Raadsmededeling - openbaar

Transcriptie

1 Raadsmededeling - openbaar Nummer : 133/2010 Datum : 14 juni 2010 B&W datum : Portefeuillehouder : Bert Berghoef Onderwerp : Bezetting stembureaus Aanleiding Door de raad zijn vragen gesteld over de bemensing van de stembureaus tijdens de verkiezing van de leden van de Tweede Kamer. Aan de raad is beantwoording door een raadsmededeling toegezegd waarin aandacht is voor het model Nunspeet. Schriftelijk zijn enkele vragen beantwoord aan onder andere leden van het CDA, de Progressieve Partij en de VVD. Ondertussen is in de raadsvergadering van 15 juni door de burgemeester ingegaan op een aantal aanvullende vragen van de fracties van de VVD en de CU. Inhoud mededeling Algemeen De Kieswet stelt geen bijzondere eisen aan te benoemen stembureauleden. Wel heeft de Kiesraad naar aanleiding van incidenten in een advies van 28 januari 2008 richting de staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties opgemerkt dat zij er belang aan hecht dat stembureauleden bij de uitvoering van hun werkzaamheden iedere schijn van belangenverstrengeling vermijden. Stembureauleden dienen neutraal en objectief te zijn. De Kiesraad merkt op dat het niet zozeer gaat over de vaardigheid van het stembureaulid maar meer over het effect dat zijn handelen kan hebben op een kiezer. In het bijzonder wordt gewezen op stembureauleden die tevens kandidaat zijn bij de betreffende verkiezing. Bevoegdheid tot benoeming stembureauleden: stembureauleden worden benoemd door burgemeester en wethouders die daartoe op grond van artikel E5 van de Kieswet bevoegd zijn. Daarnaast benoemen burgemeester en wethouders voor de verkiezing van de leden van de gemeenteraad een hoofd- en centraal stembureau. Model Nunspeet bezetting stembureaus tijdens gemeenteraadsverkiezing 2010/verkiezing leden Tweede Kamer In de gemeente Nunspeet was het gebruikelijk dat gemeenteraadsleden zitting hadden in een stembureau. Opgemerkt wordt dat het hierbij ging om een gering aantal raadsleden/wethouders, te weten 5. In afwijking van het tot dan toe gehanteerde beleid heeft het college van burgemeester en wethouders in het kader van de gemeenteraadsverkiezing 2010 besloten geen (kandidaat) raadsleden en wethouders te benoemen als lid van een stembureau. Hierbij is als reden gehanteerd dat het college van mening was dat elke mogelijke schijn van belangenverstrengeling voorkomen moet worden. Hierover is gecommuniceerd met de verschillende politieke partijen in de gemeente Nunspeet. Inmiddels heeft dit erin geresulteerd dat er ook tijdens de verkiezing voor de leden van de Tweede Kamer geen inzet meer heeft plaatsgevonden van mensen uit de plaatselijke politiek.

