Samenvatting Geschiedenis Tijdvak 2: Echt klassiek!

Transcriptie

1 Samenvatting Geschiedenis Tijdvak 2: Echt klass! Samenvatting door een scholier 2580 woorden 13 januari ,8 28 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Feniks 2.1: Denken over mens en natuur Wij zijn juist een voorbeeld Alleen mannen met wapenuitrusting die vochten voor de stad mochten zich Atheens burger noemen. Directe democratie: burgers mochten meebeslissen in de polit, maar moesten wel aanwezig zijn in de volksvergadering en deelnemen aan polite besluitvorming. Gelijke rechten voor iedere burger waren een bijzonderheid. Perikles: vond dat iedere Atheense burger actief moest zijn in de polit van eigen stad. Zijn bouwpolit leverde veel werk op en was een stimulans voor de economie. Perikles gaf de burgers geld die meededen in de democratie, hierdoor konden ook arme burgers meedoen in de besluitvorming. Niet iedere burger deed actief mee. Polit = functioneren van burgers in de polis (stadsstaat) Kwakzalvers, priesters of dokters? Kritisch denken kwam op natuurwetenschappelijk- en polit terrein centraal te staan. Als je z werd kon je naar dokters die in de buurt waren: kruidenvrouwtjes, gebedsgenezers enz. Dokter was geen beschermd beroep: iedereen mocht zen behandelen. Er waren enkele, drukbezochte medische centra. Mensen gingen er pas naartoe als ze er het geld voor hadden en als het echt noodzakelijk was. Artsenscholen Vanaf 600 v. Chr. heeft de medische wetenschap zich snel ontwikkeld. Dit gebeurde in de medische centra. Het was nieuw dat de goden niet langer verantwoordelijk werden gesteld voor zten, men zocht naar natuurlijke oorzaken. Artsen leerden zten herkennen. De vier temperamenten Gezondheid hing volgens de Hippocratische geneeskunde samen met de juiste verhoudingen tussen de vier lichaamsvochten: -bloed - slijm - gele gal - zwarte gal Pagina 1 van 6

2 Als je lichaam niet goed functioneerde, hielp de arts je door het lichaam weer in evenwicht te herstellen. Tot in de 19e eeuw geloofde men hierin. Gevangenen om in te snijden Operaties werden door de Gren in de 8e eeuw v. Chr. al uitgevoerd. Die ontwikkeling was nauw verbonden met de oorlogsvoering: er werden veel operaties uitgevoerd. De kennis die men opdeed, was gebaseerd op ervaringsgegevens en niet op wetenschappelijk onderzoek. Uit onderzoek blijkt dat er in de 3e eeuw v. Chr. mensen werden opengesneden om onderzoek te doen. 2.2: Echt Klass Verspreiding van de Grse cultuur Doordat Alexander de Grote ( ) veel gebieden veroverde, werd de Grse cultuur snel verspreid. Steden werden aangekleed met Grse beeldhouwwerken en veel mensen kenden - naast hun eigen taal - ook Grs. Vanaf begin 2e eeuw begon Rome de nieuwe grootmacht te worden, er werden Grse gebieden veroverd. Tussen 200 en 31 v. Chr. werden er alle hellenistische rijken onder de Romeinse heerschappij gebracht. De bewoners van deze gebieden hebben daaronder moeten lijden: ze werden door de Romeinen als slaaf gebruikt. Onder deze slaven zaten ook zeer ontwikkelde mensen zoals: leraren en schrijvers. Zij kwamen vaak terecht bij de rijke Romeinen en fungeerden als bijv. leraren. Op het gebied van kunst en wetenschap moesten de Gren de Romeinen van alles leren. Een groot deel van de rijkdom uit de koninkrijken kwam in Italië terecht. Een deel daarvan bestond uit beeldhouwwerken en andere kunstvoorwerpen. Deze werden meegenomen door veldheren om ermee te kunnen pronken. Meestal werden deze beelden in tempels geplaatst, maar dit veranderde in de loop van de 2e eeuw. Veldheren namen de beelden bewust mee om hun tuinen ermee aan te kleden. Er kwamen nieuwe tempels, theaters en wegen, in minder dan twee eeuwen van Rome van een stad veranderd in een hellenistische metropool. Eerst nadoen dan beter doen! In vroegere beelden werd de man stijf, rechtop afgebeeld. Hierna werd de man in een meer natuurlijke houding afgebeeld, namelijk gedraaid. De beelden hadden meestal een emotieloze uitdrukking op hun gezicht. Begin 2e eeuw namen de Romeinen deze vormen bijna letterlijk over van de Gren. Hierdoor zijn er nu nog zoveel beelden over, door het namaken door de Romeinen. De Romeinen voegden ook eigen elementen toe, dit zie je o.a. bij beelden van keizers. Die moesten herkenbaar blijven, maar de portretten lieten meer zien hoe een keizer eruit zou moeten zien. Er kwamen ook aanpassingen op het gebied van architectuur. De Romeinen pasten de tempels aan naar de Grse vormen, maar lieten de basis nog wel Italiaans. Zo kreeg je dus Grse tempels op een Italiaanse basis. Beton en bogen Beton en de boogconstructie waren twee belangrijke verbeteringen in de bouwkunst. De Gren werkten met zuilen, deze droegen het gewicht van het plafond, er waren dus veel zuilen nodig om een grote ruimte te kunnen overspannen. Bij bogen is de druk anders verdeeld en kan de overspanning dus veel groter zijn. Beton hielp daarbij. Het was mengel van puin, kalk, vulkanisch zand en water. De Romeinen combinatie van de boogconstructie en beton op veel terreinen toe. Ze maakten er luxe villa s en theaters mee. Pagina 2 van 6

