Patrick De Klerck, Burgemeester Stad Blankenberge Voorzitter Kustburgemeestersoverleg P e r s m e d e d e l i n g

Transcriptie

1 , Burgemeester Stad Blankenberge Voorzitter Kustburgemeestersoverleg P e r s m e d e d e l i n g Een Streekhuis voor de Kust: een opportuniteit die met beide handen moet gegrepen worden! Wie West-Vlaanderen kent, weet dat de ene regio de andere niet is: de kust, de Westhoek, de regio s rond Kortrijk en Roeselare-Tielt en het Noorden rond Brugge-Oostende. Ze hebben andere problemen en kansen. Reeds geruime tijd werkt de provincie gebiedsgericht, waarbij er tot op heden 4 streekhuizen werden opgericht. In zijn inauguratierede voor de provincieraad, pleitte de kersverse Eerste Gedeputeerde Guido Decorte voor een 5 de streekhuis, namelijk voor een Streekhuis voor de Kust. Specifieke aandacht zou volgens de Député moeten gaan naar Welzijn en Wonen. Ik kan dit volledig onderschrijven! Patrick: Als voorzitter van het kustburgemeestersoverleg ben ik gelukkig dat met de nieuwe legislatuur eindelijk werk zal gemaakt worden van een specifiek streekhuis voor de Kust. De Kust is tot op heden wat dit aspect betreft wat in de kou blijven staan (wel streekhuizen voor de Westhoek (arrondissementen Ieper-Veurne-Diksmuide), het arrondissement Kortrijk, de arrondissementen Roeselare-Tielt en de arrondissementen Brugge-Oostende.). Er is nood aan een beleid op maat van de Kust. Waar er wel reeds een streekwerking was op bijvoorbeeld het gebied van toerisme (Westtoer), was dit tot op heden te weinig het geval voor Wonen en Welzijn. Zo wordt ingespeeld op uitdagingen en kansen van de maritieme regio, en zal er de facto een provinciaal aanspreekpunt voor lokale besturen en bovenlokale organisaties komen. Qua methodiek steunt gebiedswerking sterk op streekopbouwwerk, waarbij interactief wordt samengewerkt met andere partijen. Er werd nog geen specifieke locatie voorgesteld, maar Blankenberge is zeker vragende partij (bijvoorbeeld in de Vuurtoren, het Sashuis, ). Door de grote fluctuaties in toeristen/residenten kent de Vlaamse Kust een specifieke problematiek rond mobiliteitscongestie, (over)verhitting van de woonmarkt, druk op het natuurlijk areaal, geluidsoverlast, criminaliteit, pensioenmigratie, uitgebouwde tertiaire sector, leegstand, tewerkstellingsmarkt, zorgsector, waardoor verstoringverschijnselen kunnen optreden. 1

