AAN BURGEMEESTER & WETHOUDERS. Onderwerp: Evaluatie verkiezingen gemeenteraad Westvoorne 2018

Transcriptie

1 AAN BURGEMEESTER & WETHOUDERS Kenmerk: Sector: Inwonerszaken Team : Burgerzaken Onderwerp: Evaluatie verkiezingen gemeenteraad Westvoorne 2018 Besluit: 1. Kennis te nemen van de evaluatie gemeenteraadsverkiezing Westvoorne In te stemmen met: a. inhuur van ondersteuning voor de presentaties van de instructieavonden voor stembureauleden in 2019 b. inhuur van een deskundige voor de nulmeting en inrichting van de stembureaus in het kader van een nieuwe wet inzake de toegankelijkheid voor inwoners met een beperking na 1 januari In te stemmen met de antwoordbrief aan de heer Spaans van het Burgercomite Nederland over zijn verzoek om uitvoering van het door hem voorgestelde Volksreferendum buiten de Kieswet op 20 maart 2019 (zie bijlagen met kenmerk en ). Portefeuillehouder: P.E. de Jong Vertrouwelijk: Nee Datum College Raadscommissie OR/GO Raad Nee Nee Nee 1

2 1. Aanleiding Op woensdag 21 maart 2018 vonden de verkiezingen van de gemeenteraad en een referendum over de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv) plaats. In deze evalutie leest u hoe de gemeenteraadsverkiezing in Westvoorne is verlopen. De evaluatie sluit af met een aantal conclusies en aanbevelingen. Voor met name de presentaties van de instructieavonden voor de stembureauleden en voor de nulmeting en advies voor het inrichten van de stembureaus wordt voorgesteld om bij de voorbereidingen van de volgende verkiezingen in 2019 een deskundige in schakelen. Voor wat betreft de antwoordbrief aan de heer Spaans van het Burgercomite Nederland over zijn verzoek om uitvoering van het door hem voorgestelde Volksreferendum buiten de Kieswet op 20 maart 2019 (zie bijlagen met kenmerk en hierbij het volgende. De heer Spaans is een initiatief gestart om een volksreferendum te gaan houden op 20 maart 2019 en vraagt aan alle gemeenten in Nederland om daaraan mee te werken door op deze dag ook hun stembureaus daarvoor ter beschikking te stellen. In de beantwoording wordt uitleg gegeven waarom Westvoorne daaraan niet meewerkt. 2. Argumenten Voor wat betreft de evaluatie: Door het inzetten van ambtenaren als voorzitter op de stembureaus werden beduidend minder fouten in de processen verbaal geconstateerd. Op 22 maart 2018 om 1.00 uur kon de voorlopige uitslag bekend gemaakt worden. Op dinsdagavond 27 maart 2018 besloot de gemeenteraad de 6878 uitgebrachte stemmen te hertellen. Hertelling van de stemmen in de gemeente Westvoorne heeft niet geleid tot een andere zetelverdeling in de nieuwe gemeenteraad. Voor wat betreft de antwoordbrief: Een volksreferendum kan niet tegelijkertijd met een stemming op grond van de Kieswet plaatsvinden in het stemlokaal. Buiten het stemlokaal is wat meer mogelijk maar het moet voor de kiesgerechtigden duidelijk zijn welke stemmingen er door de overheid worden georganiseerd, wat deze inhouden en hoe deze verlopen. Dat betekent voor de kiezer dat het voldtrekt duidelijk moet zijn dat het volksreferendum van het Burgercomite niet wordt georganiseerd door, en onder controle staat van, de gemeente en dat deelname niet verplicht is. In zijn brief heeft de heer Spaans dat niet of onvoldoende duidelijk gemaakt. 3. Aanpak/uitvoering 1. Kennis te nemen van de evaluatie gemeenteraadsverkiezing Westvoorne In te stemmen met: a. inhuur van ondersteuning voor de presentaties van de instructieavonden voor stembureauleden in 2019 b. inhuur van een deskundige voor de nulmeting en inrichting van de stembureaus in het kader van een nieuwe wet inzake de toegankelijkheid voor inwoners met een beperking na 1 januari In te stemmen met de antwoordbrief aan de heer Spaans van het Burgercomite Nederland over zijn verzoek om uitvoering van het door hem voorgestelde Volksreferendum buiten de Kieswet op 20 maart 2019 (zie bijlagen met kenmerk en ). 4. Communicatie/Burgerparticipatie/Servicepunt n.v.t. 2

