RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK DE FAAM PRAKTIJKONDERWIJS

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK DE FAAM PRAKTIJKONDERWIJS Plaats: Zaandam BRIN-nummer: 26JZ Hummingbirdnummer: Onderzoek uitgevoerd op: 14 december Conceptrapport verzonden op: 29 januari 2013 Rapport vastgesteld te Utrecht op: 12 maart 2013 Reproductie van het rapport zonder toestemming van de inspectie of de school/instelling vindt niet plaats anders dan in zijn volledige vorm.

2 H /13 Pagina 2 van 9

3 1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 14 december 2012 een onderzoek uitgevoerd op de praktijkschool de Faam te Zaandam, om een oordeel te kunnen uitspreken over de kwaliteit van het onderwijs op deze afdeling en over de naleving van wet- en regelgeving. Aanleiding De inspectie heeft voor de Praktijkschool De Faam een risicoanalyse uitgevoerd. Uit deze analyse kwam naar voren dat de opbrengsten op deze afdeling risicovol waren. Op 19 september heeft de inspectie op de praktijkschool een gesprek gevoerd met de schoolleiding over de opbrengsten en de kwaliteitszorg. De inspectie heeft vervolgens besloten om in december een kwaliteitsonderzoek uit te voeren om naast de opbrengsten en de kwaliteitszorg ook het onderwijsleerproces en de zorg te beoordelen. Onderzoeksopzet De inspectie heeft de kernindicatoren onderzocht op de aspecten: de opbrengsten, het onderwijsproces, de kwaliteitszorg en de wet- en regelgeving. Daarnaast heeft ze een aantal indicatoren in het onderwijsleerproces en de zorg toegevoegd. Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: - Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. - Analyse van documenten die betrekking hebben op zelfevaluatie-activiteiten van de school en van andere documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd en tijdens het schoolbezoek heeft overhandigd. - Schoolbezoek, waarbij in een aantal klassen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen. Bovendien heeft de inspectie over de kwaliteit van de indicatoren gesprekken gevoerd met het management. - Op uw school is verder een gesprek gevoerd met docenten en de zorgcoördinator. - Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de bevindingen van het onderzoek besproken met de directie. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek gebaseerd op het Toezichtkader vo In het jaarwerkplan verantwoordt de inspectie welke wettelijke aspecten zijn onderzocht. Deze documenten zijn te vinden op Opbouw rapport In hoofdstuk 2 zijn de bevindingen uit het onderzoek naar de onderwijskwaliteit en de wettelijke voorschriften weergegeven. Dit wordt gevolgd door een paragraaf waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. H /13 Pagina 3 van 9

4 2. BEVINDINGEN 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader voortgezet onderwijs. De indicatoren met een asterisk zijn de normindicatoren; zij spelen een beslissende rol bij de beoordeling van de kwaliteit van het onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) De inspectie heeft daarnaast onderzocht of wordt voldaan aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Of de school wel of niet voldoet aan deze wettelijke vereisten wordt tot uitdrukking gebracht met de score ja of nee. Resultaten 1.5 De leerlingen in het praktijkonderwijs ontwikkelen zich volgens een individuele leerroute. 1.6 De leerlingen functioneren naar verwachting in de vervolgopleiding of het werkveld. 1.7 De leerlingen van het praktijkonderwijs functioneren naar verwachting in de vervolgopleiding of het werkveld. Leerstofaanbod 2.1 * De aangeboden leerinhouden in de onderbouw voldoen aan de wettelijke vereisten. 2.2 * De aangeboden leerinhouden in de bovenbouw zijn dekkend voor de examenprogramma s. 2.3 * De school met een substantieel percentage taalzwakke leerlingen heeft bij alle vakken een aanbod aan leerinhouden dat past bij de talige onderwijsbehoeften van deze leerlingen. 5 Tijd 3.1 De uitval van geplande onderwijsactiviteiten blijft beperkt. 3.2 Het ongeoorloofd verzuim van leerlingen is beperkt. 3.3 De leerlingen maken efficiënt gebruik van de onderwijstijd. H /13 Pagina 4 van 9