2 - 2 - Bezetting stembureaus gemeente Aalten Tijdens de gemeenteraadsverkiezing is de eerste aanzet gedaan tot wijziging van het benoemingsbeleid voor stembureauleden. Een raadslid werd niet benoemd op een stembureau dat lag in het stemdistrict waarin hij of zij zelf op dat moment woonachtig was. In de evaluatie van de gemeenteraadsverkiezing is aan dit onderdeel aandacht besteedt en zijn aanbevelingen gedaan voor wat betreft de bezetting van de stembureaus. Het college, als verantwoordelijk bestuursorgaan, heeft hierop geantwoord door een nieuw benoemingsbeleid vast te stellen. Hierbij is het uitgangspunt voorkoming van elke mogelijke schijn van belangenverstrengeling van groot belang geweest (neutraal en objectief). Daarnaast heeft het college zich de vraag gesteld hoe zij kan waarborgen dat er steeds een goed opgeleid team stembureauleden zitting neemt op een stembureau. Hiertoe zijn de volgende uitgangspunten geformuleerd. Beleidsregels bezetting stembureaus: - de bezetting van een stembureau bestaat uit 5 leden te weten een voorzitter, ambtelijk lid, tweede lid en twee plaatsvervangende leden; - de rol van voorzitter en ambtelijk lid wordt ingevuld door een ambtenaar in dienst van de gemeente Aalten. Samen hebben zij de taak om de stemming correct te laten verlopen en om de uitslag in het stembureau te bepalen. - de voorzitter en het ambtelijk lid lossen elkaar af zodat er voortdurend een ambtenaar op het stembureau aanwezig is; - de voorzitter en het ambtelijk lid nemen verplicht deel aan instructiebijeenkomsten die door het team Burgerzaken worden georganiseerd. - het tweede lid en de twee plaatsvervangende leden worden geselecteerd uit het bestand van stembureauleden die in de afgelopen jaren zitting hebben gehad op een stembureau. Ook voor deze leden wordt een instructiebijeenkomst gehouden; deze heeft echter geen verplichtend karakter. Beantwoording vragen VVD en Christenunie met betrekking tot bemensing van de stembureaus tijdens raadsvergadering 15 juni 2010 Tijdens de raadsvergadering heeft de burgemeester een aantal vragen beantwoord (zie bijlage). Een aantal vragen verdienen nog een nadere beantwoording. Dit wordt in deze raadsmededeling vervat. 2. Beschikt de gemeente Aalten inmiddels over zoveel ambtenaren dat een verdubbeling van het aantal in te zetten ambtenaren kan geschieden zonder dat het dagelijks werk hieronder lijdt? Uitgezocht is hoeveel ambtenaren tijdens de gemeenteraadsverkiezing respectievelijk de verkiezing voor de leden van de Tweede Kamer zijn ingezet. Bij de eerstgenoemde verkiezing ging het hierbij om een aantal van 22 en bij de laatstgenoemde om 40 ambtenaren. 3. Vindt het college het passend om een groot aantal oud-stembureauleden die jaren lang tot volle tevredenheid op de stembureaus gefunctioneerd hebben af te serveren onder het motto dat zij kennelijk niet beschikken over: beschikbaarheid, geschiktheid, evaring etc.? Aan de oud-stembureauleden die het betreft zal de burgemeester persoonlijk een brief sturen. 6. Het kostenplaatje met externe bemanning en de huidige werkwijze met extra ambtenaren. De vergoeding voor de inzet op een stembureau ligt gelijk voor zowel de ambtenaar als de andere leden. Er wordt 17,50 per ingezet uur gedeclareerd. De vergoeding voor stembureauleden met daarnaast de catering gedurende de verkiezingsdag wordt voor de eerstvolgende verkiezing onder de loep genomen. Er wordt navraag gedaan bij omliggende gemeenten en aan de hand daarvan wordt eventueel een voorstel tot wijziging aan het college voorgelegd. In de toekomst nemen de totale kosten van verkiezingen af vanwege de inzet van ambtenaren. Zij ontvangen voor de uren die overdag worden gewerkt geen vergoeding (deze besparing is reeds opgenomen bij K3). De volgende stukken zijn voor u bijgevoegd:

3 - 3 - Beantwoording vragen VVD en Christenunie met betrekking tot bemensing van de stembureaus Evaluatie werkgroep verkiezing leden Tweede Kamer 9 juni 2010 De volgende stukken zijn voor u ter inzage gelegd: Nvt.

