Samenvatting Geschiedenis 1.1 t/m 2.2

Transcriptie

1 Samenvatting Geschiedenis 1.1 t/m 2.2 Samenvatting door een scholier 4105 woorden 3 november keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Memo Geschiedenis samenvatting Afrika wordt de wieg van de mensheid genoemd, omdat mens zich vanuit Oost-Afrika over de wereld heeft verspreid. - Eerste mensachtige wezens verschenen ±4 miljoen jaar geleden. Dit waren de Australopithecus Hier weten we weinig over vanwege geen gevonden gebruiksvoorwerpen - Eerste werktuigen die zijn gevonden zijn 2,4 miljoen jaar uit, komen uit Tanzania. Zijn gemaakt door de Homo Habilis(handige mens). Werktuigen waren primitief. Waren keien waarbij er aan een kant stukken vanaf waren geslagen. Gebruikte ze om vlees mee mee te snijden. - De opvolger was de Homo Erectus. Maakte van de keien een vuistbijl, waarmee de dieren werden gevild. Ook kon men ermee jagen. Deze groep verliet als eerste Afrika en trok naar Azië en Europa. Hij leefde van 1,9 miljoen jaar geleden tot jaar geleden. - De opvolgers waren de Neanderthalers. Lijken sterk op ons. Je kan Neanderthaler herkennen aan zware wenkbrauwbogen, diepe oogkassen en klein gedrongen postuur - Hij had verschillende werktuigen, jaagde op dieren, droeg kleding. Leefde van tot v.chr. in Europa, Azië en Noord-Afrika. - Waarom hij is uitgestorven weten we niet. Mogelijk heeft onze eigen menssoort, de Homo Sapiens(wetende mens) hierin n rol gespeeld. - Homo Sapiens kwam jaar geleden naar Europa. Leefde jaar zij aan zij met Neanderthaler. Veel mensen gaan ervan uit dat homo sapiens inventiever en handiger was dan de neanderthaler. Hij kon dus betere wapens maken, meer eetbare planten verzamelen en meer binnenhalen bij de jacht. - De eerste moderne mensen in Europa worden de cro-magnonmensen genoemd. - Prehistorie(tijd waarin geen schrift bestond) is ingedeeld in 2 periodes. De steentijd en de bronstijd. 99% was de steentijd. Was vanaf 2,4 miljoen jaar geleden. De bronstijd begon 4000 v.chr. in t Midden-Oosten en 2000 v.chr. in Europa. - Rond gebruikte de homo erectus al vuur. Men stal het bij n bosbrand of blikseminslag. Men vermoedt dat de neanderthaler zelf al vuur kon maken. Pagina 1 van 9

2 - Men kon vuur gebruiken voor het roosteren van vlees, het koken van planten, om dieren op afstand te houden en om zichzelf s avonds warm te houden. - De moderne mens leefde van de jacht en het verzamelen van planten en insecten. Hij jaagde op grote dieren maar at ook vis. De moderne mens gebruikte steen, hout bot en gewei als materiaal voor gereedschap. - Moderne mens heeft als enige kunstwerken nagelaten. Hij heeft versierde gebruiksvoorwerpen achtergelaten, waaronder wapens en gereedschappen. Over heel Europa verspreid zijn ook allemaal kleine vrouwenbeeldjes gevonden. Dit waren venusbeeldjes. Te herkennen aan de enorme billen en borsten v.chr.: mens had werktuigen van bot gewei en steen v. Chr.: Overgrote deel van de mensen heeft als nomaden rondgetrokken. Vanaf nu komt daar verandering in. Binnen n paar duizend jaar ging de mens aan akkerbouw doen. Waarschijnlijk had dit te maken met het einde van de ijstijd. Er kwamen eikenbossen en grasvlakten met planten en granen. Er kwamen meer dieren(zoals herten schapen en varkens). Kortom het werd makkelijker om aan voedsel te komen. Door al deze vooruitgangen hoefden de jagers-verzamelaars niet meer rond te trekken. - Deze verandering begon bij de Natoefische volken. Deze woonde in Syrië, Turkije, Israël, Palestina en Jordanië. Ze woonden op vaste plekken maar deden nog niet aan landbouw. In