5 Schoolklimaat 4.4 * De school heeft inzicht in de veiligheidsbeleving van leerlingen en personeel en in de incidenten die zich op het gebied van sociale veiligheid op de school voordoen. 4.7 * Het personeel van de school zorgt ervoor dat de leerlingen op een respectvolle manier met elkaar en anderen omgaan. 4.8 * De mentoren stimuleren het welbevinden en de motivatie van de leerlingen. Didactisch handelen 5.1 * De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 5.2 * De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 5.3 * De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. Afstemming 6.1 De aangeboden leerinhouden maken afstemming mogelijk op de onderwijsbehoeften van de individuele leerlingen. 6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.4 De leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Begeleiding 7.1 * De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. Zorg 8.2 * De school voert de zorg planmatig uit. 8.3 De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg. 8.4 De school zoekt de structurele samenwerking met ketenpartners waar noodzakelijke interventies op leerling-niveau haar eigen kerntaak overschrijden. Kwaliteitszorg 9.1 De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. H /13 Pagina 5 van 9

6 Wet- en regelgeving N1 Door of namens het bestuur is de vastgestelde schoolgids naar de inspectie gestuurd en deze schoolgids bevat de verplichte onderdelen (WVO art. 24a en 24c). N2 Door of namens het bestuur is het vastgestelde schoolplan naar de inspectie gestuurd en dit schoolplan bevat de verplichte onderdelen (WVO art. 24 en 24c). N3 Door of namens het bestuur is het vastgestelde zorgplan van het samenwerkingsverband naar de inspectie gestuurd en dit zorgplan bevat de verplichte onderdelen (WVO art. 10h). N4 Door of namens het bestuur zijn het Examenreglement en het PTA naar de inspectie gestuurd en beide voldoen inhoudelijk aan de wettelijke vereisten (Eindexamenbesluit art. 31). N5 De geplande onderwijstijd voldoet aan de wettelijke vereisten (WVO art. 10, lid 2; 10b, lid 2; 10d, lid 2; 10f, lid 3a; 11c, lid 1b; 12, lid 5). nee ja 2.2 Beoordeling Algemeen beeld De inspectie beoordeelt de kwaliteit van het onderwijs op de praktijkschool De Faam te Zaandam als zwak. Dit oordeel is gebaseerd op de volgende overwegingen. De opbrengstindicator 1.7, de leerlingen ontwikkelen zich volgens een individuele route, heeft de inspectie als onvoldoende beoordeeld. Het onderwijsproces vertoont tekortkomingen op het realiseren van de taakgerichte werksfeer indicator 5.2 en op de indicator 2.3 het taalaanbod. De school werkt in haar kwaliteitszorg planmatig maar schiet nog tekort in het evalueren van de zorg, het onderwijsleerproces en de borging van het proces. De school leeft de onderzochte weten regelgeving na. Toelichting Het bovenstaande algemene oordeel van de inspectie wordt hieronder toegelicht. Daarbij komen voor zover van toepassing achtereenvolgens de in de inleiding genoemde aspecten aan bod: de opbrengsten, het onderwijsproces, de kwaliteitszorg en de wet- en regelgeving. Context Personeel Sinds 2011 is er een nieuwe directeur aangesteld en dit schooljaar is er een nieuwe managementstructuur ingevoerd. Er zijn nu twee teamleiders benoemd, één voor de onder- en één voor de bovenbouw. De zorgstructuur is eveneens aangepast en in plaats van twee zorgcoördinatoren is er nu één zorgcoördinator verantwoordelijk. Docenten hebben weer meer lesgevende taken gekregen en de ruimte voor overige zaken is aanzienlijk beperkt door financiële noodzaak. Financiën Dit schooljaar valt de school onder het bestuur van De Zaam, een afsplitsing van Amarantis en deze eenheid bestaat uit scholen uit Zaandam en Amsterdam. De financiële onzekerheid in het afgelopen schooljaar heeft ertoe geleid dat onderwijsontwikkelingen deels stagnatie hebben opgelopen omdat de schoolleiding bezig was om de school weer financieel gezond te krijgen. Dit H /13 Pagina 6 van 9

