanwezigheidslijsten, attesten, aanvragen e.d.m.). 39. Ik organiseer regelmatig buitenschoolse activiteiten voor mijn cursus (bijv. beursbezoek).

15 15 TEAMCOMPETENTIE Ik sta binnen de opleiding niet alleen. Ik heb te maken met een cursuscoördinator en collega s, ik ben een teamspeler. Ik zit in werkgroepen, Ik voel me verbonden met de SYNTRA-organisatie en ik ken haar missie. Voor de docent betekent dit: Ik wissel materiaal uit met collega s. Ik neem regelmatig een kijkje in het docentenlokaal. Ik weet dat ik terecht kan bij de spildocent en cursusverantwoordelijke voor informatie over lesplanning en organisatie. De docentencoach helpt me met specifieke vragen rond het lesgeven. Ik stimuleer het samenwerken van de cursisten onderling. Ik deel de verantwoordelijkheid voor het leren met de cursisten. DEELCOMPETENTIE GOEDE CONTACTEN EN RELATIES MET ANDEREN OPBOUWEN EN ONDERHOUDEN* 40. Ik werk samen met collega-docenten die mee verantwoordelijk zijn voor een opleiding. 41. Ik stem mijn cursus ook af op wat mijn collega s doen en niet doen.

16 16 TECHNOLOGISCHE COMPETENTIE De wereld evolueert, onze technologische mogelijkheden vergroten en de generaties na ons hebben sneller toegang tot informatie dan we ons kunnen voorstellen. Een zekere technologische vaardigheid is voor een ondernemend docent gewoon een must. Voor de docent betekent dit: Ik maak gebruik van de beschikbare technologische middelen en technieken waarmee ik de opleiding kwalitatief kan verbeteren. Zo blijft de les boeiend en leerrijk. Als het nodig is, volg ik daarvoor een opleiding. NADENKEN OVER DE TOEKOMST EN DE MEEST ACTUELE TECHNOLOGIE GEBRUIKEN* 42. Ik gebruik op een nuttige wijze audiovisuele media in mijn lessen (beeld, klank, video ). 43. Ik gebruik het bord, de flipover en/of een beamer en presentatiesoftware. 44. Ik integreer digitale hulpmiddelen in mijn lessen. 45. Ik gebruik het internet doelgericht om mijn cursus te verbeteren.

17 17 LLL-COMPETENTIE Niet alleen als docent moeten we Levenslang en Levensbreed blijven Leren, het wordt deel van onze dagelijkse job. Dat zorgt voor nieuwe input, nieuwe prikkels, nieuwe uitdagingen. Voor de docent betekent dit: Ik wil zelf een voorbeeld zijn van de ondernemer die blijft bijleren (ook van mijn cursisten!). Ik neem deel aan navorming, in het eigen vakgebied en maar ook als docent, als technoloog Ik help de cursist ook om dat voor zichzelf goed te organiseren: hoe en waar bruikbaar materiaal te vinden is om bij te leren, waar je aandacht voor moet hebben, wat je op eigen houtje kan leren. ALERT BLIJVEN EN OPEN STAAN VOOR VERBETERINGEN* 46. Ik ben actief bezig met de actuele evoluties en veranderingen in mijn beroep. 47. Ik tracht bij te blijven door vakspecifieke bronnen te raadplegen (tijdschriften, weblog, fora, nieuwsgroepen, ). 48. Ik leer mijn cursisten concreet hoe ze zich later zelfstandig kunnen bijscholen.

18 18 CULTURELE COMPETENTIE Ieder draagt de waarden uit die eigen zijn aan zijn of haar beroepsuitoefening: ethische, economische en ecologische waarden. Kwaliteitsdenken, duurzaamheid, diversiteit, ondernemerschap en gezinsleven, deze onderwerpen zitten verweven in de SYNTRA opleidingen. Voor de docent betekent dit: Ik voel aan wanneer het belangrijk is om deze waarden expliciet ter sprake te brengen in de cursus. Ik vind het belangrijk om eerbied op te brengen voor andermans politieke idealen en levensbeschouwelijke verschillen. Democratische regels hebben we nodig om te kunnen samen-leven en zijn voorwaarden om samen te leren. Ik houd ook rekening met de cursistengroep en kan omgaan met diversiteit, andersdenkenden en andersgeaarden. Ik wil zo meewerken aan de SYNTRA-missie. MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN INTEGREREN* 49. Ik draag de cultuur en de waarden van het zelfstandig ondernemerschap uit. 50. Ik vraag van mijn cursisten respect voor andermans cultuur en eigenheid. 51. Ik heb oog voor aspecten van ecologie en duurzaamheid.

19 NOTA S 19

20 INFO: tarief lokaal gesprek Syntra West vzw is ISO 9001:2008 gecertificeerd met de steun van