nederzettingen werden botten gevonden van wilde dieren, en werden kommen en stampers opgegraven. Hun sedentaire(op plaats verblijvend) levensstijl heeft 2000 jaar geduurd - Toen mensen op vaste plekken gingen wonen konden ze kennis verzamelen over de planten in hun omgeving. Later heeft deze kennis waarschijnlijk geholpen om de technieken het zaaien en oogsten te ontwikkelen en onder de knie te krijgen. - De eerste boerendorpen ontstaan rond 9000 v.chr. in de vruchtbare halve maan. Dit was het gebied waar ook de Natoefische bevolking leefde. Dit gebied was ideaal door zijn vruchtbare grond en de vele regenval. - Eerst werd er alleen graan verbouwd. Later ook bonen, linzen en erwten. Het werk op het land was zwaar door het ontbreken van geavanceerde werktuigen(waren van beenderen en geweien). Gedeelte van het voedsel was afkomstig van t land jaar na het begin van de akkerbouw kwam er ook veeteelt. Eerst alleen geiten. Een paar eeuwen later ook schapen en nog later ook runderen en varkens. - De agrarische samenleving(leven van akkerbouw+veeteelt) ontstond tussen 9000v.Chr. en 6000v.Chr. - In 7000v.Chr. verspreidde de techniek zich naar Noord-Afrika en in 6000v.Chr. naar Europa - Van het jagen en verzamelen naar een agrarische samenleving gaan wordt de Neolitische revolutie genoemd - Omdat de mensen hun eigen voedsel konden produceren, nam de bestaanszekerheid toe. - De jagers-verzamelaars die hun nomaden bestaan voortzette ging dieren temmen. - Vanaf 62000v.Chr. ging men aardewerk maken en stoffen weven van geitenhaar en Pagina 2 van 9

3 schapenwol. - Een belangrijke ontdekking was het gebruik van metaal voor gereedschappen en wapens. Eerst alleen koper maar rond 4000v.Chr. ook brons. - Door Neolithische Revolutie begon de bevolking te groeien. De Neolithische Revolutie was ook een begin van een onafgebroken proces waarbij de mens zijn natuurlijke omgeving naar zijn hand ging zetten. - De eerste stedelijke samenleving ontstond net buiten de vruchtbare halve maan. In het zuiden van Mesopotamië. Het was hier in de zomer erg droog. Door de slibafzetting van de de rivieren was de grond wel vruchtbaar. Toen er eenmaal irrigatiesystemen(stelsel van dijken, sloten en dammen waardoor het land van voldoende water en slib kon worden voorzien) en dijken waren aangelegd, leverde de akkerbouw rijke oogsten op. De belangrijkste producten waren graan, sesam en dadels. De boeren woonden in huizen van steen of riet. - Onder leiding van een nieuw volk(de Soemeriërs) groeiden sommige dorpen vanaf 3300v.Chr. uit tot steden. Waarschijnlijk zijn de Soemeriërs via de Perzische Golf het zuiden van Mesopotamië binnengetrokken. Dit gebied werd daarom Soemerië genoemd. Uruk en Ur zijn de bekendste Soemerische steden. Hier bruiste hier van activiteit(stoffen weven, manden vlechten, potten draaien enz.). - In de Soemerische samenleving waren mensen niet meer allemaal boer, maar werden er allerlei beroepen uitgeoefend. Dit was mogelijk door het vele voedsel dat binnenkwam via de landbouw. Handelaars gingen ook een belangrijke plaats innemen in de economie. Kooplieden trokken naar Turkije, Libanon, Syrië en Indië om bijv. sesamolie en dadelwijn tegen grondstoffen te verhandelen. - Na verloop van tijd kreeg iedere stad een koning die verantwoordelijk was voor het waterbeheer, de rechtspraak en de ordehandhaving. Hij werd gezien als de plaatsvervanger van god op aarde en was dus oppermachtig. - Met het ontstaan van al deze verschillende beroepen ontstonden grote sociale verschillen. Er ontstond een hiërarchie. Iets wat nooit meer