Eisen bodemonderzoek in het kader van de Wet Milieubeheer Bij meldingen en vergunningaanvragen

Transcriptie

1 Eisen bodemonderzoek in het kader van de Wet Milieubeheer Bij meldingen en vergunningaanvragen

2 Provincie Noord-Brabant Eisen die door de Provincie Noord-Brabant gesteld worden aan Inhoud bodemonderzoeken bij vergunningaanvragen in het kader van de Wet Milieubeheer 1 Inleiding 3 2 Bureau Milieumetingen 4 1 augustus Bodemonderzoeken 5 versie Nulsituatie bodemonderzoek / eindsituatie bodemonderzoek Herhalingsbodemonderzoek Grondwatermonitoringen i.k.v. de NRB 6 4 Veel gestelde vragen 7 5 Verantwoording 9 Bijlage A. Kritische parameters d.d. 1 augustus 2009 Provincie Noord-Brabant Directie Ruimtelijke ontwikkeling & Handhaving (ROH) Bureau Milieumetingen (MM) Postbus 90151, 5200 MC s Hertogenbosch Telefoon Fax augustus /10

3 1 Inleiding Bij de aanvraag van een milieuvergunning worden rapporten van bodemonderzoeken verlangd door de vergunningverlener. Het betreffen dan bijvoorbeeld onderzoeken die op kritische plaatsen op een bedrijfsterrein de actuele verontreinigingssituatie vastleggen. Regelmatig wordt de vraag gesteld aan welke eisen deze bodemonderzoeken moeten voldoen. Hierover wordt een korte toelichting gegeven. Door de vergunningverlener kunnen onder andere de volgende bodemonderzoeken worden verlangd: nulsituatie bodemonderzoek/eindsituatie bodemonderzoek in het kader van de Wet Milieubeheer; herhalingsbodemonderzoek ( nieuwe nulsituatie) in het kader van de Wet Milieubeheer; grondwatermonitoringen in het kader van de Nederlandse Richtlijn Bodembescherming (NRB); grondwatermonitoringen voortvloeiende uit het Stortbesluit. Een uitgevoerd bodemonderzoek vloeit met name voort uit de wettelijke verplichtingen van een Wm-vergunning. De onderzoeken worden ingediend bij de vergunningverlener. De beoordeling van het onderzoek wordt echter uitgevoerd door Bureau Milieumetingen van Provincie Noord- Brabant. Mocht u vragen hebben over de uitvoering van een onderzoek, dan kunt u kijken in hoofdstuk 4 (veel gestelde vragen). Als uw vraag daar niet bij staat of het is u nog niet helemaal duidelijk dan kunt u contact opnemen met Jack van Velthuijsen ( ) of Claudia van Drunen ( ), de adviseurs van bureau Milieumetingen. Om misverstanden te voorkomen wordt u geadviseerd om voorafgaand aan de uitvoering van het onderzoek een voorstel ter goedkeuring in te dienen bij de provincie. 1 augustus /10

4 2 Bureau Milieumetingen Bureau Milieumetingen heeft twee hoofdtaken: het uitvoeren van onderzoeken en het beoordelen van onderzoeksrapporten van derden. Bureau Milieumetingen voert onderzoeken uit op het gebied van bodem, grondwater, bouwstoffen, afvalstoffen, zwemwater, leidingwater, oppervlaktewater, afvalwater, emissies naar de lucht, immissies (buitenlucht), geluid (industrielawaai en verkeerslawaai) en trillingen (schade en/of hinder). De beoordelingen van onderzoeksrapporten en overige rapportages van derden vinden voornamelijk plaats in het kader van vergunningverlening (Wet Milieubeheer en Ontgrondingenwet), toezicht en handhaving (Wet Milieubeheer en Wet bodembescherming). De onderzoeken en de beoordelingen (bodemonderzoeks- en bouwstoffenonderzoeksrapporten van derden) worden uitgevoerd conform een kwaliteitssysteem. Het kwaliteitssysteem voldoet aan de norm NEN-EN-ISO/IEC 17020:2004 (inspectie-instellingen) en is geaccrediteerd door de Raad voor Accreditatie (I 073). Milieumetingen is in het kader van de NEN-EN-ISO/IEC een zogenaamd type B-inspectie-instelling, dat wil zeggen, dat uitsluitend in opdracht van bureaus uit de eigen organisatie onderzoeken en beoordelingen mogen worden uitgevoerd. 1 augustus /10

