Voorwoord. Leshly Konings directeur SWZ. Pagina 2

Transcriptie

1 Jaarverslag 2013

2 Voorwoord Het zijn spannende tijden waarin we aan alles merken dat De Kanteling/Transitie niet slechts een papieren tijger is, maar een daadwerkelijke, ingrijpende wijziging in verhoudingen, denken en samenwerken. Hoewel de overheid nog niet alle besluitvorming rond heeft, doet het mij genoegen om te kunnen melden dat we vanuit SWZ niet hebben stilgezeten We hebben stappen gezet in de lijn van het visiedocument dat we medio 2012 schreven. Binnen onze werkwijze maken we daadwerkelijk een transitieslag waarbij de professional de regie bij de burger legt en voortdurend bezig is om te zoeken naar mogelijkheden om diens behoeften en talenten aan te spreken, en het sociale netwerk om hem heen te verstevigen. Het meest duidelijk wordt dit in de Informele en sociale zorg dat zijn uitvoering heeft vanuit het Steunpunt Mantelzorg en waarbinnen burgers andere burgers ondersteunen. De professional maakt de match en treedt vervolgens naar de achtergrond. Hij houdt vinger aan de pols, biedt ondersteuning waar nodig, maar uitdrukkelijk niet meer dan dat. Het is de kunst dit op een dusdanige wijze te doen dat burgers succeservaringen opdoen, hun eigen verantwoordelijkheid voelen en zich tegelijkertijd onderdeel blijven voelen van een groter geheel, waarin zelf- en samenredzaamheid hand in hand gaan. Ook in andere werkvelddelen zoals de wijkaanpak, jongerenwerk, jeugdzorg, opvoedingsondersteuning, begeleiding nieuwkomers is de maatschappelijke verschuiving merkbaar. Dat betekent niet dat we het wiel al hebben uitgevonden, integendeel: er is nog een lange weg te gaan, met burgers, vrijwilligers, samenwerkingspartners en gemeente. Een belangrijk punt van aandacht is dat we ons realiseren dat we ons bevinden in tijden van economische onzekerheid, waarin niet alleen het aantal kwetsbare burgers toeneemt maar ook de mate waarin die kwetsbaarheid wordt ervaren. Burgers de regie terug geven mag niet door de burger worden opgevat als: Deze gemeente heeft geen aandacht meer voor mensen zoals ik, of Ik word in de steek gelaten. Hoe zorg je er als professional voor dat, door ogenschijnlijk minder te helpen, de burger ervaart dat hij (zeker op de lange termijn) juist meer geholpen is? Het is een dunne scheidslijn. Ook instellingen hebben te maken met de recessie. Met minder meer doen kan positief uitpakken wanneer je de samenwerking met burgers en collega-instellingen opzoekt. Het kan echter ook leiden tot je terugtrekken in je eigen cocon, of juist het terrein van anderen betreden en werkzaamheden oppakken die niet tot je kerntaak behoren. Gelukkig zien we in de meeste gevallen de samenwerkingsbereidheid groeien. Dat is hoopvol, want in deze tijden van verandering is er een ding zeker: om de burger in eigen kracht te kunnen zetten, hebben we elkaar nodig! Leshly Konings directeur SWZ Pagina 2

3 Pagina 3

4 Inhoudsopgave 1. Inleiding Bestuur & Organisatie Bestuur Personeel Stagiaires Huisstijl & Public Relations Samenwerking Algemeen Samenwerking resultaten Conclusie Vrijwilligers (algemeen) Algemeen Cliënten die vrijwilligerswerk doen Eigen vrijwilligers Conclusie De uitvoering Niemand aan de kant (een visie op participatie) De lokale opdracht Huisbezoeken Conclusie Diensten Mantelzorgondersteuning Respijtzorg door Buddy of Maatjes trajecten Advies en informatie Dag van de mantelzorg Jonge mantelzorger Cijfers Conclusie Aanbeveling Buddy / Maatje Cijfers Conclusie Thuishulp Administratieve ondersteuning Computerondersteuning Klus en tuindiensten Cijfers Conclusie Pagina 4

5 Aanbeveling Vrijwilligerswerk overig Loket Elz Ontmoeting Computercursus senioren het PC café Chauffeurs en begeleiders Cijfers Stage (maatschappelijk) Cijfers Conclusie Huiskamers Cijfers Conclusie Aanbeveling Vrijwilligerswerk gemeente breed (VIP) Vrijwilligerswerk Promotie Digitale vacaturebank Cijfers Zorg en diensten netwerken Conclusie Aanbevelingen MBVO Cijfers Conclusie Participatieraad Cijfers Boodschappen Plus Bus (BPB) Cijfers Conclusie Overlegvormen, seminars en congressen Overleg Congressen en seminars Samenvatting en nabije toekomst ( met visie) Pagina 5

6 1. Inleiding Het afgelopen jaar heeft vooral in het teken gestaan van veranderen. Het veranderen van de interne organisatie, het veranderen van werkwijze en uitvoering kijkende in de richting van de transitie AWBZ. Het veranderingsproces heeft heel wat druk op de organisatie gelegd, omdat het allemaal naast de normale werkzaamheden moest gebeuren binnen een heel klein team, maar het is ons gelukt. Belangrijke ontwikkeling is dat mantelzorg en buddy steeds meer het predicaat Informele en sociale zorg krijgen. Informele en sociale zorg reikt veel verder dan een enkel project. Het gaat steeds breder leven binnen SWZ. Het bewustzijn neemt toe dat deze dienstverlening en de verantwoordelijkheid hiervoor zich niet beperkt tot Steunpunt Mantelzorg, het team of individu, maar dat het instellingsbreed gedragen moet worden, bij professionals en vrijwilligers. Bovendien moet het ook bij de samenwerkingspartners goed op het netvlies komen te staan. Van belang is dat er zowel oog is voor mensen die behoefte hebben aan deze vorm van zorg, als voor mensen die deze zorg kunnen en willen bieden. Door de veranderde samenleving,waarin onder andere geldt meer met minder merken we dat er steeds meer behoefte komt aan ondersteuning vanuit een kwetsbare groep zoals ouderen maar toch zeker ook van mantelzorgers. Zij, de mantelzorger, zullen in de komende jaren goed moeten worden gemonitord en ondersteund. De nieuwe participatiesamenleving gaat immers nog een groter beroep op hen doen. Al jarenlang zorgen zij voor de directe ondersteuning van hun naaste, soms zelfs ten koste van hun eigen sociale en privéleven. Indien zij gaan uitvallen is niet te overzien wat de consequenties zijn anders dan dat er weer iemand bijkomt die hulpbehoevend is geworden hetgeen vele kosten met zich mee gaat brengen. Maar laten we vooral de andere hulpvragers niet vergeten. In ieder geval hebben de werkzaamheden van SWZ in 2013 geleid tot een inzet meer dan vrijwilligers uren. Het overgrote gedeelte, meer dan van de uren werd ingezet in de persoonlijke sfeer van mensen. Mantelzorgondersteuning, buddy- en maatjestrajecten waren hierin de grootste vraag. Verder is SWZ vanaf 2013 ook een gecertificeerd leerbedrijf voor HBO en MBO social en administratieve beroepen. Pagina 6