zou verdwijnen De Soemeriërs dachten dat goden op mensen leken. De goden waren dus antropomorf, ze leken op mensen op het gebied van uiterlijk en karakter. Iedere god had een eigen specialiteit. Men geloofde in meer goden. Dit wordt polytheïsme genoemd. Iedere bewonder gaf voor de bouw van een tempel een bijdrage in de vorm van hun oogst of ambachtsproducten af te staan. Naast de tempels werd ook vaak een tempeltoren of ziggoerat opgericht. Deze bestond uit verschillende terrassen van baksteen met daarop een tempel. - De Soemeriërs hebben allerlei uitvindingen op technisch, wetenschappelijk en bestuurlijk gebied nagelaten. Ze waren de uitvinders van het schrift(einde prehistorie), het pottenbakkerswiel, het wagenwiel en het bronsgieten. Ook de eerste rechtbank en de scholen zijn afkomstig van de Soemeriërs. Ook zijn ze de grondleggers van wetenschappen Pagina 3 van 9

4 als astronomie en wiskunde. Door al deze uitvindingen worden ze gezien als een van de creatiefste volken uit de geschiedenis v.Chr. kwam er een einde aan de Soemerische overheersing van Mesopotamië - In 1300v.Chr. is het schrift ontstaan. Dit werd op kleitabletten gedaan. Op het begin bestond het schrift uit tekeningen later werden de tekeningen vervangen door tekens. Het schrift dat zo ontstond wordt het spijkerschrift genoemd(tekens leken veel op spijkers). - Schrift had grote invloed op de ontwikeling van de samenleving. Economie groeide doordat meer handel kon worden gedreven. Dit kwam omdat men afspraken kon vastleggen op de kleitabletten. - De koning kon nu ook wetten en maatregelen vastzetten en op de stadspleinen aan de bevolking verkondigen. Ook konden zijn ambtenaren een nauwkeurige administratie bijhouden. Pas later werd het schrift ook gebruikt voor brieven en het vastleggen van historische gebeurtenissen en het noteren van kennis. Met de introductie van het schrift kwam er een einde aan de prehistorie en een begin aan de historie - Van 3300 tot 2300 v.chr. was Soemerië een verzameling steden met ieder n eigen koning. Ten noorden van Soemerië woonde een ander volk, de Akkadiërs. Rond 2300v.Chr. veroverde de Akkadische koning Sargon heel Soemerië. Hiermee werd Mesopotamië voor de eerste keer verenigd in 1 koninkrijk. Sargon wordt beschouwd als de eerste heerser die wereldmacht nastreefde. Het Rijk van Akkad duurde ongeveer honderd jaar. Daarna kwam de Soemerische stad Ur aan de macht. - Rond 2000v.Chr. veroverde een nieuw volk, de Amorieten, het gebied. Ze stichtten vanuit de stad Babylon het oud-babylonische rijk( v.chr.). Door de opkomst van grote rijken in Mesopotamië verloren de steden hun onafhankelijkheid en verschenen voor het eerst staten(gebied met eigen bestuur en wetgeving). - In een staat mocht alleen de overheid geweld gebruiken. De Mesopotamische koningen waren verantwoordelijk voor ordehandhaving en bescherming van de grenzen. Dit deden ze met behulp van ambtenaren. Via koeriers konden ambtenaren (op locatie) instructies krijgen van de koning. Ook de volken na de Babyloniërs maakten gebruik van zo n gecentraliseerd bestuur. - De wetten van de Babyloniërs gingen over allerlei dingen(grondbezit, handel, slavernij, kinderrechten enz.) Hammoerabi was de eerste koning van het Oud-Babylonische Rijk die de wetten allemaal heeft verzameld en heeft opgeschreven. - Het laatste grote Mesopotamische rijk was het Nieuw-Babylonische Rijk( v.Chr.). Babylon beleefde als hoofdstad een grote bloei. Op de daken van het koninklijk paleis werden hangende tuinen aangelegd om de vrouw van de koning Nebukadnezar te troosten. Deze koning werd vooral bekend omdat hij in 587v.Chr. Jeruzalem heeft laten verwoesten. Dit was een afstraffing voor een Joodse opstand. Bijna alle Joden werden gedeporteerd naar Babylonië. Pas vijftig jaar later mochten ze terug naar hun eigen land. Dit werd de Babylonische ballingschap genoemd. In deze tijd mochten de joden wel hun religie blijven uitoefenen. De Joden waren Monotheïstisch. Ze geloofden in de één god, Pagina 4 van 9