5 3 Bodemonderzoeken 3.1 Nulsituatie bodemonderzoek / eindsituatie bodemonderzoek Het doel van dit onderzoek is: Het verkrijgen van een toetsingsgrondslag met het oog op mogelijke bodemverontreiniging voortvloeiende uit Wm-plichtige bedrijfsactiviteiten. In de NEN 5740 (2009) is in paragraaf 5.8 deze strategie beschreven. Schematische weergave hoe een nul-/eindsituatie bodemonderzoek uit te voeren: Voer een vooronderzoek uit Bepaal de deellocatie(s) (locaties met bodembedreigende activiteiten) Bepaal de kritische parameters zie bijlage A Bepaal de oppervlakte van de (deel)locatie(s) en stel het aantal boringen, peilbuizen, analyses (grond(meng)monsters + grondwatermonsters) vast Voer het veldwerk uit en leg afwijkingen t.o.v. de strategie voldoende vast Rapporteer conform de onderzoeksnorm. Bij afwijkingen, denk aan de motivatie 3.2 Herhalingsbodemonderzoek In het kader van de aanvraag voor een revisievergunning (doorgaans binnen een termijn van 10 jaar) dient een actueel bodemonderzoek te worden ingediend; het betreft dus een herhalingsonderzoek voor het vaststellen van een nieuw startpunt voor de bodemkwaliteit, een nieuwe nulsituatie in het kader van de nieuwe vergunning. Het onderzoek dient te worden uitgevoerd conform de NEN 5740 (2009), paragraaf 5.8. Voor dit herhalingsonderzoek dienen alle deellocaties met bodembedreigende activiteiten te worden onderzocht (ongeacht of er door de voorzieningen sprake is van een verwaarloosbaar risico, categorie A). Indien de aangebrachte/aanwezige bodembeschermende voorzieningen ter plaatse van de onderscheiden deellocaties altijd goed hebben gewerkt én aantoonbaar in goede staat zijn, dan kan ter plaatse het herhalingonderzoek bestaan uit alleen grondwateronderzoek. Zo niet, dan dient het grondwater én de grond te worden onderzocht. Indien op het bedrijfsterrein wijzigingen zijn doorgevoerd (tussen start vergunningsperiode en heden) met betrekking tot de ligging van de deellocaties met bodembedreigende activiteiten, dan betekent dit dat ter plaatse van deze (voormalige) deellocaties een eindsituatie bodemonderzoek dient te worden uitgevoerd. Indien een wijziging een verplaatsing inhoudt, dan moet op de oude 1 augustus /10

6 locatie een eindsituatie bodemonderzoek en op de nieuwe locatie een nulsituatie bodemonderzoek uitgevoerd worden. In feite moet bij een herhalingsonderzoek altijd maatwerk geleverd worden. Zie onderstaand schema: Nieuwe activiteit bij oprichtings-, veranderings- of revisievergunning Beëindiging activiteit bij veranderings- of revisievergunning Activiteit voortzetten bij revisievergunning Nulsituatie Herhalingsonderzoek Eindsituatie X X X 3.3 Grondwatermonitoringen i.k.v. de NRB In 1997 is de Nederlandse Richtlijn Bodembescherming (NRB) van kracht geworden. Dit is een richtlijn voor bedrijven en het bevoegde gezag om de uitvoering van het bodembeschermingsbeleid bij bedrijfsmatige activiteiten te ondersteunen. In de NRB is opgenomen dat voor iedere bodembedreigende activiteit de nulsituatie vastgelegd moet worden. Daarnaast dient men voldoende maatregelen te nemen om te voorkomen dat een bodemverontreiniging ter plaatse ontstaat. In enkele gevallen is het echter (kosten)technisch niet mogelijk om een dusdanige bodembescherming te realiseren dat er een verwaarloosbaar risico (risico A) ontstaat. Onder bepaalde voorwaarden kan dan middels monitoring van de bodem (denk aan grondwatermonitoring) bewaakt worden of de activiteiten een bodemverontreiniging veroorzaken. De kaders voor deze grondwatermonitoring zijn opgenomen in de NRB. Het uitgangspunt van de NRB is om door een doelmatige combinatie van maatregelen en voorzieningen een verwaarloosbaar bodemrisico te realiseren. De bodemrisico-checklist (BRCL) vormt het hart van de NRB. Aan de hand van de BRCL kan per bedrijfsactiviteit bepaald worden wat het bodemrisico is van deze activiteit. Het bodemrisico wordt weergegeven door middel van een emissiescore. Bij een emissiescore van 1 noemt men het bodemrisico verwaarloosbaar. Kan een verwaarloosbaar bodemrisico niet gerealiseerd worden dan kan het bevoegd gezag in sommige gevallen een aanvaardbaar bodemrisico accepteren. Het verwaarloosbaar en het aanvaardbaar bodemrisico zijn de enige twee vormen van acceptabel bodemrisico die de NRB onderscheidt. Zie ook internet, 1 augustus /10