7 Pagina 7

8 2. Bestuur & Organisatie 2.1 Bestuur Het bestuur van de stichting bestaat uit zes leden die het algemeen bestuur vormen. De voorzitter, secretaris en de penningmeester vormen het dagelijks bestuur. Het algemeen bestuur vergaderd vier maal per jaar het dagelijks bestuur tien keer per jaar. Halverwege het jaar besloot de heer P. de Boer, zijn functie als penningmeester, om gezondheid redenen na vele jaren neer te leggen. Zijn opvolger werd al snel gevonden in de heer A. Melisse. Bestuur Dhr. Q.J. Disseldorp (Voorzitter) Dhr. A.J. Melisse (Penningmeester) Dhr. G.A.A.M. Kuypers (Vice-voorzitter Mevr. A.W.J.M. van Bedaf-Goud (Lid) Dhr. P.C. Jochems (Lid) Dhr. P. van de Linden (Lid) Het bestuur heeft via het directiestatuut de dagelijkse leiding gedelegeerd aan de directeur van de stichting. 2.2 Personeel De stichting had in 2013 in totaal 4 personeelsleden waarvan 1 is ingeleend. Totale fte bedroeg 3,2. Halverwege het jaar ging een van de medewerkers na een diensverband van 35 jaar met pensioen. Zijn kennis en ervaring gaan niet verloren omdat hij op vrijwillige basis aan de stichting verbonden blijft. De stichting kende in 2013 nagenoeg geen ziekteverzuim. 0,1 % (CBS: 5% 2012). In 2013 is veel geïnvesteerd in de invoering van de nieuwe werkwijze gericht op de transitie AWBZ en de veranderende samenleving. Deze operatie heeft veel energie gekost van de medewerkers, maar heeft wel het gewenste resultaat gehad. Een frisse en nieuwe kijk op de uitvoering van het welzijnswerk waarin vooral de burger centraal staat en de regie heeft. Voor de medewerkers betekende het vooral breder kijken naar de hulpvragen, de oplossingen samen met de cliënt eerst zoeken in eigen omgeving om vervolgens het niet oplosbare bespreekbaar te maken. Maar wel waar mogelijk de gehele regie bij de cliënt, en dat was even wennen voor de professional. Natuurlijk zijn welzijnswerkers al vele jaren generalisten, maar wel professionals die met een oplossend vermogen werkten. Nu, in de hedendaagse tijd, is het vooral de cliënt uiteindelijk leren zelf de initiatieven te nemen en het opbouwen van een sociaal netwerk. En voor dat laatste zullen medewerkers in 2014 nog worden opgeleid in de methodiek Netwerkcoach, waarbij zij vooral de rol van trainers zal worden aangeleerd. De echte netwerkcoaches zullen vrijwilligers zijn die door hen zijn opgeleid. Diverse personeelsleden hebben in het kader van deskundigheidsbevordering trainingen, cursussen en seminars bezocht. Bij aanvang van het jaar 2013 is ook afscheid genomen van de extern ingehuurde administratieve medewerkster gelet op de kosten die dat met zich meebracht. De taken die zij uitvoerde zijn intern herverdeeld. Pagina 8

9 2.3 Stagiaires Op basis van haar visie had SWZ in 2012 een bepaalde koers uitgezet met betrekking tot stagiaires. In het kort betrof het een werkwijze waar alle betrokken partijen een winsituatie konden hebben. Stagiaires: Een stageplek waar zij iets meer konden en mochten doen dan normaliter gebruikelijk is; Scholen: Een stagebedrijf zijn dat mee wil ontwikkelen in opleidingsprofielen en stagemogelijkheden; SWZ: Stagiaires zo begeleiden dat zij die ook werkzaamheden uitvoeren,en gebruik maken van het feit dat zij tevens nieuwe beroeps ideeën meebrengen. Vooralsnog betreft het opleidingen op HBO en MBO niveau in Social Work. SWZ heeft met Avans Hogeschool te Breda en Vitalis college te Breda daar goede afspraken overgemaakt. Het afgelopen jaar heeft dat geleid tot één voltijd student HBO die een geheel jaar 32 uur per week heeft meegedraaid en twee MBO studenten die beiden 16 uur per week meedraaiden. De MBO student worden ingezet in de uitvoering van de zogenaamde sociaal culturele activiteiten, de HBO student binnen de brede taakstelling van SWZ. Extra bijkomstigheid voor SWZ is dat men zo ook een potentiële medewerkerpool heeft gecreëerd. 2.4 Huisstijl & Public Relations Eind 2012 heeft SWZ besloten een totaal nieuwe huisstijl in te voeren die beter paste bij een brede welzijnsinstelling en de huidige tijd. Het resulteerde in een nieuw logo, het restylen van de website en het ontwikkelen van nieuwe flyers voor de diensten die SWZ levert. Ook werd gebruik gemaakt van de lokale media zoals ROSTV, ROSradio, de Zundertse Bode en informatiebulletins van lokale belangenverenigingen om de inwoners van Zundert op de hoogte te brengen van de diensten van de Stichting. Pagina 9