5 Jahweh. - Een beroemd bouwwerk uit het Nieuw-Babylonische Rijk is de Toren van Babel. Volgens een verhaal uit de Bijbel wilden nakomelingen van Noach in Babel een toren bouwen die tot de hemel reikte. God werd kwaad en als straf creëerde hij verschillende talen. - In 539v.Chr. kwam er een einde aan de glorie vn Babylon. De stad werd toen veroverd door de Perzen. Zij waren de heersers van een enorm rijk, van Anatolië tot India. Al snel viel heel Mesopotamië in Perzische handen. Mesopotamië verloor zijn politieke onafhankelijkheid Vroeger bestond Egypte net als nu grotendeels uit woestijnzand. Men kon leven door de Nijl die door het land stroomde. Bijna de hele bevolking woonde langs de rivier. Alle landbouw werd gedaan in de buurt van de Nijl omdat daar vruchtbare grond was. Als je ergens heen wilde hielde je een bootje aan op de Nijl en ging zo dan met de boot. Na de Neolithische Revolutie namen de activiteiten langs de rivier toe. - Rond 5500v.Chr. werd de landbouw in de Nijlvallei geïntroduceerd door boeren uit de Sahara waar al eerder aan landbouw werd gedaan maar waar het ook te droog werd. - De landbouw rond de Nijl was succesvol en er kwamen steeds meer nederzettingen. Rond 3000v.Chr. werden zij in een koninkrijk verenigd, het Egyptische Rijk. - De farao werd door de Egyptenaren gezien as een echte god, de zoon van god Re. De farao was opperbevelhebber van het leger, hogepriester en opperrechter. Hij had geen wetboek nodig. Hij had namelijk goddelijke wijsheid. - De farao regeerde met talloze ambtenaren, die een grote administratie bijhielden. De ambtenaren haalden ook de belastingen op, die werden uitbetaald met goederen. Hiermee betaalde hij zijn ambtenaren, priesters en ambachtslieden die voor hem werkten. Een deel deel van de oogst werd gebruikt als reservevoorraad. - De piramides en tempelcomplexen vormen het bewijs dat de Egyptische staat heel goed georganiseerd was. - Als er een zwakke farao op de troon zat, kon het machtsstreven van hoge functionarissen (die soms hele dorpen cadeau kregen) sms zelfs leiden tot de val van het centrale gezag. deze periode van militaire strijd en chaos werden Tussentijd genoemd. - De zonnegod Re was de belangrijkste Egyptische god. Hij zorgde iedere dag voor licht en warmte. Godsdienst bood een verklaring voor kosmische verschijnselen in het leven waarvoor men geen wetenschappelijke verklaring voor kon geven. - In de Egyptische godsdienst stond het leven na de dood centraal. Als je goed had geleefd mocht je in het dodenrijk van de god Osiris verder leven anders werd je opgevreten door een monster. - Een goede voorbereiding op het hiernamaals was belangrijk. Dat blijkt uit de piramides. Hiervandaan zouden de farao s makkelijker kunnen opstijgen naar Osiris dodenrijk. - Vanaf het Nieuwe Rijk werden farao s begraven in de Vallei der Koningen, een Pagina 5 van 9