3 2.3: Imperium Romanum Caesar Doordat Caesar slim gebruik maakte van de onenigheid tussen Keltische leider en invallen van Germaanse stammen, veroverde hij een gebied tot in België. Dit deed hij vanuit de Provence tussen 58 en 50, dit was dus een grote uitbreiding van zijn macht. Hierdoor kreeg hij veel oorlogsbuit. Hij hield de senaat en de Romeinse bevolking van zijn avonturen op de hoogte. Door deze verslagen werd hij een succesvol veldheer. Hij kon zijn carrière alleen niet in Rome voortzetten, door allerlei intriges. Dit leidde tot een burgeroorlog. Hij slaagde er in 45 in alle tegenslagen uit de weg te ruimen, hij werd een dictator. Caesar had nu bijna alle macht. Dit was ongehoord, Rome was namelijk een republ om te voorkomen dat één persoon veel macht kreeg. Hij wilde vervolgens koning worden, dit was voor de senaat de reden hem te vermoorden. Na een reeks burgeroorlogen kwam rond 30 v. Chr. kwam de adoptiefzoon van Caesar als winnaar naar voren. Deze man - Augustus de Verhevene genaamd kreeg de maatschappij weer op orde. Hij regeerde uitzonderlijk lang: van ca. 30 v. Chr. tot 14 n. Chr. De Treveren De Treveren bewoonden het gebied tussen de Moezel en de Rijn, toen Caesar en in 55 v. Chr. kwam. De Treveren waren een Germaans-Keltische stam, die de sterkste ruiterij van heel Gallië had volgens Caesar. Toen Caesars legers zich opdrongen, ontstond er ruzie tussen twee stamleiders. Caesar maakte hier gebruik van, net zoals wanneer hij Gallië veroverde. Hij manoeuvreerde zich in de positie van scheidsrechter tussen de twee concurrerende stamdelen. De Romeinen hadden de gewoonte stamdelen die hen steunden leider te maken van de stam. Zo hadden de Romeinen relatief weinig eigen mensen nodig om hun imperium uit te breiden. Voor de plaatselijke bevolking veranderde er weinig, maar de stamleiders wisten dat de Romeinse legioenen altijd op de achtergrond aanwezig waren. Daarom deden ze alles wat de Romeinen wilden. Trier civitas Toen Augustus regeerde kwam Gallië pas echt bij het Romeinse Rijk. Er werden rond 15 v. Chr. drie nieuwe provincies gecreëerd. Het gebied van de Treveren kwam in Gallia Belgica te liggen. Stammen werden tot één bestuurlijke eenheid (civitas) samengevoegd. Ze kregen een gezamenlijke hoofdstad. Deze civitas waren een belangrijk hulpmiddel voor de Romeinen. De Romeinen legden een wegennet aan, plaatsen die hier lagen/werden gesticht, werden belangrijker. Andere steden werden hierdoor juist minder belangrijk. De hoofdstad van de civitas der Treveren was Augusta Treverorum, Trier. Dit werd een belangrijk centrum. Trier werd in de eerste 3 eeuwen n. Chr. steeds welvarender. Romanisering De stedelijke elite in Trier bestond uit vrijwel alleen Treveren. Die hadden een hoogontwikkelde beschaving. Ze gingen toch steeds meer elementen uit de Grs-Romeinse cultuur overnemen. Dit overnemen van de Romeinse cultuur werd romanisering genoemd. De Romeinen kregen burgerrecht: ze konden nu in de senaat komen. Eerst nam de elite de Romeinse gebruiken over, later breidde de romanisering zich ook uit naar de ambachtslieden. Trier hoofdstad De derde eeuw staat in de Romeinse geschiedenis bekend als de crisistijd. Geld werd minder waard en de prijzen en de belastingdruk stegen. De keizers volgden elkaar snel op, zelden zaten zij langer dan 5 jaar op de troon. Dit ondermijnde de stabiliteit van het rijk. Pagina 3 van 6