2 WONEN: uittekenen van een dubbel spoor! Globaal genomen is de kustbevolking (sterk) verouderd. Wanneer we op nationaal niveau de top 10 bekijken van gemeenten met de oudste bevolking, zijn 9 van de 10 gemeenten kustgemeenten (met Koksijde op de eerste plaats met een gemiddelde leeftijd van de bevolking van 50,1 j.). Enkel Bredene vormt een uitzondering op de regel. Sinds 2003 is op Vlaams vlak terug sprake van een geboorteoverschot. Waar er op het niveau van het Vlaams Gewest tussen 1997 en 2007 nog een duidelijke aangroei van de bevolking zich aftekende, is er noch voor de provincie West- Vlaanderen, noch voor de Vlaamse Kust sprake van een natuurlijke aanwas. Uit een onderzoek naar de migratiebewegingen in Vlaanderen blijkt duidelijk dat de kustgemeenten geconfronteerd worden met een vertrekoverschot in onder meer de leeftijdsklasse van de 19 tot 27 jarigen en omgekeerd vertonen de kustgemeenten een groot positief saldo voor 60 plussers. Algemeen kan gesteld worden dat er relatief veel gezinnen zonder kinderen aan de Vlaamse Kust wonen, met geografische concentraties in Koksijde, Nieuwpoort en Knokke-Heist en demografische pieken van alleenstaanden tussen de 55 jaar en de 65 jaar. Dit heeft onder andere te maken met de instroom van medioren, en vooral jonge senioren naar de kustgemeenten. Wat de evolutie van de verhouding van de potentiële in- en uitstroom op de arbeidsmarkt aangaat, merken we een duidelijke evolutie. Immers, de groep jongeren die zich potentieel aandient op de arbeidsmarkt, wordt gaandeweg kleiner in verhouding tot de leeftijdsgroep, die de pensioenleeftijd nadert. Vooral aan de Vlaamse Kust (en zeker de Westkust), welke op dit vlak de meest markante daling van de ratio laat optekenen, kan dit snel uitgroeien tot een problematisch gegeven op de arbeidsmarkt. Opmerkelijke dalingen worden opgetekend in Nieuwpoort en Koksijde (quasi een daling van de mannelijke instroom t.o.v. 1991!) en wat de vrouwelijke instroom betreft Koksijde en De Haan: de jonge instromers kunnen absoluut niet de uittreders vervangen... Bredene en Brugge houden relatief goed stand, maar hinken nog steeds achterop ten aanzien van de provinciale en Vlaamse evolutie. In Oostende is de stabiliteit het grootst. Het wonen aan zee kan worden opgesplitst in tijdelijk wonen zonder domiciliëring (tweede verblijven) en het effectief komen wonen aan zee (met domiciliering). Door de chronische interesse in een verblijf aan zee, stijgt dit huisvestingspatrimonium jaar na jaar. Hierdoor komt de lokale woningenmarkt onder een steeds grotere druk te staan, waardoor er in bepaalde kustgemeenten gewichtige moeilijkheden opduiken. 2

3 In bepaalde wijken wordt het aanbod aan verblijfsentiteiten meer om niet te zeggen uitsluitend - op deze doelgroep gericht, wat nefaste gevolgen kan hebben op het vlak van de leefbaarheid (oa leegstand, verkrotting, verwaarlozing, ). Op het niveau van de kustzone is het woonpatrimonium relatief recent: er is een grote dynamiek te merken van enerzijds inbreidingsgerichte projecten waarbij het stedelijk weefsel vernieuwd wordt, en anderzijds het realiseren van woningen op nieuwe kavels. Gezien de specifieke omstandigheid van het woonweefsel in de kuststeden (oa tweede verblijven, belangrijk huurpatrimonium, ), is het niet verwonderlijk dat heel wat woonfaciliteiten niet bewoond worden door de eigenaar zelf. In de meeste steden en gemeenten is de helft of meer van de verblijvers geen eigenaar (met pieken in Knokke-Heist, Blankenberge, Oostende en Nieuwpoort). Enkel Bredene kent een ander beeld. Opmerkelijk is dat in zes van de tien van de kustgemeenten, het aantal tweede verblijven hoger is dan het aantal residentiële woningen! Algemeen is 53,6% tweede verblijven tov 46.4% woongelegenheden voor de lokale bevolking. Gemeenten waar de balans sterk overhelt in het voordeel van de tweede verblijfsresidenties zijn Middelkerke (67,3%), Nieuwpoort (63,0%), Koksijde (61,8%) en De Panne (60,2%). Naar type van sociale huurwoningen blijkt dat de overgrote meerderheid aan de Vlaamse Kust wordt ingenomen door de sociale huisvestingsmaatschappijen (86%), gevolgd door de sociale woningen ter beschikking gesteld door de OCMW s en gemeenten (9%). Wanneer we het aantal sociale huurwoningen in relatie brengen tot het aantal huishouden per gemeente, blijkt dat Nieuwpoort een koppositie inneemt met 8,6%, gevolgd door Oostende (8,2%) en Brugge (6,7%). De laatste percentages stellen we vast in Knokke-Heist (1,8%), Middelkerke (1,8%) en De Haan (2,3%). Aan de Vlaamse Kust kunnen er wat de kostprijs van een woonentiteit betreft, grote tot zeer grote prijsverschillende geconstateerd worden tussen de kustgemeenten. Voor de meeste kustgemeenten liggen de prijzen voor woonhuizen, appartementen, flats, studio s, villa s, bungalows en landhuizen hoger dan het provinciaal en Vlaams gemiddelde. Uitzonderingen op de regel vormen Nieuwpoort (voornamelijk Nieuwpoort-stad), Middelkerke, Oostende en Blankenberge (lager dan het gemiddelde in het gewest voor wat de woonhuizen betreft), De Panne, Nieuwpoort, Middelkerke, Oostende, Bredene en Blankenberge (lager dan het gemiddelde in het gewest op het vlak van de appartementen, flats en studio s) en Middelkerke, Oostende en Bredene (lager dan het gemiddelde van het gewest voor villa s, bungalows en landhuizen). 3