4 Beantwoording vragen VVD en ChristenUnie met betrekking tot bemensing van de stembureaus Er zijn door de fracties van de VVD en ChristenUnie vragen gesteld met betrekking tot de bemensing van de stembureaus. Naar aanleiding daarvan is op te merken dat ook aan mij persoonlijk als portefeuillehouder daarover vragen gesteld zijn. Er zijn opmerkingen gemaakt van uiteenlopend karakter. De kritische vragen zijn voldoende verwoord in de door de fracties aangedragen vragen. Ik kom daar straks op terug. De opmerkingen liggen voor een deel in het verlengde van de zo-even bedoelde vragen. Er waren ook reacties, die getuigden van instemming met de veranderingen, veranderingen die ten doel hebben elke mogelijkheid van belangenverstrengeling te voorkomen. Natuurlijk hebben we ons gerealiseerd dat landelijke verkiezingen van een andere orde zijn dan gemeentelijke verkiezingen. Toch menen wij niet steeds van samenstelling te moeten wisselen en willen we uitgaan van een vast team. Bovendien, stel dat een burger van onze gemeente op de lijst van de tweede kamer staat, etc. etc.. We volgen de aanbeveling van de kiesraad in hoofdlijn, zoals hierboven gezegd. Het gaat daarbij ook over het effect van het handelen van een stembureaulid op de kiezer. Elk stembureaulid dient bijstand aan een kiezer te kunnen verlenen. 1. Wat is de reden om over te gaan tot het minder betrekken van de burgerij bij het bemannen van de stembureau s. Dit in het bijzonder in het kader van betrekken van de bevolking bij de politiek en het plaatselijk bestuur. Daar is ons inziens geen sprake van. Het betrekken van burgers vindt gewoon doorgang en wordt met name bepaald door de nu aanwezige niet aan de plaatselijke politiek gebonden burgers. 2. Beschikt de Gemeente Aalten inmiddels over zoveel ambtenaren dat een verdubbeling van het aantal in te zetten ambtenaren kan geschieden zonder dat het dagelijks werk hieronder lijdt. Zie ook antwoord op vraag 5 en 6. Wellicht heeft U de indruk dat er meer ambtenaren bij het werk op de stembureaus betrokken zijn dan eerder. Dat wordt uitgezocht en vergelijkenderwijs aan U nageleverd. De organisatie wil graag, en in navolging van de adviezen van de kiesraad, investeren in kwaliteit van de bemensing van de stembureaus. Dat doen we door met een vast team te participeren op de steeds veranderende wet- en regelgeving. Het vaste team valt onder de verantwoordelijkheid van de gemeente. Wij menen dat het ook tot de rol van de gemeente behoort. 3. Vindt het college het passend om een groot aantal oud stembureauleden die jaren lang tot volle tevredenheid op de stembureaus gefunctioneerd hebben af te serveren onder het motto dat zij kennelijk niet beschikken over: beschikbaarheid, geschiktheid, ervaring etc. Met excuses, hier hadden andere woorden gebruikt moeten worden die juist wel getuigden van beschikbaarheid, geschiktheid en ervaring. Er zijn ten aanzien hiervan nog paar stappen te zetten, die bestaan uit het schrijven van een brief die een en ander beter tot uitdrukking brengt en nog eens zeer kritisch naar de oude lijst kijken om te komen tot eventuele correcties. 4. Kunt U aangeven welke aanbevelingen van de Kiesraad voor het college bij deze landelijke verkiezingen de aanleiding waren om als enige Gemeente in de Achterhoek de samenstelling van het stembureau te wijzigen. In deze vraag worden twee veronderstellingen weergegeven. a) Het algemene advies van de kiesraad is om afstand te nemen b) Wellicht lijken wij de enige gemeente in de regio te zijn. Wij weten dat ook bij andere gemeenten van deze stelregel uitgegaan wordt, dat de onafhankelijkheid in politiek opzicht geborgd dient te zijn. Echter wij zijn niet verantwoordelijk voor andere gemeenten. 5. Ware het wellicht eleganter geweest om een en ander van te voren op een of andere manier met de raad te communiceren.

5 Het college realiseert zich dat de voorbereiding en communicatie met betrokkenen anders en beter hadden gekund. In dat licht gezien, hadden betrokkenen (en dus ook de raad) eerder ingelicht moeten worden. 6. Het kostenplaatje met externe bemanning en de huidige werkwijze met extra ambtenaren. Al eerder is erop gewezen dat het gebruiken van eigen mensen ook kosten zijn die zichtbaar gemaakt moeten worden. Zeker wanneer er bij een opgelopen achterstand weer eens uitzendkrachten aangetrokken worden of werk wordt uitbesteed. Dat laatste komt in Aalten, zegt men, nauwelijks voor. Voor deze vraag, van de ChristenUnie, met betrekking tot het kostenplaatje, verwijs ik naar antwoord 2. Wij maken daartoe een overzicht. G. Berghoef 14 juni 2010

