Inhoud. Thema 5.1 Jagers en boeren 3. Thema 5.2 Grieken en Romeinen 6. Thema 5.3 Monniken en ridders 9. Thema 5.4 Steden en staten 12.

Transcriptie

1 Inhoud Thema 5.1 Jagers en boeren 3 Thema 5.2 Grieken en Romeinen 6 Thema 5.3 Monniken en ridders 9 Thema 5.4 Steden en staten 12 Eigentijds

2 Eigentijds

3 Toets Thema 5.1 Jagers en boeren 1. Rondtrekken 3. De landbouw ontstaat Waarom trokken jagers-verzamelaars rond? Ze trokken rond om eten en dieren te vinden. Dat was handig met hun tenten. Ze hielden van een kaal en leeg landschap. 2. Spullen Kijk naar de kaart. Je ziet hoe de landbouw zich verspreidde. Het begon in het Midden-Oosten. Waar in Nederland zou je de oudste boerderijen kunnen vinden? In Drenthe In Zeeland In Zuid-Limburg 4. De eerste boeren Hoe kwamen jagers-verzamelaars aan hun spullen? Die kochten ze in de winkel. Die maakten ze zelf van materiaal uit de natuur. Die ruilden ze met andere volken. Wat hoort bij de eerste boeren? Er zijn twee antwoorden goed. Dieren houden en op akkers werken Rondtrekken met tenten Veel spullen, zoals potten en schalen Jagen, vruchten zoeken Eigentijds versie 1.1 Pagina 3

4 Toets Thema 5.1 Jagers en boeren 5. Het eten 7. De functie van hunebedden Wat veranderde met de komst van de landbouw aan het eten van mensen? Waarvoor was een hunebed bedoeld? Als bed. Als graf. Als huis. Als kerk. Ze aten nu ook vlees, bessen en noten. Ze aten nu ook granen en melk. Er veranderde niet veel aan het eten. 6. De bouw van hunebedden 8. Archeoloog Je hebt zelf een hunebed gebouwd. Wat heb je daarbij ontdekt? Wat doet een archeoloog? Een archeoloog bestudeert teksten uit de prehistorie. Een archeoloog graaft oude spullen op en onderzoekt die. Een archeoloog werkt in een museum. Hunebedden zijn gebouwd door reuzen. Hunebedden zijn gebouwd met hijskranen en andere hulpmiddelen. Om een hunebed te bouwen moest je samenwerken. Eigentijds versie 1.1 Pagina 4

5 Toets Thema 5.1 Jagers en boeren 9. Schatten onder de grond Waarom zijn juist spullen uit de prehistorie zo waardevol? Er is niets opgeschreven in de prehistorie. Met spullen kun je iets te weten komen over die tijd. Ze zijn heel erg oud en zeldzaam. Daarom zijn ze veel geld waard. Ze zijn vaak heel mooi gemaakt en van kostbare materialen. 10. Oer-kunst Wat weten we nu van mensen uit de prehistorie door hun kunst? Hoe de mensen toen leefden. Dat de mensen zich vaak verveelden. Dat schilders toen beroemd waren. Eigentijds versie 1.1 Pagina 5

6 Toets Thema 5.2 Grieken en Romeinen 1. Romeinse limes 3. Handel met de Romeinen Wat is waar? Germanen en Romeinen handelden met elkaar. Wat weet je daarvan? Limes is een Latijns woord voor tempel. Resten van een limes zijn gevonden in Groningen. De limes was de grens van het Romeinse rijk. In Nederland was dat de rivier de Rijn. De limes was een legerkamp. Er woonden meestal 500 soldaten in een limes. Dat Germanen geen handel met elkaar dreven voordat de Romeinen kwamen. Dat Germanen aan geld kwamen door spullen te ruilen met Romeinen. Dat Germanen graag geld wilden hebben. 2. Het Romeinse Rijk 4. De kat en de Romeinen Wat heeft de kat met de Romeinen te maken? Waarom moet een Romeinse voetsoldaat wel heel sterk en fit zijn geweest? Hij moest de grenzen van het rijk bewaken. Hij liep soms wel 40 kilometer op een dag en droeg wel 30 kilo met zich mee. Hij moest de grenzen van het rijk bewaken. Hij trainde iedere dag na zijn werk om fit te blijven. Hij moest de grenzen van het rijk bewaken. Hij vocht veel tegen de Germanen. Soms moest hij er wel twee tegelijk verslaan. Eigentijds De Romeinen brachten veel dingen mee die de Germanen nog niet kenden, bijvoorbeeld de kat. De kat was al eeuwenlang het huisdier van de Germanen. Romeinen gingen ook katten houden. De kat is door de Romeinen ontdekt in een Germaans legerkamp. versie 1.1 Pagina 6