3 5. Duurzaamheid n.v.t. 6. Kosten, baten en dekking De eenmalige kosten van inhuur van een deskundige voor de adviesrapportage 4.650,00 worden gehaald uit de lopende begroting van Kostenplaats: Verkiezingen/ Diverse overige kosten. De structurele terugkerende kosten 1.450,00 voor de check-up van de stembureaus kunnen bij de eerstvolgende BERAP in 2019 worden meegenomen en geboekt worden op Kostenplaats: Verkiezingen/ Onderhoudskosten. 7. Risicomanagement en weerstandvermogen n.v.t. 8. Toelichting n.v.t. 9. Samenvatting n.v.t. 3

4 4

5 Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Voorbereiding op de verkiezingen 3. Verloop verkiezingsdag en uitslag 4. Hertelling 5. Verkiezingen Conclusie 7. Aanbevelingen 5

6 1. Inleiding Op woensdag 21 maart 2018 vonden de verkiezingen van de gemeenteraad en een referendum over de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv) plaats. De opkomst zorgde voor veel drukte overdag en ook na uur waren de leden en tellers van de stembureaus tot laat bezig met het tellen van de stemmen en het opmaken van de processen-verbaal. De politieke partijen werden per brief en/of via de gemeente website geïnformeerd over het registratieproces. Daarnaast heeft de gemeente Westvoorne de partijen op ad-hoc basis verder geholpen. De gemeente Westvoorne heeft twee instructiebijeenkomsten gehouden voor de stembureauleden en één voor de voorzitters van de stembureaus. Deze bijeenkomsten vonden twee weken of eerder voor de verkiezing plaats. Op de dag van de verkiezingen werd het stembureau door 1 shift bemand. Een shift bestond uit vijf stembureauleden inclusief voorzitter gedurende de hele dag. Na uur werden per stembureau nog twee tellers toegevoegd. Door het inzetten van ambtenaren als voorzitter op de stembureaus werden beduidend minder fouten in de processen verbaal geconstateerd. Een positieve ontwikkeling ten opzichte van voorgaande jaren. Op 22 maart 2018 om 1.00 uur kon de voorlopige uitslag bekend gemaakt worden. Op dinsdagavond 27 maart 2018 besloot de gemeenteraad de 6878 uitgebrachte stemmen te hertellen. De hertelling was aangevraagd door de lokale partij Partij Westvoorne; Inwonersbelang Westvoorne sloot zich aan bij het verzoek. Hertelling van de stemmen in de gemeente Westvoorne heeft niet geleid tot een andere zetelverdeling in de nieuwe gemeenteraad. 6