6 BESPREKINGSVERSLAG EVALUATIE WERKGROEP VERKIEZING LEDEN TWEEDE KAMER 9 JUNI 2010 Inleiding Ter voorbereiding op de verkiezing voor de leden van de Tweede Kamer op 9 juni 2010 is een werkgroep ingesteld. Deze werkgroep heeft op 23 juni 2010 een evaluatie gehouden. Voor informatie ten behoeve van deze evaluatie is gebruik gemaakt van de volgende bronnen: - processen-verbaal van de 18 stembureaus; - informatie uit de werkgroep. Voor de organisatie van deze verkiezing zijn de aanbevelingen uit de evaluatie van de gemeenteraadsverkiezing overgenomen ten aanzien van de samenstelling van een gedetailleerd draaiboek. Hierbij zijn alle deelnemende organisatieonderdelen betrokken en hieruit is een werkgroep samengesteld. Deze werkgroep is steeds met elkaar in overleg gegaan in bijeenkomsten onder leiding van het afdelingshoofd Publiek. Rapport evaluatie Algemeen beeld De verkiezing is goed verlopen, er hebben zich geen onregelmatigheden voorgedaan. Informatie uit processen-verbaal In 2 van de 18 processen-verbaal van de stembureaus wordt melding gemaakt van bezwaren en opmerkingen. Dit betreft ondermeer de identificatieplicht, de wijze van vermelding van persoonsgegevens op de stempas, een opmerking over stemmachines en op 1 stembureau bleek bij de telling een verschil tussen het aantal uitgereikte stembiljetten en het aantal dat zich in de stembus bevond. Deze verbalen zijn gekopieerd en samen met het verzamel proces-verbaal in Arnhem bij het Centraal Stembureua aangeboden. Informatie ingewonnen bij betrokken organisatieonderdelen Team Burgerzaken Geen op- of aanmerkingen Afdeling Werken/team buitendienst Op zich geen bijzonderheden met uitzondering van de inrichting van de stembureaus. In de Westerkerk en in Sint Bernardus bleek de opstelling gewijzigd te zijn. Dit is ook door het team Burgerzaken vastgesteld en hiervoor zal bij de volgende verkiezing opnieuw aandacht worden gevraagd. De instructie is en was dat de inrichting niet gewijzigd mag worden, deze wordt geplaatst in overeenstemming met de eisen die de Kieswet hieraan stelt. Ook moet er opnieuw aandacht voor worden gevraagd dat de stembureauleden alleen de materialen naar het gemeentehuis brengen die ze zelf hebben meegenomen. Dus met name niet de koffer, deze wordt door het team buitendienst opgehaald. Team Combo De samenwerking in de werkgroep is goed verlopen. Er was enige storing die werd veroorzaakt door de communicatie met ICT. Daarnaast was de voorbereiding voor het boekje met de verkiezingsuitslag door het team Burgerzaken niet goed. Dit werd veroorzaakt door een probleem in de software die niet vooraf is herkend. Team ICT Geen op- of aanmerkingen Team Facilitair Geen op- of aanmerkingen Griffie Geen op- of aanmerkingen

