Aantrekkelijk digitaal presenteren van interventies voor het onderwijs ter bevordering van gezond eten en bewegen

Transcriptie

1 Aantrekkelijk digitaal presenteren van interventies voor het onderwijs ter bevordering van gezond eten en bewegen Maarssen, 30 maart 2012 Uitgevoerd door KlasseTV BV Auteurs: S.C. van Goor, B. Groenenberg, I.E.W. Hulsegge Opdrachtgever: RIVM - Centrum Gezond Leven, uitgevoerd door KlasseTV BV - [vs ] - pagina 1 van 71

2 INHOUDSOPGAVE Voorwoord pag. Hoofdstuk 1: Inleiding en aanpak onderzoek 4 Hoofdstuk 2: Aanpak en conclusies Telefonische interviews 6 Hoofdstuk 3: Aanpak en conclusies rondetafelbijeenkomsten 9 Hoofdstuk 4: Aanbevelingen en adviezen 16 Bijlagen pag. 1. plaats van gezondheid, voeding en bewegen in kerndoelen en kwalificatie-eisen lijst met voeding en beweeginterventies, inclusief interventie-eigenaren voor het 21 onderwijs, gebruikt in de pilot 3. relevante informatie uit onderzoeken Intomart (2010) en DUO (2009) werving respondenten telefonische interviews en rondetafelbijeenkomsten* * 5. uitnodiging respondenten telefonische interviews* * 6. vragenlijst telefonische interviews* * 7. overzicht respondenten telefonische interviews overzicht antwoorden en bevindingen telefonische interviews, uitgesplitst naar PO, 27 VO, MBO 9. rapportage resultaten telefonische interviews screenshots dummy s zoek- en presentatiemethode interventies aanpak en agenda rondetafelbijeenkomst* * 12. respondentenformulier rondetafelbijeenkomst* * 13. overzicht respondenten rondetafelbijeenkomsten overzicht antwoorden en bevindingen rondetafelbijeenkomsten, uitgesplitst naar 61 PO, VO en MBO 15. herschreven informatie over 25 interventies op het gebied van gezond eten en * bewegen voor het onderwijs* * Bijlage 4, 5, 6, 11, 12 en 15 zijn verwijderd ivm omvang. Bij interesse kunt u deze bijlagen opvragen bij Klasse TV via info@klassetv.nl. Opdrachtgever: RIVM - Centrum Gezond Leven, uitgevoerd door KlasseTV BV - [vs ] - pagina 2 van 71

3 Voorwoord Het onderwijs in Nederland is in beweging. Opbrengstgericht werken, verscherpte aandacht voor basisvaardigheden, implementatie van digitaal lesmateriaal en ouderbetrokkenheid zijn een aantal belangrijke onderwerpen die spelen en waar directies, leerkrachten en stichtingsbesturen op inspelen. Daarnaast doen zich belangrijke maatschappelijke ontwikkelingen voor. De stijgende trend van overgewicht en obesitas onder kinderen en jongeren is een belangrijke ontwikkeling in de maatschappij. Convenant Gezond Gewicht is een samenwerkingsverband tussen overheden, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties die deze stijgende trend wil ombuigen in een daling. In de school wordt sinds jaar en dag aandacht besteed aan maatschappelijke ontwikkelingen. Vaak wordt het onderwijs hiervoor gefaciliteerd in de vorm van (digitale) lespakketten of andere typen van interventies. Ook op het terrein van gezonde leefstijl, gezond eten en bewegen. Denk aan lespakketten als en interventies als De Gezonde Schoolkantine en Alle leerlingen actief. Daarnaast is gezondheid, voeding en bewegen onderdeel van de kerndoelen en kwalificatieeisen voor het basis-, voortgezet-, en middelbaar beroepsonderwijs (bijlage 1). Het RIVM-Centrum Gezond Leven (CGL) werkt samen met landelijke en regionale organisaties aan het stimuleren van gezondheidsbevordering en preventie op scholen. Het ministerie van VWS en RIVM Centrum Gezond Leven willen meer aandacht voor en gebruik van leefstijlinterventies gericht op overgewicht binnen het Nederlandse onderwijs Om dit te stimuleren start het CGL een pilot waarbij erkende voedings- en beweeginterventies een prominentere en attractievere presentatie op het internet dienen te krijgen. KlasseTV heeft hier in opdracht van RIVM-Centrum Gezond Leven onderzoek naar gedaan. Met de informatie uit dit kwalitatieve onderzoek is het mogelijk om een gebruikersvriendelijke interface te ontwerpen. De collega s van KlasseTV hebben de afgelopen maanden met veel enthousiasme, inzet en doorzettingsvermogen gewerkt aan deze opdracht. In deze rapportage vindt u de weerslag van dit project. Namens het onderzoeksteam van KlasseTV wil ik graag alle respondenten uit het onderwijs bedanken voor hun deelname aan dit onderzoek. Op een positief kritische manier hebben 36 onderwijsprofessionals met ons meegedacht. Over de beste manier waarop de zo belangrijke instrumenten voor gezond eten en bewegen door hen en hun collega s uit het veld kunnen worden gevonden. De projectleider en adviseurs van RIVM-CGL en de professionals van de verschillende bedrijven en instellingen die interventie-eigenaar zijn, hebben eveneens een belangrijke bijdrage geleverd door opbouwend kritisch mee te denken en te werken aan de opzet en uitvoering van dit onderzoek. Namens het team van KlasseTV, Drs. ing. Stefan C. van Goor, directeur KlasseTV Opdrachtgever: RIVM - Centrum Gezond Leven, uitgevoerd door KlasseTV BV - [vs ] - pagina 3 van 71

4 Hoofdstuk 1: Inleiding en aanpak onderzoek Uit onderzoek is gebleken dat er onder onderwijsmedewerkers die beslissingen nemen over gezondheidsbevordering, behoefte is aan een digitaal portaal waar alle relevante informatie, lesmaterialen en interventies te vinden zijn. Het RIVM-Centrum Gezond Leven (CGL) werkt samen met landelijke en regionale organisaties aan het stimuleren van gezondheidsbevordering en preventie op scholen. Het ministerie van VWS en RIVM Centrum Gezond Leven willen meer aandacht voor en gebruik van leefstijlinterventies gericht op overgewicht binnen het Nederlands onderwijs (bijlage 2). Om dit te stimuleren start het CGL een pilot waarbij erkende voedings- en beweeginterventies een prominentere en attractievere presentatie op het internet dienen te krijgen. KlasseTV heeft in opdracht van RIVM-Centrum Gezond Leven hier onderzoek naar gedaan. Met de informatie uit dit kwalitatieve onderzoek is het mogelijk om een gebruikersvriendelijke interface te ontwerpen. Opdrachtverlening KlasseTV KlasseTV heeft onderzoek gedaan dat tot doel heeft inzicht te krijgen in de manier waarop onderwijsprofessionals interventies ter bevordering van gezond eten en bewegen op een digitale aantrekkelijke manier gepresenteerd willen krijgen. Aanpak van het onderzoek Om dit te bereiken zijn, op basis van een telefonische rondgang langs onderwijsprofessionals, een beperkt aantal dummy s ontwikkeld van schermen waarin de digitaal aantrekkelijke presentatie is uitgewerkt. Deze dummy s zijn in een aantal rondetafelbijeenkomsten voorgelegd aan gebruikers uit het onderwijs. Om deze dummy s te ontwikkelen zijn eerder uitgevoerde onderzoeken naar zoeken, vinden en gebruik van gezondheid bevorderende interventies (bijlage 3) bestudeerd. Op basis van deze onderzoeken, in combinatie met de ervaring van KlasseTV in het onderwijs, is een vragenlijst voor telefonisch interview ontwikkeld (bijlage 6) en uitgevoerd met 18 respondenten (bijlage 7), verdeeld over scholen uit primair onderwijs, voortgezet onderwijs en middelbaar beroepsonderwijs. Deze telefonische interviews hebben een beeld gegeven van de besluitvormingscriteria die gebruikers van de voeding/beweeg interventies hanteren bij zoeken, vinden en beslissen tot inzet van deze interventies. Daarnaast is deze gebruikers gevraagd om een beeld te geven van de manier waarop de interventies digitaal aantrekkelijk gepresenteerd zouden moeten worden. De resultaten van deze interviews zijn, in combinatie met resultaten uit eerdere onderzoeken, gebruikt als input voor de ontwikkeling van een aantal dummy s. In rondetafelbijeenkomsten en telefonische gesprekken met 18 gebruikers uit het onderwijs zijn deze dummy s gepresenteerd en besproken. De conclusies en aanbevelingen uit dit onderzoek vormen de basis voor het functioneel ontwerp van een gebruikersvriendelijke interface voor beslissers en onderwijsgevenden uit het PO, VO en MBO. Onderzoeksgroep Respondenten in het onderzoek zijn beslissers en onderwijsgevenden uit het PO, VO en MBO: leerkrachten / docenten, intern begeleiders, sport en zorgcoördinatoren, docent lichamelijke opvoeding / gym en directies van deze scholen. De respondenten moeten bij voorkeur ervaring hebben met het inzetten van interventies op het gebied van gezond eten en bewegen. Er is bewust gekozen voor respondenten met ervaring, omdat het voor hen eenvoudiger is om aan te geven wat er beter of anders zou moeten met betrekking tot zoeken en vinden van deze interventies. Zij hebben het hele proces doorlopen, van zoeken, vinden en inzetten van een of meer interventies op dit gebied. Op basis van dit referentiekader zijn zij bij uitstek de groep die kan helpen bij het verbeteren van de presentatie van deze interventies. Opdrachtgever: RIVM - Centrum Gezond Leven, uitgevoerd door KlasseTV BV - [vs ] - pagina 4 van 71

5 Dit reflecteren en uitvragen is aan de hand van een semigestructureerde vragenlijst in de vorm van een telefonisch interview uitgevoerd. De ontwikkelde dummy s zijn voorgelegd in drie rondetafelbijeenkomsten. Een voor PO, een voor VO en een voor MBO. Voor deze bijeenkomsten zijn drie maal zes respondenten uitgenodigd die met elkaar in gesprek zijn gegaan over de ontwikkelde, alternatieve pagina s voor zoeken en presenteren van interventies op het gebied van gezond eten en bewegen. Interventie-projectpagina s Dit onderzoek, dat uiteindelijk moet resulteren in een aantrekkelijke en uitnodigende gebruikersinterface, heeft zich geconcentreerd rond een 25-tal interventies op het gebied van gezond eten en bewegen. Deze groep interventies wordt gebruikt in het onderzoek als pilot. Parallel aan het uitgevoerde onderzoek zijn pagina s over deze interventies herschreven. Deze herschreven uitlegpagina s zijn in bijlage 15 van dit rapport opgenomen. Opdrachtgever: RIVM - Centrum Gezond Leven, uitgevoerd door KlasseTV BV - [vs ] - pagina 5 van 71