4 Diocletianus ( ) bracht op een aantal punten verbetering: - Hij breidde het leger uit - Hij veranderde de grensverdediging door mobiele legers te vormen - Hij besloot dat het grote rijk 4 hoofdsteden nodig had, in plaats van 1 Rome raakte zijn positie als rijkshoofdstad kwijt: de nieuwe hoofdsteden waren strategisch gelegen. Trier van één van deze plaatsen, van hieruit werd heel West-Europa bestuurd. Constantijn de Grote werd in 306 tot keizer uitgeroepen, hij was in 324 na een serie burgeroorlogen de enige keizer in het Romeinse Rijk. Hij was de eerste keizer die het christendom toestond. Dankzij Constantijn werd Trier een belangrijke bisschopsstad. 2.4: Romanisering aan de Rijngrens Volkeren aan de monding van Rijn en Maas Voordat de Romeinen kwamen werd ons land door Germaanse stammen bewoond. Waar de Maas en Rijn in zee stroomden vestigeden zich in de helft van de 1e eeuw v. Chr. de Cananefaten. Zij vochten met de Bataven en de Friezen rond 10 v. Chr. mee met de Romeinen tegen de Germaanse buurstammen. Deze verstandhouding met de Romeinen duurde niet lang: in 28 n. Chr. kwamen de Friezen met succes in opstand. De aanleiding was het conflict over de grootte van de runderhuiden die zij als belasting moesten betalen. De Cananefaten weigerden in 41 troepen te leveren voor een expeditie naar Engeland, ze kwamen in opstand. Ze verjoegen of doodden de Romeinen. De trouwste bondgenoten van de Romeinen, de Bataven, begonnen mee te vechten. Deze opstand ging de geschiedenis in als de Bataafse Opstand. Hun leider was Julius Civilis. Onder zijn leiding trokken ze plunderend langs de Rijn. Er werden door de nieuwe keizer, Vespasianus, acht legioenen naar de Rijn gestuurd. Het gevolg hiervan was dat de Romeinse hulptroepen nooit meer dienst mochten doen in het gebied waar ze zelf vandaan kwamen. Opgraving in Rijswijk In het huidige Rijswijk werd bij een opgraving een hele plattelandsnederzetting blootgelegd. Aan de hand van deze vondsten kon ong. 3 eeuwen plattelandsgeschiedenis worden gereconstrueerd. In de 1e eeuw was de nederzetting nog inheems, met één klein boerderijtje. Later werd deze boerderij groter en groter. Het contact tussen de Romeinen en de Cananefaten was uitsluitend militair en zal bovendien ook als negatief ervaren zijn. De Cananefaten moesten jonge mannen leveren voor de Romeinse hulptroepen. Forum Hadriani In de tweede helft van de 1e eeuw waren de Romeinendruk bezig met het inrichten van de limes, de Romeinse Rijn-Donaugrens. Voorburg werd direct na de opstand de hoofdplaats van de Cananefaten, als centrum van de civitas. Dit was ook de marktplaats van de streek. Dit werd vanaf begin 2e eeuw Forum Hadriani genoemd, in deze tijd begon ook de romanisering. Deze romanisering heeft te maken met het dichtbij gelegen Forum Hadriani. Villa rustica Begin 3e eeuw waren er ingrijpende veranderingen in de nederzetting v.d. Cananefaten. De gebouwen werden verbeterd en verfraaid. Het bleef van hout, maar kwam op een stenen onderbouw te staan. Er werden later drie stenen ruimtes bijgebouwd die versierd werden met muurschilderingen. De boerderijen uit de 2e eeuw zijn door verschillende families bewoond geweest. Het is niet aan de gebouwen te zien dat één familie belangrijker was dan een andere. Er was is de 3e eeuw duidelijk één huis het belangrijkst, dit was mogelijk het enige gebouw met alleen een woonfunctie, een zogenaamde villa Pagina 4 van 6