4 Dure gemeenten op het vlak van de woonhuizen zijn Knokke-Heist ( ), Koksijde ( ) en De Haan ( ). Voor appartementen, Flats en Studio s zijn dit Knokke-Heist ( ), Koksijde ( ) en Brugge ( ). Villa s, bungalows en landhuizen kosten een flinke duit in Knokke- Heist ( !), De Panne ( , onder andere Dumon-wijk) Nieuwpoort ( ) en Koksijde ( ). Voor deze laatste categorie liggen de prijzen dus zeer hoog aan de Westkust (Knokke-Heist niet nagesproken). Vanaf 1990 ligt de gemiddelde verkoopprijs van bouwgrond aan de Vlaamse Kust hoger dan het West-Vlaamse en Vlaamse gemiddelde. Voordien was dit niet steeds voor alle gemeenten het geval. Zeker in het huidig decennium zijn de bouwprijzen overgekookt, als zijn er opnieuw sterke verschillen van gemeente tot gemeente. Absolute uitschieter vormt ontegensprekelijk Knokke-Heist, waar in 2009 de magische kaap van per m² werd overschreden! Ook in De Haan (296 /m²) en De Panne (290 /m²) moet diep in de beugel getast worden. Vermits men ervan kan uitgaan dat de vraag naar woongelegenheden niet zal stilvallen en gezien de relatief beperkte beschikbare bouwruimte langs de kustlijn zelf, kan men stellen dat een blijvende druk op de locaties in de directe omgeving van de Noordzee reëel is. In de omgeving van de waterlijn zijn het voornamelijk studio en appartementen, terwijl het verder landinwaarts rijhuizen, bungalows en villa s zijn. Daar de A1-lokaties met zicht op zee geen ruimtelijke uitbreidingsmogelijkheden meer kennen ( Atlantic Wall ), zoeken steeds meer promotoren bouwopportuniteiten in de aansluitende residentiële woonzone, vaak ten koste van de authentieke leefomgeving van de autochtone bevolking. Ik pleit dan ook voor het inzetten op een dubbel spoor: enerzijds het residentieel wonen ten aanzien van de tweede verblijven moet beschermd worden, en anderzijds er voldoende betaalbare woningen worden aangeboden, met specifieke aandacht voor sociale woningen. Slechts door het gelijktijdig inzetten op beide sporen, met een combinatie van verschillende maatregelen en acties, kan de problematiek van betaalbaarheid van wonen ten gronde aangepakt worden. Het aanbieden van betaalbare woningen heeft immers weinig zin indien deze woningen terechtkomen op de tweede verblijfsmarkt. Omgekeerd zal het louter beschermen van het residentieel wonen wel een stabiliserend effect hebben op de woningprijzen, maar zal dit de woningprijzen wellicht niet drastisch verlagen. 4