7 4 Veel gestelde vragen Worden er kwaliteitseisen gesteld aan een bodemonderzoekrapport? Ja. In het bodemonderzoek dienen de veldwerkzaamheden en de laboratoriumwerkzaamheden te zijn uitgevoerd door een Kwalibo-erkend onderzoeksbureau/laboratorium (zie NEN 5740 (2009), hoofdstuk 7, pagina 46). Accepteert de provincie Noord-Brabant disclaimers op analysecertificaten? Indien men volgens de geldende normen werkt, kunnen in principe geen disclaimers voorkomen op analysecertificaten. Overschrijdingen van o.a. conserveringstermijnen en foute verpakkingsmaterialen kunnen aanleiding zijn voor de provincie om aanvullend onderzoek te verlangen. Hoe actueel dient een bodemonderzoek te zijn? Dat kan per onderzoeksdoelstelling verschillend zijn en is maatwerk. Voor een ontgrondingsaanvraag kan een bodemonderzoek 5 jaar oud zijn, mits er tussentijds geen bodembedreigende activiteiten hebben plaatsgevonden op het onderzochte perceel. Voor een eindsituatie bodemonderzoek is een onderzoek van1 jaar oud al snel gedateerd. Periodiek verplichte bodemonderzoeken dienen uiteraard actueel te zijn. Ik heb ter plaatse van een bodembedreigende activiteit alle voorzieningen getroffen om bodemverontreiniging te voorkomen. Is dan nog een nulsituatieonderzoek noodzakelijk? Ja. Bij alle bodembedreigende activiteiten dient een nulsituatie bodemonderzoek uitgevoerd te worden. Er dient een toetsingskader te zijn bij beëindiging van de activiteit. Er dient getoetst te worden of de activiteiten niet geleid hebben tot een bodemverontreiniging. Maatwerk is in zulk geval dan wel gewenst. Afstemming hierover is dan met de Provincie vereist. Is het doorboren van vloeren altijd nodig voor het uitvoeren van bodemonderzoek? Slechts in die gevallen dat een vloer aangemerkt kan worden als vloeistofdicht en het oppervlakte kleiner is dan 100 m², kan het doorboren van vloeren achterwege blijven. Afstemming hierover is maatwerk. Wanneer dient een peilbuis te worden geplaatst met een snijdend grondwaterfilter? In de NEN staat duidelijk omschreven wanneer een peilbuis met een snijdend filter dient te worden geplaatst (paragraaf ). Dit filter mag alleen maar worden gebruikt voor het detecteren van een drijflaag en niet worden gbruikt voor grondwatermonstername. Dient van elk grond(meng)monster het lutum- en organisch stofgehalte in het laboratorium te worden bepaald? In de NEN5740 (2009) staat in paragraaf dat dit noodzakelijk is. Bij een zelfde bodemtype op de onderzoekslocatie mag hiervan worden afgeweken (maatwerk). Wanneer dienen de signaalwaarden te worden vastgesteld i.k.v. een grondwatermonitoring conform de NRB? Dienen de signaalwaarden jaarlijks te worden bijgesteld/aangepast? Wat zijn de vervolgacties bij overschrijding van de signaalwaarde? De signaalwaarden dienen bij de start van de grondwatermonitoring (nulsituatie-/herhalingsonderzoek) te worden vastgesteld. Indien er oudere grondwateronderzoeksgegevens bekend zijn dan kan hiervan eventueel gebruik worden gemaakt. Hoe meer gegevens, hoe representatiever de signaalwaarde (gemiddelde/98-percentiel). Hierbij dient wel goed te worden nagegaan of deze oudere resultaten betrouwbaar en representatief zijn. Omdat het voornamelijk 1 augustus /10