6 Hoofdstuk 2: Aanpak en conclusies telefonische interviews Op basis van eerder uitgevoerd onderzoek, de kerndoelen en kwalificatie-eisen rond gezondheid, voeding en bewegen, de bestudering van de 25 interventies op het gebied van gezond eten en bewegen, de kennis en ervaring van KlasseTV in het ontwikkelen van websites en digitale lesmaterialen en de kritische blik van RIVM en interventie-eigenaren is de vragenlijst voor telefonische interviews tot stand gekomen. Zie hiervoor ook de bijlagen 1 t/m 3. De vragenlijst die gebruikt is voor de telefonische interviews is opgenomen in bijlage 6. Doel telefonische interviews De telefonische interviews hebben tot doel gehad om te achterhalen op welke manier de interventies op het gebied van gezond eten en bewegen op een digitaal aantrekkelijke manier gepresenteerd zouden kunnen worden. Met 18 onderwijsprofessionals uit Primair Onderwijs, Voortgezet Onderwijs en Middelbaar Beroeps Onderwijs zijn interviews afgenomen. Het uitgangspunt was om zoveel mogelijk respondenten te spreken die ervaring hebben met het inzetten van interventies op gebied van gezond eten en bewegen. Aanpak telefonische interviews Interventie-eigenaren, RIVM-CGL en MBO-Raad hebben namen van scholen en potentiële respondenten aangeleverd om te benaderen voor de interviews. Deze onderwijsmedewerkers hebben een ontvangen (zie bijlage 5) waarin het doel van het onderzoek en aanpak is uitgelegd en om deelname is gevraagd. De aanpak van de werving van respondenten is uitgebreider toegelicht in bijlage 4. Uiteindelijk zijn er 18 telefonische interviews afgenomen. Resultaten telefonische rondgang De resultaten van de gesprekken zijn opgenomen in bijlage 8, uitgesplitst naar de drie onderwijssegmenten: PO, VO en MBO. De conclusies en aanbevelingen voor het ontwerpen van de dummy s zijn gepresenteerd aan RIVM-CGL. Deze presentatie is opgenomen in bijlage 9 van dit rapport. De belangrijkste conclusies uit deze telefonische interviews worden hieronder beschreven. Conclusies uit telefonische interviews Per onderwijstype worden een aantal belangrijke conclusies uit de telefonische interviews hieronder weergegeven. Zoals eerder geschetst zijn de bevindingen en conclusies input voor het ontwerp van de dummy s die in de rondetafelbijeenkomsten zijn voorgelegd aan een groep van 18 professionals uit het onderwijs. De adviezen die uit de telefonische interviews naar voren zijn gekomen voor de ontwikkeling van deze dummy s zijn eveneens beschreven in bijlage 9. Screenshots van het uiteindelijke resultaat, de ontwikkelde dummy s zijn opgenomen in bijlage 10. Conclusies Primair Onderwijs (PO) Het valt op dat alle respondenten uit het PO zich uitsluitend digitaal oriënteren en digitaal zoeken naar informatie, interventies en lesmateriaal. Geen van de respondenten heeft aangegeven dat zij niet digitaal zoeken en juist via een arts, GGD, brochures o.i.d. informatie hebben gezocht over interventies. Leerkrachten geven aan dat zij ook vaak door bedrijven en instellingen, zoals bijvoorbeeld Albert Heijn of het Voedingscentrum worden benaderd om aandacht te vragen voor de inzet van interventies op het gebied van gezond eten en bewegen. De vijf belangrijkste criteria voor leerkrachten bij de eerste selectie van materiaal: - Geld, zijn er kosten verbonden aan het materiaal? - Niveau van de groep: is er materiaal voor mijn groep(en) beschikbaar? - Tijd, wat is de investering in tijd? Voorbereiding van de leerkracht en tijd voor het inzetten en gebruiken van het materiaal - Wat is het voor materiaal? Snel zicht krijgen op het type materiaal: welke onderdelen, invulling, werkvormen, etc. - Thema: welk onderwerp of welke thema s moet het bevatten? Opdrachtgever: RIVM - Centrum Gezond Leven, uitgevoerd door KlasseTV BV - [vs ] - pagina 6 van 71

7 Het blijkt voor leerkrachten lastig om aan te geven hoe een goede, aantrekkelijke website eruit ziet. Uit de gesprekken komen twee typen zoekers naar voren: vinders en vergelijkers. Alle leerkrachten geven aan dat zij weinig tijd hebben en snel het juiste materiaal willen hebben. De vinders willen goed en bruikbaar materiaal voor hun doelgroep beschikbaar hebben op de website die zij vaak / dagelijks gebruiken. De vergelijkers willen een totaaloverzicht beschikbaar hebben op basis van de criteria die zij belangrijk vinden, zodat zij snel en gemakkelijk kunnen vergelijken en kiezen. Conclusies Voortgezet Onderwijs (VO) Het valt op dat ook bij het VO het merendeel van de respondenten het moeilijk vindt om concreet en helder aan te geven op welke manier zij interventies gepresenteerd zouden willen zien. Ook vinden zij het lastig om aan te geven hoe een goede, aantrekkelijke website eruit ziet. Respondenten zijn wel redelijk goed in staat om aan te geven welke criteria van belang zijn bij de keuze voor interventies en de manier waarop zij deze zoeken of willen vinden. In tegenstelling tot het PO oriënteren gebruikers uit het VO zich ook via GGD s en door middel van overleg met collega s. Daarnaast wordt het internet gebruikt om materiaal te zoeken en te vinden. Het lijkt erop dat de keuze voor inzet van interventies in het VO meer verankerd ligt in het beleid van de school. Waarbij in het PO de leerkracht vaker de ruimte krijgt en neemt om onderwerpen zoals gezond eten en bewegen in te zetten in de les. De vier belangrijkste criteria voor leerkrachten bij de eerste selectie van materiaal zijn vergelijkbaar met PO: - Geld, zijn er kosten verbonden aan het materiaal? - Niveau van de klas / leerlingen: is er materiaal voor mijn klassen / leerlingen geschikt? Materiaal moet nog specifieker voor VMBO (en de streams), HAVO, VWO en leeftijd zijn. - Tijd, wat is de investering in tijd? Voorbereiding van de leerkracht en tijd voor het inzetten van het materiaal. - Wat is het voor materiaal? Snel zicht krijgen op het type materiaal: welke onderdelen, invulling, werkvormen, etc. Een selectiecriterium dat respondenten uit het VO belangrijk vinden ten opzichte van het PO is zelfwerkzaamheid: materiaal dat wordt gekozen / ingezet moet ook door individuele leerlingen te gebruiken zijn. Relevante punten daarbij zijn: - Taalgebruik, aangepast aan klas / niveau / stream - Goede filmpjes die materiaal verhelderen op verschillende thema s en onderwerpen - Activerend, waardoor leerlingen het leuk vinden om te doen - Zelfcontroleerbaar (de antwoorden) Conclusies Middelbaar Beroepsonderwijs Het valt op dat het merendeel van de respondenten heel goed weet wat zij willen en gebruiken. Dit komt voort uit de klacht dat er (schijnbaar) weinig materiaal is voor het MBO op het gebied van gezond eten en bewegen. Respondenten zijn goed in staat om aan te geven welke criteria van belang zijn bij de keuze voor interventies. Docenten in het MBO maken veel materiaal zelf en gebruiken materiaal van dat anderen hebben gemaakt. Ook in het MBO lijkt het erop dat de keuze voor inzet van interventies meer verankerd ligt in het beleid van de school. De vier belangrijkste criteria voor docenten bij de eerste selectie van materiaal zijn vergelijkbaar met PO en VO: - Geld, zijn er kosten verbonden aan het materiaal? MBO vindt geld geen kwestie. - Niveau van de klas / leerlingen: is er materiaal voor mijn klassen / leerlingen geschikt? Materiaal moet nog specifieker voor MBO en de richtingen, klassen en leeftijden daarbinnen geschikt zijn. - Tijd, wat is de investering in tijd? Voorbereiding van de leerkracht en tijd voor het inzetten van het materiaal. - Thema, wat is het voor materiaal? Snel zicht krijgen op het type materiaal: welke onderdelen, invulling, werkvormen, etc. en of het gezochte onderwerp beschikbaar is. Opdrachtgever: RIVM - Centrum Gezond Leven, uitgevoerd door KlasseTV BV - [vs ] - pagina 7 van 71

8 Een selectiecriterium dat respondenten uit het MBO belangrijk vinden, vergelijkbaar met het VO, maar afwijkend van PO is zelfwerkzaamheid: materiaal dat wordt gekozen / ingezet moet ook door individuele leerlingen te gebruiken zijn. Relevante punten daarbij zijn: - Taalgebruik, aangepast aan klas / niveau / stream - Goede filmpjes die materiaal verhelderen op verschillende thema s en onderwerpen De manier waarop de interventies gepresenteerd worden is voor de MBO docent minder van belang. Gezien het beperkt aantal interventies dat beschikbaar is. Tot slot vinden de respondenten uit het MBO dat het mogelijk moet zijn om eigen materiaal te uploaden en te koppelen aan de interventies. Adviezen voor ontwikkeling dummy s In de eerder genoemde presentatie van resultaten en conclusies (bijlage 9) worden adviezen gepresenteerd die van belang zijn bij de ontwikkeling van dummy s. Een goede, aantrekkelijke manier van interventies presenteren, gebaseerd op de telefonische interviews bevat in ieder geval de volgende elementen: - Rust; de site is niet druk en wild maar straalt rust uit. - Overzichtelijk: de site geeft in een oogopslag het overzicht dat ik nodig heb. Via mouse-overs kan een gebruiker snel zien wat de verschillende onderdelen inhouden. - Volwassen; de site en de interventies hebben een volwassen uitstraling en is niet kinderachtig vormgegeven. - Snel: ik ben snel bij de interventies die passen bij mijn vraag. Afhankelijk van het type vinder / zoeker. - Inzichtelijk: het is eenvoudig om te zien wat een interventie inhoudt, doet en wat het resultaat is. Bij voorkeur wordt dit uitgelegd met behulp van een filmpje of animatie. - Handleiding: een belangrijk instrument voor inzicht is de beschikbaarheid van een goede leerkracht-handleiding in pdf. - Belevingswereld: toetsen of het materiaal aansluit bij de belevingswereld van de kinderen in de klas of groep is van belang. Op basis van deze conclusies en adviezen zijn dummy s ontworpen en voorgelegd aan de doelgroep. In hoofdstuk 3 wordt hierover verslag gedaan. Opdrachtgever: RIVM - Centrum Gezond Leven, uitgevoerd door KlasseTV BV - [vs ] - pagina 8 van 71

