1203SDO BASISSCHOOL TANOUAN IBI TANOUAN IBI, DOGON MALI, WEST-AFRIKA OPDRACHTGEVER STICHTING DOGON ONDERWIJS DEFINITIEF ONTWERP

Transcriptie

1 BASISSCHOOL TANOUAN IBI TANOUAN IBI, DOGON MALI, WEST-AFRIKA OPDRACHTGEVER STICHTING DOGON ONDERWIJS DEFINITIEF ONTWERP LEVS ARCHITECTEN 203SDO

2 BASISSCHOOL TANOUAN IBI PROJECT: SCHOOL ENSEMBLE LOCATIE: TANOUAN IBI, DOGON,MALI, WEST-AFRIKA FASE: DEFINITIEF ONTWERP PROJECTNUMMER: 203 KENMERK: SDO DATUM: 20 SEPTEMBER 203 GEWIJZIGD: OPDRACHTGEVER STICHTING DOGON ONDERWIJS HERENGRACHT BX AMSTERDAM +3(0) INLEIDING Het dorp Tanouan Ibi ligt in de vlakte op een klein uur rijden van het moederdorp Koundou in het Dogonland, de Falaise de Bandiagarra in Mali (Unesco werelderfgoed 98). De twee dorpen, Tanouan en Ibi worden bevolkt door Katholieke en Christelijke Dogons die tegelijkertijd ook weer animisten zijn. Gezamenlijk met de nabije omgeving wonen er zo n families, in totaal spreken we over een kleine 2500 mensen. Het dorp heeft al jaren een traditionele school van leem met een traditioneel dak. Deze school wordt gedreven door een directeur en twee gemotiveerde leraren die wonen in door het dorp gemaakte huizen. De school telt bijna 200 leerlingen en groeit vanzelfsprekend. ADI, onze lokale partner, vond deze school en de gemeenschap goed voldoen aan onze belangrijke voorwaarde, namelijk: Een gemotiveerde gemeenschap die samen met ons een nieuw school ensemble van lokalen, een omsloten schoolterrein met bomen, toiletten kan realiseren. In december 203 is, bij het leggen van de eerste steen met onder andere de burgemeester, de chef de village (dorpsvertegenwoordiger) en de sous prefect (vertegenwoordiger van het gewest ), een start gemaakt met de bouw van de eerste fase. Het ensemble is bestaat uit twee gebouwen van ieder drie klaslokalen. Het eerste blok van drie lokalen met twee veranda s en een gedoogd dak heeft voor de directeur ook een kantoorruimte met opslag. Daarnaast wordt in de eerste fase ook de sanitair voorzieningen gerealiseerd. De omheining en beplanting volgt daarna. In beginsel is het gebouw voldoende groot voor het huidig aantal leerlingen. De tweede Fase zal gerealiseerd worden als er een duidelijke groei blijft bestaan. Op dit moment zullen er per klaslokaal twee groepen les krijgen. De school zal ook gebruikt worden voor voorlichtingen en vrouwenprojecten in samenwerking met het Dogon Vrouwen Initiatief. LEVS architecten September 203 LEVS ARCHITECTEN MARIANNE LOOF ADRIAAN MOUT JURRIAAN VAN STIGT Postbus CD Amsterdam Cruquiusweg d 09 AG Amsterdam t f post@levs.nl Project Architect Opdrachtgever Project organisatie Aannemer Aanbesteding 202 Bouw maart juli 203 Ingebruikname oktober 203 Bruto vloeroppervlak Terrein Investeringskosten basisschool LEVS architecten Amsterdam Stichting Dogon Onderwijs ADI, Mopti Sevaré Enterprise Dara Sevaré, Mopti en uitvoerder Amayoko Tagadiou, in samenwerking met studenten van de Technische school in Sevaré en lokale bevolking van Tanouan Ibi. 200 m2 2.5 ha Euro 2 LEVS ARCHITECTS

3 LEVS ARCHITECTS 3

4 MEER DAN BOUWEN Tijdens het leggen van de eerste steen, door bestuurslid Jan Joost Peskens, hield de burgemeester van Madougou een warm en vlammend betoog over de betekenis van het onderwijs. Zijn uitgangspunt was niet alleen dat de bewoners het leggen van de eerste steen kwamen vieren, maar ook dat zij zouden zorgen voor de nodige ondersteuning tijdens de bouw. De tweede spreker, de Sous-prefect van de regio Madougou, Umma Demble deed hier nog een stevig aantal scheppen bovenop. Zo stelde hij geld is duur voor iedereen ( l argent est chère pour toute le monde) en dat het onderwijs veel meer is dan het leren van taal en rekenen, hij doelt ook op de vooruitgang, voedingen landbouw. Ook dat er evenveel meisjes als jongens in een klas zitten is belangrijk, maar nog belangrijker is het dat de meisjes het ook echt afmaken en niet voortijdig zwanger worden. De samenwerking in coöperatieven in de landbouw is van cruciaal belang in Mali en daarbij hoort een goede basisopleiding. 4 LEVS ARCHITECTS