10 3. Samenwerking 3.1 Algemeen SWZ had in haar doelstellingen voor 2013 een verbreding van de samenwerking met organisaties binnen en buiten het werkgebied Zundert staan. Het resultaat moest zijn een efficiëntere dienstverlening aan de cliënt/inwoner primair en secundair kostenbesparingen binnen eigen organisaties. SWZ durft te stellen dat dit gelukt is, maar dat het nog maar het begin is van een veel omvattende vernieuwing. De samenwerking is globaal op te delen in: Tactisch operationeel Financieel Strategisch Tactisch operationeel (feitelijk de belangrijkste). Met veel organisatie en belangenverenigingen heeft SWZ het afgelopen jaar samengewerkt in allerlei hoedanigheden altijd met de cliënt/inwoner als centraal middelpunt. Het is een bewuste keuze van SWZ om uitvoerende medewerkers zo laagdrempelig mogelijk te laten werken, weinig overleg te laten hebben en zoveel mogelijk operationeel uitvoerend te zijn (geen grote casuïstiek overleggen, maar aan tafel met wie nodig is op dat moment). Deze visie en werkwijze heeft in het begin wat weerstand opgroepen bij een aantal organisaties. Maar geleidelijk aan werkt men mee aan wat meer een kleinschalig crisisoverleg is (elkaar vinden als het nodig is). Los van het feit dat het goed is dat organisaties van elkaars bestaan afweten beseft SWZ dat het welzijnsdomein een sterke samenhang heeft met andere domeinen als wonen, geestelijke gezondheid, zorg en recreatie. Uit deze contacten zijn diverse vormen van samenwerking voortgekomen. Soms maakten deze samenwerkingspartners projecten en diensten van SWZ mogelijk door het leveren van goederen of diensten. Andere vormen van samenwerking zijn uitgemond in gezamenlijke projecten. Hiervoor werd omschreven dat het welzijnsdomein sterke samenhang heeft met andere domeinen. Aangezien SWZ van oudsher een organisatie voor kwetsbare ouderen was is dat in 2013 ook nog een groot deel van ons cliëntenbestand. Velen van hen ontvangen ook zorg van een professionele organisatie, bijvoorbeeld persoonlijke verzorging, huishoudelijke zorg en/of specialistische zorg. SWZ heeft daarom geïnvesteerd in bekendheid in en contacten met deze organisaties. Momenteel worden veel meer cliënten doorverwezen vanuit een andere organisatie naar SWZ, dan voorgaande jaren. Denk bijvoorbeeld aan een huisarts of verzorgende die een buddy aanvraagt voor een patiënt die eenzaam is. Je merkt dat andere organisaties die actief zijn in gemeente Zundert SWZ weten te vinden als partner. Professionals vinden elkaar meestal wel als het gaat om een dienstverlening aan en naar de cliënt, moeilijker wordt het met allerlei vrijwillige belangenverenigingen. Deze organisatie zoals KBO s, vrouwenbewegingen en kerkelijke groeperingen hebben vaak ook allerlei dienstverleningen naar de cliënten. Zij zetten vaak in op hun eigen achterban en ondersteunen die zo breed als mogelijk is. Het dilemma hier is dat zij dit NIET delen of niet overleggen met de professionals. Hierdoor ontbreekt in beide kampen heel veel belangrijke informatie in relatie tot de cliënt. Pagina 10

11 In het kader van het zorgnetwerk Achtmaal heeft SWZ vorig jaar een integrale samenwerkingsovereenkomst getekend met de lokale KBO, Zonnebloem en AVA in Achtmaal. Met de cluster KBO Zundert heeft SWZ ook regelmatig overleg om te zoeken naar verbreding van de samenwerking. Het belangrijkste aandachtspunt voor 2014 is: Hoe verbindt je informele en formele zorg en dienstverlening aan elkaar. 3.2 Samenwerking resultaten Kijkende naar de investeringen in het samenwerken heeft dat vele, soms niet zichtbare resultaten opgeleverd. Het belangrijkste is wel dat de operationele medewerkers elkaar kunnen vinden, in het kader van de dienstverlening aan de cliënt, zonder dat ze organisatiebelemmeringen ondervinden. Tot die interactie behoren de meeste organisaties die in de gemeente Zundert werkzaam zijn. In 2013 was te merken dat ook de huisartsen zich aansloten, zij hebben heel wat patiënten/cliënten waar even wat extra aandacht voor nodig was door verwezen of zelf met ons besproken. De meest actieve samenwerking is met Avoord, Surplus zorg, Thebe, CJG, Ggz, Amarant, Mee, huisartsen, schuldhulpverlening, fysiotherapeuten en de Gemeentelijke Sociale Dienst. Naast deze intensieve samenwerking bij de cliënt heeft het zeker nog andere vormen van succesvolle samenwerking opgeleverd zoals: Huiskamers binnen Zundert, dag van de mantelzorg, Alzheimercafé, zorg en schakelnetwerken, het lokale Wmo overleg maar zeker ook het samen nadenken over de toekomst. Zonder de genoemde samenwerking hadden wij een heel stuk van ons werk niet kunnen doen, en had het er wat minder rooskleurig uitgezien voor een aantal inwoners van de gemeente Zundert. Een goed voorbeeld hiervan is de samenwerking met GGz Breburg. Het begon met een verzoek om een bijeenkomst om te zien of cliënten van de GGz, woonachtig in gemeente Zundert, mogelijk via SWZ een sociaal netwerk en/of nuttige dagbesteding kunnen vinden. Het is uitgemond in een projectgroep die inmiddels een maatjesproject heeft voorbereid (welke in januari 2014 van start gaat) en bezig is met het verkennen van het tweede gezamenlijke project: een inlooppunt. De organisaties verschillen enorm van elkaar, maar de samenwerking verloopt goed. Een mooi voorbeeld van wat gebundelde krachten op kunnen leveren. Natuurlijk zijn er nog andere effecten zoals het aansluiten bij de opleidingen die Avoord geeft voor zijn vrijwilligers, het samenwerken in vervoersdilemma s, projecten en activiteiten. 3.3 Conclusie Wij durven te stellen dat onze open werkhouding er voor gezorgd heeft dat wij een prima samenwerkingklimaat hebben gecreëerd waar veel organisaties in mee zijn gegaan. We zijn er natuurlijk nog lang niet, maar de basis ligt er zeker. Wij zullen vanuit SWZ blijven investeren in een integrale samenwerking tussen organisaties in het belang van de cliënten. Pagina 11

12 4. Vrijwilligers (algemeen) 4.1 Algemeen Niet voor niets heeft deze jaarrapportage de subtitel VRIJWILLIGERS MAKEN HET VERSCHIL, want dat is ook zo. In de volgende hoofdstukken is te lezen waarom dat zo is. De vrijwilligers van SWZ zijn het maatschappelijk kapitaal van de organisatie maar ook van de samenleving in Zundert. De taken die SWZ in het kader van vrijwilligerswerk uitvoerde zijn tweeledig te weten: Breed vrijwilligerswerk in de gemeente Zundert (VIP) Inzet van eigen vrijwilligers in projecten en thuissituaties. Visie en uitvoering SWZ hecht veel waarde aan het vrijwilligerswerk. In haar visie en werkzaamheden komt dit dan ook ten uitvoer. Vrijwilligers zijn het cement van de samenleving en het werken met vrijwilligers levert een aantal maatschappelijke voordelen op: Vrijwilligerswerk heeft een brugfunctie tussen cliënten en mensen in de samenleving. Deze brugfunctie bevordert contacten op een gezonde basis (vermaatschappelijking van de zorg). Vrijwilligerswerk kan een aanvulling zijn op professionele inzet en kan voorkomen dat bepaalde werkzaamheden onnodig worden geprofessionaliseerd. Door middel van het vrijwilligerswerk kan naast reguliere inzet extra service worden verleend aan cliënten en burgers. Naast de bovengenoemde maatschappelijke voordelen zijn er natuurlijk ook voor de vrijwilliger persoonlijke voordelen te behalen. Te weten: Persoonlijke ontwikkeling/deskundigheidsbevordering Bredere sociale contacten Een goed gevoel hebben over het helpen van een ander. Er is een grotere aanwas van nieuwe vrijwilligers die zich aanmelden bij SWZ. In 2011 waren het er 16, in 2012 kwamen er 13 bij en het afgelopen jaar 38. Ten opzichte van begin 2013 zijn er meer jongere vrijwilligers gestart bij SWZ. In januari 2013 waren er 4 vrijwilligers onder de 50 jaar, tijdens de afsluiting van het jaar zijn dat er 15. De grootste groep vrijwilligers vindt vooral motivatie in het feit dat zij iets voor een ander willen betekenen, iets goeds willen doen voor de samenleving. Het afgelopen jaar zijn er ook vrijwilligers bijgekomen die arbeidsongeschikt of werkloos zijn geworden en een nuttige dagbesteding zoeken. Door vrijwilligerswerk te doen onderhouden zij sociale contacten, behouden zij (enige) structuur en vergroten zij hun (levens-)ervaring. SWZ is erg blij dat deze groep ons ook weet te vinden. De diversiteit binnen de vrijwilligersgroep is hierdoor vergroot, omdat deze groep jonger is dan de grootste categorie vrijwilligers die SWZ heeft, veelal gepensioneerden van boven de 60 jaar. Ondanks de soms kortdurende samenwerking (omdat iemand binnen 1 maand weer betaald werk heeft gevonden), is het toch waardevol deze groep aan te trekken. Je ziet mensen weer opleven wanneer zij middels vrijwilligerswerk actief deelnemen aan de samenleving. Daarbij zijn de meeste zeer gemotiveerd om werk op te pakken en willen zij meestal meerdere casussen tegelijk behandelen. Pagina 12