9 Hoofdstuk 3: Aanpak en conclusies rondetafelbijeenkomsten Ontwikkelde en besproken dummy s Screenshots van de dummy s die zijn ontwikkeld op basis van de telefonische interviews en de eerder uitgevoerde onderzoeken zijn opgenomen in bijlage 10. De adviezen die naar aanleiding van deze kwalitatieve inventarisatie zijn opgesteld hebben in overleg tussen de inhoudelijk adviseur van KlasseTV, haar vormgever, de projectleider van KlasseTV, de opdrachtgever en de werkgroep als klankbord geleid tot de ontwikkeling van drie typen dummy s: Z. dummy s t.b.v. het digitaal Zoeken van interventies Z1: 5-zoekveld variant, omkaderd met blauw Z2: kantlijn-zoeken variant, met een vrijwel blanco middenveld met korte uitleg Z3: overzicht-kantlijn-zoeken-variant, waarbij kantlijn-zoeken wordt toegepast en, naast een korte uitleg een totaaloverzicht aan interventies in centrum van de pagina is opgenomen Z4: beslisboom-variant, waarbij de gebruiker door het beantwoorden van vragen tot een advies over de te gebruiken interventies komt Z5: gezondschool.nl-weergave, waar gebruikers alle interventies in een overzicht krijgen. Deze variant is als tussenoplossing ontwikkeld en live gezet. P. dummy s t.b.v. het digitaal Presenteren van de zoekresultaten naar interventies P1a: verkorte weergave van zoekresultaten, waarbij in 5 à 6 regels de interventie wordt omschreven, met titel, interventie-eigenaar en verwijzing naar uittreksel. P1b: dezelfde als P1a met als toevoeging een foto, logo of beeldmerk en de link naar een filmpje waarin de betreffende interventie wordt uitgelegd. P2: overzicht-kantlijn-vind-variant, waarbij links het filter zichtbaar blijft en in het hart van de pagina de titel interventie in twee regels uitgelegd met link naar uittreksel. P3: matrix-variant, waarbij het filter (de gehanteerde criteria) zichtbaar blijven en de interventies in een matrix worden weergegeven met een zeer korte omschrijving van het resultaat van criterium / interventie-veld. P4: beslisboom-variant, waarbij na een aantal vragen, een of meer interventies als advies worden weergegeven. P5: gezondschool.nl-weergave, waar gebruikers alle interventies in een overzicht krijgen. Deze variant is als tussenoplossing ontwikkeld en live gezet. U. dummy voor een Uittreksel, waarin verdere uitleg wordt gegeven per interventie U1: Uittreksel dat is ontwikkeld als dummy, en dat als functionele, aanvullende en verdiepende informatie per interventie wordt weergegeven. U2: Uittreksel dat als tussenoplossing live staat op gezondeschool.nl Uiteindelijk zijn 13 schermen gemaakt als dummy om de werking van het zoeken en presenteren van interventies te illustreren en te bespreken. Deze schermen zijn vormgegeven als ware deze onderdeel van In deze webomgeving moet de uiteindelijk te bouwen gebruikersinterface worden opgenomen. Om de gebruiker duidelijk te maken dat er twee mogelijkheden zijn waarop hij (hier kan ook zij worden gelezen) bij de zoekpagina voor interventies kan komen, zijn ook twee pagina s van opgenomen als dummy ; de algemene homepage van gezonde school (Home 1) en de homepage van primair onderwijs (Home 2). De twee manieren waarop een gebruiker bij de interventies terecht komt, zijn: 1. Via de homepage van en/of daarna via de pagina primair onderwijs, voortgezet onderwijs en mbo op de website van gezonde school. Om deze weg te verduidelijken is op de dummy van de homepage van gezondeschool.nl een knop zoek interventies opgenomen. Deze verwijst naar de (zoek)-dummy waarvoor wordt gekozen. 2. Rechtstreeks via zoekmachines of websites waarvan onderwijsgevenden en beslissers veelvuldig gebruik maken in hun dagelijkse werkzaamheden. Wanneer de onderwijsprofessional in deze omgeving zoekt of zou willen zoeken naar interventies moet hij gemakkelijk en snel bij de zoekpagina voor interventies kunnen komen (een dummy type Z.) Opdrachtgever: RIVM - Centrum Gezond Leven, uitgevoerd door KlasseTV BV - [vs ] - pagina 9 van 71

10 Doel rondetafelbijeenkomsten Het doel van de rondetafelbijeenkomsten is het toetsen van zoek- en presentatiemethode bij (potentiële) gebruikers van interventies op het gebied van gezond eten en bewegen, door middel van dummy s. Per onderwijstype zou een rondetafelbijeenkomst worden georganiseerd. De manier waarop de werving van 6 deelnemers per rondetafelbijeenkomst is uitgevoerd is weergegeven in bijlage 4. Het bleek uiteindelijk toch niet zo eenvoudig om het gewenste aantal respondenten op dezelfde dag bij elkaar om tafel te krijgen. Uiteindelijk zijn vier bijeenkomsten georganiseerd, een voor PO, twee voor VO en een voor MBO en zijn een aantal respondenten telefonisch benaderd om de dummy s voor te leggen en te bespreken. Bij het bespreken van de resultaten en conclusies wordt, wanneer over rondetafelbijeenkomst(en) wordt gesproken, de rondetafelbijeenkomsten samen met de telefonische consultaties waarin de dummy s zijn voorgelegd bedoeld. Aanpak en agenda rondetafelbijeenkomsten In bijlage 11 is de aanpak en agenda van de rondetafelbijeenkomsten beschreven. In bijlage 12 is het formulier opgenomen dat respondenten uitgereikt kregen bij de start van de bijeenkomst. In bijlage 13 is een overzicht opgenomen van de aantallen respondenten en hun rol/ functie per onderwijstype die aan de rondetafelbijeenkomsten hebben deelgenomen. Respondenten werd steeds gevraagd om hun voorkeur aan te geven voor een dummy per categorie. Vervolgens werd naar aanleiding van toelichting en discussie gevraagd of respondenten hun mening eventueel wilden herzien in het licht van de discussie. Het formulier is gebruikt om respondenten, los van de mening of het oordeel van anderen, in eerste instantie de eigen mening te bepalen en vast te leggen. In de praktijk bleek dat bij rondetafelbijeenkomsten van drie respondenten of minder het niet noodzakelijk bleek of niet op prijs werd gesteld om eerst de eigen mening te noteren op de formulieren. Men was in deze kleine(re) constellaties prima in staat om de eigen mening te formuleren en elkaar de ruimte te geven om deze eigen mening te vormen en toe te lichten, om vervolgens in gesprek te gaan met elkaar over deze mening. De rondetafelbijeenkomsten werden geleid door een voorzitter en er was een notulist aanwezig, die de resultaten van de gesprekken heeft vastgelegd. De respondenten die deel hebben genomen aan de bijeenkomsten hebben actief en positief kritisch meegewerkt aan de sessies. De voorzitter heeft respondenten uitgedaagd om ook op details hun mening te geven. Ook is een aantal keren gevraagd of respondenten het gevoel hadden dat zij wellicht werden gestuurd door voorzitter en notulist. Alle respondenten waren unaniem daarin; men vond dat zij niet gestuurd zijn in het geven van antwoorden. Onderzoekers hechten eraan om deze opmerking te maken, omdat uiteindelijk is gebleken dat respondenten uit verschillende onderwijstypen en met verschillende achtergronden, na de gesprekken in de bijeenkomst tot veelal dezelfde voorkeuren zijn gekomen. Resultaten rondetafelbijeenkomsten In bijlage 14 zijn de resultaten en bevindingen van de verschillende rondetafelbijeenkomsten per onderwijstype weergegeven. De aantallen respondenten en hun functie of rol in de school is daar weergegeven. Deze resultaten zijn anoniem vastgelegd. In dit hoofdstuk wordt de grote lijn van de resultaten en conclusies weergegeven. Dat betekent dat wordt weergegeven welke keuzes de respondenten maken ten aanzien van de verschillende dummy s, na discussie en overleg tijdens de rondetafelbijeenkomsten. Bij de beschrijving van deze grote lijn zal, wanneer relevant en interessant worden aangegeven of er ten aanzien van de verschillende onderwijstypen belangrijke afwijkingen te rapporteren zijn. Er worden op vier deelgebieden (dummy s) conclusies getrokken: 1. Vindbaarheid van de zoekpagina interventies, zowel via gezondeschool.nl als via andere kanalen (dummy s Home 1 en Home 2) 2. Zoeken en vinden van relevante interventies (Zoeken-dummy s: Z1 t/m Z5) 3. Aantrekkelijk digitaal presenteren van interventies (Presenteren-dummy s: P1 t/m P5) 4. Functionele verdieping bij het selecteren van een interventie, waarin uitgebreide(re) informatie per interventie wordt vastgelegd (Uittreksel-dummy s: U1 en U2) Wat opvalt na de verschillende rondetafelbijeenkomsten is de eensgezindheid van de respondenten van de verschillende scholen en onderwijstypen. Was de verwachting, na de telefonische interviews Opdrachtgever: RIVM - Centrum Gezond Leven, uitgevoerd door KlasseTV BV - [vs ] - pagina 10 van 71

11 (hoofdstuk 2) dat de voorkeuren per onderwijstype zouden verschillen, in de rondetafelbijeenkomsten zijn de verschillen in grote lijnen verdwenen. In het hoofdstuk Aanbevelingen en adviezen zullen wij dan ook adviseren om voor een vorm van zoeken en presenteren van interventies te kiezen die gelijk is voor alle onderwijstypen. Conclusies rondetafelbijeenkomsten Vindbaarheid van de zoekpagina interventies Zorg voor vindbaarheid van de interface voor interventies via Google en op sites waar de potentiële gebruikers regelmatig komen. Leerkrachten starten vaak met Google of via veelgebruikte websites hun zoektocht. Deze aanbeveling die uit de telefonische interviews komt, wordt in de rondetafelbijeenkomsten bevestigd als conclusie. De landingspagina waarop de gebruiker vervolgens terecht komt moet een korte introductie bevatten op het thema en een zoekfunctie. Gezondeschool.nl is een mogelijke landingspagina. De respondenten zijn niet bekend met de website gezondeschool.nl. Geen van de respondenten is bij de interventie die zij hebben ingezet terecht gekomen via gezondeschool.nl De homepage van gezondeschool.nl wordt wisselend ontvangen en beoordeeld. De een vindt het gelikt, de ander vindt het te druk en rommelig. Een respondent noemde het een typische overheidssite, met het logo van de Rijksoverheid in top, uitstijgend boven het onderwijs. Belangrijkste conclusie bij de bespreking van deze dummy heeft betrekking op de term interventie en de verwijzing naar interventies op deze homepage: Alle respondenten vinden de term interventie onduidelijk en moeilijk. Een respondent gaf aan dat de term associaties met crisis oproept. Een ander kwalificeerde de term als zwaar beladen. Men associeert de term interventie niet met relevant en direct toepasbaar (les)materiaal op het gebied van gezond eten en bewegen. Een eenduidige, betere term is niet naar voren gekomen. Alternatieven die men heeft aangedragen zijn: lesaanbod, themaaanbod, mogelijkheden, instrumenten, aanbod, handelingen, maatregelen. Opdrachtgever: RIVM - Centrum Gezond Leven, uitgevoerd door KlasseTV BV - [vs ] - pagina 11 van 71

12 De foto met het onderwijstype daaronder waar men zelf in werkzaam is nodigt uit tot doorklikken: wanneer respondenten wordt gevraagd om vanuit de homepage van gezondeschool.nl verder te zoeken naar interventies, geven zij allemaal aan eerst te kiezen voor de foto met de eigen onderwijsvorm erboven. Respondenten uit het PO, kiezen voor de foto onder Primair Onderwijs, etc. Men klikt niet in eerste instantie op zoek interventies, vanwege de bovengenoemde redenen: interventies wordt niet geassocieerd met lesmateriaal of instrumenten op het gebied van gezond eten en bewegen. De pagina s over het eigen onderwijstype zijn niet aantrekkelijk genoeg. De homepage Primair Onderwijs (Home 2) is voorgelegd. Over deze pagina waren de respondenten uit alle groepen niet zo te spreken. De hoeveelheid tekst vond men goed. Er zouden echter meer kopjes gebruikt kunnen worden, het lettertype mag groter en de buttons van de homepage (Home 1 - rechterkant) zouden hier ook weer terug mogen komen, wanneer relevant. Een respondent uit het VO gaf aan dat deze pagina meer cachet mocht krijgen. In zijn algemeenheid kan geconcludeerd worden dat respondenten wanneer zij zoeken naar een interventie(s) liever minder dan meer informatie (tekst) voorgeschoteld krijgen. Wanneer respondenten een of enkele interventies hebben gevonden die relevant zijn, wil men hier uitgebreide informatie over vinden (zie ook de conclusies rond het uittreksel verderop). Zoeken en vinden van relevante interventies Er zijn 5 dummy s voorgelegd om te zoeken naar relevante interventies: Z1 t/m Z5. In bijlage 14 zijn de bevindingen en resultaten van de bespreking van deze dummy s terug te vinden. De conclusie die kan worden getrokken uit alle rondetafelbijeenkomsten is dat Z1 als zoekvenster de voorkeur geniet om te gebruiken voor het zoeken naar interventies, met daaronder een overzicht van alle interventies op een rij. Dit is een combinatie van Z1 en de body van Z3. Dit overzicht moet de Opdrachtgever: RIVM - Centrum Gezond Leven, uitgevoerd door KlasseTV BV - [vs ] - pagina 12 van 71