6 begraafplaats in de buurt van Thebe. Hier is ook het graf van Toetanchamon ontdekt - Rond 3100v.Chr. werd het hiërogliefenschrift ontwikkeld. Dit was ingewikkeld en werd vooral gebruikt voor teksten in tempels en tombes. Voor dagelijk gebruik was er het hiëratisch schrift en later het nog vluggere demotisch schrift. - Farao s hebben brieven achtergelaten en overzichten van belangrijke gebeutenissen uit hun leven. Ook zijn de vele wandschilderingen in de graftombes een bron van veel informatie. De schilderingen laten vaak een vredig plattelandsleven zien. Zo stelden de Egyptenaren zich het hiernamaals voor. - Het overgrote deel van de bevolking leefde op het platteland. De Egyptische beschaving duurde 3000 jaar en in die tijd veranderde er weinig. - In het nieuwe rijk werd Egypte een belangrijke internationale mogendheid. Na de slag bij Kadesj in 1285v.Chr. was Egypte over het hoogtepunt van zijn macht heen. Het verval zette langzaam maar zeker in. In 332v.Chr. werd Egypte veroverd door Alexander de Grote. Hij stichtte de stad Alexandrië op. In 305v.Chr. liet Ptolemaeus zich tot farao kronen. Ptolemaeus en zijn opvolgers bleven bijna 300 jaar aan de macht. De laatste Prolemaeïsche heerser was Cleopatra VII. Zij was eerst minnares van Julius Caesar en later van Antonius. Toen Antonius een militaire nederlaag leed pleegden beide zelfmoord Vroeger leefde men in Griekenland afgelegen en ver van elkaar. Als er gevaar dreigde, zochten de mensen uit de omgeving hun toevlucht in een burcht in de bergen, de Polis. Zo n ommuurde polis had een marktplaats en minstens één tempel. Rondom de polis woonde mensen die elkaar nodig hadden. Zij verdedigden hun polis tegen gevaar van buitenaf. Dit gebeurde door de hoplieten(zwaar bewapende soldaten). Vaak waren dit boeren. Oorlogen werden ook pas uitgevochten als de oogsten binnenwaren. Ze waren vrijwel onverslaanbaar. Daarom wilde zij ook de polis meebesturen. - Elke polis maakte zijn eigen wetten en bewaakte zijn eigen vrijheid. De leider/koning kreeg advies van wijze oude mannen. Een of twee keer per jaar werd er n volksvergadering gehouden. Er werden dan belangrijke beslissingen genomen over oorlog, vrede, handel enz. De beslissingen werden in steen gekerfd en opgedragen aan de inwoners van de polis. - Toen de poleis(mv. van polis) overbevolkt raakten rond 550v.Chr. gingen ze handel drijven met andere gebieden rond de Middellandse Zee. Ze ruilden zilver tegen graan. Ze voerden het muntgeld in. - In deze tijd werd de koning vervangen door een regering, de Aristocratie. De aristocratische hoplieten kozen voor een paar jaar een aantal leiders waaronder de taken werden verdeeld. Deze baantjes werden niet betaald. Het ging om de eer of macht. - De olijfboom was hét symbool voor de bloeiperiode van Athene. De stad werd rijk door de handel in wijn en olijfolie. Toen de import van graan begon, schakelden rijke boeren over op wijn en olijven. Armere boeren hadden geen geld voor dit. - De handel in wijn en olijfolie betekende de opkomst van een nieuwe groep rijken, de kooplieden en de handwerkslieden die vazen maakten voor de exportproducten. Er kwam Pagina 6 van 9

7 onenigheid tussen de rijke en arme mensen over de macht. De meeste poleis kozen toen n man die alleen regeerde, de tiran. Eerst waren de tirannen populair. Ze zorgden voor rust binnen de polis, stichtten nieuwe kolonies, bouwden tempels en organiseerden tempels. Maar hun zoons werden onderdrukkers. In de meeste poleis werden deze verdreven en kwam er een Oligarchie(regering van weinigen). - Sparta maakte een totaal andere ontwikkeling door. Sparta lag geïsoleerd, midden in het vruchtbare Messenië. Rond 725v.Chr. veroverde Sparta Messenië en maakte de bevolking tot slaven. De slaven waren in de meerderheid en kwamen in opstand. De Spartanen wonnen en pasten hierop hun bestuur op