7 2. De voorbereiding op de verkiezingen De voorbereidingen Eind september 2017 start de voorbereiding met het invullen van de materiaallijsten voor de stembureaus en het bestellen van de stempassen, stembiljetten, huis aan huis kandidatenlijsten, het aanwijzen van de stemlokalen en het werven, selecteren en indelen van de stembureauleden. Door de Projectleider Verkiezingen a.i., wordt in eerste instantie ingezet, zoals hij in zijn evaluatierapport van de verkiezingen van 2017 ook had voorgesteld, om gedurende de verkiezingsdag met twee stembureaushifts op een stembureau te werken. T.w. de ochtendploeg die begint van 7.00 uur tot uur en de middag- en avond ploeg die begint van uur tot einde. Waarbij de ochtendploeg na uur het stembureau komt versterken met het tellen van de stembiljetten. Om aan voldoende bezetting te komen wordt gestart met een extra wervingscampagne via internet. Op deze werving komen veel reacties binnen. Echter dan blijkt dat over het advies in het evaluatierapport van 2017, om te werken met twee ploegen, nooit een bestuurlijk besluit is genomen. Er wordt daarom door het college besloten om toch met één shift te werken en per stembureau één ambtenaar als voorzitter toe te voegen ten opzichte van de eerdere verkiezingen ( totaal 1 voorzitter en vier leden). Omdat pas na de werving is besloten om niet met twee ploegen te werken kunnen veel aanmeldingen daardoor niet worden gehonoreerd met een plekje in een stembureau. De burgers die niet geplaatst worden, worden telefonisch op de hoogte gebracht. In de hectiek bij het telefonisch informeren en afbellen van de burgers zijn enkele vragen blijven liggen. Dit heeft geleid tot enkele negatieve reacties aan het loket van burgerzaken en 1 formele schriftelijke klacht. Organisatie instructie stembureauleden De ingedeelde stembureauleden worden op 12 maart en 15 maart uitgenodigd voor een verplichte instructieavond op het gemeentehuis van Rockanje. De voorzitters krijgen een speciale instructie op 12 maart in de middag. De stembureauleden worden ook in de gelegenheid gesteld om door middel van een interactieve stembureau-instructie de relevante stof te bestuderen en thuis te oefenen. Tijdens de instructieavonden krijgen alle deelnemers een training conform de door het ministerie van BZK verstrekte telinstructie en hebben zij de mogelijkheid om vragen te stellen over de bestudeerde stof. Op de dag van de verkiezingen worden over de stembureaus de Stembureau-instructie en de Brochure geldige identiteitsdocumenten van het ministerie van BZK verspreid. Mede door de goede instructies tijdens de informatieavonden waren de ervaren leden van de stembureaus in staat de verkiezingsdag succesvol te laten verlopen. 7

8 Bezetting van de stemlokalen Bij voorgaande verkiezingen was het tellingsproces en de invulling van deelprocessen-verbaal bij enkele stembureaus voor verbetering vatbaar. Op de stembureaus was de bezetting voor een deel opgebouwd uit politiek betrokken personen, die op de kandidatenlijsten vermeld stonden. Dit punt is onder de aandacht gekomen omdat er landelijk een discussie is ontstaan over integriteit die mogelijk in de toekomst tot nadere landelijke aanwijzing of regelgeving kan gaan leiden. Door ambtenaren van de gemeente in te zetten als voorzitter op een stembureau werd een evenwichtige samenstelling verkregen. Op 20 februari 2018 worden het college enkele wijzigingen voorgesteld ten opzichte van de vorige verkiezingen met betrekking rond de bezetting van de stembureaus. Hier zijn de volgende besluiten genomen: Om met één shift te werken en per stembureau één lid toe te voegen ten opzichte van de eerdere verkiezingen ( totaal 1 voorzitter en vier leden). Om een medewerker van de gemeente aan te wijzen als voorzitter van een stembureau. Om bij de samenstelling van het stembureau zorg te dragen voor een evenwichtige samenstelling wanneer er sprake is van leden die ook voor een politieke groepering uitkomen. Om indien nodig medewerkers toe te voegen ten behoeve van het functioneren van het stembureau en om bij te dragen aan telproces. Om de samenstelling van de stembureaus, inclusief toevoegingen te mandateren aan het sectorhoofd Inwonerszaken. Controle van het functioneren van de stembureauleden vond vooral plaats door het bezoeken van de stembureaus op de verkiezingsdag door de burgemeester en de projectleider Verkiezingen a.i. Tijdens de rondes werden er geen noemenswaardige fouten en of onregelmatigheden geconstateerd. Door het inzetten van ambtenaren als voorzitters op de stembureaus en het totaal aantal leden aan te vullen met een extra lid werden beduidend minder fouten in de processen verbaal geconstateerd. De samenstelling van /en de bezetting bleek goed te zijn. Bij de volgende verkiezingen is het goed om op de dezelfde manier van indeling te werken. 8