13 naam van de interventie bevatten, met in twee regels een hele korte en krachtige uitleg over de interventie. Men realiseert zich dat het een kunst is om in twee regels de essentie van een interventie, op een onderscheidende manier ten opzichte van andere interventies, te beschrijven. Z1 werd als overzichtelijk, rustig, helder en duidelijk gekwalificeerd, met de belangrijkste zoekcriteria waarop je wilt kunnen zoeken. De respondenten uit het PO waren in de eerste ronde, waarin ieder individueel zijn eigen mening heeft gegeven, verdeeld. Tussen versie Z1 en Z3. Na een korte plenaire discussie werden de gebruikers het eens over een combinatie van deze twee dummy s, zoals hierboven beschreven. In bijlage 14 is uitgebreid beschreven hoe de verschillende respondenten uit de verschillende onderwijstypen hebben gereageerd op de verschillende dummy s. Een aantal belangrijke reacties op de andere dummy s die naar voren zijn gekomen: - Z2 en Z3 zijn rommelig. Vooral het filter links. In Z3 krijg je de neiging om meteen te gaan scrollen en zoeken in de lijst in plaats van eerst te selecteren op basis van criteria. - Z4, de beslisboom geeft te weinig vrijheid. Je hebt het gevoel dat een ander voor jou beslist, je zit niet zelf aan de knoppen. - Z5 wordt niet ervaren als een zoekfunctie en als overzicht geeft het veel te weinig informatie om een keuze op te baseren. Aantrekkelijk digitaal presenteren van interventies Er zijn 6 dummy s voorgelegd om relevante interventies, die aan de zoekcriteria voldoen, te presenteren: P1a, P1b, P2 t/m P5. In bijlage 14 zijn de bevindingen en resultaten van de bespreking van deze dummy s terug te vinden. De conclusie kan worden getrokken, dat een overduidelijke voorkeur voor variant P1b als basis voor de presentatie van de zoekresultaten bestaat en dat deze dummy als basis gebruikt zou moeten worden bij de ontwikkeling van de interface. Deze versie zou uitgebreid moeten worden met dummy Z1. De respondenten vinden het van belang om, conform het model van Z1, zicht te houden op de criteria die zijn gebruikt. Ook kan de conclusie worden getrokken dat respondenten eenvoudig en snel terug willen kunnen grijpen op de zoekfunctie om de zoekactie te verfijnen. Er was een respondent met een afwijkende voorkeur, die ook na de discussie over de gekozen varianten overeind bleef. Zij koos voor variant P3, de matrix. Opdrachtgever: RIVM - Centrum Gezond Leven, uitgevoerd door KlasseTV BV - [vs ] - pagina 13 van 71

14 In bijlage 14 is uitgebreid beschreven hoe de verschillende respondenten uit de verschillende onderwijstypen hebben gereageerd op de verschillende dummy s. Een aantal belangrijke reacties op de andere dummy s die naar voren zijn gekomen: - P2 werd als rommelig ervaren. Het filter in de kantlijn, maar ook de optie meer onder korte de beschrijving van de interventie vindt men rommelig. - P3 werd door een respondent als overzichtelijk, makkelijk en snel in gebruik aangeduid. Andere respondenten vonden de informatie over de interventie in de matrix te summier. - P4 werd om dezelfde redenen als Z4 snel aan de kant geschoven door respondenten. - P5, de huidige invulling van de pagina s op gezondeschool.nl geeft te weinig informatie. De kaders, licht gekleurde ondergrond onder de tekst en witte lijnen waarin de informatie wordt gepresenteerd, werd door veel respondenten gewaardeerd en als prettig beoordeeld. Functionele verdieping bij het selecteren van een interventie Respondenten vinden het uittreksel een functionele verdieping bij het zoeken naar een interventie. Alle respondenten zijn het daarover eens. De conclusie is gerechtvaardigd dat iedere interventie voorzien dient te zijn van een uittreksel met relevante informatie voor de (potentiele) gebruiker. De informatie in het uittreksel dat als dummy is voorgelegd wordt als goed gekwalificeerd. Het document is helder en overzichtelijk. Vormgeving van het uittreksel is een kwestie van smaak. In zijn algemeenheid kan gesteld worden dat een blokachtige vormgeving, zoals de huidige weergave van interventies op gezondeschool.nl (dummy U2) aantrekkelijk wordt gevonden. Opdrachtgever: RIVM - Centrum Gezond Leven, uitgevoerd door KlasseTV BV - [vs ] - pagina 14 van 71

15 Daarnaast kan de conclusie worden getrokken dat de volgende functionaliteit relevant is voor gebruikers om zelf een definitieve keuze te maken voor een interventie of hierover snel een eenvoudig af te kunnen stemmen met een of meer collega s: - Het uittreksel is makkelijk en eenvoudig te printen - Het kan als pdf worden opgeslagen. o De term download pdf zou aangepast moeten worden naar bewaar als pdf - De mogelijkheid om het uittreksel door te sturen aan collegae Daarmee kunnen een of meer collega makkelijk worden geïnformeerd en kan afstemming plaatsvinden bij een definitieve keuze voor een interventie. Opdrachtgever: RIVM - Centrum Gezond Leven, uitgevoerd door KlasseTV BV - [vs ] - pagina 15 van 71

16 Hoofdstuk 4: Aanbevelingen en adviezen De conclusies met betrekking tot aantrekkelijk digitaal presenteren van interventies op het gebied van gezond eten en bewegen zijn beschreven in de hoofdstukken 2 en 3. In dit hoofdstuk worden de aanbevelingen opgenomen die naar aanleiding van het uitgevoerde onderzoek worden gedaan door de onderzoekers. Deze aanbevelingen zijn gebaseerd op het uitgevoerde onderzoek en op de kennis en ervaring met en over het onderwijs dat bij KlasseTV en haar medewerkers aanwezig is. De aanbevelingen worden gedaan ten aanzien van de dummy s. Het doel van dit onderzoek heeft per slot van rekening betrekking op aantrekkelijke zoek- en presentatiemethode van interventies. Met de ontwikkelde dummy s en onderstaande aanbevelingen in de hand kan een definitief visueel en functioneel ontwerp worden gemaakt voor de gewenste interface. Vindbaarheid van de zoekpagina interventies Bedenk een andere term voor het begrip interventie. Onderwijsprofessionals associëren deze term niet met lesmaterialen of andere (beleids) instrumenten die bijdragen aan gezond eten en bewegen bij leerlingen. Zorg voor een landingspagina binnen gezondeschool.nl met een korte omschrijving van leefstijlinterventies (breder dan gezond eten en bewegen) en de zoekfunctie (dummy Z1). Deze landingspagina moet goed vindbaar zijn op het internet, onder andere via Google en moet makkelijk en snel vindbaar zijn op websites waar onderwijsprofessionals die zich bezig houden met leefstijlinterventies veel komen. Maak op de homepage van gezondeschool.nl en op de sub-homepages voor de verschillende onderwijstypes een duidelijke button die verwijst naar de landingspagina voor het zoeken en vinden van de besproken interventies. Een paar praktische verbeterpunten die worden gemaakt ten aanzien van deze pagina: - De foto (screenshot filmpje) mag meer gezonde school uitstralen, is nu erg algemeen - Lettertype van de pagina s mag groter - De inleiding mag duidelijker worden weergegeven - De onderwijstypen op een eenduidige manier beschrijven: Mbo wordt afgekort, terwijl de andere twee worden uitgeschreven - Lay-out en gebruikte woorden/termen aanpassen aan deze tijd - De huisstijl is niet uitnodigend Zoeken en vinden van relevante interventies Het is aan te bevelen om als landingspagina dummy Z1 als basis te kiezen. Een hele korte introductie en omschrijving van gezonde school of leefstijlinterventies op deze pagina is van belang. Dan kan deze pagina ook daadwekelijk als landingspagina dienen, waar onderwijsprofessionals uitkomen als zij op zoek gaan naar interventies op het gebied van gezond eten en bewegen. Het zou mooi zijn wanneer het lukt om in twee korte, krachtige regels alle in de database aanwezig interventies op te nemen, als lijst, onder dit zoekveld. Aangezien onderzoekers weten welke enorme inspanning het kost om deze korte, krachtige omschrijving te maken, adviseren wij om hiervan af te zien. De inschatting is dat een dergelijk overzicht op deze plaats in de praktijk niet gemist zal worden. Bij het ontwerpen en ontwikkelen van deze landingspagina / zoekfunctie moet rekening gehouden worden met een aantal tips en adviezen die uit de rondetafelbijeenkomsten naar voren zijn gekomen. Onderzoekers adviseren om deze punten mee te nemen bij de ontwikkeling van de interface: - Voor VO is het van belang om zo gedetailleerd mogelijk te kunnen zoeken op klas, niveau en stream (zoekcriterium groep ). Opdrachtgever: RIVM - Centrum Gezond Leven, uitgevoerd door KlasseTV BV - [vs ] - pagina 16 van 71

17 - Voor PO zou het criterium kosten uitgesplitst mogen worden, in stappen van 100 tot 300 euro incl. Btw. - Het zoekcriterium tijd zou voorbereidingstijd van de onderwijsprofessional en tijd voor de inzet / implementatie van de interventie moeten bevatten. - De zoek knop verwacht men meer naar rechts in het kader, uitgelijnd met de zoekvelden van de criteria - Inzicht krijgen in het aantal interventies in de database, in totaal en aantal interventies die voldoen aan de set van criteria die wordt gebruikt vinden veel respondenten handig. Aantrekkelijk digitaal presenteren van interventies Het is aan te bevelen om dummy P1b te gebruiken als basis voor de presentatie van zoekresultaten. Daarnaast is het raadzaam en goed om de zoekcriteria van de individuele respondent vast te houden wanneer hij opnieuw wil zoeken of zijn zoekactie wil verfijnen. Om dit goed te faciliteren moet zoekvenster (dummy) Z1 op een herkenbare manier beschikbaar zijn op de pagina waarop de resultaten worden gepresenteerd. Of als zogenaamd uitklapvenster bovenaan de pagina, of als filter in de linker kantlijn van de pagina. De onderzoekers bevelen aan om het zoekvenster van dummy Z1 als uitklapvenster beschikbaar te houden op de pagina. Ook adviseren onderzoekers om, naast het uittreksel als functionele verdieping op deze pagina een filmpje te maken van elke interventie, zodat (potentiele) gebruikers zich daarmee snel kunnen oriënteren op de interventie, de manier waarop deze werkt en de manier waar de interventie moet worden ingezet. De mogelijkheden, onderaan de lijst van interventies om opnieuw te zoeken en meer interventies weer te geven of toch te kiezen voor de weergave van alle interventies vindt men prettige handvatten bij het zoeken en dienen gehandhaafd te worden. Bij het ontwerpen en ontwikkelen van deze presentatiepagina moet rekening gehouden worden met een aantal tips en adviezen die uit de rondetafelbijeenkomsten naar voren zijn gekomen om P1b, in combinatie met Z1 nog aantrekkelijker te maken in het gebruik. Onderzoekers adviseren om deze punten mee te nemen bij de ontwikkeling van de interface: - Een filmpje waarin duidelijk wordt wat de interventie is en hoe deze ingezet moet worden heeft meerwaarde bij de selectie. Dit filmpje moet: o voor respondenten VO en MBO maximaal 2 minuten duren. o o PO respondenten geven aan dat het 2 a 3 minuten lang mag zijn. duidelijker / prominenter op de pagina worden weergegeven, zodat filmpje en uittreksel even veel aandacht krijgen en naast elkaar gebruikt worden. - Een foto of ander beeldmerk dat past bij de interventie en die ook in andere media gezien had kunnen worden toepassen. Men zoekt hier dus geen leuke foto, maar verwacht hier een beeldmerk of logo van de interventie. - De aanwezigheid van en verwijzing naar een uittreksel met meer informatie over de interventie wordt als meerwaarde ervaren. o de naam uittreksel vinden respondenten niet goed gekozen. Alternatieven die werden aangedragen zijn: samenvatting, beschrijving, meer informatie of meer weten. - Bij het presenteren van de zoekresultaten mag aangegeven worden hoeveel interventies, gerelateerd aan het totaal van de interventies in de database voldoen aan de gekozen selectiecriteria. - De naam van de interventie hoeft niet clickable laten zijn. Dit om de kans dat je gaat zwerven of moeilijk terug komt komen op de basispagina te voorkomen. - De naam van de interventie-eigenaar / ontwikkelaar van de interventie vermelden, ook deze niet clickable maken, om dezelfde reden als het punt hierboven. - Respondenten geven er de voorkeur aan dat in het zoekvenster, dat zichtbaar of makkelijk oproepbaar blijft, de ingevoerde variabelen vastgehouden of bewaard worden. Op deze manier kan een respondent, wanneer hij de zoekactie wil verfijnen, uitgaan van de eerder ingevoerd zoekcriteria. Opdrachtgever: RIVM - Centrum Gezond Leven, uitgevoerd door KlasseTV BV - [vs ] - pagina 17 van 71

