FINANCIEEL FIT IN BETERE TIJDEN met slimme tips voor bescherming en groei van uw vermogen

Transcriptie

1 * Stand van zaken in de Nederlandse economie * Waarom sparen én beleggen belangrijk is * Nederlandse woningmarkt herrijst langzaam uit zijn as Voorzitter van Bouwend Nederland Maxime Verhagen nog altijd voorstander van het topsectorenbeleid BARBARA BAARSMA Directeur SEO Economisch Onderzoek en hoogleraar marktwerking over de noodzaak van hervormingen voor een stabielere economie HANS HAGENAARS Directeur particulieren bij ING benadrukt het belang van financiële bewustwording in Nederland WILLEM VERMEEND Voormalig staatssecretaris van Financiën en internetondernemer zet zijn kaarten op de nieuwe maakindustrie en beter onderwijs juni 2014 FINANCIEEL FIT IN BETERE TIJDEN met slimme tips voor bescherming en groei van uw vermogen

2 DE NIEUWE LEXUS GS 300h VANAF ,- VANAF NU STANDAARD OP ELKE LEXUS AUTOMAAT CRUISE CONTROL CLIMATE CONTROL HAAL- & BRENGSERVICE Met de tweede generatie Lexus Hybrid Drive combineert de GS 300h een geavanceerde 2,5 liter benzinemotor met een krachtige elektromotor. Dit vertaalt zich in een zeer laag brandstofverbruik en fi scale voordelen. De nieuwe Lexus GS 300h heeft dan ook slechts 20% bijtelling, uniek in z n klasse. Ook uniek is de zeer rijke uitrusting. Zo heeft deze ruime zakensedan naast een automaat en climate- en cruise control standaard ook nog eens 17 lichtmetalen velgen en een parkeerhulpcamera. Uiteraard heeft u ook recht op onze veelgeprezen haal- en brengservice. De GS 300h is al verkrijgbaar vanaf ,- en lease vanaf 699,- p/m*. U bent van harte welkom in de showroom. WELKOM BIJ Brandstofverbruik (EC/195/2013J) varieert van 4,7 l/100 km (21,3 km/l) t/m 5,0 l/100km (20,0 km/l). CO2 emissie g/km. *Gebaseerd op de vanafprijs ,-. Prijzen incl. BTW en excl. kosten rijklaar maken. Kijk op lexus.nl voor de verkoopvoorwaarden. Lexus Financial Services leasetarief p/mnd o.b.v. Full Operational Lease, 60 mnd en km/ jaar, incl. 75% bonus/ malus, excl. BTW en brandstof. Afgebeeld: GS 300h PRESIDENT LINE met metallic lak t.w.v ,-. Wijzigingen voorbehouden. Importeur: Louwman & Parqui B.V. Meer info bel

3 Grip op je Vermogen Colofon Grip op je Vermogen Postbus AD Amsterdam Website Inspirerend en leerzaam gripopjevermogen@reedbusiness.nl Hoofdredactie Johan Brinkman Medewerkers Frank van Alphen, Bram van Eijndthoven, Marten van Garderen, Bob Homan, Linda Jongejan (event manager), Foppe Oberman, Thessa Plevier, Yu Mee Tan, Arne van der Wal, Bas Jan Warmelink Ontwerp en lay-out Tom van Staveren, Eric van den Berg Graphic Island Eindredactie Liesbeth Wijnands Fotografie Rene van der Hulst, Joris Telders, Polle B. Willemsen Illustratie cover Graphic Island Data grafieken Bloomberg Uitgever Louise van Nispen Productie Loes Mes Drukker Roto Smeets Weert Advertenties Elsevier Media Telefoon: info@elseviermedia.nl Website: Reed Business Niets uit deze uitgave mag worden gereproduceerd door middel van boekdruk, foto-offset, fotokopie, microfilm of welke andere methode dan ook, zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. Enkele artikelen in dit magazine zijn afkomstig van ING Bank N.V. ING Bank N.V. is onderdeel van ING Groep N.V. ING Bank N.V. is statutair gevestigd te Amsterdam, handelsregister nr Amsterdam en staat onder toezicht van De Nederlandsche Bank (DNB) en de Autoriteit Financiële Markten (AFM). Beleggen brengt risico s met zich mee. U kunt uw inleg verliezen. Hierbij bieden wij u de vierde editie van Grip op je Vermogen aan, het halfjaarlijkse magazine van Elsevier en kennispartner ING. U kunt hierin traditiegetrouw uw denkbeelden over een breed scala aan persoonlijke financiële vraagstukken toetsen aan de opinies van deskundigen van naam en faam. Maar ook zaken als vernieuwend ondernemen en het groeipotentieel van de Nederlandse economie komen uitgebreid aan bod. Gelukkig is er veel veranderd sinds de lancering van dit magazine in Toen beheerste de eurocrisis het nieuws en was in de woorden van de allereerste spreker van het congres Grip op je Vermogen oud-politicus Frits Bolkestein het volk redeloos, de regering radeloos en het land reddeloos. Dat lijkt lang geleden. Niet dat we nu allemaal blaken van optimisme, maar het ziet ernaar uit dat de economie in Nederland en de rest van Europa wel degelijk aan het herstellen is. Daarmee zijn we helaas niet automatisch terug bij de situatie van vóór de crisis. Want de vermogenspositie van vrijwel alle Nederlanders is in de afgelopen crisisjaren verslechterd, bijvoorbeeld waar het uw pensioen of de eigen woning betreft. Daarover, maar vooral ook over wat u zelf in de praktijk kunt doen om uw vermogen te beschermen en te laten groeien, zullen wij u in dit magazine informeren. We hopen dat u inspirerende en informatieve leesmomenten zult hebben, zeker ook gezien de vele waardevolle tips die u meteen op uw persoonlijke situatie kunt toepassen. Tot slot staat in dit magazine een verslag in woord en beeld van het vijfde congres Grip op je Vermogen, dat op 25 april in Utrecht werd gehouden. Kijk voor meer impressies op onze website De voorbereidingen voor het zesde congres, dat op vrijdag 3 oktober 2014 in het World Forum in Den Haag plaatsvindt, zijn intussen al in volle gang. Wellicht treffen wij elkaar deze herfst (weer) in de Hofstad. Louise van Nispen, Uitgever Ronald Stoel, Directeur Personal Banking ING nummer GRIP OP JE VERMOGEN 3