9 De stemdistricten De indeling van de stemdistricten zijn overgenomen van de laatst gehouden verkiezing. Hierdoor kent Westvoorne bij de verkiezing 10 stemdistricten en stembureaus. Stemdistricten gemeente Westvoorne aantal kiesgerechtigden 1. Cultureel centrum De Man te Oostvoorne Gemeentehuis te Oostvoorne De Leemgaarde te Oostvoorne De Overboschschool te Oostvoorne MFC de Meander te Oostvoorne Gemeentehuis te Rockanje De Welkomkerk te Rockanje Stuifakkers te Rockanje Cultureel Centrum de Merel te Rockanje Verenigingsgebouw te Tinte 565 Totaal: De indeling en de grootte van de stemdistricten zijn toereikend voor de gemeente. Vermindering van het aantal stembureaus leidt ongetwijfeld tot drukkere stembureaus met een groter kans op maken van fouten bij het tellen van de stemmen met onregelmatigheden in het proces-verbaal tot gevolg. Op dit moment is er onduidelijkheid over de beschikbaarheid van het gemeentehuis te Oostvoorne en het verenigingsgebouw Tinte bij de volgende verkiezingen. Daarom wordt de school de Bosrand gelegen naast het gemeentehuis gevraagd om stembureau 2 te kunnen vestigen. Voor stembureau 10 zal naar een andere locatie in Tinte gezocht moet worden. Naar alle waarschijnlijkheid zal dit Ons Tintestein kunnen worden. De indeling en de grootte van de stemdistricten zijn toereikend voor de gemeente. Als gevolg van de onduidelijkheid over de beschikbaarheid van het gemeentehuis te Oostvoorne en het verenigingsgebouw te Tinte zullen deze locaties als stembureaus ophouden te bestaan. Bij de volgende verkiezingen zal de school de Bosrand te Oostvoorne, worden gevraagd om stembureau 2 te kunnen vestigen. In Tinte zal naar een andere locatie voor stembureau 10 gezocht worden. Politieke partijen Op 14 november 2017 wordt het Hoofd- en Centraal Stembureau benoemd dat op woensdag 3 januari 2018 weer bijeenkomt in verband met het beoordelen van een verzoek tot registratie van de nieuwe politieke groepering Inwonersbelang Westvoorne. Daarmee komt het aantal politieke groeperingen, dat meedoet aan de gemeenteraadsverkiezing op 7 partijen. T.w.: Partij Westvoorne, VVD, Inwonersbelang Westvoorne, Gemeentebelangen Westvoorne, CDA, PvdA en D66. 9

10 Op 5 februari 2018 is de kandidaatstelling en op 6 februari 2018 is er een niet openbare zitting van het Centraal Stembureau ten behoeve van onderzoek van de ingeleverde kandidatenlijsten. Op vrijdag 9 februari 2018 wordt positief besloten over alle ingeleverde kandidatenlijsten en geplaatste aanduidingen in een openbare zitting van het centraal stembureau. De goedgekeurde kandidatenlijsten worden opgestuurd naar Procura BV voor het aanmaken van de stembiljetten. De politieke partijen worden per brief en/of via de gemeentelijke website geïnformeerd over het registratieproces. Daarnaast worden vragen zo nodig telefonisch en/of persoonlijk aan de balie verder beantwoord. Een kleine minderheid van de politieke partijen ondervindt problemen bij het werken met de ondersteuningssoftware ( OSV) van het Rijk. Als maatregel om dit te verhelpen bood Burgerzaken extra ondersteuning en indien nodig werd het OSV gezamenlijk ingevuld. Ook bij de volgende verkiezingen wordt een dergelijk ondersteuning aangeboden. 3. Verloop verkiezingsdag en uitslag Opkomst en tijdstip voorlopige uitslag Op de verkiezingsdag van de gemeenteraadsverkiezing en het referendum over de Wet op de inlichtingenen veiligheidsdiensten zorgt de opkomst voor drukte overdag. s-avonds zijn de leden en tellers van de stembureaus tot laat bezig met het tellen van de stemmen en het invullen van de processen-verbaal. Tegen het einde van de avond worden alle processen-verbaal van alle stembureaus op het gemeentehuis ingeleverd. Na controle van het team van Burgerzaken kunnen de uitslagen worden ingevoerd in de software van het Rijk (OSV). Hierdoor is het mogelijk een exacte uitslag te berekenen en een eind procesverbaal te printen voor het Hoofd en Centraal stembureau. Na het invoeren van alle stembureaus kunnen op 22 maart 2018 om 1.00 uur de voorlopige uitslag bekend worden gemaakt. Op de verkiezingsdag geconstateerd dat er geen onregelmatigheden waren. De aanwezigheid van kandidaat raadsleden heeft op 2 stembureaus wel tot opmerkingen geleid. Het inleveren en invoeren van de uitslagen op het gemeentehuis zijn goed verlopen. Daardoor konden de uitslagen relatief snel bekend gemaakt worden. 10