18 - Tot slot vinden respondenten het belangrijk en prettig om te kunnen zien wat collegaonderwijsprofessionals vinden van de interventie; gebruikservaringen. Over de wijze waarop je dat kan doen zij verschillende alternatieven aangedragen: o sterren of puntensysteem, zoals bijvoorbeeld bij IENS.nl of booking.com. o verwijzing naar een of meer scholen, incl. telefoonnummer en adres waarmee men contact op kan nemen. o quotes van gebruikers over het gebruik van de interventie. Functionele verdieping bij het selecteren van een interventie Het is aan te bevelen om van iedere interventie een uittreksel, samenvatting of meer informatie op te nemen als aanvullende informatie over de interventie. (potentiële) Gebruikers vinden dit een belangrijke toegevoegde waarde bij de (definitieve) selectie van een interventie op het gebied van gezond eten en bewegen. De naam uittreksel moet worden vervangen door samenvatting. De vormgeving moet aantrekkelijker, bijvoorbeeld in de vorm zoals het nu op gezondeschool.nl is opgenomen. Daarnaast dienen een aantal aanpassingen doorgevoerd te worden die tijdens de rondetafelbijeenkomsten naar voren zijn gekomen. Een belangrijke aanbeveling is om de waardering of het oordeel van gebruikers naar aanleiding van de ervaring met het inzetten van de interventie op te nemen. Wij adviseren om een vorm te kiezen die, naast de beoordeling door RIVM, een praktische meerwaarde biedt voor de gebruiker en die relatief eenvoudig te onderhouden is. Een sterren- of puntensysteem, in combinatie met quotes van gebruikers zou hieraan tegemoet kunnen komen. Onderzoekers adviseren om bij de definitieve invulling van het format van het uittreksel onderstaande punten mee te nemen: - De invulling / weergave van doelgroepen onder het kopje doelgroep is niet altijd helder en duidelijk. Wie is de doelgroep waarop de interventie van toepassing is. Dat verwacht de onderwijsprofessional hier te vinden. - De mogelijkheid om rechtstreeks contact te leggen met de makers / ontwikkelaars van de interventie wordt als plezierig en belangrijk ervaren. Deze informatie dient wel actueel te zijn. - Een koppeling naar het filmpje verwachten respondenten ook in het uittreksel terug te vinden. - Tot slot wil men graag vanuit het uittreksel snel door kunnen klikken naar de interventie zelf. Opdrachtgever: RIVM - Centrum Gezond Leven, uitgevoerd door KlasseTV BV - [vs ] - pagina 18 van 71

19 BIJLAGEN BIJ Aantrekkelijk digitaal presenteren van interventies voor het onderwijs ter bevordering van gezond eten en bewegen Eindrapport Bijlagen pag plaats van gezondheid, voeding en bewegen in kerndoelen en kwalificatie-eisen lijst met voeding en beweeginterventies, inclusief interventie-eigenaren voor het 21 onderwijs, gebruikt in de pilot 3. relevante informatie uit onderzoeken Intomart (2010) en DUO (2009) werving respondenten telefonische interviews en rondetafelbijeenkomsten* * 5. uitnodiging respondenten telefonische interviews* * 6. vragenlijst telefonische interviews* * 7. overzicht respondenten telefonische interviews overzicht antwoorden en bevindingen telefonische interviews, uitgesplitst naar PO, 27 VO, MBO 9. rapportage resultaten telefonische interviews screenshots dummy s zoek- en presentatiemethode interventies aanpak en agenda rondetafelbijeenkomst* * 12. respondentenformulier rondetafelbijeenkomst* * 13. overzicht respondenten rondetafelbijeenkomsten overzicht antwoorden en bevindingen rondetafelbijeenkomsten, uitgesplitst naar 61 PO, VO en MBO 15. herschreven informatie over 25 interventies op het gebied van gezond eten en * bewegen voor het onderwijs* * Bijlage 4, 5, 6, 11, 12 en 15 zijn verwijderd ivm omvang. Bij interesse kunt u deze bijlagen opvragen bij Klasse TV via info@klassetv.nl. Opdrachtgever: RIVM - Centrum Gezond Leven, uitgevoerd door KlasseTV BV - [vs ] - pagina 19 van 71

20 Bijlage 1: Plaats van gezondheid, voeding en bewegen in kerndoelen en kwalificatie-eisen In de kerndoelen en kwalificatie-eisen zijn psychische en lichamelijke gezondheid enerzijds en bewegen anderzijds opgenomen: 1. BO: gezondheid in kerndoel 34 (oriëntatie op jezelf en de wereld) 2. BO: bewegen als kunstuiting (dans) in kerndoel 54 en bewegen als sport / bewegingsonderwijs in kerndoel 57 en VO: bewegen is opgenomen in onderdeel G, specifiek kerndoel VO: psychische en lichamelijke gezondheid is opgenomen in onderdeel D, specifiek kerndoel MBO: kwalificatie-eisen 1.4 vitaal burgerschap is van toepassing: verantwoorde keuzes kan maken en activiteiten onderneemt die bijdragen aan een gezonde leefstijl. Het gaat naast bewegen en sport ook om aspecten als voeding Opdrachtgever: RIVM - Centrum Gezond Leven, uitgevoerd door KlasseTV BV - [vs ] - pagina 20 van 71

21 Bijlage 2: Lijst met voeding / beweeg interventies, inclusief interventie-eigenaren voor het onderwijs, gebruikt in de pilot Opdrachtgever: RIVM - Centrum Gezond Leven, uitgevoerd door KlasseTV BV - [vs ] - pagina 21 van 71

22 Bijlage 3: Relevante informatie uit onderzoeken Intomart (2010) en DUO (2009) Bijlage 3: relevante informatie uit (samenvatting) onderzoek Intomart Vraag Intomart onderzoek: Hoe wordt informatie over gezondheidsbevordering op school gezocht door directieleden en leerkrachten/docenten in PO en VO - MBO is niet meegenomen in dit onderzoek. - Gezondheid is veel breder dan overgewichtinterventies (voeding en bewegen); zie ook de onderwerpen die in het onderzoek worden benoemd als gezondheidsbevorderende onderwerpen Conclusies Intomart (samenvatting) 1 Thema s over gezondheidsbevordering worden meestal in lessen behandeld. o Ofwel: de behoefte bestaat voornamelijk uit interventies in de vorm van lesmateriaal 2 Scholen doen al e.e.a. aan gezondheidsbevordering. Dat wordt als volgt ingevuld: bijna alle scholen hebben een pestprotocol, arbobeleid, goed schoolplein, verkeersveilige omgeving en een gezond en veilig schoolgebouw. Belangrijkste reden: leerprestaties leerlingen gaan omhoog. a. Behalve een pestprotocol worden de onderwerpen niet in de les behandeld, maar ligt het onderwerp op directieniveau 3 Behoefte aan informatie ligt op gebied van gezond bewegen, gezonde voeding, gezond gewicht en specifiek voor VO op geestelijke gezondheid. a. Deze zoektermen moeten meegenomen worden in SEO van de site 4 er wordt gezocht via het internet op onderwerpen rond gezondheidsbevordering, bij GGD, adviesdienst (PO), voedingscentrum, kennisnet, hartstichting, APS en stichting consument en veiligheid a. scholen hebben behoefte aan een portal waar alle informatie samenkomt, RIVM speelt daarop in met een database met alle interventies en verschillende websites van waar je daarin terecht kunt komen. b. Dit portal moet regelmatig geactualiseerd worden. 5 Scholen richten zich in gezondheidsbevordering ook op de ouders. 6 Slechts een beperkt deel van de informatie die leerkrachten en directeuren ontvangen is interessant en relevant. a. Welke en waarom? 7 Volgens bestuurders is internet interessant om aanvullend materiaal te vinden, met bewegend beeld en voor het digibord. 8 Belemmering bij het vinden geschikt materiaal: onvoldoende vindbaarheid en zoekvaardigheden van respondenten. a. Docenten vinden dit ook. Beter vindbaar en adequaat kunnen zoeken zou internet als middel om input voor lessen te verzamelen verbeteren. 9 De wijze waarop directeuren en leerkrachten informatie willen ontvangen loopt uiteen. a. Een portal of speciale websites aan een kant en soms ook een thematisch overzicht van informatiebronnen en websites. b. Papier wordt nauwelijks gevraagd Opdrachtgever: RIVM - Centrum Gezond Leven, uitgevoerd door KlasseTV BV - [vs ] - pagina 22 van 71

