Het eerste schrift hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

Transcriptie

1 Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 25 June 2015 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein. Wikiwijsleermiddelenplein is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, vergelijkt, maakt en deelt. Stel zo voor iedere onderwijssituatie de optimale leermiddelenmix samen.

2 Inhoudsopgave Vooraf Leerdoelen Eindproduct-Beoordeling Werkwijze Aan de slag Stap1 Stap2 Stap3 Stap4 Begrippenlijst Het eerste schrift Over dit lesmateriaal Pagina 1

3 Vooraf Leerdoelen Het spijkerschrift, Egyptische hiërogliefen, Chinese karakters... mensen hebben vroeger allerlei manieren bedacht om belangrijke gegevens vast te leggen in steen, klei of op papier. Dankzij die slimme uitvindingen kunnen ook wij onze ingewikkelde samenleving op gang houden. Alleen hier en daar in verborgen oerwouden leven nog mensen die het zonder schrift kunnen stellen. Aan het eind van deze opdracht: Weet je hoe verschillende schriftsoorten zijn ontstaan. Begrijp je hoe het schrift zich kon ontwikkelen tot een alfabetsysteem. Kun je zelf iets schrijven in zo'n uitgestorven taal. Eindproduct-Beoordeling Pagina 2

4 Eindproduct Als eindproduct van deze opdracht maak je een geheime boodschap voor je klasgenoten in spijkerschrift of hiërogliefen. Beoordeling Je krijgt een goede beoordeling voor de opdracht als: je boodschap is geschreven met behulp van een oud alfabet. je je boodschap hebt laten ontcijferen door een medeleerling. je deze boodschap vorm geeft zoals de Egyptenaren of Mesopotamiërs dat deden, in klei of op papier, en zo inlevert bij je docent. Werkwijze Groepsgrootte Pagina 3

5 Deze opdracht doe je alleen, maar stap 4 doe je samen met je klasgenoten. Benodigdheden Tijd Een computer met internet Klei en een stokje of papier en tekenmaterialen. Voor deze opdracht heb je 2 lesuren nodig. Pagina 4

6 Aan de slag Stap1 Spijkerschrift op klei Het oudste schrift werd ontwikkeld in het Midden-Oosten, en werd eeuwenlang gebruikt en aangepast aan allerlei talen. We noem het: spijkerschrift. Lees eerst op de Kennisbank van het onderdeel De eerste stedelijke gemeenschappen het schrift. KB: Het eerste schrift Bekijk ook een voorbeeld van een kleitablet met spijkerschrift uit het British Museum in Londen. Stap2 De taal van de farao's De oude Egyptenaren beschreven hun graven, tempels en paleizen met prachtige tekens: hiërogliefen. Net als het spijkerschrift, werden ook de hiërogliefen pas in de loop van de negentiende eeuw ontcijferd door de inspanningen van vele geleerden. Tegenwoordig kunnen specialisten alle brieven, gebeden en verhalen uit die oude tijd lezen en vertalen. Lees nu de informatie op de website van het Museum van Oudheden in Leiden, waar tal van oud- Egyptische vondsten bewaard worden. Beantwoord daarna de vier vragen. Pagina 5

7 1. Welke drie soorten schrijftaal ontwikkelden de oude Egyptenaren? A. hiërogliefen, hiëratisch, akkadisch B. hiërogliefen, akkadisch, demotisch C. hiërogliefen, hiëratisch, demotisch 2. Waarom was de vondst van de Steen van Rosette zo belangrijk voor onze kennis van Egypte? A. Hierop werd de weg gewezen naar het graf van Toet-anch-Amon. B. Hierop stond het hiërogliefen-alfabet geschreven. C. Hierop stond een hiërogliefentekst met vertaling in het Grieks. 3. Waarvan werd papyrus gemaakt? A. Van dun geitenleer. B. Van geweekt linnen. C. Van geplet riet. 4. Waarom stonden schrijvers in hoog aanzien? A. Hun werk was van groot belang voor het Egyptische bestuur. B. Zij kwamen uit hooggeplaatste families. C. Alleen priesters mochten leren schrijven. Stap3 Van logogram tot alfabet. Ook in andere landen ontwikkelden hoogontwikkelde volken een eigen schrift, bestaande uit honderden, soms zelfs duizenden verschillende tekens. Maar pas na vele eeuwen schrijven bedachten slimme mensen het alfabet: 26 tekens waarmee je alle woorden kunt schrijven die je maar wilt. Dat was een enorme vooruitgang! Ga naar wikipedia.org/wik/schrift en scan de informatie. Gebruik deze site en eventuele nog andere sites om de antwoorden op de volgende vragen te vinden. 1. Welke ontwikkeling zie je bij veel oude schriftsoorten? A. Van afbeeldingen naar klanktekens. B. Van alfabet naar pictogrammen. C. Van kleine letters naar hoofdletters. 2. Van welke afbeelding is onze letter A afkomstig? A. Van de afbeelding van een stier. Pagina 6

8 B. Van de afbeelding van de Aarde. C. Van de afbeelding van een oog. 3. Welk volk heeft voor het eerst een alfabet ontwikkeld? A. De Grieken B. De Feniciërs C. De Romeinen. 4. Welk soort beeldschrift wordt tegenwoordig nog steeds gebruikt bijv. op stations en vliegvelden? A. Karakters B. Pictogrammen C. Symbolen 3. Welk volk heeft voor het eerst een alfabet ontwikkeld? A. De Grieken B. De Feniciërs C. De Romeinen. 4. Welk soort beeldschrift wordt tegenwoordig nog steeds gebruikt bijv. op stations en vliegvelden? A. Karakters B. Pictogrammen C. Symbolen Stap4 Pagina 7

9 Eindproduct Ga nu aan de slag om je klasgenoten te testen! Kies zelf wat je doet: A Een kleitablet maken met jouw geheime boodschap: gebruik daarvoor deze website over spijkerschrift. B Een stuk papyrus maken met daarop jouw geheime boodschap in hiërogliefen. Gebruik nogmaals de website van het Museum van Oudheden. TIP: je kunt een stuk papier oud maken door het in oude thee te drenken en daarna te drogen. Wissel met je klasgenoten de geheime boodschappen uit en ontcijfer elkaars boodschappen! Klaar? Laat het eindproduct beoordelen door je docent. Pagina 8

10 Begrippenlijst Het eerste schrift Einde Prehistorie De ontwikkeling van het schrift betekende het einde van de prehistorie. Het jaartal voor het begin van de historie is: 3000 v.c. Schrift kleitabletten In het Nabije Oosten is het schrift ontwikkeld. Bewaard bleven o.m. teksten op kleitabletten. Begin Historie De ontwikkeling van het schrift beteken jaartal voor het begin van de historie is: Vruchtbare Sikkel: Mesopotamië. Gebied in het midden oosten waar de e eerste schrift is ontwikkeld. Pagina 9

11 Over dit lesmateriaal Colofon Auteur VO-content Laatst gewijzigd 25 June 2015 om 10:30 Licentie Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om: het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden. Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Aanvullende informatie over dit lesmateriaal Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar: Leerniveau VWO 2; HAVO 1; VWO 1; HAVO 3; VWO 3; HAVO 2; Leerinhoud en Levenswijze van jagers en verzamelaars; Geschreven bronnen ontbreken; De doelen tijd van jagers en boeren (tot 3000 v C); Geschiedenis; Eindgebruiker leerling/student Moeilijkheidsgraad gemiddeld Studiebelasting 2 uur en 0 minuten Trefwoorden rearrangeerbare Pagina 10