11 Totaal aantal zetels per politieke groepering Het aantal geldige stemmen op kandidaten bij deze gemeenteraadsverkiezing is: De gemeente Westvoorne kent een 15 tal zetels waardoor de kiesdeler op 458 8/15 uitkomt. Na de verdeling van de restzetels ziet het aantal zetels per groepering er als volgt uit: Aanduiding politieke groepering lijstnummer aantal zetels Partij Westvoorne 1 3 VVD 3 3 Inwonersbelang Westvoorne 7 3 Gemeentebelangen Westvoorne 2 2 CDA 4 2 Partij van de Arbeid 6 1 Democraten Op 23 maart 2018 om uur komt het Hoofd- en Centraal stembureau bijeen om de verkiezingen uitslag definitief te maken. Er worden geen bezwaren ingediend. Plakvoorschriften voor affiches en posters Politieke groeperingen kunnen voor een verkiezing affiches plakken op speciaal daartoe aangewezen verkiezingsborden. Hiermee kunnen ze aan de kiezer kenbaar maken wat hun inzet is voor de aankomende verkiezing. Om wildplakken te voorkomen heeft de gemeente Westvoorne aanplakborden aangewezen die speciaal bestemd zijn voor de verkiezingsposters. Het is voor derden niet toegestaan reclame-of andere uitingen aan te brengen op deze borden. Er zijn 6 aanplaklocaties in Oostvoorne, 5 aanplaklocaties in Rockanje en 2 aanplaklocaties in Tinte. Er zijn specifieke plakvoorschriften die politieke partijen krijgen toegestuurd samen met een overzicht van de plaklocaties. Ook is deze informatie te vinden op de gemeentelijke website en in de gemeentepagina in de krant. Tijdens de verkiezingen is geconstateerd dat men zich niet hield aan deze plakvoorschriften en plaklocaties. Met als gevolg dat de gemeentelijke handhaving op de dag van de verkiezingen werd geconfronteerd met overal borden langs de weg. Ook werd er over andere posters en affiches heen geplakt of werden posters moedwillig beschadigd. In de Kieswet is bepaald dat in het stemlokaal geen activiteiten mogen plaatsvinden die erop gericht zijn de kiezers in hun keuze te beïnvloeden. Het stemproces moet ongehinderd kunnen plaatsvinden. De voorzitter van een stembureau kan de zitting schorsen als zich naar zijn mening omstandigheden voordoen op of bij het stemlokaal die de voortgang van de stemming belemmeren. 11