23 Specifieke informatie uit het Intomart-rapport. Te gebruiken in het onderzoek: 10 Gezondheidsbevordering wordt vooral in lessen en projecten behandeld; dat zijn de methoden die worden ingezet. In jongste groepen op BO structureel, in midden, bovenbouw en VO in de vorm van projecten en projectweken. Bewegen komt structureel aan bod in de gymles en in projecten 11 In VO komen ook individuele gesprekken met mentoren of zorgcoördinatoren voor als methode / instrument. 12 Ook worden ouderavonden als methode ingezet om de koppeling tussen school en thuis te leggen 13 Ook worden gastlessen, nieuwsbrieven, samenwerking met supermarkten, workshops voor leerkrachten, leerlingen die zelf bv een gezonde kantine runnen ingezet als instrument 14 Meeste aandacht gaat uit naar de onderwerpen in PO: voeding, bewegen, gezond gewicht. In VO naast deze onderwerpen ook geestelijke en seksuele gezondheid, alcohol, drugs en roken (zie tabel p13) 15 Naast deze specifieke onderwerpen voor in de klas wordt aandacht besteed aan schoolklimaat, gebitsverzorging, mediawijsheid, geestelijke gezondheid, religie, vrijheid 16 Op school-/ directieniveau spelen onderwerpen als pestprotocol, verkeersveiligheid, gezond en veilig schoolgebouw, zorgleerlingen, hygiënemaatregelen (PO). In VO zijn het vooral gerichte trainingen, brandveiligheid, pestprotocol en aandacht voor zorgleerlingen. 17 Belangrijkste reden om aandacht aan gezondheid in de brede zin te besteden: visie is dat leerlingen beter gaan leren door aandacht voor gezondheidsbevordering. 18 De helft van de respondenten vindt dat gezondheid een taak van de school is. Dit komt waarschijnlijk voort uit het feit dat het onderdeel is van de kerndoelen. 19 In zijn algemeenheid benoemen leerkrachten, docenten en directeuren het informatieaanbod op gezondheidsbevordering juist goed. a. De zoektermen die worden gebruikt zijn opgenomen op p57 van het rapport. b. Deze zouden onderdeel moeten worden van SEO van de interventiedatabase-website en interface. 20 Naast het gebruik van internet als zoekmachine voor specifieke informatie (het gros vindt dat het genoeg weet over gezondheidsbevordering), wordt contact met deskundigen en specifieke websites als bron genoemd. a. Vaak worden ook als eerste collega s geraadpleegd. Makkelijke en snelle verwijzing, incl. een kwaliteitsoordeel bij de verwijzing. b. Dit zou meegenomen kunnen worden in de interface: koppeling met Facebook en de mogelijkheid voor docenten om de interventies te liken of disliken. 21 Naast het inzetten van instrumenten om ouders te bereiken (ouder-/ thema-avonden) worden ook folders rechtstreeks aan leerlingen meegegeven (over alcohol, drugs bv). Wanneer een individueel kind daartoe aanleiding geeft is het individueel gesprek / 10-min gesprek met de ouder ook een instrument dat wordt ingezet a. In de moderne tijd zou je ook Hyves, Facebook en Twitter in kunnen zetten om leerlingen specifiek te bereiken. b. Ook kan -(nieuwsbrief) ingezet worden als instrument om ouders en leerlingen te informeren en te verwijzen (door school). c. Maar ook leerkrachten, docenten en directeuren kunnen benaderd worden via om hen op nieuwe, belangrijke, specifieke, goed werkende informatie of interventies te wijzen. 22 Wat opvalt (o.a. P31) is dat docenten / leerkrachten zoeken naar additionele informatie en specifieke informatie. Dat betekent dat interventies waarschijnlijk worden gezien als veel en groot als men op het internet op zoek is naar aanvullende of specifieke informatie voor een les. Dit zou betekenen dat interventies opgedeeld zouden moeten worden in kleine(re) eenheden om ze aantrekkelijk te maken voor docenten en leerkrachten. 23 Drempels bij het vinden van informatie op het digitale voorkeurskanaal van directies en leerkrachten: a. Vindbaarheid van informatie. Veel docenten en directeuren zoeken naar visueel materiaal en filmpjes / video s. Dit spreekt kinderen in het algemeen en kinderen met een beperking in het bijzonder aan. Daarnaast is het geschikt voor klassikale vertoning op het digibord. b. Voor leerlingen zelf is internet handig om informatie op maat te zoeken, dat bij hen past en dat aansluit op hun belevingswereld. Opdrachtgever: RIVM - Centrum Gezond Leven, uitgevoerd door KlasseTV BV - [vs ] - pagina 23 van 71

24 c. Belangrijk punt van aandacht bij dit laatste: mediawijsheid van leerlingen. d. SEO van de interface en de websites van specifieke gezondheidswebsites is van groot belang om de vindbaarheid te vergroten. Ook het relevant linken is voor de vindbaarheid van groot belang. 24 Clusteren van informatie en de inhoudelijke en educatieve / didactische waarde van informatie, materiaal en interventies benoemen en vaststellen is van belang voor de doelgroep. 25 Een goede site zou ook een brugfunctie kunnen vervullen tussen school en ouder/ thuis. 26 Daarnaast is vaardigheid en handigheid in het zoeken op het internet van belang voor bestuurders en docenten. 27 Via en nieuwsbrieven actief verwijzen naar relevante, betrouwbare en actuele informatie is van belang voor directies en docenten. a. Werken op basis van een profiel gekoppeld aan de website of interface zou de relevante push-functie van informatie (o.b.v. behoefte) kunnen verbeteren. Opdrachtgever: RIVM - Centrum Gezond Leven, uitgevoerd door KlasseTV BV - [vs ] - pagina 24 van 71

25 Bijlage 3 (vervolg): relevante informatie uit (samenvatting) onderzoek DUO Vraag DUO onderzoek: Hoe is de aandacht voor voeding en beweging op de basisschool en in het voortgezet onderwijs, onder leerkrachten basisonderwijs en docenten Biologie en Lichamelijke Opvoeding. Conclusies Onderzoek DUO, sept/okt 2009 Onderzoek onder directeuren en leerkrachten in BO en onder docenten Biologie en LO in VO over aandacht voor voeding en bewegen tot 80% van leerkrachten en docenten geeft in en buiten de les aandacht aan bewegen en voeding a. zowel als onderdeel van het reguliere programma b. als in losse projecten 2. veel van deze docenten / leerkrachten maken gebruik van lesmaterialen op dit gebied (tussen de 40 en 70%) 3. deze lesmaterialen worden door 44 tot 65% van de doelgroep gevonden op websites over voeding en bewegen 4. naast de websites uit het onderzoek van Intomart wordt Google als zoekmachine en Bioplek.org aangegeven als websites waar informatie wordt gevonden 5. Gezonderwijs is niet bekend 75 tot 85% kent het niet. Wel relatief goed bekend onder docenten Biologie. a. Marketingcommunicatie is dus van belang om de plek (interventiedatabase / interface) onder de aandacht van de doelgroep te brengen. Een goed product alleen is niet genoeg 6. 83% tot 92% van de leerkrachten en docenten heeft Gezonderwijs nog nooit bezocht 7. 10% van de Biologie en LO docenten heeft de site een of meerdere keren bezocht 8. c.a. 2/3 van de docenten en leerkrachten die Gezonderwijs hebben bezocht, hebben nog nooit iets aangevraagd of besteed 9. leerkrachten BO besteden aandacht aan voeding en bewegen (c.a. 75%) en alleen aan voeding (15 tot 20%) tot 50% maakt gebruik van lesmateriaal. Ca. 20% maakt geen gebruik van lesmateriaal 11. c.a. 50% van de leerkrachten zoekt informatie over bewegen en voeding op internet. Opdrachtgever: RIVM - Centrum Gezond Leven, uitgevoerd door KlasseTV BV - [vs ] - pagina 25 van 71

26 Bijlage 7: Overzicht respondenten telefonische interviews Hoeveel contactpersonen wij per schooltype aangeleverd hebben gekregen 52 PO 26 VO 5 MBO Hoeveel contactpersonen er bruikbaar waren (in een keer) Ongeveer 25 % Over hoeveel contactpersonen wij aanvullende informatie hebben moeten zoeken Ongeveer 75% (veel leerkrachten waren er niet meer werkzaam, of de contactpersoon had niets te maken met het inzetten en gebruiken van interventies, ook miste er bij een aantal contactpersonen telefoonnummers of adressen.) Hoeveel contactpersonen niet meer werkzaam waren op de school Tussen de 10 en de 15 contactpersonen Hoeveel mensen wij benaderd hebben ( / telefoon) Iedereen, dus 83 scholen (uiteraard veel meer mensen, dit kwam omdat we door de verkeerde contactpersonenlijst eerst bij de juiste persoon moesten komen) 18 Hoeveel mensen hebben meegewerkt Hoeveel mensen niet hebben meegewerkt 46 (gaven telefonisch of per mail aan dat ze niet mee willen werken, nemen de telefoon niet op, of de juiste contactpersoon is niet aanwezig). De overige wilde de vragenlijst per ontvangen, zij hebben daar niet meer op gereageerd. En tot slot per onderwijstype een overzichtje: Hoeveel personen meegewerkt PO 10 VO 4 MBO 4 Hoeveel personen per rol meegewerkt: Leerkrach leerkracht/bouwcoördinator Leerkracht/bouwcoördinator/ directeur t gymleraar PO Docent en coördinator Afdelingshoofd zorgcoördinator, remedial teacher, orthopedagoog VO Programmamanag er sport en bewegen Adviseur, themaleider MBO-raad docent+vak, SLB-er, Opleidingscoördinato r MBO Docent+vak, SLB-er, opleidingscoördinator Opdrachtgever: RIVM - Centrum Gezond Leven, uitgevoerd door KlasseTV BV - [vs ] - pagina 26 van 71

27 Bijlage 8: Overzicht antwoorden en bevindingen telefonische interviews, uitgesplitst naar PO, VO, MBO Overzicht antwoorden PO Interventie: Hoe vaak Zelfgezocht Aangeboden Waarom gebruikt? genoemd? SchoolGruiten Gratis, teveel overgewicht op school Ik eet het beter Gratis, zit weinig gezondheid in methoden, je kunt zelf bepalen hoelang je het inzet. Ga voor gezond! 1 1 Gratis, kinderen groep 8 snackten veel Lekker fit! Overgewicht tegengaan, gratis Nationaal 1 1 Aandacht voor gezonde voeding schoolontbijt Onderzoek van een universiteit 1 1 Aandacht voor gezonde voeding en bewegen Smaaklessen 1 1 Aandacht voor gezonden voeding, gratis, voor alle niveaus Via welke digitale kanalen zijn de interventies gezocht en gevonden Gezocht Gevonden SchoolGruiten -Website voorlichtingsbureau voor de voeding -Website van de hartstichting -via de post -Website SchoolGruiten -Website voorlichtingsbureau voor de voeding Ik eet het beter Ga voor gezond! Lekker fit! Nationaal schoolontbijt Aangeboden via -Google -Kennisnet -Voedingswijzer -Schijfvan5 -Google -Google -Ga voor gezond -GGD Voedingscentrum -SchoolTV -Website iehb -Website nationale voedselbank Via google gavoorgezond.nl Breakpoint Sligro Bij verschillende sites die hiernaast staan. Op website iehb via een mailing Onderzoek van een -Aangeboden universiteit Smaaklessen -Google -Aangeboden via de telefoon Wat moet een site hebben: - Makkelijk te navigeren, overzichtelijk per thema/niveau, vormgeving aangepast aan het niveau, voor kinderen makkelijk te gebruiken, handleiding voor de leerkracht, filmpjes. - Duidelijk stappenplan - Eenvoudig, makkelijk navigeren, goede informatie, kleurstelling en taal goed bij niveau, filmpjes - Onderwerpen die aansluiten bij de belevingswereld van de leerlingen, mooie, heldere kleuren - Niet te veel lagen, duidelijk overzicht - Duidelijk, overzichtelijk op niveau, goed van inhoud - Alles op 1 plek onder gebracht zodat je met zoektermen kan zoeken, desnoods alfabetisch, een site die doorlinkt. - Filmpjes, lesmateriaal voor de hele groep, gemak voor de leerkracht, verwerkingsmateriaal voor leerlingen - Overzichtelijk, lesmateriaal downloaden en uitprinten, kindvriendelijk, ziet er mooi uit, aangeven wat tijdsbestek is, met welke vakken je het kan combineren. Opdrachtgever: RIVM - Centrum Gezond Leven, uitgevoerd door KlasseTV BV - [vs ] - pagina 27 van 71