13 Een mooi voorbeeld is Thomas 1. Deze 50 jarige man werkte fulltime in de financiële sector. Door een reorganisatie raakte hij zijn baan kwijt. Na enkele maanden thuis te hebben gezet is hij in contact gekomen met SWZ. Hij begon met een wekelijks contact met mevrouw Verstraaten die blind is. Samen met haar doet hij boodschappen of ze maken een uitstapje. Binnen enkele weken wilde Thomas er een cliënt bij omdat hij toch nog tijd genoeg had. In de loop van het jaar heeft Thomas 6 cliënten thuis ondersteund. Hij is van vele markten thuis, zowel om emotionele steun te geven, als computerhulp of administratieve ondersteuning. Zelf is hij ook gelukkig met het vrijwilligerswerk. Als ik het eerder had geweten was dit mijn beroep geworden. Nu heb ik echt voldoening van mijn werk. De vrijwilligers van SWZ hebben in 2013 de mogelijkheid gehad om 3 inhoudelijke trainingen te volgen, namelijk: inzicht in en omgang met dementie, activiteitenbegeleiding en ondersteuning bij eten en drinken. Deze cursussen zijn georganiseerd door Avoord Zorg en Wonen, SWZ heeft daarbij aansluiting gezocht. Dit is kenmerkend voor het zoeken naar samenwerking en afstemming over de hele linie. In 2014 wil SWZ ook weer zelf trainingen voor vrijwilligers organiseren maar zal verdere samenwerking op dit vlak zeker niet uitsluiten. 4.2 Cliënten die vrijwilligerswerk doen Ieder mens heeft kwaliteiten. Ook burgers die ondersteuning vragen. Wanneer je deze kwaliteiten aanspreekt kunnen er mooie dingen gebeuren. Zo zien we binnen SWZ dat diverse nieuwe en bestaande cliënten met een hulpvraag zelf ook actief zijn geworden als vrijwilliger. Bryan (34) heeft enkele jaren in een speciale voorziening voor verslaafden met psychische problematiek gewoond. Toen hij afgekickt was en zijn psychische problemen door medicatie en behandeling beheersbaar zijn geworden, was hij klaar om weer zelfstandig in Zundert te gaan wonen. Zijn behandelaar vroeg bij SWZ een maatje aan die hem mede kan ondersteunen om dit tot een succes te maken. Bryan wilde echter zelf ook iets doen voor een ander. Hij wilde zo graag een nieuwe kans in de maatschappij. Omdat hij goed met computers om kan gaan was de link naar het pc-cafe een logische stap. Hier ondersteunt hij, in samenwerking met andere vrijwilligers, ouderen om met de computer om te leren gaan. Op deze manier heeft Bryan een zinvolle dagbesteding, participeert hij in de samenleving, heeft hij sociale contacten en leert hij nieuwe competenties aan. Daarnaast krijgt hij er veel voldoening van, wat zijn motivatie vergroot om deze nieuwe kans met beide handen aan te grijpen. 1 In verband met privacywetgeving zijn de namen die vermeld zijn in de casussen in dit document gefingeerd. Pagina 13

14 Idres (38) is in 2013 in Zundert komen wonen, nadat hij is gevlucht uit Afghanistan. De eerste maanden moesten veel zaken geregeld worden, waarbij hij ondersteuning heeft gekregen van een vrijwilliger en medewerker van SWZ. Toen zijn leven een beetje op de rit stond bood hij zichzelf aan als vrijwilliger. Hij sprak echter nog geen Nederlands, wat in veel hulpvragen toch vereist is omdat het contact een belangrijk element van iedere vorm van ondersteuning vormt. Idres spreekt wel goed Engels door zijn voormalige functie in Afghanistan. Toen we daar verder over nadachten kwamen we tot een mooie vrijwilligersfunctie. Momenteel geeft hij een Zundertse inwoner Engelse les. Idres is erg blij dat hij iets nuttigs kan doen voor een ander. Daarnaast levert dit contact hem veel op: hij doet nieuwe contacten op, leert de cultuur en voorzieningen van Zundert kennen door middel van de wandelingen die zij samen maken en kan hij aan het einde van de Engelse les, bij kopje koffie en een koekje, zijn Nederlands oefenen. Zo vangen we twee vliegen in één klap. De voorbeelden hierboven zeggen eigenlijk al genoeg. Zowel voor de samenleving als voor de cliënt/vrijwilliger levert deze manier van kwaliteiten aanspreken erg veel op. 4.3 Eigen vrijwilligers Op 31 december 2013 had SWZ 147 operationele vrijwilligers. Ten opzichte van het jaar daarvoor is dat een stijging van 50%. Er werd afscheid genomen van 11 vrijwilligers door allerlei oorzaken. De vrijwilligers van SWZ zijn mannen en vrouwen in diverse leeftijdscategorieën. Er zijn meerdere vrijwilligers die 2 of 3 maal per week een cliënt begeleiden Man Vrouw 0 Vrijwilligers 0 Vrijwilligers Per leeftijd >80 jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar < 50 jaar < 40 jaar <30 jaar Per leeftijd Pagina 14