aan. Alle Spartaanse jongens moesten van hun 7de verplicht worden opgeleid tot beroepsmilitair. Slaven bewerkten het land. De Spartanen stonden bekend om hun vechtlust. - In het bestuur van Sparte is eeuwenlang geen verandering doorgemaakt. Sparta was eigenlijk een militaire dictatuur. Het werd bestuurd door 2 koningen(legeraanvoerders), een aristocratie en een volksvergadering. De koningen werden bijgestaan door een Raad der Ouden en 5 toezieners of eforen. De (9000) Spartaanse soldaten hadden gelijke rechten in de volksvergadering. Ze konden alleen stemmen op de voorstellen van de eforen. - De Atheense democratie was geen echte democratie want vrouwen, buitenlanders en slaven mochten niet meedoen. - Eerst liet de Atheense tiran Pisistratus in 560v.Chr. de grond verdelen onder de arme boeren. Toen de onrust bleef stelde rond 500v.Chr. de tiran Cleisthenes dat alle mannelijke, vrije burgers, rijk of arm, gelijke rechten hebben. De burgers kozen jaarlijks hun leiders en wezen door loting ook de rechters aan. Het werd een regering van het volk, een democratie. - Om te voorkomen dat een tiran de macht zou grijpen stelde Cleisthenes het schervengericht in, het Ostracisme. Elk jaar schreven de burgers op een scherf wie er verbannen moest worden. Wie de meeste stemmen had moest de stad een jaar verlaten. Elke politieke leider liep dus het risico om verbannen te worden. Dit systeem was niet perfect. Arme burgers konden moeilijk een werkdag missen. Daarom zorgde Pericles rond 460v.Chr. ervoor dat burgers betaald kregen voor het bijwonen van de volksvergadering. De aristocratische Atheners hadden moeite met deze democratie. - Boven op de Akropolist staat de marmeren tempel voor de godin Athene, het Parthenon. Athene beheerste rond 500v.Chr. de hele Egeïsche Zee. Het telde veel eilanden en stadstaten onder zijn bondgenoten. Dat leidde tot een conflict met de Perzische koning. In het begin boekte Atheners en Spartanen samen overwinningen. Vanaf toen beheerste Athene de Griekse wereld. - Op n gegeven moment hadden de Perzen de Akropolis verwoest. Zij hadden eerst het Babylonische Rijk veroverd. Athene werd gedeeltelijk verwoest. Toen Pericles eenmaal de macht had liet hij de Akropolis herbouwen. Pericles werd bijna 30 jaar lang gekozen tot leider van Athene. In 431v.Chr. kwam er een krachtmeting tussen Sparta en Athene waarin Pericles stierf aan de tyfus. Uiteindelijk werd Athene in 404v.Chr. ingenomen Pagina 7 van 9

8 - Grieken geloofden in vele goden. Hiermee konden ze natuurverschijnselen verklaren. Al vroeg gingen ze zelf op zoek naar oplossingen voor belangijke vraagstukken. In Ionië waar de kennis van het oude Mesopotamië en Egypte bij elkaar kwam, probeerden onderzoekers natuurverschijnselen te verklaren. Zij worden liefhebbers van wijsheid genoemd, Filosofen. - Pythagoras( v.Ch.) concludeerde dat alles uit getallen bestond. Hoe waar dit is vind je nu nog steeds in al onze systemen. Pythagoris heeft ook het verschil tussen hoge en lage tonen en het ritme van de muziek laten herleiden tot wiskundige termen. Volgens hem hadden natuurverschijnselen ook een algemene theorie of wetenschap. - De Grieken hadden een voorkeur voor meetkunde. Ze maakten heel precieze bouwtekeningen en plattegronden. De zuilen van de tempels waren van marmer, die bovenop verbonden werden met een fries, een s.v. dwarsbalk. Daarboven bouwden de Grieken een kleine driehoek die het dak moest dragen. De stenen werden met katrollen met touwen naar boven getakeld. - Grieken stelden in hun komedies en tragedies elementaire vragen over het