5 rustica. Zo noemden de Romeinen een groot landbouwbedrijf met aparte villa op het terrein. Rond 270 eindigt de bewoning. Acheologen gaan ervan uit dat de boerderij verlaten is. 2. 5: Romeinen en christenen Joden, christenen en Romeinen Rond het jaar 30 v. Chr. stierf Jezus van Nazareth, volgens zijn aanhangers was hij de verlosser. Hij zou de harmonie tussen God en mens herstellen. Jezus beloofde de mensen die in hem geloofde eeuwig leven te geven, hierdoor groeide het aantal aanhangers. De joden hadden wat voorrechten gekregen van de Romeinen, ze mochten aan het monotheïsme blijven vasthouden, alleen wel tegen een betaling. Andere volkeren kenden het polytheïsme, het geloof in meerde goden. De joodse elite besefte dat het evenwicht in de joodse maatschappij wankel was en dat de komst van Jezus de relatie met de Romeinen op het spel kon zetten, Jezus werd ter dood veroordeeld, Zijn aanhangers, de christenen, vertrokken daarop uit Palestina. Het christendom begon zich steeds meer af te keren van het jodendom, de christelijke God ondervond concurrentie v.d. verering v.d. Egypische godin Isis. Toch hadden christenen succes: hun aantal nam in de eerste helft v.d. 2e eeuw toe. In de loop v.d. 2e eeuw werd de christelijke kerk beter georganiseerd, het hoofd van een gemeente was een bisschop, die werd geholpen door priesters. In de 3e eeuw was er een echte geloofsgemeenschap. Mensen die zich aansloten bij de christenen kregen meer financiële armslag, waarvan een deel werd ingezet voor christelijke naastenliefde. Oorzaak van alle rampen In 64 v. Chr. brak er in Rome een grote brand uit, er waren geruchten dat keizer Nero hier zelf achter zat. Hij gaf echter de christenen de schuld. Dit leidde tot een korte maar felle christenvervolging die het leven kostte van 2 belangrijke geloofsverspreiders: Petrus en Paulus. Hierna kwamen er tot de derde eeuw bijna geen grootscheepse christenvervolgingen meer voor. Ze moesten echter wel voorzichtig zijn met het uitdragen van hun geloof, want christen zijn bleef strafbaar. Vanaf de derde eeuw werd het christendom steeds meer als bedreiging voor de samenleving gezien. Het feit dat joden en christenen niet wilden bidden voor Romeinse goden en keizer, was voor de Romeinen een teken dat zij niet meer achter de staat en de keizer stonden. In 250 werden joden en christenen gedwongen aan Romeinse goden te offeren. In de jaren die hieraan vooraf gingen, was de situatie in het Romeinse Rijk sterk verslechterd: In het oosten en westen bleken grenzen niet meer veilig De grensverdediging legde een grote druk op de schatkist Volgens keizer Decius waren de rampen het gevolg v.d. verwaarlozing v.d. traditionele goden. Iedereen moest nu gaan offeren, wie dit niet deed kon ter dood gebracht worden. Toch bleef het christendom groeien, het is mogelijk dat de moed waarmee een groot aantal christenen opkwam voor eigen geloof geleid heeft tot een positiever beeld. In dit teken zul je overwinnen In 312 stonden twee Romeinse legers tegenover elkaar in een burgeroorlog. Constantijn won de slag en was daarmee keizer van het westelijke deel van het Romeinse Rijk. Hij hief het verbod op het christendom op, waardoor het officieel gelijk stond aan de andere godsdiensten in het Romeinse Rijk. Voor christelijke Pagina 5 van 6

6 schrijvers was dit niet onbegrijpelijk, volgens hen had Constantijn de dag voor de strijd een kruis aan de hemel gezien. Christus zou hem in zijn droom hebben verteld: In dit teken zul je overwinnen. De volgende dag had hij de overwinning behaald, volgens hem dankzij de God van de christenen. Dit jaar was voor christenen een keerpunt in de geschiedenis; zij waren vanaf dat moment niet meer in gevaar in de Romeinse maatschappij. In 391 verbood de nieuwe keizer, Theodosius, alle heidense handelingen en werd het christendom zelfs staatsgodsdienst. Pagina 6 van 6