5 UITGANGS- PUNTEN GEBRUIK VAN LOKALE GRONDSTOFFEN Een van de belangrijkste uitgangspunten was het gebruik van lokale grondstoffen en materialen. Doel hierbij is om tot een voordelig maar duurzaam gebouw te komen, dat zich goed voegt naar het landschap en dat aansluit bij de lokale traditionele manieren van bouwen. ONDERWIJS PROCES EN BETROKKENHEID GEMEENSCHAP Zoals altijd is niet het gebouw, maar het onderwijs ons belangrijkste doel. De lokale aannemer en vakwerklieden werken nauw samen met de net opgeleide leerlingen van de technische school. Zij worden in alle fasen van het bouwproces ingeschakeld. Er worden voorzichtige stappen gezet om de bouwwijzen te verbeteren en te verfijnen, aansluitend bij bestaande methoden, tradities en kennis. De lokale bevolking werd ingezet voor onder andere het graven, de wateraanvoer, aanvoer/ bouwen van stenen en opperen. Het stemt tot grote tevredenheid dat de aanpak om stevigere afspraken met het dorp te maken heeft gewerkt. De keuze om te gaan bouwen hebben wij hier namelijk sterk van laten afhangen. De afspraken waren ook bedoeld om invloed uit te oefenen op de verlaging van bouwkosten. AANGENAAM BINNENKLIMAAT Omdat de temperatuur makkelijk stijgt tot 40 graden Celsius en meer, is het van essentieel belang om een aangenaam klimaat in het interieur te bewerkstelligen. Dit criterium vereist oplossingen die gebaseerd zijn op intelligent ontwerpen en slimme keuzes van materialen. Het dak, bestaande uit stenen van geperste aarde, de beide veranda s aan weerszijden van het gebouw en de ventilatiekokers resulteren in een aangenaam binnenklimaat. basis onderwijs; kind VAN LEERLING TOT METSELAAR De uitvoering op de bouw wordt deels uitgevoerd met opgeleide metselaar van de mede door ons gerealiseerde Technische school. Het is geweldig om te zien hoe precies in maatvoering en zorgvuldig metselwerk strak en netjes dit werk wordt uitgevoerd met ook nog zeer weinig verlies aan stenen. Ook van de nieuwe lichting zullen er weer geschoolde metselaars en bouwers bijkomen. De volgende stap zal natuurlijk zijn dat zij nog meer gaan bouwen vanuit hun eigen ondernemerschap. basisschool; eindproduct tevens start cirkel technisch onderwijs; student ondernemer; metselaar LEVS ARCHITECTS 5

6 ONTWERP Het project bestaat uit een ensemble van het eigenlijke schoolgebouw, blokken met sanitaire voorzieningen en een gemeenschappelijke buitenruimte. Het terrein zal worden omheind met Jatropha struiken om enige bescherming tegen dieren te bieden. De olie van de noten van deze plant ( purgeer noten ) zal ook gebruikt worden om biodiesel brandstof te vervaardigen. De school dient te voldoen aan de vereisten die door de lokale overheid worden gesteld en die door het CAP (Centre d Animation Pédagogique) zijn voorgeschreven. Scholen bestaan gewoonlijk uit clusters van twee keer drie klaslokalen. Een klaslokaal moet een oppervlakte van 7 x 9m² hebben en dient ruimte te bieden aan ongeveer 0 leerlingen. In totaal biedt de school ruimte voor minimaal 80 leerlingen en een kantoorruimte met opslagdie gezamenlijk één gebouw vormen. De wandopeningen van de klaslokalen Het stalen frame fungeerd als onderdeel van de hulpconstructie Speelse vloerpatronen De architectuur van het schoolgebouw is een zoektocht naar een aansluiting op de lokale tradities van bouwen. Daarnaast speelt vanzelfsprekend de steen met haar specifieke eigenschappen en mogelijkheden van het ontwerpen hierbij een grote rol. Ook een grote rol speelt de keuze voor een geschikte expressie die aansluit bij de traditionele architectuur. Deze architectuur is kenmerkend door vlakverdeling, openen dicht en de omkadering van ramen en deuren waarbij patronen worden toegepast. Het gebruik van stenen van lokaal geperste aarde leidt tot een soepele inpassing in de omgeving, zoals bijna alle Dogon dorpen die op lijken te gaan in het landschap. De vormtaal is een duidelijk gevolg van de functionele vereisten. LEVS ARCHITECTS