4 Zwembad overdekking Terras overdekking RCS Auch n Geniet 100% van uw zwembad of uw terras met een overdekking ZWEMBAD TERRAS GRATIS Vraag snel uw gratis boek, 92 bladzijden ideeën en advies over zwembad- en terrasoverdekkingen Leuvensesteenweg 46 b 1932 SINT-STEVENS-WOLUWE (ZAVENTEM) BELGIQUE

5 Grip op je Vermogen Inhoud INTERVIEW Maxime Verhagen Samenwerking is de sleutel in gouden driehoek tussen overheid, bedrijfsleven en wetenschap Ook als voorzitter van Bouwend Nederland is voormalig minister van Economische Zaken Maxime Verhagen een enthousiast voorstander van het stimuleren van kansrijke sectoren. En hij ziet investeringen van Nederlandse pensioenfondsen als een absolute noodzaak. INTERVIEW Barbara Baarsma Grijp nu de kans de economie stabieler te maken Instituties als het pensioenstelsel en de woningmarkt moeten volgens Barbara Baarsma, directeur SEO Economisch Onderzoek, op de schop. Gekissebis over noodzakelijke hervormingen leidt tot welvaartsverlies. INTERVIEW Hans Hagenaars Tijd is een bondgenoot van de belegger Voor de menselijke geest is het moeilijk de lange termijn in het oog te houden. Maar, zegt Hans Hagenaars, directeur particulieren bij ING, wie de tijd heeft, kan er verstandig aan doen een deel van zijn geld te beleggen. INTERVIEW Annemarie van Gaal Mooi moment om in actie te komen Mediaondernemer en auteur Annemarie van Gaal is bang dat Nederland op een ambitieloze maatschappij afkoerst. In ons onderwijssysteem en belastingstelsel zitten weeffouten die de verkeerde prikkels geven. INTERVIEW Willem Vermeend Nieuwe maakindustrie heeft de toekomst Omdat de economie steeds sneller van kleur verschiet, moet beter onderwijs volgens internetondernemer en oud-staatssecretaris van Financiën Willem Vermeend de hoogste prioriteit krijgen. Dat moet meer nadruk leggen op ondernemerschap en techniek. 06 Interview Maxime Verhagen 11 Financieel fit voor later 16 Interview Barbara Baarsma 20 Voorzichtig optimisme 23 Hoezo sparen én beleggen? 26 Interview Hans Hagenaars 30 Vuistregels voor beleggers 35 Verandering biedt kansen 41 Bescherming tegen inflatie en fiscus 42 Interview Annemarie van Gaal 47 Financiële planning 50 Interview Willem Vermeend 53 Nederlandse woningmarkt 54 Pensioen is splijtzwam tussen jong en oud 56 Grip op je Vermogen V: congresverslag 58 Column Johan Brinkman: Kunt u nu het voortouw nemen? 58 Kalender nummer GRIP OP JE VERMOGEN 5