15 De vrijwilligers voeren binnen de gemeente Zundert dagelijks allerlei taken en diensten uit. Het overgrote deel van de werkzaamheden worden uitgevoerd ten dienste van kwetsbare doelgroepen. Sommige vrijwilligers werken meerdere dagen per week in verschillende projecten. De grootste inzet van vrijwilligers en de daarbij behorende uren wordt uitgevoerd in de persoonlijke ondersteuning. Hier valt onder Mantelzorgondersteuning, Buddy en Maatjes. Deze diensten ondersteunen op allerleiwijze mensen langdurig in de thuissituatie. Belangrijk uitgangspunt van onze organisatie is dat vrijwilligers er op geen enkele wijze financieel op moeten toeleggen. Dit betekent o.a. het betalen van een onkostenvergoeding voor gereden kilometers. Globale indeling vrijwilligers 73 Buddy/Maatje/Mantelzorg 8 Thuishulp (administratief/computer/taal) 7 Klusvrijwilligers 9 Chauffeurs/ begeleider boodschappenplusbus 24 Huiskamers 5 Elzloket 6 Pluspunt 9 MBVO 6 Vervoer/begeleiders 4.4 Conclusie Als SWZ zijn we er zeker trots op dat wij het afgelopen jaar een kleine 50 vrijwilligers erbij hebben gekregen. De 150 vrijwilligers in de breedste zin staan dagelijks klaar voor de inwoners van de gemeente Zundert. Met hun inzet leveren ze een enorme bijdrage aan het welzijn van in ieder geval de kwetsbare in deze samenleving. Vooruit kijkend naar de toekomst zal onze zorg en aandacht zijn dat wij de vrijwilligers niet zullen gaan overspoelen met allerlei hulpvragen. Immers ook zij hebben grenzen en wij zullen die moeten bewaken. Maar concreet, deze vrijwilligers zijn ons inziens een onmisbare schakel in de participatiesamenleving van vandaag en zeker in die van de toekomst. Pagina 15

16 5. De uitvoering 5.1 Niemand aan de kant (een visie op participatie) De Wmo en het gemeentelijk beleid De Wmo is een brede participatiewet, die meedoen van iedereen aan de samenleving wil stimuleren en ervoor wil zorgen dat mensen die dit niet vanzelf kunnen, ondersteund worden. De Wmo is een decentrale wet: de verantwoordelijkheid voor de goede uitvoering ervan ligt primair bij de gemeenten. Kansen voor iedereen, dat stelt dat men iedereen de kans te willen bieden om mee te doen in de samenleving, dat niemand uitgesloten wordt en te bevorderen dat mensen zichzelf kunnen redden. Dit meedoen moet mogelijk worden gemaakt door het stimuleren van participatie en volwaardige deelname van kwetsbare groepen aan de samenleving, enerzijds door (verdere) uitval te voorkomen en anderzijds door een sociaal vangnet te ontwikkelen voor mensen die wel uitvallen. Drie definities van participatie Het Sociaal Cultureel Planbureau onderscheidt drie vormen van participatie: maatschappelijke participatie, sociaal-culturele participatie en participatie in persoonlijke netwerken. De maatschappelijke participatie betreft het deelnemen aan het samenleven door maatschappelijk een bijdrage te leveren. Dit kan in de vorm van betaalde arbeid, door zitting te nemen in bestuurlijke organen, door het bieden van informele hulp aan groepen en personen in de samenleving,,door lid te zijn van een maatschappelijke vereniging of club of door vrijwilligerswerk. Sociaal-culturele participatie betreft het deelnemen aan culturele activiteiten, recreatieve activiteiten en het beoefenen van sport. Participatie in persoonlijke netwerken gaat over de dagelijkse omgang met vrienden, kennissen en familie. Deze vorm van participatie is vooral gericht op het eigen welzijn en het geven van emotionele steun en praktische hulp, en is essentieel voor de kwaliteit van het leven van mensen. Welzijn is meedoen Welzijnswerk activeert, stimuleert en faciliteert burgers tot maatschappelijke participatie. Feitelijk is welzijnsbeleid participatiebeleid, want welzijn is meedoen. Het werk van SWZ bevordert daarom in brede zin participatie, hetgeen in missie en visie dan ook centraal staat. SWZ ondersteunt mensen bij het bevorderen van hun welzijn, door hen de gelegenheid te geven elkaar te ontmoeten, zich te ontspannen en ontwikkelen en door hen te activeren zich in te zetten voor de samenleving in hun wijk of dorp. Daarbij richt SWZ zich in principe op iedereen, maar in de praktijk gaat het toch vooral om groepen mensen die op achterstand dreigen te komen of vaak al aan de rand van de samenleving staan. Ook worden maatschappelijke problemen in het vizier gebracht en wordt samen met andere instellingen naar oplossingen gezocht. Bij het eerste aspect spelen vrijwilligers, die meer of minder worden ondersteund door professionals, een grote rol, bij het tweede aspect gaat het vooral om het werk van professionals: het ontwikkelen van potenties, hanteerbaar maken van problemen, gestalte geven aan vernieuwing en het bevorderen van anders sociaal functioneren, met als kern altijd het stimuleren van maatschappelijke participatie. Van mensen, met mensen en door mensen. Want welzijnswerk is mensenwerk. Participatie is de rode draad in het werk van SWZ. Al onze projecten en activiteiten zijn hier dienstbaar aan. Pagina 16

17 Iedere samenleving moet het hebben van zijn sociale verbanden, zowel de formele als informele. Mensen vinden over het algemeen zelf hun weg naar zulke netwerken. Ze worden lid van een vereniging, bezoeken het wijk- of dorpshuis in hun buurt, zijn actief in een bewonersplatform, beweging of politieke partij. Niet iedereen echter neemt vanzelf deel aan zulke verbanden. Mensen beschikken soms niet over de sociale of taalvaardigheden, weten de wegen niet te bewandelen, raken geïsoleerd als gevolg van ziekte of het verlies van een partner, of beschikken gewoon over te weinig geld. Al dit soort redenen kunnen participatie in de samenleving in de weg staan. Welzijnswerk nieuwe stijl SWZ wil met haar werk belemmeringen om te participeren uit de weg ruimen en mensen activeren om (weer) te gaan deelnemen aan samenlevingsverbanden. Dat doen wij met specifieke projecten en voorzieningen die uitsluiting willen voorkomen. Door mensen direct met elkaar in contact te brengen krijgen ze de mogelijkheid om zich met elkaar te verbinden waardoor begeleiding, training en coaching helpen om mee te doen in de samenleving. Wij richten ons hierbij op kinderen, jongeren en hun ouders, laagopgeleide en geïsoleerd levende migranten, ouderen en asielzoekers.. De middelen die wij gebruiken, zijn aangepast aan de behoefte van de persoon of groep en variëren van contactlegging, bemiddeling, informatie en advies, toeleiding naar activiteiten, training van sociale vaardigheden, maatschappelijke oriëntatie, mentorschap, coaching tot het afleggen van huisbezoek. De uitvoering van het welzijnswerk gebeurt van oudsher voor een deel door vrijwilligers, die zich in hun vrije tijd inzetten, maar tegenwoordig ook regelmatig als onderdeel van een traject naar betaalde arbeid. Het aantal vrijwilligers van SWZ is een veelvoud van het personeelsbestand. Een belangrijk onderdeel van het werk van SWZ wordt dan ook uitgemaakt door het werven, scholen en ondersteunen van vrijwilligers. Als we kijken naar de drie vormen van participatie die kunnen worden onderscheiden, zien we dat SWZ vooral een bijdrage levert op de terreinen van maatschappelijke en sociaal-culturele participatie, met een duidelijk accent op sociaal-culturele participatie. Daarbij is er speciale aandacht voor kwetsbare groepen als mensen in een achterstandsituatie (sociaal, cultureel en economisch) en ouderen. Laagdrempelige vormen van informatie, advies en begeleiding worden op verschillende plaatsen en manieren verzorgd. Participatie (en integratie) in engere zin Het voorgaande laat zien dat feitelijk al het werk van SWZ gericht is op participatie. Het is voor de helderheid dan ook nuttig om dit brede begrip wat te verengen. Wij denken daarbij aan de participatie en integratie van migranten, waaraan wij op verschillende manieren een bijdrage leveren. Terecht stelt de gemeente dat integratie een tweezijdig proces is: Van nieuwkomers mag verwacht worden dat zij meedoen, dat zij hun best doen om deelgenoot te worden van de Nederlandse samenleving en dat zij de competenties verwerven die in deze samenleving nodig zijn. Van de ontvangende samenleving wordt verwacht dat zij nieuwkomers en andere groepen allochtonen de kans geeft om mee te doen en voor hen ruimte schept. Een dergelijk proces gaat verder dan wederzijds gedogen, het werken aan sociale cohesie is hierbij een belangrijk doel. Pagina 17