7 Een klaslokaal met openingen in het dak De handgemaakte dakopeningen tbv daglicht en ventilatie De structuur van het schoolgebouw is uniek met twee veranda s die parallel aan de klaslokalen lopen. Beide veranda s functioneren als steunberen om het gewicht van de tongewelven in de daken boven de klaslokalen te ondersteunen. Daarnaast bieden de veranda s, die voorzien zijn van stenen bankjes, een fijne buitenplek aan de leerlingen. De veranda s zijn gemetseld met afwisselend gestapelde stenen van geperste aarde in stroken die het ritme van de gevels bepalen. Bij de in- en uitgangen volgen de stenen de kromming van de spanningsboog wat tot de karakteristieke openingen leidt. Het dak en de dakranden krijgen een accent door een extra laag van stenen en dilatatie stenen die de bogen uiteen houden. Het dak, bestaande uit stenen van geperste aarde is bestreken met een mm dikke laag van rode aarde, deze laag is gemengd met cement om een waterdichte laag te bewerkstelligen. Via de waterspuwers, gemaakt door de Bozo, wordt het regenwater snel afgevoerd. In het dak zijn op maat gemaakte keramische kokers toegepast die zorgen voor ventilatie en tegelijk als een sterrenhemel het daglicht binnen laten. In het regenseizoen (2 maanden), dat buiten het schooljaar plaatsvindt, kunnen deze kokers worden afgesloten. De gevelopeningen zijn voorzien van kozijnen en lamellen met een fris gele kleur. De vloerstenen zijn in een decoratief patroon gelegd om ook te laten zien dat hierin weer veel mogelijkheden zijn. De kinderen maken nu al gebruik van de veranda LEVS ARCHITECTS 7

8 8 LEVS ARCHITECTS

9 BOUWEN Omdat het gebruik van lokale materialen een belangrijk uitgangspunt is, worden er geen ondersteunende constructies toegepast. Dit levert niet alleen een uniek bouwwerk van leem op, het leidt ook tot ontwerp oplossingen die de kwaliteit verhogen, te denken valt aan de veranda s aan beide zijden van het gebouw. Daarnaast zorgt het gebruik van leem in muren, dak en vloeren voor een erg aangenaam klimaat in het interieur. De unieke ventilatiekokers in het dak, geïnspireerd op traditionele waterspuwers, staan borg voor een perfecte ventilatie en maken een dubbele dak constructie onnodig. Het gebruik van hout werd verworpen, niet alleen omdat lokaal beschikbaar hardhout schaars is, maar dit hardhout is ook erg bewerkelijk en veeleisend in termen van onderhoud. De stalen frames voor de ramen zijn gemaakt door handwerkslieden in Mopti die vertrouwd zijn met de techniek. Nog een aanvullende reden om geen hout te gebruiken is het gevaar van termieten, die het wegvreten. In Dogonland worden verschillende bouwmethoden gebruikt die beïnvloed worden door hun de specifieke locatie. Leem is het meest gebruikte bouwmateriaal, ook hier zijn veel varianten omdat er verschillende soorten leem aanwezig zijn in het Dogon gebied. In Tanouan Ibi was leem ook de meest voor de hand liggende keuze. Het is erg belangrijk om zo veel mogelijk met lokaal beschikbare De leemstenen in verschillende maten en kleuren De wanden van de klaslokalen staan Het dak wordt afgesmeerd materialen te bouwen. Dit is economisch en financieel interessanter dan het importeren van materialen, het is een meer duurzame oplossing en het materiaal is gemakkelijk te verwerken. Het hele bouwwerk, dat wil zeggen de dragende muren, het gekromde dak en de vloeren, is vervaardigd van stenen van hydraulisch geperste aarde. De steen persmachine is mobiel, wat betekent dat de stenen op de bouwplek zelf gemaakt kunnen worden en ook op deze locatie gemetseld kunnen worden met een specie waarin dezelfde aarde verwerkt is. De stenen wegen per stuk 8,5 kg en kunnen een druk verdragen van 5 N/mm2. Aan de stenen wordt 3-4 % cement toegevoegd zodat zij waterdicht zijn. De funderingen zijn gemaakt van gestort beton. UITVOERING De uitvoering op de bouw werd georganiseerd door l homme de Yaye zoals wij hem altijd noemen, zijn echte naam is Amayoko Tagadiou. De uitvoering heeft door de grote inzet van de bevolking op alle terreinen veel baat gehad. Graafwerk, aanvoer van water, stenen opperen, het mengen van de metselmortel, het graven van de put voor de nieuwe toiletten wordt allemaal uitgevoerd door bewoners uit het dorp. Het stemt tot grote tevredenheid dat de stevigere afspraken, met het dorp ook werken. De keuze om ergens te gaan bouwen willen we in de toekomst sterker hiervan laten afhangen. Het moet ook invloed gaan krijgen op bouwkosten die wat ons betreft zouden moeten gaan dalen zodat we meer kunnen gaan realiseren. Er is tijdens de bouw veel aandacht besteed aan de kwaliteit van de fundering en het dilateren van de drie klaslokalen, op deze manier is er in alle opzichten een technische duurzaam gebouw gerealiseerd. Tijdens de bouw zijn de dorpsbewoners op eigen initiatief gestart met het planten van bomen. Dit gaan wij ondersteunen door te zorgen voor een omheining met Jathropha planten. LEVS ARCHITECTS 9