6 Interview met Maxime Verhagen 6 GRIP OP JE VERMOGEN nummer

7 Oud-minister en voorzitter van Bouwend Nederland Maxime Verhagen: Samenwerking is de sleutel in gouden driehoek tussen overheid, bedrijfsleven en wetenschap Maxime Verhagen was als minister van Economische Zaken een van de grondleggers van het topsectorenbeleid. Hij is nog steeds een enthousiast voorstander van het stimuleren van kansrijke sectoren en waarschuwt voor te hard bezuinigen op subsidies voor innovatieve bedrijven. Bovendien pleit de CDA er voor intensievere samenwerking met Europa. tekst: Frank van Alphen foto: Rene van der Hulst Is de overheid de aangewezen partij om economische groei te bevorderen? Maatschappelijke uitdagingen als klimaatverandering, de vergrijzing en de dreigende grondstofschaarste moeten opgelost worden. Dat vraagt betrokkenheid van de overheid. Die kan dat niet alleen. De inhoud van het topsectorenbeleid is ontwikkeld door de teams die bestonden uit vertegenwoordigers van het grote en kleine bedrijfsleven, kennis instellingen en de overheid. Met andere woorden: het beleid is niet alleen achter Haagse bureaus bepaald, maar ook door de betrokkenen zelf. Wat zijn de voordelen van het topsectorenbeleid? Het topsectorenbeleid stimuleert de samenwerking tussen de drie O s: onderzoekers, ondernemers en overheden. Die samenwerking zorgt ervoor dat Nederland concurrerend blijft. We behoren in sectoren als agrofood, logistiek, chemie, life sciences, watermanagement en de creatieve industrie tot de top. Het is natuurlijk zaak die positie ondanks een slinkende beroepsbevolking en de opkomst van nieuwe concurrenten vast te Wie is Maxime Verhagen? Politicus Maxime Verhagen (1956) is van huis uit historicus. De geboren Maastrichtenaar zat voor het CDA in het Europees Parlement, de Tweede Kamer en was fractievoorzitter. Van 2007 tot 2010 was hij minister van Buitenlandse Zaken en van 2010 tot 2012 minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie en tevens vicepremier. Tegenwoordig is hij adviseur van de VDL Groep, commissaris van de Chemelot Campus en bestuurslid van VNO-NCW. Het merendeel van zijn tijd besteedt Verhagen aan Bouwend Nederland. houden. De sleutel is samenwerking. Onderzoekers en ondernemers moeten meer van elkaar profiteren. Onderzoek kan dan beter worden omgezet in vernieuwende producten. Van bedrijven verwacht ik dat ze meer geld uittrekken voor onderzoek. Zo gaan we van kennis naar kunde naar kassa. Wageningen staat model voor dit soort samenwerkingsverbanden. Nergens in Nederland weten ondernemers en wetenschappers beter hoe ze samen aan nieuwe producten kunnen werken dan in de agrofoodsector. De toegevoegde waarde en innovatiekracht van de Nederlandse agrofoodsector zijn daarvoor enorm. Hoe combineer je economisch stimuleringsbeleid met de noodzaak tot bezuinigen? Dat is heel lastig. Tegelijkertijd met de introductie van het topsectorenbeleid kwam er een forse bezuinigingsopgave die de budgetten flink aantastte. In het basispad van het CPB van 2010 was het totale budget van het Fonds Economische Structuurversterking (FES), dat tot dan toe werd gevuld uit een deel van de aardgasbaten, geschrapt ter dekking van het financieringstekort. Geen enkele politieke partij had in zijn verkiezingsprogramma geld gereserveerd voor de voeding van het FES. Bij de volgende bezuinigingsoperatie van het tweede kabinet-rutte verdween ook het budget voor de innovatie- nummer GRIP OP JE VERMOGEN 7