18 De gemeente wil dit bereiken door enerzijds het wegnemen van belemmeringen die allochtonen tegenkomen in hun functioneren in de samenleving en anderzijds door het bevorderen van participatie door het vergroten van betrokkenheid, ontmoeting en participatie, sociale cohesie door bijvoorbeeld werk, opleiding, vereniging en politiek. Dit moet dan gebeuren op de verschillende gemeentelijke beleidsterreinen via op integratie gerichte activiteiten op buurt- en dorpsniveau met als speerpunten: 1. inburgering en emancipatie van allochtonen 2. voorkomen van marginalisering van allochtone jongeren 3. toegankelijk maken van voorzieningen, organisaties en instanties in Zundert. 4. bevorderen van sociale cohesie in de Zundertse samenleving De begrippen toerusting, toenadering en toegankelijkheid (de drie T s) staan hierbij centraal, alsmede het voeren van een dialoog met en tussen betrokkenen. De Gemeente vindt participatie en integratie zo belangrijk dat een van de voorgenomen acties is het beoordelen van alle op integratiegerichte activiteiten op hun bijdrage aan de speerpunten toerusting, toenadering en toegankelijkheid. Samenhang in beleid en van activiteiten staat daarbij hoog in het vaandel alsmede het toetsen van gewenste resultaten en effecten van de speerpunten. Participatie en integratie Uit het voorgaande overzicht blijkt dat SWZ eigenlijk in de totale breedte van het uitgevoerde werk zich ook richt op participatie en integratie van allochtonen, waarbij er zowel aandacht is voor toerusting als voor toenadering en toegankelijkheid. De speerpunten inburgering en emancipatie van allochtonen, voorkomen van marginalisering van allochtonen komen het sterkst uit de verf. Het toegankelijk maken van voorzieningen, organisaties en instanties in Zundert lijkt iets minder uit de verf te komen. Het gericht werken aan sociale cohesie in de Zundertse samenleving zou echter beter kunnen. SWZ zit op de goede weg. Gesteld kan zelfs worden dat doordat dit zo is, de Gemeente er niet voor kiest om prioriteit te geven aan de speerpunten inburgering en emancipatie en voorkomen van marginalisering, maar juist aan het bevorderen van toegankelijkheid en sociale cohesie. Zonder de activiteiten die de eerste twee speerpunten bevorderen te staken zal SWZ daarom sterker moeten gaan inzetten op toegankelijkheid en sociale cohesie. Een ander punt waar de gemeente belang aan hecht is het bevorderen van de samenhang in de keten. SWZ is al begonnen met het vergroten van de interne ketensamenhang. SWZ heeft als speelveld de beleidsterreinen participatie, integratie, armoedebestrijding, preventie en inburgering. Vrijwel alle uit te voeren activiteiten van SWZ vinden plaats op delen van dit speelveld. De beleidsterreinen, in mindere mate de inburgering, zijn rechtstreeks toe te wijzen aan één of meerdere prestatievelden van de WMO. Het containerbegrip participatie is terug te vinden in alle prestatievelden. De Wmo kan dan ook de participatiewet worden genoemd. Integratie kan worden teruggevonden in de eerste twee prestatievelden, preventie in de prestatievelden twee en drie enzovoort enzovoorts. Pagina 18

19 Het samenwerken is gebaseerd op het gebruik maken van de juiste expertise inzake de bijbehorende probleemstelling. De timing daarvan is de kern van goede dienstverlening. In principe kan het totale klantcontact worden afgezet op een lijn met daarop de activiteiten in een logische volgorde: contact leggen informeren/adviseren toeleiden bemiddelen trainen/coachen/lesgeven. De volgorde kan lineair worden gezien, de activiteiten van een toenemende complexiteit en duur. Het contact wordt gelegd door de medewerkers van SWZ die achter de voordeur komen. Deze werknemer heeft de keuze: gebruik maken van de eigen expertise en het traject inzetten met de bewoner of gebruik maken van de expertise van een ander dienst of meerdere andere diensten. Aan de volgende voorwaarden moet worden voldaan: 1. Duidelijke profilering diensten en bijbehorende activiteiten/instrumenten. 2. Flexibele denkwijze van werknemers diensten. 3. Gerichtheid op samenwerking werknemers producten. 4. Backup en promotie werkwijze door hoger kader. 5. Een eenduidig meldsysteem. 6. Een gemeenschappelijke database, rekening houdend met privacywetgeving. Maar om te komen tot een structureel geborgd geheel dienen er nog wel een paar zaken geregeld te worden. Bij de conclusies en aanbevelingen komen we daarop terug. En als het onderstaande plaatje een realistisch beeld zou weergeven, dan zou alles wat hierna is omschreven niet nodig of zelfs overbodig zijn geweest. Pagina 19