5 WELZIJN: Zorgregio Kust! Inzake ouderenzorg manifesteert er zich in de kustregio een dubbele tendens : enerzijds wordt de eigen autochtone bevolking steeds ouder, en anderzijds merken we een gewichtige instroom van een oudere bevolking naar de kuststeden en -gemeenten (zowel onder de vorm van tweede verblijvers als residentieel). Een kleine zestig procent van het programmeringcijfer voor woonzorgcentra (voormalige rusthuizen) aan de Vlaams Kust wordt ingevuld in erkende centra en ongeveer 1/3 de van de voorzieningen worden gepland. Slecht een zeer gering aantal voorstellen zijn in onderzoek. Circa evenveel voorzieningen kennen een openbaar en een vzw-statuut. Minder dan 5% behoort tot de privésector. Bij de geplande voorzieningen in woonzorgcentra / rusthuizen wordt het leeuwendeel ingediend vanuit een vzw. In de meeste kustgemeenten wordt de volledige programmeringsruimte ingevuld. De programmatie in woonzorgcentra is aan de Vlaamse Kust slechts voor 61% ingevuld, wat een groot contrast is met de gerealiseerde programmatie voor de provincie (80%) en het Vlaams Gewest (77%). Er manifesteren zich ook opmerkelijke verschillen op gemeentelijk niveau: hoge realisatiepercentages noteren we in Nieuwpoort (79,1%), Bredene (76,4%) en Oostende (73,2%). Anderzijds ligt de uitvoering beduidend achter op de programmatie in volgende gemeenten : Koksijde (6,9%!) en Middelkerke (39,4%). Ook wat de evolutie van het aantal woongelegenheden in serviceflats/wooncomplexen betreft, kent de littorale zone een atypisch beeld. De effectieve realisatie van de programmeringsmogelijkheden liggen opnieuw een stuk lager dan in West-Vlaanderen en zeker veel lager dan in het Vlaams Gewest. Wel kent de programmatie als de bestaande/geplande woongelegenheden een gelijke tred (beide een stijging van een 28% tussen 1998 en 2009). Gezien de specifieke situatie ( dubbele vergrijzing ) ligt ook hier, net als bij de rusthuizen, het programmatie cijfer relatief hoger dan ik West-Vlaanderen en het Vlaams Gewest. Opmerkelijk is dat heel wat kustgemeenten totaal geen invulling geven aan hun programma (Koksijde, Nieuwpoort, Middelkerke en Blankenberge) of zelfs een daling kennen (De Panne). 1/3 de van de West-Vlaamse programmatie en de helft van de effectieve invulling (!) wordt voorbehouden voor de Vlaamse Kust, wat nogmaals de sterke vergrijzing benadrukt. De realisatie van de programmaeenheden is het grootst in Knokke-Heist (62,9%) en Brugge (55,4%) en het laagst in De Panne (15,4%) en Nieuwpoort (27,3%). 5

6 Ook met betrekking tot de dagverzorgingscentra blijkt er een zeer grote discrepantie te bestaan tussen de programmacijfers in dagverzorgingscentra en het aantal bestaande/geplande verblijfseenheden in dagverzorgingscentra in de kustzone. Niettegenstaande de programmatie gestaag stijgt, blijft de effectieve uitvoering uit of komen er geen nieuwe eenheden bij. Dit is een schrijnende situatie gezien de aanwezige ouderenproblematiek. Tussen 2005 en 2009 noteren we de sterkste relatieve cijfers qua programmering in Koksijde en Middelkerke, de laagste in Brugge en Oostende. Aan de Vlaamse Kust is slechts een 30% van de programmatie voor centra voor kortverblijf gerealiseerd, waar voor West-Vlaanderen dit meer dan de helft is. De erkenning hinkt in alle gemeenten (sterk) achterop (los van een aantal inhaalbewegingen in Oostende en Brugge). In Nieuwpoort is er een goede afstemming tussen de realisatie en de programmatie van verblijfseenheden in centra voor kortverblijf. In De Haan ligt de realisatie hoger dan de programmatie. Globaal kan dus gesteld worden dat er een globaal actieplan voor de kustregio zich opdringt, waar geïntegreerd en inclusief de verschillende sectorale aspecten onderzocht kunnen worden. Dit kan een opdracht zijn voor de gebiedswerkers in het Streekhuis van de Kust. 6