leven van de mens. De Grieken vonden dat mensen moesten leren van hun fouten en dat zij niet overal de goden de schuld van konden geven. De theaterstukken werden opgevoerd in halfronde openluchttheaters, amfitheaters. Elke polis bevat dit bouwwerk. - De Grieken hielden van theater. Het zetten de mensen aan het denken of aan het lachen. Vrouwen speelden geen toneel. Vrouwenrollen werden gespeeld door mannen. In de tragedies stonden de menselijke grenzen of overmoed centraal. Ze hadden altijd de les dat de mens moest leren van zijn fouten.. De komedies gingen over het toenmalige heden. Ze staken de draad met politici en andere publieke figuren. - In 399v.Chr. sprak de toen 70-jarige Socrates tegen zijn Atheense rechters zoals hij altijd al al deed, indringende vragen stellen en daarmee tot de kern doordringen. Dit vormde de basis van het (huidige) wetenschappelijk denken. Socrates was altijd te vinden in de zuilengang van het gymnasium. Om hem heen waren er altijd jonge mensen die hij uitdaagde met zijn vragen. Socrates hoorde bij een andere nadenkende groep. Niet de groep die over de natuur nadacht maar over de mens zelf. Deze sofisten zetten zich af tegen de godenwereld. Gericht onderzoek naar het functioneren van het menselijk lichaam legde de basis van de moderne geneeskunst. - De sofisten waren voor vrijheid van meningsuiting. Ze trokken rond als onderwijzers en leerden burgers om hun standpunten te verwoorden. Dat was wat Socrates uiteindelijk noodlottig werd. Hij werd ter dood veroordeeld en koos zelf voor de gifbeker. Hij was behalve sofist ook een filosoof, hij had een duidelijke oplossing voor ogen; kennis als sleutel tot de goede mens. Niemand handelt verkeerd maar mensen moeten wel weten wat verkeerd is. Socrates heeft nooit opvattingen opgeschreven. Zijn leerling Plato wel. Hij borduurde verder op Socrates filosofie. Hij was net als natuurfilosofen op zoek naar een algemene theorie waarin alles paste. Hij vond dat alles te herleiden was tot het idee. Kennis bestaat uit de herinnering van deze ideeën. Alleen geoefende filosofen konden zich volgens hem daarin trainen. - De bekendste Griekse filosoof was Plato s leerling Aristoteles. Hij was natuurkundige, bioloog, dichter, politicus en leermeester van Alexander de Grote. Hij was praktisch Pagina 8 van 9

9 ingesteld. Hij baseerde kennis op waarneming en onderzoek. Zo werken wij nu nog steeds. - Herodotus( v.Chr), een vriend van Pericles, was geïnteresseerd in de mens. Hij probeerde de verschijnselen die hij waarnam te verklaren. In zijn boek De Historiën bekijkt hij het conflict tussen de Grieken en barbaren(zo noemde hij de Perzen), van verschillende kanten. Hij baseerde zijn verhaal op interviews met oudere mensen uit verschillende landen(hij was zelf nog kind toen de oorlogen plaatsvonden). Hij controleerde deze informatie met de (weinig) schriftelijke bronnen die er waren. Hierom wordt Herodotus ook wel de eerste geschiedschrijver genoemd, en grondlegger van het vak geschiedenis. Zijn informatie is niet voor 100% betrouwbaar. - De grieken gebruikten hun kennis van de mens om hun beelden zo natuurgetrouw mogelijk te mkaen. De godenbeelden toonden de ideale menselijke vormen. Meestal waren zij gemaakt van marmer. Het beeld van Athene op de Akropolis was van ivoor en bekleed met goud. Phidias was een goede bouwvakker die het oppertoezicht had over de herbouw van de Akropolis. Hij heeft behalve het beeld van de godin Athene nog meer beeldhouwwerken op zijn naam staan. De frezen aan de zijkanten van het Parthenon zijn van hem. Pagina 9 van 9