20 5.2 De lokale opdracht In het kader van de gemeentelijke opdracht bestaat het grootste gedeelte van de werkzaamheden van SWZ uit het ondersteunen van de kwetsbare doelgroepen en in het bijzonder de kwetsbare burgers binnen de samenleving van Zundert. In 2013 heerste bij veel organisaties onzekerheid over de invulling van hun werk in 2014, maar vooral over 2015 en de jaren daarna in verband met de geplande transitie van de AWBZ en de veranderingen binnen de Wmo. Dit heeft SWZ duidelijk gemerkt. Er zijn vele verzoeken voor samenwerking en het overdragen van casussen geweest. Hulpvragen van mensen die voorheen enkel door professionals ondersteund werden, komen nu regelmatig bij SWZ binnen. Binnen SWZ gaan we uit van de vraag van de burger, daarom is in eerste aanleg iedere vraag welkom. In sommige gevallen past de vraag prima binnen de huidige dienstverlening. In andere gevallen is echter specifieke kennis of ervaring vereist, is de gevraagde zorg te intensief of vraagt het teveel begeleiding van onze medewerkers. We merkten dat de bereidheid van zowel medewerkers als vrijwilligers om een kwetsbare burger te ondersteunen groot is, ook wanneer het om complexe casussen gaat. Het kost in sommige gevallen veel inspanning om een juiste beoordeling te maken of de casus wel of niet door SWZ opgepakt moet worden. In 2014 zullen wij als organisatie samen met onze vrijwilligers verder moeten specificeren welke vragen wel en niet thuishoren bij SWZ. In het belang van de cliënt, die optimale ondersteuning verdient en tevens in het belang van de organisatie. Het grootste gedeelte van de professionele uren van SWZ zit in de uitvoering. De uitvoering bestaat o.a. uit: Huisbezoeken m.b.t. intake en vraagverheldering; Koppelingsgesprekken met vrijwilligers en cliënten; Het ondersteunen van eigen vrijwilligers breed; Deskundigheidsbevordering aan eigen vrijwilligers; Het ondersteunen van inwoners naar vrijwilligerswerk; Casusoverleg; Collegiaal in en extern overleg; Ondersteuningen begeleiding huiskamers en zorgnetwerken; Zoals al eerder benoemd is door een andere en efficiënte werkwijze het aantal vrijwilligers met 50% toegenomen en de dienstverlening meer dan verdubbeld. Pagina 20

21 5.3 Huisbezoeken SWZ heeft het afgelopen jaar ruim 200 huisbezoeken afgelegd. Het initiatief van het huisbezoek lag in het grootste gedeelte bij anderen te weten: Cliënt, familie of naasten, zorgverleners, huisartsen of andere organisaties. Ook hulpverlenende instanties zoals politie, ambulance en kerken verwezen cliënten aan ons door. De intakegesprekken stonden in het kader van het in kaart brengen van de situatie samen met de cliënt om vanuit die positie te zoeken naar de oplossingen. In vele gevallen werden casussen ook gedeeltelijke weer overgedragen als het ging om zorg of andere hulp en dienstverlening welke buiten de competenties van SWZ lagen. In ieder geval werd de status teruggekoppeld aan de melder, met dien verstande dat bij professionals de casuïstiek besproken werd en burgers slechts de status teruggekoppeld kregen. Door de laagdrempeligheid, geen stigmatiserende gevoelens bij de cliënt, was SWZ in staat om nog dieper in de situatie van cliënten door te dringen en waar nodig en meestal in overleg met de cliënt door te schakelen naar zorg en/of hulpverlening. Afhankelijk van de situatie werd bij zorgproblematiek doorgeschakeld naar de instellingen die al zorg verleende aan de cliënt in andere gevallen naar de wijkzuster. Bij twijfel en of ernst werd in alle gevallen de huisarts geraadpleegd. Bij ernst werd de casus aan hen overdragen voor verdere afhandeling. In gevallen waar het geen zorg betrof werden cliënten op weg geholpen met betrekking tot voorzieningen en de weg naar loket Elz, maatschappelijk werk, de gemeente of ander instellingen en organisaties. Wij zijn ervan overtuigd dat dit in ieder geval heeft gezorgd voor een snelle zorg of dienstverlening aan de cliënt en mogelijk heeft dat ervoor gezorgd dat het niet is geëscaleerd en tot hogere kosten heeft geleid. SWZ blijft in de advisering aan de cliënt onafhankelijk, zij wijst de cliënt op de mogelijkheden maar de uiteindelijke keuze is aan de cliënt of diens familie of begeleiders. Daar waar het uiteindelijk nodig was werd de dienstverlening van SWZ ingezet. Meestal waren dit trajecten van mantelzorgondersteuning, Buddy of Maatjes en in sommige gevallen de kortstondig thuishulp. Pagina 21

22 5.4 Conclusie Vrijwel iedere vraag die bij SWZ binnen komt wordt in eerste plaats beantwoord door een huisbezoek van een medewerker. Het doel van dit eerste gesprek is om een goed beeld te krijgen van de hulpvraag, de persoon achter de vraag en de situatie en het netwerk daaromheen. Door iemand in zijn eigen omgeving op te zoeken kun je een vollediger beeld vormen dan tijdens een telefonische afspraak of een afspraak op kantoor. Wat voor woning is het? De non-verbale communicatie tijdens het gesprek etc. De woning biedt daarnaast ook aanknopingspunten om het gesprek te verrijken: Zijn dit uw kinderen hier op de foto? of Waarom staat uw bed in de woonkamer? Mogelijk ontmoet je ook andere huisgenoten of een bezorgde buurvrouw die binnen stapt. Mensen voelen zich in het algemeen ook beter op hun gemak in hun eigen omgeving waardoor ze gemakkelijker en meer vertellen. Daarbij vindt de ondersteuning door vrijwilligers veelal plaats in de thuisomgeving van de hulpvrager. Bijzonderheden die we tijdens het eerste huisbezoek opmerken kunnen meegenomen worden in het zoeken naar een geschikte match. De extra tijd die het huisbezoek medewerkers in eerste instantie kost, wordt later in het proces dubbel en dwars terugverdiend omdat je goed geïnformeerd aan de slag kunt met de beantwoording van de hulpvraag. In gesprek blijkt vaak dat de eerst gestelde vraag niet helemaal recht doet aan de situatie of het probleem wat daarachter speelt. Vraaggericht werken vraagt een investering in een goede verkenning van de situatie, voordat je daarin actie onderneemt. Het huisbezoek is wat ons betreft een zeer geschikte methodiek hiervoor. Over de wijze en de manier van schakelen indien dit nodig is wordt nog terugkomen in het hoofdstuk 9 dat over zorg en dienstennetwerken gaat. Pagina 22