8 stroomafwaartse peilbuizen (meetpunten) betreft mogen deze signaalwaarden niet jaarlijks worden aangepast, de signaalwaarde wordt dus bij de start van de grondwatermonitoring vastgesteld. Mogelijk zijn er ook gegevens bekend van stroomopwaartse peilbuizen (referentie), bij deze peilbuizen zou je de signaalwaarden wel jaarlijks (per ronde) kunnen bijstellen. Het kan natuurlijk zijn dat gaandeweg de grondwatermonitoringsronden blijkt dat een bepaalde signaalwaarde toch niet helemaal representatief is, deze kan dan natuurlijk (goed onderbouwd) worden aangepast, maatwerk! Wat zijn de vervolgacties bij overschrijding van de signaalwaarde? In deel B1 van de NRB, beperken verspreidingsrisico's, paragraaf b staat dat een peilbuis minimaal tweemaal dient te worden herbemonsterd en dat in overleg dient te worden getreden met het bevoegd gezag. Binnen de NRB wordt alleen gebruik gemaakt van signaalwaarden en geen toetsingswaarden (conform stortbesluit). Bij overschrijding van de signaalwaarden en de te nemen vervolgstappen dient voor de interpretatie uiteraard ook te worden gekeken naar/rekening te worden gehouden met de streef- en interventiewaarden in het grondwater, maatwerk dus! 1 augustus /10

9 5 Verantwoording Namen en taakverdeling van de medewerkers, J.J.M. van Velthuijsen, coördinator MM C.R.A.M. van Drunen-Steenbergen, projectverantwoordelijke Datum waarop het document is gepubliceerd s-hertogenbosch, 1 augustus augustus /10