7 Toets Thema 5.2 Grieken en Romeinen 5. Goede bouwers 7. Romeinse smulpapen Er zijn veel resten van Romeinse bouwwerken ontdekt, ook in ons land. Wat weten we daardoor? Wat aten arme Romeinen en soldaten? Dat Romeinen hele steden bouwden en al steen gebruikten voor hun gebouwen. Veel van hun gebouwen kennen we nu nog..dat Romeinen kleine bouwwerken maakten van hout en stro. De gebouwen gingen snel kapot. Dat de Romeinen stenen bouwwerken overnamen van de Germanen. Die gebouwen gebruiken we nu nog. Dieren zoals pauwentongetjes. Granen en peulvruchten. Gladiatoren. 8. Relax! 6. Bouwwerken Wat deden Romeinen in hun vrije tijd? Welke bouwwerken die de Romeinen al bouwden gebruiken we nu nog? Er zijn drie antwoorden goed. Ze speelden spelletjes, gingen naar de arena en bezochten het badhuis. Ze gingen naar de arena om te vechten met de gladiatoren. Ze wandelden langs de Limes en hielden riddertoernooien. Fabrieken. Kantoorgebouwen. Rechte stenen wegen. Theaters. Eigentijds versie 1.1 Pagina 7

8 Toets Thema 5.2 Grieken en Romeinen 9. Romeinse goden Romeinen hadden meerdere goden. Van wie namen de Romeinen goden over? Van de Grieken en van volken waarvan ze gebied veroverden. Van niemand. Ze hadden hun eigen goden. Van de Grieken. 10. Taak Hoe zat het met de taken van de Romeinse goden? De Romeinse goden hadden allemaal dezelfde taak; ze moesten goed zijn voor de mensen. De Romeinse goden hadden geen taken. Elke Romeinse god had zijn eigen taak. Eigentijds versie 1.1 Pagina 8

9 Toets Thema 5.3 Monniken en ridders 1. Een nieuwe tijd 3. Ridders Er is een groot verschil tussen de tijd van de Romeinen en de tijd van monniken en ridders. In de tijd van monniken en ridders: verdwenen de steden en de wegen. Er was geen geld meer. gingen alle Romeinen naar huis. waren er veel arme mensen. Ze bleven in de steden wonen. 2. Iedereen was boer Kijk naar het plaatje. Lees de zinnen hieronder. Welke zin klopt? Dit is een ridder uit de tijd van monniken en ridders. Dat zie je aan zijn harnas. Dit is een ridder uit de tijd van monniken en ridders want ridders in die tijd hielden altijd riddertoernooien. Zo zagen ridders in de tijd tussen eruit. Hij heeft een harnas aan. 4. De ridder en zijn schildknaap Wat vonden boeren in de tijd van monniken en ridders het meest belangrijk? Veiligheid. Goede wegen en een fijn huis. Veel geld om eten van te kopen. Welke zin klopt? Als je ridder wilde worden bleef je thuis wonen. Je vader leerde je alles. Je kon alleen ridder worden als de koning je vroeg. Om ridder te worden moest je in de leer bij een andere ridder. Je moest daar ook wonen. Eigentijds versie 1.1 Pagina 9

10 Toets Thema 5.3 Monniken en ridders 5. Wie helpt hier Karel? 7. Germaanse geloof Karel de Grote veroverde een groot rijk. Hij kon dat niet alleen. Hij kreeg hulp. Kijk naar het plaatje. Door wie wordt Karel daar geholpen en waarom? Karel krijgt hulp van ridders. De ridders knielen op dit plaatje voor Karel als dank voor het land dat zij van Karel krijgen. Karel krijgt hulp van de paus. Karel hielp de paus als hij werd aangevallen en hij bekeerde mensen tot het christendom. Op dit plaatje kroont de paus Karel tot keizer. Karel krijgt hulp van de boeren. Hij geeft veel boeren geld als ze dat nodig hebben, daarom helpen de boeren hem graag. Op dit plaatje geven ze hem een mooie kroon. Waarin geloofden de Germanen? In één god. In meerdere goden. De Germanen waren ongelovig. 8. Bekeren 6. Ridders helpen Karel Je hebt het missionarissenspel gespeeld. Op welke drie manieren kun je mensen bekeren? Door een moeilijk verhaal te vertellen. Door mensen bang te maken. Door mensen te belonen als ze zich bekeren.. Door een goed verhaal te vertellen. Op welke twee manieren werd Karel de Grote door ridders geholpen? Ze leerden lezen en schrijven. Ze voerden oorlogen. Ze legden wegen aan. Ze bestuurden een domein namens hem. Eigentijds versie 1.1 Pagina 10