12 De Kieswet bevat geen regels over propaganda in de omgeving van het stemlokaal. Het is uiteindelijk aan de burgemeester om af te wegen wat al dan niet is toegestaan. De kiezers mogen in het stemlokaal niet worden beïnvloed. Concreet betekent dit voor Westvoorne dat de plakborden alleen rond de stembureaus worden gedoogd en wanneer zij uit het zicht van de stemhokjes worden geplaatst hier niet op wordt gehandhaafd. Het materiaal waarmee de stembureaus worden uitgerust inclusief de verwijzingsborden doen behoorlijk gedateerd aan. Het is goed om met het verplicht toegankelijker maken van de stembureaus voor 1 januari 2019 ook de verwijzing van de stemlokalen onder de loep te nemen. Tijdens de verkiezingen is geconstateerd dat men zich niet hield aan deze plakvoorschriften en plaklocaties. Om bij de volgende verkiezingen deze ongewenste ontwikkelingen en situaties te voorkomen zal het plakbeleid aangescherpt moeten worden en zal er strenger moeten worden gehandhaafd. 4. Hertelling Na een gemeenteraadsverkiezing zijn er twee instanties die de bevoegdheid hebben om eventueel te besluiten tot een hertelling: het gemeentelijk centraal stembureau (voorzitter van het gemeentelijk centraal stembureau is de burgemeester) en de gemeenteraad. Alleen de gemeenteraad kan ook besluiten tot een herstemming. Het centraal stembureau van de gemeente kan in de openbare zitting waarin het de officiële uitslag bekend maakt, besluiten tot een hertelling. Dit is alleen mogelijk als een ernstig vermoeden bestaat dat door een of meer stembureaus bij het tellen van de stemmen fouten zijn gemaakt die van invloed kunnen zijn op de zetelverdeling. Een hertelling kan voor zowel alle als voor één of meer stembureaus plaatsvinden. Aangezien er geen fouten en of onregelmatigheden waren geuit tijdens het definitief maken van de verkiezingsuitslag heeft het Hoofd- en Centraal stembureau op 23 maart 2018 om uur terecht het besluit genomen om de uitslag definitief te maken. Dinsdagavond 27 maart 2018 besloot de gemeenteraad echter toch de 6878 uitgebrachte stemmen te hertellen. De hertelling was aangevraagd door de lokale partij Partij Westvoorne, Inwonersbelang Westvoorne sloot zich aan bij het verzoek. Hertelling van de stemmen in de gemeente Westvoorne heeft geen andere zetelverdeling opgeleverd. De opgeroepen ambtenaren waren in de kantine samengekomen om de zakken met de stembiljetten en de processen-verbaal van de stembureaus uit te pakken en te gaan hertellen. Om uur komt het Hoofden Centraal Stembureau bijeen om de nieuwe uitslag bekend te maken. De voorzitter zegt dat de hertelling op stemniveau tot een aantal wijzigingen heeft geleid: Partij Westvoorne 1520 ( was 1515) Gemeentebelangen Westvoorne 825 (was 820) VVD 1466 (was 1468) CDA 621 (was 619) D (was 514) PvdA 561 (was 559) 12

13 Inwonersbelang Westvoorne 1376 ( was 1376) De voorzitter zegt dat bovenstaande wijzigingen niet tot een wijziging van de einduitslag heeft geleid. Er is geen wijziging in de verdeling van de zetels en de kiesdeler is bepaald op /15. Ondanks een succesvol verloop van de verkiezingsdag zonder incidenten werd toch door de gemeenteraad tot een hertelling besloten. Hoewel de hertelling op stemniveau tot een aantal wijzigingen heeft geleid is er geen wijziging van de verdeling van de zetels geweest. M.a.w. de einduitslag is hetzelfde gebleven. 5. Verkiezingen in 2019 Experiment centraal tellen verkiezingen Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 21 maart jl. hebben 22 gemeenten mee gedaan aan een experiment met het centraal tellen van de stembiljetten (centraal stemopneming). Een centrale telling verloopt rustiger en overzichtelijker, biedt gelegenheid om fouten te corrigeren en verkleint het risico op een hertelling. Aldus het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties in een brief aan de gemeenten van 6 juli Wat houdt het experiment in. In een gemeente die meedoet aan het experiment met centraal tellen, verrichten de stembureaus na de sluiting om uur in het stemlokaal alleen een voorlopige uitslag, uitsluitend op lijstniveau. Op grond daarvan kan op de avond van de stemming alleen een voorlopige uitslag van de verkiezing bekend gemaakt worden. Het stembureau telt dus niet op de kandidaten uitgebrachte stemmen. Dat gebeurt de volgende dag op een centrale locatie, tijdens een openbare zitting door een daarvoor in te zetten gemeentelijk stembureau. Als het gemeentelijk stembureau er zeker van is dat de telling juist is uitgevoerd maakt het een proces-verbaal op, dat op de website gepubliceerd wordt. Wat betekent dit voor de gemeente Westvoorne. Door de nieuwe samenstelling en bezetting van de stembureaus in de gemeente Westvoorne zijn de voordelen van het centraal tellen van de stemmen, minder relevant geworden. Bij de stembureaus in Westvoorne verliep de telling gestructureerd, er werden weinig tot geen fouten gemaakt in de processenverbaal op de stembureaus. De uitslag kon op dezelfde avond/nacht bekend gemaakt worden op de website. We zullen in het telproces het meerogenprincipe toepassen. Dat betekent dat het telproces wordt aangepast zodanig dat er onderling gecontroleerd wordt. Het centraal tellen van de stembiljetten op een later tijdstip komt voor een belangrijk deel overeen met een hertelling die we in het voorjaar met de gemeenteraadsverkiezing hebben gehad. Een dergelijk exercitie kost een hoop moeite en geld en weegt niet op tegen de relatief weinig voordelen die het centraal tellen van de stemmen voor de gemeente Westvoorne met zich meebrengt. Wel zullen we in het telproces het meerogenprincipe gaan toepassen en het telproces aanpassen door elkaar onderling te controleren. 1 januari % van de stembureaus toegankelijk Per 1 januari 2019 treedt er een wetswijziging in werking die stelt dat voortaan al onze stembureaus toegankelijk moeten zijn voor mensen met een beperking. Hierbij gaat het niet alleen om mensen met een 13