10 Bijlage A. Kritische parameters d.d. 1 augustus 2009

11 Activiteit (*) Subactiviteit Kritische parameters Analyse grond (** en ***) Analyse grondwater (** en ***) Adblue opslag ureum, N-Kjeldahl - N-Kjeldahl Asbest opslag Asbest Asbest n.v.t. Bestrijdingsmiddelen OCB's, PCB's OCB's, PCB's OCB's, PCB's Brandstoffen Compostering (gft, groenafval -> geen snoeihout) diesel, benzine Minerale olie, BTEXN Minerale olie, BTEXN Minerale olie, BTEXN benzine vanaf 1998 Minerale olie, BTEXN Minerale olie, BTEXN Minerale olie, BTEXN en MTBE (bij benzine vanaf 1988) CZV, N-Kjeldahl, sulfaten, fosfaten en chloride NEN5740:2009-grondpakket Flessenglas (container) Macroparameters (CZV, N-Kjeldahl) - CZV, N-Kjeldahl Houtopslag (geshredderd B-hout en (on)geshredderd C-hout) Fenolen en chloorfenolen, PAK, aromatische amines, BTEXN en zware NEN5740:2009-grondpakket, fenolen, chloorfenolen (géén fenolindex), glycolen + As, Cr NEN5740:2009-grondwaterpakket, CZV, N-Kjeldahl, sulfaten, fosfaten en chloride NEN5740:2009-grondwaterpakket, fenolen, chloorfenolen (géén fenolindex), glycolen en PAK + As, Cr Electronicamaterialen Metalen (soldeerverbindingen) Sn, Pb, Ag, Cd Sn, Pb, Ag, Cd Incontinentiemateriaal Macroparameters (stikstof, fosfaat) - N-Kjeldahl, fosfaat Kabelopslag Metalen, minerale olie, OCB's, PCB's NEN5740:2009-grondpakket NEN5740:2009-grondwaterpakket Opslag Klein Gevaarlijk Afval (KGA) Inzameling/ NEN-pakket, antimoon, barium, vanadium, NEN5740:2009-grondpakket, antimoon, barium, NEN5740:2009-grondwaterpakket, antimoon, barium, vanadium, Milieustraten zilver, diverse (niet) vluchtige organische vanadium, zilver, GC/MS-niet vluchtig (= PAK, OCB, zilver, GC/MS-vluchtig (= BTEXN, BTEXN uitgebreid, VOH, VOH componenten PCB, ONB, OPB, niet vluchtige chloorbenzenen) + As, Cr uitgebreid, vluchtige chloorbenzenen), GC/MS-niet vluchtig (= PAK, OCB, PCB, ONB, OPB, niet vluchtige chloorbenzenen) + As, Cr Opslag op inrichtingen NEN5740:2009-grondpakket NEN5740:2009-grondwaterpakket Koelvloeistoffen Glycolen Glycolen Glycolen Mestopslag Koper, molybdeen, stikstof, fosfaten NEN5740:2009-grondpakket NEN5740:2009-grondwaterpakket, N-Kjeldahl, fosfaat Metalenopslag (ongesorteerd Metalen, olie Metalen, olie Metalen, olie schroot, draaisels) Olieopslag Diverse oliesoorten Minerale olie Minerale olie Minerale olie Afgewerkte olie Minerale olie en PAK Minerale olie en PAK Minerale olie en PAK OBAS/ oliebenzineafscheider Autodemontage: Olie, brandstoffen Minerale olie, BTEXN Minerale olie, BTEXN Metaalbewerking: Metalen, olie, brandstoffen NEN5740:2009-grondpakket NEN5740:2009-grondwaterpakket Onbewerkte autowrakken Opslag grond (klasse Industrie, verontreinigde grond, onbekende samenstelling) NEN-pakket, methanol, ethanol, isopropylalcohol, monoethyleenglycol, NEN-pakket, Sb, CN-tot, CN-vr, F, SO4, asbest NEN5740:2009-grondpakket, methanol, ethanol, isopropylalcohol, monoethyleenglycol, glycolen NEN5740:2009-grondwaterpakket, methanol, ethanol, isopropylalcohol, monoethyleenglycol, glycolen NEN5740:2009-grondpakket + As, Cr NEN5740:2009-grondwaterpakket, Sb, CN-tot, CN-vrij, F, SO4 + As, Cr Puinopslag / BSA / zeefzand NEN-pakket, Sb, CN-tot, CN-vr, F, SO4 NEN5740:2009-grondpakket + As, Cr NEN5740:2009-grondwaterpakket, Sb, CN-tot, CN-vrij, F, SO4 + As, Cr RKG-opslag (riool, kolken, NEN-pakket NEN5740:2009-grondpakket NEN5740:2009-grondwaterpakket Ruitensproeiervloeistoffen Methanol, ethanol, isopropylalcohol, monoethyleenglycol Alcoholen (methanol, ethanol, isopropylalcohol) Alcoholen (methanol, ethanol, isopropylalcohol) RWZI s Stortplaatsen NEN-pakket, N-Kjeldahl, CZV, chloride en fosfaat, ijzerchloride, zuren en basen NEN-pakket, chloride, sulfaat, N-Kjeldahl, CZV, cyanide NEN5740:2009-grondpakket NEN5740:2009-grondpakket + As, Cr NEN5740:2009-grondwaterpakket, N-Kjeldahl, CZV, chloride en fosfaat NEN5740:2009-grondwaterpakket, chloride, sulfaat, N-Kjeldahl, CZV, CN-tot, CN-vrij + As, Cr Teerhoudend asfalt Minerale olie, PAK Minerale olie, PAK Minerale olie Verfopslag en verwerking Oplosmiddelen, metalen, minerale olie Metalen, BTEXN, VOH Metalen, BTEXN, VOH, Alcoholen, Acetaten Wasplaats / reinigingsmiddelen Detergenten NEN5740:2009-grondpakket NEN5740:2009-grondwaterpakket, detergenten (an-, kat- en nonionische) Zoutopslag Chloride, cyaniden NEN5740:2009-grondpakket, chloride, CN-tot, CN-vrij NEN5740:2009-grondwaterpakket, chloride, CN-tot, CN-vrij * De lijst is niet volledig. Het zijn de activiteiten die regelmatig voorkomen binnen de Provincie Noord-Brabant. ** Per activiteit, maatwerk voor wat betreft het analysepakket. Indien er aanwijzigingen zijn dat andere parameters als kritisch aangemerkt dienen te worden, dan opnemen in het te onderzoeken parameterpakket. *** Het is vaak goedkoper om analyses uit te voeren op het standaard NEN5740:2009-grond en/of grondwaterpakket, dan aparte analyses (individuele parameters).