23 5.5 Diensten De daadwerkelijke dienstverlening aan de burger heeft SWZ voor de helderheid onderverdeeld in de volgende diensten Mantelzorgondersteuning; Buddy of maatjestrajecten; Thuishulp (o.a. administratieve ondersteuning en kleine klusjes); Training; (o.a. computercursus) Advies & Informatie; Vrijwilligers Informatie Punt (VIP); Maatschappelijke stage en stage in het algemeen Mantelzorgondersteuning In 2013 zijn er meer mantelzorgers in contact gekomen met SWZ. Het is echter nog maar een beperkt aantal van het totaal aantal mantelzorgers. Volgens schattingen van Mezzo (2011), landelijke vereniging van mantelzorgers en zorgvrijwilligers, zijn er in Zundert 4470 volwassen mantelzorgers. Hiervan zorgen 3373 mantelzorgers langdurig of intensief voor hun naaste en zijn 581 mantelzorgers overbelast, en in sommige gevallen zwaar overbelast. Om mantelzorgers op de hoogte te brengen van het bestaan van SWZ en de ondersteuning die SWZ kan bieden, hebben we in 2013 diverse stappen gezet. Belangrijke acties zijn het vergroten van de bekendheid van SWZ door media-aandacht te zoeken, bijeenkomsten te bezoeken waar mantelzorgers te vinden zijn, maar vooral door collega-organisaties te informeren en te investeren in een nauwere samenwerking. Vooral de zorgorganisaties zijn hierin van belang, omdat zij bij veel mantelzorgers actief zijn in de thuissituatie. Dit heeft resultaat. We krijgen veel doorverwijzingen van verzorgende over mantelzorgers die overbelast dreigen te raken. Ook hebben wij deze zorgmedewerkers gevraagd om aanmeldformulieren voor de Dag van de Mantelzorg 2013 te verspreiden. Deze actie heeft ook diverse mantelzorgers bij SWZ in beeld gebracht. De verwachting is dat de aanvragen komend jaar toenemen, om verschillende redenen. Steeds meer mensen raken tussen wal en schip, onder meer doordat er minder indicaties voor zorg of hulp worden afgegeven. Mensen worden teruggeworpen op zichzelf en wanneer het zelfvertrouwen of de zelfredzaamheid beperkt is, en een sociaal netwerk ontbreekt, dreigen ze in een isolement te raken en wordt de zelfredzaamheid alleen maar kleiner. Informele en sociale zorg biedt hen houvast (emotioneel en qua dagritme) en geeft mensen iets om naar uit te kijken. Iedereen die er zelf voor kiest om informele zorg te verlenen moet de mogelijkheid krijgen om zorg te bieden en tegelijkertijd maatschappelijk actief te blijven zonder overbelast te raken. Dat is waar wij ondersteuning bieden. Pagina 23

24 Het Steunpunt Mantelzorg is er om mensen te helpen met informatie/advies, een luisterend oor te bieden en praktische hulp te verlenen. Met de ondersteuning van het Steunpunt Mantelzorg wordt overbelasting zoveel mogelijk voorkomen en komt de mantelzorger ook aan zichzelf toe. SWZ heeft ook in 2013 ondersteuning verleend aan de inwoners van Zundert op het gebied van mantelzorg. Deze dienstverlening bestaat grotendeels uit drie onderdelen te weten: Respijtzorg; Advies & informatie Ondersteuning. Het ondersteunen van mantelzorgers is een niet zo makkelijke opdracht, omdat mantelzorgers niet op de voorgrond treden. Zij vinden de zorg die zij verlenen naast hun dagelijkse beslommeringen eigenlijk heel gewoon. Pas als de bekende druppel de emmer doet overlopen vragen zij om hulp. Pagina 24

25 Respijtzorg door Buddy of Maatjes trajecten Feitelijk is dit de fysieke vervanging van de mantelzorger. De hulpvrager wordt voor een bepaalde tijd gekoppeld aan een vaste vrijwilliger: de buddy of het maatje. Deze inzet kan afhankelijk van de situatie meerdere malen per week zijn. Door de inzet van respijtzorg krijgt de mantelzorger de mogelijkheid om de zorgtaak (tijdelijk) met een gerust hart over te dragen. Hierdoor krijgt de mantelzorger wat tijd voor zichzelf. Broodnodig, zeker voor mantelzorgers die hun naaste niet alleen kunnen laten. Er zijn diverse vormen van respijtzorg. Denk bijvoorbeeld aan dagopvang en logeerhuizen. SWZ biedt respijtzorg aan huis. Dit kan verschillende vormen aannemen. In sommige gevallen is de respijt een soort oppasdienst. De vrijwilliger komt bijvoorbeeld 1 dagdeel per week wanneer de mantelzorger buitenshuis gaat sporten of vrienden bezoekt. Het is ook mogelijk dat de vrijwilliger een buddycontact aangaat met de hulpbehoevende en bijvoorbeeld samen een hobby buitenshuis uitoefenen terwijl de mantelzorger een middag het huis voor zichzelf heeft. Wim (68) zorgt voor zijn vrouw met dementie. Ze gaat steeds verder achteruit. Wim durft haar na verloop van tijd geen moment alleen laten. Het onderhouden van contacten wordt steeds lastiger en het sociale netwerk wordt steeds schraler. Wim lijdt enerzijds door de aftakeling voor zijn vrouw, anderzijds ook door het gemis aan sociale contacten. Door inzet van vrijwilligers gaat Wim wekelijks een avond bridgen. Hier vindt hij steun en ontspanning waardoor hij de zorg beter kan volhouden Advies en informatie Tijdens huisbezoeken is aan mantelzorgers diverse informatie verstrekt over voorzieningen, mogelijkheden en eventuele zorgmogelijkheden. Ook kunnen meer algemene zaken aan bod komen zoals het belang of manieren te vinden ter ontspanning. Een aantal casussen zijn doorverwezen naar zorgcollega s. Ook op de dag van de mantelzorg is gezorgd dat de aanwezigen meer dan voldoende informatie konden krijgen vooral vanuit een breed scala van organisaties. Pagina 25

26 Dag van de mantelzorg Het thema van deze dag was: Yes we care! Het verbeteren van het samenspel tussen formele en informele zorg. Door middel van een informatiemarkt in de ochtend konden de aanwezige mantelzorgers in gesprek komen met medewerkers van diverse organisaties die te maken hebben met mantelzorg. Enerzijds om kennis op te doen, anderzijds om bovenstaand thema bespreekbaar te maken. Het middagprogramma stond in het teken van verwennen en ontspannen. We merkten dat de mantelzorgers veel belang hechtten aan het onderlinge (lotgenoten)contact. Nadien zijn er diverse hulpvragen binnengekomen van aanwezigen. De 98 deelnemers hebben een onvergetelijke dag gehad en daar ging het eigenlijk om. De lokale kruisvereniging is de grote financiële sponsor van de Dag van de mantelzorg. Zonder hun bijdrage was het niet mogelijk om de dag deze vorm te geven. We hopen in 2014 wederom een Dag van de Mantelzorg te kunnen organiseren Jonge mantelzorger In 2013 heeft SWZ de aanzet gemaakt tot meer aandacht voor de jonge mantelzorgers. Er is een samenwerking afgesproken met CJG en met de basisscholen in Zundert. Medio 2014 zal SWZ een gerichte publiciteitcampagne opstarten die meer aandacht geeft aan jonge mantelzorger. Pagina 26