14 rolstoel maar bijvoorbeeld ook om mensen met een visuele of auditieve beperking. De meeste van onze stembureaus zijn rolstoel toegankelijk. Echter deze nieuwe wet stelt veel meer eisen aan de stembureaus dan in de oude situatie. De vraag is hoe we invulling gaan geven aan deze nieuwe regelgeving. Welke stembureaus zijn in de nieuwe situatie toegankelijk en welke nog niet. Welke aanpassingen dienen wij te treffen zodat iedereen zijn of haar stem uit kan brengen. Er zal een nulmeting moeten plaatsvinden aan de hand van de wettelijke criteria. Duidelijke instructies voor de inrichting van het stembureau en op de gemeentepagina en onze website een weergave van iedere getoetste locatie. Om het in kaart brengen van de toegankelijkheid professioneel te laten verlopen, waarbij de toegankelijkheid voor zowel mensen met een motorische-, auditieve- en visuele beperkingen, als ook voor mensen met een hulp- of blindengeleidehond in acht wordt genomen, is het aan te raden gebruik te maken van kennis van een specialist. Ook zal de adviesraad Sociaal domein betrokken worden bij deze inventarisatie. Per 1 januari 2019 treedt er een wetswijziging in werking die stelt dat voortaan al onze stembureaus toegankelijk moeten zijn voor mensen met een beperking. (niet alleen rolstoeltoegankelijk). Er zal een nulmeting moeten plaatsvinden van al onze locaties. Publicatie van alle getoetste locaties op onze website en de gemeentepagina. Voor deze nulmeting, advies voor instructie en inrichten van de stembureaus een deskundige in te schakelen. Ondersteuning bij de verkiezingen in 2019 Het team van Burgerzaken zal de verkiezingen in 2019 zonder een projectleider a.i. organiseren. Het team van Burgerzaken kan dit zelf omdat de volgende verkiezingen minder impact heeft dan een gemeenteraadsverkiezing. De verkiezingsuitslag hoeft niet door een gemeentelijk Hoofd- en Centraal stembureau gedaan te worden. Echter door de nieuwe regels voor de toegankelijkheid van de stembureaus zullen we de expertise en hulp van specialisten nodig hebben. Ook de presentaties tijdens de instructieavonden voor stembureauleden zullen weer door externen gedaan moeten worden. Ook bij de komende verkiezingen in 2019 heeft burgerzaken weer ondersteuning nodig in het verkiezingsproces. 14