7 Verkiezingsproces in onderdelen Indeling in stemdistricten/aanwijzing stembureaulocaties Omdat tijdens de vorige verkiezing is vastgesteld dat het aantal opgeroepen kiezers per stemdistrict niet tot problemen heeft geleid zijn er geen wijzigingen doorgevoerd. Ondanks het hoge opkomstpercentage, te weten 77,75, blijkt dat de toeloop goed opgevangen kon worden. Bezetting stembureaus Het college heeft nieuwe regels opgesteld aan de hand waarvan de bezetting van de stembureaus wordt gerealiseerd. Er is gekozen voor een vast team voor de bezetting van de rol van voorzitter en ambtelijk lid op een stembureau. Deze bestaat voortaan altijd uit ambtenaren die in dienst van de gemeente Aalten zijn. Voor de overige functies kan geput worden uit het bestand stembureauleden dat in de loop der jaren is opgebouwd. Ten aanzien van de inzet van raadsleden is ervoor gekozen hiervan geen gebruik te maken. Het uitgangspunt hierbij is dat het college van mening is dat iedere schijn van belangenverstrengeling moet worden voorkomen. Stembureauleden dienen neutraal en objectief te zijn. Inmiddels is duidelijk dat de communicatie hierover niet goed is verlopen. Door verschillende politieke partijen zijn hierover vragen gesteld. Een aantal vragen zijn door de burgemeester beantwoord in de raadsvergadering van 15 juni 2010 en daarnaast is een raadsmededeling uitgewerkt die op korte termijn aan de raad wordt aangeboden. Er zijn vragen gesteld over de identificatie van stembureauleden. Er zijn burgers die van mening zijn dat ze het recht hebben hiernaar te informeren. Hierop is alsvolgt gereageerd: in tegenstelling tot de kiezer bestaat er geen identificatieplicht voor het stembureaulid. Stembureauleden worden voor deze taak benoemd door het college van burgemeester en wethouders en ontvangen een benoemingsbesluit. Door het aannemen van deze benoeming verplicht een stembureaulid zich om deze taak op een juiste wijze uit te voeren. De verantwoordelijkheid voor het vaststellen van de identiteit van het stembureaulid ligt bij het college en maakt onderdeel uit van de benoemingsprocedure. De burger mag erop vertrouwen dat dit met de nodige zorg wordt uitgevoerd en dat wordt toegezien op het functioneren van de stembureauleden. Verplichte instructie stembureauleden De ambtenaren hebben verplicht deelgenomen aan instructiebijeenkomsten waardoor er maximaal is ingezet op opleiding. Een onderdeel waarvoor met name van de zijde van de staatssecretaris aandacht werd gevraagd. Daarnaast is er voor de overige stembureauleden een instructiebijeenkomst gehouden. Alle bijeenkomsten zijn goed bezocht. Aanplakborden/verwijzingsbordjes De aanplakborden zijn vernieuwd en bieden voldoende ruimte aan politieke partijen om hun affiches te bevestigen. Politieke partijen zijn voorafgaan aan de verkiezingen door de griffie op de hoogte gesteld van de plaatsingslocaties en de voorwaarden waaronder geplakt kon worden. Er is door politieke partijen afgeweken van de voorwaarden die gelden voor de afmeting van de affiches en hierover zijn vragen gesteld in de raad. Het antwoord hierop is dat de wijze van plakken voor de volgende verkiezing gaat wijzigen. Gekozen wordt voor een plakdag, alle politieke partijen worden op deze dag uitgenodigd om hun affiches te komen plakken. Dit kan met publiciteit worden omlijst. Het team Buitendienst verzorgt de uitvoering hiervan. Ten aanzien van de verwijzingsbordjes is er gebruik gemaakt van nieuwe (uniforme) verwijzingsborden. Inrichting stemlokalen Zoals hiervoor reeds genoemd is er veel aandacht geweest voor de inrichting van de stemlokalen door de buitendienst. Ook tijdens de instructiebijeenkomsten was dit een belangrijk onderdeel en zal het zoals nu blijkt blijven. Er is één klacht binnengekomen over het ontbreken van een gordijn voor het stemhokje. Hierop is gereageerd met het verstrekken van informatie over het feit dat dit op grond van de Kieswet niet is toegestaan.

8 Tijdens de openingsuren van het stembureau Alle stembureaus zijn bezocht door zowel de burgemeester en de griffier als door het team Burgerzaken. Er is ingespeeld op de beantwoording van vragen in uitzonderlijke situaties, met name de kiezerspas heeft hier en daar tot wat verwarring geleid. De identificatieplicht heeft minder problemen veroorzaakt, enerzijds omdat de bewustwording hiervan iedere verkiezing groter wordt en daarnaast omdat de staatssecretaris met name heeft ingespeeld op de oudere kiezer door de geldigheidsduur van legitimatiebewijzen te verlengen tot 5 jaar na datum van geldigheid. Dit gold uitsluitend op het stembureau op het moment van de beoordeling tot toelating tot het stemproces. Tellen en bekendmaking verkiezingsuitslag Deze verkiezing is ervaring opgedaan met het uitbrengen van een voorlopige uitslag. Alle stembureaus hebben na sluiting allereerst de uitslag op partijniveau bepaald en doorgebeld naar het team Burgerzaken. Om waren alle voorlopige tellingen ontvangen en was de uitslag bekend. De gemeente Aalten hoorde bij de eerste 5 gemeenten in Nederland die de uitslag bekend hebben gemaakt. Daarna hebben alle stembureaus de uitslag op kandidaatsniveau bepaald en zijn overgegaan tot het vervaardigen van het proces-verbaal. Gebleken is dat door deze werkwijze veel rust wordt gebracht in het berekenen van de verkiezingsuitslag. Op 10 juni is de verkiezingsuitslag aangeboden bij het Centraal Stembureau in Arnhem en ook hier bleek dat de uitvoering zonder problemen is verlopen. Zonder op- en of aanmerkingen zijn de stukken in ontvangst genomen door het Centraal Stembureau (en dat was bij lang niet alle gemeenten het geval). Samenvatting en conclusie De verkiezingen zijn goed verlopen, de instelling van een werkgroep en het gezamenlijk werken aan de samenstelling en uitvoering van een draaiboek is een succesfactor. Het verdient aanbeveling de wijziging van de bezetting van de stembureaus en het uitbrengen van een voorlopige verkiezingsuitslag in de toekomst te continueren.