10 0 LEVS ARCHITECTS

11 LEVS ARCHITECTS

12 MODULERING & OUTPUT de 3D mogelijkheden worden er efficient 2D werktekeningen uit opgemaakt, die uiteindelijk fungeren als bouwtekening voor de lokale aanemerij. Fragment, voir dessin 3.50 veranda 3 m² A dépôt blocks salle de classe 5m² salle de classe 5m² 00 5m² salle de classe m² blocks B Fragment 2, voir dessin 3 bureau.350 9m² Vue du coté droit veranda 3 m² blocks A B Rez-de-chaussée tbv aankoop. Maar ook kunnen er impressies van gemaakt worden ten behoeve van presentatie middelen. Ook een BIMx model kan worden geexpoteerd om als opdrachtgever achter uw eigen computer door het gebouw te lopen om in 3D inzicht te krijgen van het project. Buiten Na het schetsontwerp worden de projecten in 3D uitgetekend in een technisch teken programma, waar ieder steentje zichtbaar is en detailering accact in beeld gebracht kan worden. Als output kunnen gegevens worden opgevraagd, bijvoorbeeld het aantal stenen project École primaire Tanouan Ibi sujet Vue de face, Vue du coté droit, Rez-de-chaussée travail 203 Vue de face échelle :00 date de dessin /7 ir. Jurriaan van Stigt t 003-(0) e info@dogononderwijs.nl Herengracht BX Amsterdam Pays-Bas project École primaire Tanouan Ibi blocks blocks sujet Rez-de-chaussée travail 203 échelle :50 date de dessin / Fragment Fragment Herengracht BX Amsterdam Pays-Bas ir. Jurriaan van Stigt t 003-(0) e info@dogononderwijs.nl Fragment Vue de face project École primaire Tanouan Ibi sujet Vue de face, Veranda travail 203 échelle :50 date de dessin /7 Fragment Vue de face, veranda Herengracht BX Amsterdam Pays-Bas realistische impressie technisch teken programma ir. Jurriaan van Stigt t 003-(0) e info@dogononderwijs.nl Section A-A project École primaire Tanouan Ibi sujet Section A-A, Section B-B travail 203 échelle :50 date de dessin /7 Section B-B Herengracht BX Amsterdam Pays-Bas bouwtekeningen 2 LEVS ARCHITECTS ir. Jurriaan van Stigt t 003-(0) e info@dogononderwijs.nl

13 PLATTEGROND :00 Fragment, voir dessin 3 Fragment 2, voir dessin blocks veranda m² blocks Rez-de-chaussée. 23 blocks salle de classe salle de classe 5m² 5m² veranda 3 m² 300 B salle de classe B 5m² A A dépôt 9m² bureau 9m² Vue du coté droit Vue de face LEVS ARCHITECTS 3

14 4 LEVS ARCHITECTS

15 LEVS ARCHITECTS 5

16 LEVS ARCHITECTS

17 LEVS ARCHITECTS 7

18 Herengracht 07 BX Am Pays-Bas AANZICHTEN : Vue latérale Vue gauche latérale gauche project École primai sujet Vue du coté d gauche travail 203 Vue du coté Vue droit du coté droit 8 LEVS ARCHITECTS

19 LEVS ARCHITECTS Section A-A Section B-B DOORSNEDEN :50

20 AANZICHTEN : Fragment Vue de face project École primaire Tano sujet Vue de face, Verand travail 203 Fragment Vue de face, veranda Herengracht BX Amsterda Pays-Bas 20 LEVS ARCHITECTS

21 FRAGMENT : blocks blocks Fragment Fragment 2 LEVS ARCHITECTS 2

22 LEVS ARCHITECTEN MARIANNE LOOF ADRIAAN MOUT JURRIAAN VAN STIGT Postbus CD Amsterdam Cruquiusweg d 09 AG Amsterdam t f post@levs.nl