11 Toets Thema 5.3 Monniken en ridders 9. Varende Vikingen Waarom trokken de Vikingen weg uit hun eigen land? Daar was te weinig voedsel. Ze wilden op vakantie gaan. Ze wilden nieuw land veroveren. 10. Vreselijke Vikingen? Wat deden Vikingen in de nieuwe gebieden? Ze vermoordden iedereen die ze tegen kwamen. Ze dreven handel en soms namen ze spullen en mensen mee. Ze leerden anderen volkeren hoe je snelle schepen bouwt. Eigentijds versie 1.1 Pagina 11

12 Toets Thema 5.4 Steden en staten 1. Nederland in de tijd van steden en staten 3. Het ontstaan van steden Kijk naar de kaart. Wat zie je hier? De Nederlanden in de late middeleeuwen. Er was nog niet één land, er waren allemaal kleine staten. Het land Nederland. Alle delen samen waren één land. Het hele gebied waar Floris de Vijfde de baas was. 2. De vrienden en vijanden van Floris In de tijd van steden en staten ontstonden er veel steden. Waarom? Dat kwam door de edelmannen. Mensen moesten van hen bij het kasteel gaan wonen. Dat kwam door de handel. Handelaren zochten een veilige plek waar veel mensen konden komen. Daar groeide een stad. Dat kwam door de rovers. Ze dreven mensen bij elkaar op een plek. Daar gingen mensen huizen bouwen. 4. Handige plek voor een stad 2 1 Je hebt uitgezocht wie de vrienden en vijanden van Floris de Vijfde waren. Wat weet je daardoor van de tijd van steden en staten? Floris was een edelman. Hij veroverde veel staten. De andere edelmannen hielpen hem daarbij. Edelmannen waren de baas van een staat. Ze wilden meer macht en daarom was er strijd tussen de edelmannen. Er waren veel edelmannen in de tijd van steden en staten. Ze waren allemaal vrienden van elkaar. Floris was een van de edelmannen die in Nederland woonden. Samen waren ze de baas van het land. Wat is een handige plek voor een stad? 3 1. Dit is een rustige plek waar je geen last hebt van het kasteel, de weg en de rivier. 2. Dit is vlakbij het kasteel. Dat is handig als je bescherming nodig hebt. 3. Dit is vlakbij de weg, de rivier en het kasteel. Mensen kunnen gemakkelijk naar de stad komen. Eigentijds versie 2.0 Pagina 12

13 Toets Thema 5.4 Steden en staten 5. Geloof in de middeleeuwen 7. Gevaar in de stad Wat gebeurde er volgens de mensen in de tijd van steden en staten na de dood? Deze mensen hebben de pest. Dat was een gevaarlijke besmettelijke ziekte. Waarom werden veel mensen ziek in de steden van de middeleeuwen? Veel mensen gingen na het luiden van de avondklok toch naar buiten. En s nachts kon je makkelijker ziek worden. Mensen woonden dicht bij elkaar en wasten zich niet vaak. Ook liepen dieren rond die ziektes meedroegen. Een besmettelijke ziekte was een straf van God. Als je iets fout had gedaan kreeg je bijvoorbeeld de pest. Dan ging je naar het paradijs. Dan werd je begraven en verder gebeurde er niks. Dan ging je naar de hemel of naar de hel. 6. Geestelijken 8. Leven in de middeleeuwse stad Waarom waren geestelijken in de tijd van steden en staten zo belangrijk voor gelovige mensen?? Zij waren rijk en lieten grote kerken in steden en dorpen bouwen. Zij hielpen de mensen om zo te leven zodat ze naar de hemel gingen. Zij hielpen gelovige mensen met het besturen van het land. Eigentijds Welke twee zinnen over het leven in de stad in de tijd van steden en staten zijn waar? In de tijd van steden en staten plasten mensen op de po. In de tijd van steden en staten maakten mensen vuur in huis om op te koken. In de tijd van steden en staten renden ze bij brand naar de brandweer. In de tijd van steden en staten gingen op straat fakkels aan na het luiden van de avondklok. versie 2.0 Pagina 13

14 Toets Thema 5.4 Steden en staten 9. Gilden Welke zin over gilden is waar? Ambachtslieden in een gilde moesten lang leren voordat ze meester werden.. Gilden moesten met elkaar samenwerken van de heer. In een gilde zaten mensen met allerlei verschillende ambachten. 10. Afspraken Wat zijn twee afspraken die maakten gilden? Je kon meteen aan de slag met een ambacht. Iedereen kon lid worden. Je moest betalen voordat je lid mocht worden. Leden van een gilde hielpen elkaar bij ziekte. Eigentijds versie 2.0 Pagina 14

15 MEMO Eigentijds

16 MEMO Eigentijds