7 schooljaar is de begroting weer op orde maar dit betekent dat er veel gesnoeid is in personele zaken. Huisvesting Tijdens een eerder schoolbezoek heeft de inspectie al geconstateerd dat de huisvesting beperkend was voor het realiseren van goed onderwijs. Nog steeds is de school gehuisvest in een oud gebouw op een desolate locatie. Over anderhalf jaar zal de school samen met een reguliere vmbo-school gehuisvest worden in een reeds bestaand gebouw waar voor de gezamenlijke huisvesting nog aanpassingen verricht moeten worden. Directie en personeel kijken daar verlangend naar uit. Opbrengsten De Inspectie van het Onderwijs beoordeelt twee van de drie opbrengstindicatoren met een voldoende. De school slaagt er in 90% van de leerlingen te plaatsen op een vervolgopleiding of in een werksituatie. Ongeveer een derde van de leerlingen heeft een werkplek en tweederde van de leerlingen vervolgt de opleiding op een ROC. Dit betreft de AKA opleiding, niveau 1 en de BOL 1 en 2 opleidingen. In de cijfers over bestendigheid van de vervolgloopbaan (over twee jaren) is sprake van continuïteit van werksituatie en vervolgopleiding van de leerlingen die de afdeling Praktijkonderwijs 1 à 2 jaar geleden hebben verlaten. De school heeft in het nazorgtraject goed zicht op de bestendigheid van plaatsing. In het laatste jaar ziet de school echter wel een toename van leerlingen die niet geplaatst konden worden in een werksituatie en die ook geen vervolgopleiding kunnen volgen. De school geeft aan dat plaatsing in werksituaties door de economische omstandigheden moeilijker geworden is en ook de bestendigheid van de plaatsing wordt minder. De leerlingen worden eerder ontslagen dan voorheen het geval was. De subsidiemogelijkheden vallen weg waardoor bestendigheid van plaatsing in de toekomst een probleem kan opleveren. De Faam heeft sinds september een inhaalslag gemaakt en kan nu voor iedere leerling een Individueel Ontwikkelings Plan (IOP) overleggen. Dit I.O.P, dat een document van de leerling is, wordt al gezamenlijk met het portfolio aan de ouders gepresenteerd. Docenten geven aan dat hun leerlingen zelf met trots het geheel presenteren. De koppeling met het document handelingsplan moet echter nog gelegd worden. De school wil de inhoud die nu in het handelingsplan beschreven staat in het vervolg in het I.O.P. opnemen. Het handelingsplan is echter een document van de docent en dat geeft richting aan de extra zorg die of op sociaal emotioneel of op cognitief gebied geleverd moet worden. De kwaliteit van het I.O.P kan versterkt worden door niet alleen de cognitieve zaken van rekenen en Nederlandse taal (planning van leerstof) op te nemen maar nadrukkelijker ook de andere doelen van het praktijkonderwijs. Dat betreft namelijk de vaardigheden gericht op wonen, vrije tijd, en burgerschap, zodat het gewenste uitstroomprofiel vertaald kan worden in concrete activiteiten. De school heeft het format van Promotie gekozen en is nog in de eerste fase van het vullen van dit document. De inspectie spreekt haar waardering uit voor de inhaalslag die de school in korte tijd op het gebied van de i.o.p s gemaakt heeft. Het onderwijsleerproces Het onderwijsleerproces speelt zich af in een veilig klimaat en leerlingen en docenten kennen elkaar door de relatieve kleinschaligheid. De lijnen zijn kort en ieder voelt zich verantwoordelijk voor het sociale klimaat in de klas maar ook op de gehele school. Mentoren zijn een spin in het web en signaleren vroegtijdig als een leerling zorg nodig heeft. Deze zorg is gericht op het sociaal emotioneel functioneren en ligt minder op cognitief gebied. Handelingsplannen beperken zich tot op heden dan ook tot sociale emotionele zorg en zijn minder op cognitieve zorg, bijvoorbeeld begrijpend lezen gericht. Nu is er echter een beweging gaande om H /13 Pagina 7 van 9