28 - Doelgroep duidelijk omschreven, links naar relevant lesmateriaal Welke informatie moet je hebben om een goede beslissing te kunnen nemen: Doelgroep Tijdsinvestering 1111 Kosten Wat voegt het inhoudelijk toe. Contactpersoon 11 Overzichtelijke lay-out 1 Gebruikersgemak 11 Smartboard 1 Websites benoemen waar materiaal mooi wordt gepresenteerd -Nee, mensen hebben er opvallend veel moeite mee sites te noemen. -Sommige sites met lesmateriaal, kan hij nu niet noemen, kinderplein is slecht Welke sites goed buiten interventies om Ik eet het beter, google, nu.nl, uitzendinggemist, SchoolTVbeeldbank, YouTube, Teleblik Waarom zijn deze sites goed? Geen reclame, je vind snel wat je zoekt, ziet er mooi uit, filmpjes fijn om mee te werken -Wikiwijs, KlasseTV Wikiwijs en KlasseTV Overzichtelijk, zoekfuncties, pdf s voor in de klas, handleiding leerkracht -Nee Nu.nl Korte informatie als overzicht, doorklikken, foto als ondersteuning van de informatie SchoolTV, Beeldbank, KlasseTV, Digischool, Kennisnet, Yurls Zie hiernaast genoemd Korte duidelijke filmpjes over diverse onderwerpen, onderwerpen voor meerbegaafden, projectmatig werken, specifieke informatie methodes en filmmateriaal. KlasseTV is overzichtelijk, de andere zijn rommelig -Nee Google Geeft snel goede resultaten, -Klokhuis Ik eet het beter Klokhuis, SchoolTVbeeldbank, kinderpleinen Google, Digidorpschool, Web-Je- Wijzer gebruikersgemak Informatie makkelijk te vinden en overzichtelijk Leuke extra dingen als spelletjes, thema s en liedjes, overzichtelijk Kinderpleinen, Albert Heijn, Hema Overzichtelijk op alfabet, aantrekkelijk, duidelijk helder gecategoriseerd, foto s en beeldmateriaal, kort en bondig Wat zijn de 5 belangrijkste criteria om een interventie te kiezen: Doelgroep Kosten Duidelijke site 111 Meetbare resultaten 1 Ruimte voor eigen invulling 1 Opdrachtgever: RIVM - Centrum Gezond Leven, uitgevoerd door KlasseTV BV - [vs ] - pagina 28 van 71

29 Betrokkenheid van ouders 1 Lessen en verwerkingsstof 11 Digibord 11 Aansluiting bij andere vakken 1 Praktijklessen of theorie? 11 Wie benaderen voor meer 11 informatie Door wie ontwikkeld 11 Makkelijke organisatie 11 Veelzijdigheid 1 Beeldmateriaal 1 Uitdagend voor de kinderen 11 Aantrekkelijkheid voor kinderen 1 Thema s 1 Gebruiksvriendelijkheid 1 Wanneer u moet kiezen voor een manier waarop u relevant lesmateriaal of interventies zou willen vinden of gepresenteerd zou willen krijgen (via internet) en u zou moeten kiezen uit de volgende opties, welke heeft dan uw voorkeur? (in het rood antwoorden van de respondenten) e: Ik geef er de voorkeur aan om de meest uitgebreide tabel met een overzicht van alle mogelijke en denkbare interventies of lesmaterialen bij de hand te hebben met uitgebreide omschrijvingen, op basis waarvan ik kan zoeken, vinden en kiezen. - Ik kan dat goed zaken met elkaar vergelijken. Alles staat dan bij elkaar en die eerste stap van het zoeken kan ik dan overslaan. - Omdat we een hele speciale doelgroep hebben - Ik kan dan goed zaken met elkaar vergelijken. Alles staat dan bij elkaar en die eerste stap van het zoeken kan ik overslaan. - Ik mis overzicht. Een overzicht met alle materialen bij elkaar met een korte toelichting en een link naar de daadwerkelijke website zal mij veel tijd schelen. - Het kost dan minder tijd om te zoeken en ik kan dan toch zelf bepalen of ik iets leuk vind of ga gebruiken. a. ik geef de voorkeur aan een website waar ik in een paar stappen en op basis van een beperkt aantal criteria een advies krijg over datgene dat het meest geschikt is voor mijn situatie (beslisboom). d. Ik geef de voorkeur aan om lesmateriaal te vinden dat geschikt is voor mijn groep of klas op een digitale omgeving waar ik toch al regelmatig kom. Ik wil niet zoeken, ik wil vinden! - Combi van a en d; Lijkt me overzichtelijk en rustig - Combi van a en d; overzichtelijk d. Ik geef de voorkeur aan om lesmateriaal te vinden dat geschikt is voor mijn groep of klas op een digitale omgeving waar ik toch al regelmatig kom. Ik wil niet zoeken, ik wil vinden! - Omdat tijd een kostbaar gegeven is in het onderwijs en het komen tot een snelle keuze geniet dan de voorkeur, wel overwogen uiteraard. - Tijdsbesparing staat hoog op mijn prioriteitenlijst i.v.m. grote werkdruk in het onderwijs. Belangrijkste criteria Criterium 1 Kosten voor gebruik Subsidie mogelijkheden 11 Toetsen als onderdeel lesmateriaal 1 Koppeling kerndoelen gelegd 111 Geschikt voor het digibord Materiaal voor ouders 11 Tijdsbesteding Handleiding 111 Opdrachtgever: RIVM - Centrum Gezond Leven, uitgevoerd door KlasseTV BV - [vs ] - pagina 29 van 71

30 Specifiek voor mijn klas/niveau Op te knippen in kleine eenheden 1 Bewegend beeld over werking interventie of project beschikbaar 11 Wie is de ontwikkelaar 11 Wetenschappelijk onderbouwd 11 Voorbereidingstijd onderwijsprof. Voordat hij/zij kan inzetten 111 Noodzakelijke voorkennis leerling 1 Niveau(s) waarop materiaal wordt aangeboden 1 Opdrachtgever: RIVM - Centrum Gezond Leven, uitgevoerd door KlasseTV BV - [vs ] - pagina 30 van 71

31 Overzicht antwoorden VO Interventie: Hoe vaak Zelfgezocht Aangeboden Waarom gebruikt? genoemd? Green Cantine 1 1 Gemeente en GGD hebben hier geld voor de school voor vrijgemaakt Weet wat je eet 1 1 Kwaliteit, thema, organisatie Coach&Coach 1 1 Als counselor ben je op de hoogte van de problemen van je leerlingen. Alcoholproblemen van de ouders bijvoorbeeld. Food from the hood 1 1 Gemeente en GGD hebben hier geld voor de school voor De gezonde school en genotmiddelen vrijgemaakt Wens docenten/ mentoren Wens ouders Via welke digitale kanalen zijn de interventies gezocht en gevonden Interventies Gezocht Gevonden Green Cantine , advies GGD, gesprekken met collega s Aanvullende informatie op duurzaammbo.nl en duurzaaamheidvo.kennis.nl Weet wat je eet Voedingscentrum Gezonde voeding bij het voedingscentrum Coach&Coach Google Orthoconsult, GGD Food from the hood De gezonde school en genotmiddelen , advies GGD, gesprekken met collega s , advies, gesprekken met collega s Aanvullende informatie op duurzaammbo.nl en duurzaaamheidvo.kennis.nl medewerker van de Jellinek-kliniek heeft het materiaal aangeboden Wat moet een site hebben: Ze vonden het moeilijk op deze vraag een antwoord te geven. Een iemand gaf aan veel en duidelijk beeldmateriaal. Welke informatie moet je hebben om een goede beslissing te kunnen nemen: Doelgroep / 111 Niveau 111 Kosten 1111 Tijdsinvestering 1111 Goed overzicht 1 Beschikbare opdrachten/ activiteiten 1 Voorbereiding 1 Gebruiksvriendelijk (ook i.v.m. Inlogcodes) 1 Opdrachtgever: RIVM - Centrum Gezond Leven, uitgevoerd door KlasseTV BV - [vs ] - pagina 31 van 71

32 Websites benoemen waar materiaal mooi wordt gepresenteerd Voedingscentrum Welke sites goed buiten interventies om Geen idee Waarom zijn deze sites goed? Wat zijn de 5 belangrijkste criteria om een interventie te kiezen: Tijdsbesteding 11 Kosten 11 Wat is het 111 Niveau 1 Lesmateriaal moet aansluiten bij leeftijdscategorie 1 Kinderen moeten veel zelf uitzoeken (zelfcontroleerbaar) 11 Doelgroep 1 Helder geformuleerd 1 Koppeling met lesmateriaal/ methode 1 Goed beeldmateriaal 11 Activerend 1 Praktisch gezien makkelijk inzetbaar (inlogcodes etc.) 1 Toegevoegde waarde voor de leerling (Doel?) 1 Gebruiksvriendelijk (voor docenten, leerlingen en 1 systeembeheerders) Interactief, (bijvoorbeeld met elkaar kunnen overleggen, 1 forum?) Wanneer u moet kiezen voor een manier waarop u relevant lesmateriaal of interventies zou willen vinden of gepresenteerd zou willen krijgen (via internet) en u zou moeten kiezen uit de volgende opties, welke heeft dan uw voorkeur? b. Ik geef er de voorkeur aan dat ik zelf de relevante lesmaterialen zoek, vind en beoordeel; ik maak mijn eigen keuze door op veel verschillende plaatsen, op basis van mij eigen criteria informatie te verzamelen en dan een afweging te maken. e. Ik geef er de voorkeur aan om de meest uitgebreide tabel met een overzicht van alle mogelijke en denkbare interventies of lesmaterialen bij de hand te hebben met uitgebreide omschrijvingen, op basis waarvan ik kan zoeken, vinden en kiezen. - Combi van b en e :Bij antwoord B voorkeur om te zorgen dat je datgene bij elkaar zoekt wat het beste van toepassing is op de doelgroep. b. Ik geef er de voorkeur aan dat ik zelf de relevante lesmaterialen zoek, vind en beoordeel; Ik maak mijn eigen keuze door op veel verschillende plaatsen, op basis van mij eigen criteria informatie te verzamelen en dan een afweging te maken. - Iedere situatie is weer anders b. ik geef er de voorkeur aan dat ik zelf de relevante lesmaterialen zoek, vind en beoordeel; ik maak mijn eigen keuze door op veel verschillende plaatsen, op basis van mij eigen criteria informatie te verzamelen en dan een afweging te maken. - Gebruiksgemak en gevoel via de beslisboom wel de meeste opties overwogen te hebben Opdrachtgever: RIVM - Centrum Gezond Leven, uitgevoerd door KlasseTV BV - [vs ] - pagina 32 van 71

33 Belangrijkste criteria criterium relevantie Wie is de ontwikkelaar van het materiaal (certificering?) 1 Niveau(s) waarop materiaal wordt aangeboden 1111 Kosten voor gebruik 11 Tijdbesteding onderwijsprofessional bij inzet van het materiaal 11 Duidelijk overzicht, in 1 oogopslag te zien wat het is 1 (gespecificeerd op niveau) Subsidie mogelijkheden 1 Toetsen als onderdeel lesmateriaal 11 Wetenschappelijk onderbouwd 1 Voorbereidingstijd onderwijsprof. 1 Voordat hij / zij kan inzetten Specifiek voor mijn klas/groep/stream 1 Beschikbaarheid van een handleiding Gastlessen beschikbaar Noodzakelijke (voor)kennis leerkracht 1 Materiaal vervangt delen / lessen methode(n) uitgevers Noodzakelijke voorkennis leerling Evidence based 1 Koppeling kerndoelen gelegd Op te knippen in kleine eenheden of gefaseerd te implementeren Koppeling met methoden van edu uitgevers is duidelijk gemaakt Aanvullend materiaal beschikbaar bij het basismateriaal Link naar uitgebreide informatie over de Interventie Referenties van gebruikers 1 Beschikbaar Levert inzicht in behaalde resultaten Geschikt voor het digibord Bewegend beeld over werking interventie of project beschikbaar Materiaal voor ouders Opdrachtgever: RIVM - Centrum Gezond Leven, uitgevoerd door KlasseTV BV - [vs ] - pagina 33 van 71