15 6. Conclusies De voorbereiding op de verkiezingen Mede door de goede instructies tijdens de informatieavonden waren de ervaren leden van de stembureaus in staat de verkiezingsdag succesvol te laten verlopen. Controle van het functioneren van de stembureauleden vond vooral plaats door het bezoeken van de stembureaus op de verkiezingsdag door de burgemeester en de projectleider Verkiezingen a.i. Tijdens de rondes werden er geen noemenswaardige fouten en of onregelmatigheden geconstateerd. Door het inzetten van ambtenaren als voorzitters op de stembureaus en het totaal aantal leden aan te vullen met een extra lid werden beduidend minder fouten in de processen verbaal geconstateerd. De samenstelling van /en de bezetting bleek goed te zijn. Bij de volgende verkiezingen is het goed om op de dezelfde manier van indeling te werken. De indeling en de grootte van de stemdistricten zijn toereikend voor de gemeente. Als gevolg van de onduidelijkheid over de beschikbaarheid van het gemeentehuis te Oostvoorne en het verenigingsgebouw te Tinte zullen deze locaties als stembureaus ophouden te bestaan. Bij de volgende verkiezingen zal de school de Bosrand te Oostvoorne, worden gevraagd om stembureau 2 te kunnen vestigen. In Tinte zal naar een andere locatie voor stembureau 10 gezocht worden. Een kleine minderheid van de politieke partijen ondervindt problemen bij het werken met de ondersteuningssoftware ( OSV) van het Rijk. Als maatregel om dit te verhelpen bood Burgerzaken extra ondersteuning en indien nodig werd het OSV gezamenlijk ingevuld. Ook bij de volgende verkiezingen wordt een dergelijk ondersteuning aangeboden. Verloop verkiezingsdag en uitslag Op de verkiezingsdag geconstateerd dat er geen onregelmatigheden waren. De aanwezigheid van kandidaat raadsleden heeft op 2 stembureaus wel tot opmerkingen geleid. Het inleveren en invoeren van de uitslagen op het gemeentehuis zijn goed verlopen. Daardoor konden de uitslagen relatief snel bekend gemaakt worden. Tijdens de verkiezingen is geconstateerd dat men zich niet hield aan deze plakvoorschriften en plaklocaties. Om bij de volgende verkiezingen deze ongewenste ontwikkelingen en situaties te voorkomen zal het plakbeleid aangescherpt moeten worden en zal er strenger moeten worden gehandhaafd.. Hertelling Ondanks een succesvol verloop van de verkiezingsdag zonder incidenten werd toch door de gemeenteraad tot een hertelling besloten. Hoewel de hertelling op stemniveau tot een aantal wijzigingen heeft geleid is er geen wijziging van de verdeling van de zetels geweest. M.a.w. de einduitslag is hetzelfde gebleven. Verkiezingen in 2019 Experiment Centraal tellen verkiezingen Het centraal tellen van de stembiljetten op een later tijdstip komt voor een belangrijk deel overeen met een hertelling die we in het voorjaar met de gemeenteraadsverkiezing hebben gehad. Een dergelijk exercitie kost een hoop moeite en geld en weegt niet op tegen de relatief weinig voordelen die het centraal tellen van 15

16 de stemmen voor de gemeente Westvoorne met zich meebrengt. Wel zullen we in het telproces het meerogenprincipe gaan toepassen en het telproces aanpassen. 100% toegankelijkheid van de stembureaus Per 1 januari 2019 treedt er een wetswijziging in werking die stelt dat voortaan al onze stembureaus toegankelijk moeten zijn voor mensen met een beperking. (niet alleen rolstoeltoegankelijk). Er zal een nulmeting moeten plaatsvinden van al onze locaties. Publicatie van alle getoetste locaties op onze website en de gemeentepagina. Voor deze nulmeting, advies voor instructie en inrichten van de stembureaus een deskundige in te schakelen. Ook bij de komende verkiezingen in 2019 heeft burgerzaken hierdoor weer ondersteuning nodig in het verkiezingsproces. 7. Aanbevelingen De huidige samenstelling en bezetting van de stembureaus te blijven hanteren en de grootte van de stemdistricten niet te wijzigen. Bij de volgende gemeenteraadsverkiezingen de politieke partijen wederom actief te ondersteunen. De manier van inleveren en het invoeren van de deelprocessen verbaal in de software van het rijk (OSV) op het gemeentehuis niet te wijzigen. Niet mee te doen aan het voorlopig experiment centraal tellen van de stemmen. Om bij de volgende verkiezingen ongewenste ontwikkelingen te voorkomen zal het plakbeleid aangescherpt moeten worden waardoor er strenger kan worden opgetreden op het wildplakken. Voor de presentaties van de instructieavonden voor de stembureauleden en voor de nulmeting en advies voor het inrichten van de stembureaus een deskundige in schakelen. 16