8 zowel de cognitieve zorg als emotionele zorg in het I.O.P te verwoorden, maar dit proces is pas recentelijk in gang gezet. Het aanbod geschiedt deels door het aanbieden van de traditionele, verplichte vakken, vertaald naar kerndoelen en deels in het aanbod van de praktijkvakken. Daarnaast worden leerlingen goed voorbereid op de stages. Naast het werken met Promotie is de school gestart met het werken uit Deviant voor de onderdelen Nederlandse taal rekenen en Engels. De inspectie heeft al in de Pro Roc klas goede voorbeelden gezien hoe het I.O.P. leidraad is in het onderwijsleerproces. In de overige klassen heeft ze dit niet of minder aangetroffen. De inspectie constateert dat de inhoud van de avo vakken en het praktijkgebeuren nog los staan van elkaar. Incidenteel worden wel vakken afgestemd zoals rekenen bij techniek en taal bij zorg en welzijn, maar hier is geen schoolbeleid voor geformuleerd. Elke docent een taaldocent is dan ook nog geen schoolpraktijk. Het ontbreekt dan ook nog aan een geïntegreerd taal- en rekenbeleid om in de toekomst aan de referentieniveaus van taal en rekenen te voldoen. Door meer gebruik te maken van de uitslagen van genormeerde toetsen kan het aanbod beter op de individuele behoeften van de leerlingen beter worden afgestemd. Docenten hebben deels nog hun eigen domein en stralen nog te weinig een gezamenlijke professionele cultuur uit. Zo is er ook nog geen sprake van een gezamenlijke visie en/of standaarden waaraan de praktijkvakken en de vaklessen moeten voldoen. Ieder heeft zijn/haar eigen opvatting wat een goed les is waardoor er nogal verschil in aanpak voor de leerlingen is. De lessen zijn hoofdzakelijk traditioneel van opzet; docent legt uit, stelt vragen en leerlingen beantwoorden de vragen. Vervolgens worden er schriftelijke opdrachten gemaakt. De taakgerichte werksfeer verschilt sterk per les en neemt af gedurende de les. In de praktijkgerichte vakken wordt de taakgerichte werksfeer langer vastgehouden. Afstemming op verschillen in zowel de instructie als in de verwerking kan in de lessen versterkt worden. Nu is de les nog teveel op de gemiddelde leerling afgestemd en wordt er te weinig met individuele verschillen rekening gehouden. De (cognitieve) zorg kan meer dan nu het geval is geïntegreerd worden aangeboden in de dagelijkse schoolpraktijk. De kwaliteitszorg Het schoolplan wordt vernieuwd en op dit moment werkt de school met het A3 Jaarplan waarin de missie, visie op de verschillende domeinen zijn uitgewerkt. De school verantwoordt zich uitgebreid op Vensters voor Verantwoording en heeft goed zicht op sterke en zwakke kanten van haar onderwijs. Middels enquêtes die afgenomen worden bij ouders, leerlingen en personeel weet de school waar ze zich op moeten richten. Er is echter geen systematische evaluatie geweest van het onderwijs en de zorg. Docenten worden nauwelijks aan de hand van kijkwijzers bezocht. De teamleiders gaan dit wel dit schooljaar uitvoeren. Borging van gerealiseerde kwaliteit vindt dan ook niet plaats. De schoolleiding heeft als eerste ingezet om te werken aan de professionele cultuur waarin de missie en visie door een ieder gedragen wordt en er een FAAMcultuur ontstaat. Nu is teveel sprake van een eilandencultuur in de verschillende bouwen, klassen en praktijklessen. H /13 Pagina 8 van 9

9 3. TOEZICHTARRANGEMENT De Inspectie van het Onderwijs kent aan de praktijkschool De Faam het basisarrangement toe. Dit betekent dat de inspectie op dit moment geen reden heeft om het toezicht te intensiveren. H /13 Pagina 9 van 9