34 Overzicht antwoorden MBO Interventie: Hoe vaak Zelfgezocht Aangeboden Waarom gebruikt? genoemd? Test je leefstijl 11 1 ja - Per school kijken wat van belang is voor de school - Gezondheid van de studenten meten, Enige wat er wordt aangeboden op MBO niveau De gezonde schoolkantine Verslavingen: drugs, alcohol, eten gokken onder de kop vitaal burgerschap 1 Gezondheid is van belang Onderdeel van de beroepsopleiding: in de context van het beroep. Er moet voldaan worden aan de kerndoelen van burgerschap; vitaal burgerschap. 111 Gezondheid is van belang Onderdeel van de beroepsopleiding: in de context van het beroep. Er moet voldaan worden aan de kerndoelen van burgerschap; vitaal burgerschap. Spring 1 1 Wij werken met volwassen leerlingen die vanuit een bijstandssituatie (DWI) een diploma proberen te bemachtigen. Deze doelgroep heeft vaak een grote taalachterstand maar ook sociale en culturele uitdagingen maken deel uit van hun ontwikkelplan. De doelgroep heeft dan ook vaak zeer slechte eet- en leefgewoontes. Verslavingsproblematiek is regelmatig aan de orde Via welke digitale kanalen zijn de interventies gezocht en gevonden Interventies Gezocht Gevonden Test je leefstijl nee collega s hebben veel eigen inbreng en improvisatie, via GGD worden coaches opgeleid om probleemgebieden aan te Interventies op het gebied van rokenalcohol en drugs naar aanleiding van onderwijs.nl/i-database RIVM pakken. Geen interventies gevonden voor MBO-niveau. Wel aanvullende informatie: derwijs.nl/ Opdrachtgever: RIVM - Centrum Gezond Leven, uitgevoerd door KlasseTV BV - [vs ] - pagina 34 van 71

35 .nu/ Verslavingen: drugs, alcohol, eten gokken onder de kop vitaal burgerschap De gezonde schoolkantine Spring Platform Bewegen en sport: nenonderwijs.nl/ Aanvullende informatie gezocht via derwijs.nl/ en Alles moet integraal worden aangeboden. antine.nl/nl/ Aanvullende informatie gevonden via Wat moet een site hebben: - materiaal op verschillende niveaus. Materiaal op thema naast digitaal materiaal iets in handen te hebben, zoals een kleine reader. Illustraties bij de tekst is fijn, alleen maar tekst haken ze snel af. Ook video materiaal, bv van mensen met ervaring. Schema s geven ook vaak een heldere uitleg. - Een uitklapmenu aan de linkerkant, zodat je weet waar je je in de site bevindt, Koppeling met verschillende organisaties, Onder verschillende kopjes het materiaal kunnen vinden, Thema s uitgebreid beschreven, Kleurstelling ondersteunt de tekst/website Welke informatie moet je hebben om een goede beslissing te kunnen nemen: Doelgroep 1 Niveau 1 Vrij beschikbaar 1 Websites benoemen waar materiaal mooi wordt gepresenteerd Platform bewegen en sport Welke sites goed buiten interventies om Waarom zijn deze sites goed? Overzichtelijk Overzichtelijk Overzichtelijk Hier kan je jezelf testen Overzichtelijk Overzichtelijk Overzichtelijk overzichtelijk Eenvoudig in opzet Overzichtelijk Je kunt snel doorklikken Wat zijn de 5 belangrijkste criteria om een interventie te kiezen: Opdrachtgever: RIVM - Centrum Gezond Leven, uitgevoerd door KlasseTV BV - [vs ] - pagina 35 van 71

36 Toegankelijkheid 1 Taalgebruik (niveau) 1 Uitstraling visueel 1 Levenservaringen delen met elkaar / gastlessen 1 Doelgroep, Aansluiting bij de doelgroep 111 (opleidingsvarianten) Niveau 11 thema 1 Soort interventie 1 kosten 111 Wat is het? 1 Tijdsbesteding 1 Praktische of theoretische lessen 1 Direct inzetbaar of niet. 1 Geslacht/sekse 1 Leeftijd 1 Soort interventie (kwaliteit) 1 Bereikbaarheid (overzicht van interventies en snelheid van zoeken) 1 Interactie tussen deelnemers 1 Quizjes en kennistesten 1 Apps voor de telefoon 1 Wanneer u moet kiezen voor een manier waarop u relevant lesmateriaal of interventies zou willen vinden of gepresenteerd zou willen krijgen (via internet) en u zou moeten kiezen uit de volgende opties, welke heeft dan uw voorkeur? Ik geef de voorkeur aan een website waar ik in een paar stappen en op basis van een beperkt aantal criteria een advies krijg over datgene dat het meest geschikt is voor mijn situatie (beslisboom). - Belangrijk dat het digitaal beschikbaar is en er in een paar stappen een advies ligt. - De meest bruikbare manier: zelf de selectiecriteria kunnen bepalen. Ik geef de voorkeur aan een andere vorm, nl. een combinatie van bovenstaande opties! - Om zo veel mogelijk (kwantiteit) en zo specifiek mogelijk (kwaliteit) te kunnen kiezen. (Indien een zeer goede database voor handen is die eenvoudig te vinden is en waarop je goed kunt zoeken kan dat leiden tot een bijgesteld beeld. Tot dusver is dat nog niet zo, vandaar het antwoord onder 2A ; f. Ik geef er de voorkeur aan om lesmateriaal te vinden dat geschikt is voor mijn groep of klas op een digitale omgeving waar ik toch al regelmatig kom. Ik wil niet zoeken, ik wil vinden! - Het is erg druk/ te weinig tijd. Belangrijkste criteria Wie is de ontwikkelaar van het materiaal (certificering?) 1 Niveau(s) waarop materiaal wordt aangeboden 111 Kosten voor gebruik 111 Tijdbesteding onderwijsprofessional bij inzet van het materiaal 11 Noodzakelijke voorkennis leerling 1 Evidence based 1 Wetenschappelijk onderbouwd 1 Voorbereidingstijd onderwijsprof. 111 voordat hij / zij kan inzetten Beschikbaarheid van een handleiding 11 Specifiek voor mijn klas/groep/ stream 111 Opdrachtgever: RIVM - Centrum Gezond Leven, uitgevoerd door KlasseTV BV - [vs ] - pagina 36 van 71

37 Gastlessen beschikbaar 1 Noodzakelijke (voor)kennis leerkracht 1 Subsidie mogelijkheden 11 Toetsen als onderdeel lesmateriaal 11 Koppeling kerndoelen gelegd 11 Op te knippen in kleine eenheden 111 of gefaseerd te implementeren Link naar uitgebreide informatie over de 1 Interventie Referenties van gebruikers 1 Beschikbaar Levert inzicht in behaalde resultaten 11 Geschikt voor het digibord 1 Bewegend beeld over werking interventie of project beschikbaar 111 Inspelend op verschillende denkbeelden 1 Opdrachtgever: RIVM - Centrum Gezond Leven, uitgevoerd door KlasseTV BV - [vs ] - pagina 37 van 71

38 Bijlage 9: Rapportage resultaten telefonische interviews Opdrachtgever: RIVM - Centrum Gezond Leven, uitgevoerd door KlasseTV BV - [vs ] - pagina 38 van 71

39 Opdrachtgever: RIVM - Centrum Gezond Leven, uitgevoerd door KlasseTV BV - [vs ] - pagina 39 van 71

40 Opdrachtgever: RIVM - Centrum Gezond Leven, uitgevoerd door KlasseTV BV - [vs ] - pagina 40 van 71

41 Opdrachtgever: RIVM - Centrum Gezond Leven, uitgevoerd door KlasseTV BV - [vs ] - pagina 41 van 71

42 Opdrachtgever: RIVM - Centrum Gezond Leven, uitgevoerd door KlasseTV BV - [vs ] - pagina 42 van 71

43 Opdrachtgever: RIVM - Centrum Gezond Leven, uitgevoerd door KlasseTV BV - [vs ] - pagina 43 van 71

44 Opdrachtgever: RIVM - Centrum Gezond Leven, uitgevoerd door KlasseTV BV - [vs ] - pagina 44 van 71

45 Opdrachtgever: RIVM - Centrum Gezond Leven, uitgevoerd door KlasseTV BV - [vs ] - pagina 45 van 71

46 Opdrachtgever: RIVM - Centrum Gezond Leven, uitgevoerd door KlasseTV BV - [vs ] - pagina 46 van 71

47 Opdrachtgever: RIVM - Centrum Gezond Leven, uitgevoerd door KlasseTV BV - [vs ] - pagina 47 van 71

48 Opdrachtgever: RIVM - Centrum Gezond Leven, uitgevoerd door KlasseTV BV - [vs ] - pagina 48 van 71

49 Opdrachtgever: RIVM - Centrum Gezond Leven, uitgevoerd door KlasseTV BV - [vs ] - pagina 49 van 71

50 Opdrachtgever: RIVM - Centrum Gezond Leven, uitgevoerd door KlasseTV BV - [vs ] - pagina 50 van 71

51 Bijlage 10: Screenshots dummy s zoek- en presentatiemethode interventies H1 Home Print bij vraag 1 Moet de link naar Zoek interventies op de homepage van gezondeschool.nl gepresenteerd worden, zoals hieronder? Opdrachtgever: RIVM - Centrum Gezond Leven, uitgevoerd door KlasseTV BV - [vs ] - pagina 51 van 71

52 H2: Home Of gaat u liever vanuit gezondeschool.nl eerst naar uw onderwijstype en vanuit daar door naar de link zoek interventies, zoals hieronder? Print bij vraag 2 Welke versie doorzoek interventies heeft uw voorkeur? Z1: doorzoek interventies : Z2: doorzoek interventies : Opdrachtgever: RIVM - Centrum Gezond Leven, uitgevoerd door KlasseTV BV - [vs ] - pagina 52 van 71

53 Z3: doorzoek interventies Opdrachtgever: RIVM - Centrum Gezond Leven, uitgevoerd door KlasseTV BV - [vs ] - pagina 53 van 71

54 Z4: doorzoek interventies Beslisboom 1 Z5: Externe link: doorzoek interventies Opdrachtgever: RIVM - Centrum Gezond Leven, uitgevoerd door KlasseTV BV - [vs ] - pagina 54 van 71

55 P: Print bij vraag 3 Welke versie zoekresultaten heeft uw voorkeur? P1a: Presenteren Versie 1a: P1b: Presenteren: Versie 1b: Opdrachtgever: RIVM - Centrum Gezond Leven, uitgevoerd door KlasseTV BV - [vs ] - pagina 55 van 71

56 P2: Presenteren: Versie 2: P3: Presenteren: Versie P3: Matrix Opdrachtgever: RIVM - Centrum Gezond Leven, uitgevoerd door KlasseTV BV - [vs ] - pagina 56 van 71