8 Interview met Maxime Verhagen prestatiecontracten waar met name het MKB van profiteerde. Extra nadeel in crisistijd is dat veel steunmaatregelen fiscaal zijn vormgegeven. Als je vanwege tegenvallende omzetten moet bezuinigen, krijg je dus ook minder fiscaal voordeel. Bedrijven kregen minder ondersteuning dan ze hadden ontvangen wanneer de steun in de vorm van subsidies was gegoten. De cofinanciering door het bedrijfsleven van onderzoek valt in crisistijd ook tegen. Kennisinstellingen worden hierdoor minder geprikkeld om toegepast onderzoek in plaats van fundamenteel onderzoek te doen. Vanuit het MKB klinkt vaak de kritiek dat het topsectorenbeleid te veel is gericht op grote bedrijven. Is die kritiek juist? Nee, in opzet zeker niet. Bij aanvang waren er meer fondsen voor het MKB beschikbaar dan voor grote bedrijven. Hier is later weer op bezuinigd, maar er komt dit jaar gelukkig weer 32 miljoen extra beschikbaar voor het MKB. Verder hebben er vanaf het begin in de teams van de topsectoren vertegenwoordigers van het MKB gezeten. Bij de ontwikkeling van het topsectorenbeleid was niet alleen VNO-NCW, maar ook MKB Nederland betrokken, in de persoon van Hans Biesheuvel. Hoe kan de overheid het MKB een grotere rol geven? Het helpt enorm als regels voor het aanvragen van subsidie worden versimpeld. Kleine bedrijven zijn ook gebaat bij een speciaal loket waar ze worden geholpen bij het indienen van een aanvraag. Verder kan de overheid MKB ers van dienst zijn in natura door onderzoek te steunen waar zij ook de vruchten van kunnen plukken. Moeten Nederlandse pensioenfondsen meer investeren in Nederland? Ja. Binnenlandse investeringen zijn naast export van groot belang voor de economische groei. Juist nu de overheid Juist nu de overheid moet bezuinigen, zijn investeringen van Nederlandse pensioenfondsen absolute noodzaak. moet bezuinigen, zijn investeringen van Nederlandse pensioenfondsen absolute noodzaak. Uiteraard moet het rendement voor deze fondsen voldoende zijn. Twee initiatieven, de Nationale Hypotheek Instelling (NHI) en de Nederlandse Investerings Instelling (NII), moeten tot stand komen om het voor institutionele beleggers interessant te maken hier te beleggen. Hoe stimuleren die investeringen de economische groei? Kijk naar de landen om ons heen. Landen die investeren in infrastructuur hebben een hogere economische groei. Hier kan de NII een grote rol spelen die investeringen aan te trekken. Denk aan investeringen in zorgvastgoed die nodig zijn vanwege de vergrijzing. De NHI kan de concurrentie op de hypotheekmarkt aanwakkeren. Dat leidt op den duur tot lagere hypotheekrentes. Dat is goed voor de bouwsector en de werk gelegenheid in die sector. Dat laatste is van groot belang gezien de vrees voor baanloze economische groei. Is verduurzaming van de economie een kans? Ja. Je slaat meer vliegen in één klap wanneer je je richt op verduurzaming. Je levert een bijdrage aan de oplossing van maatschappelijke vraagstukken als vergrijzing, schaarste aan grondstoffen en klimaatverandering. Bovendien ben je automatisch actief op groeimarkten. Is in dat kader de overstap naar hernieuwbare energiebronnen een ontwikkeling waar Nederland op in moet spelen? We moeten zeker investeren in alternatieve energiebronnen, maar laten we het belang van energiebesparing niet vergeten. Het rendement op investeringen in energiebesparing is nu nog groter dan geld steken in de opwekking van windenergie bij de huidige stand van de techniek. Investeringen in isolatie van woningen en scholen plus initiatieven als nul op de meter en energieneutrale woningen zijn dan ook van groot belang naast het opwekken van duurzame energie. Sluiten de Nederlandse plannen voldoende aan bij Europees beleid? Het innovatiebeleid van de Europese Commissie en dat van Nederland hebben veel gemeen. Brussel helpt via Horizon 2020 mee om Europa competitiever te maken. Er is een duidelijke link tussen Horizon 2020 en het topsectorenbeleid. Ook Brussel streeft met Horizon 2020 naar vermindering van overbodige regels en meer onderzoek gericht op innovatieve producten die bijdragen aan de oplossing van de sociale en ecologische uitdagingen. Nederland is betrokken bij veel onderzoek dat deels wordt gefinancierd door Europa. We doen mee aan zo n van de EU-onderzoeksprojecten. Nederlandse ondernemingen en kennisinstellingen hebben ruim 1,7 miljard euro aan Europese ondersteuning ontvangen vanuit het lopende Europese onderzoeksprogramma. Om in aanmerking te komen voor Europese ondersteuning moet bedrijven en nationale overheden ook zelf geld meebrengen. Daarom moeten we uitkijken met bezuinigingen. Voor je het weet gooi je het kind met het badwater weg. Als we snijden in Nederlandse cofinanciering lopen we immers ook de Europese steun mis. Maxime Verhagen reist sinds begin dit jaar af en toe naar de Verenigde Staten in zijn rol als boegbeeld van de Nederlandse defensie-industrie. Hij onderhandelt over de zogeheten JSF-orders. Dit zijn orders voor Nederlandse bedrijven voor de productie en het onderhoud van de F-35, de Joint Strike Fighter. Zijn missie is om een brug te slaan tussen Nederlandse bedrijven en Amerikaanse opdrachtgevers. 8 GRIP OP JE VERMOGEN nummer

9 ADVERTORIAL FOTO: POLLE B. WILLEMSEN Grip op de crisis Elke klant zijn eigen RONALD STOEL, DIRECTEUR ING PERSONAL BANKING Van richting veranderen kost energie. En dat is wat er nu gebeurt met de economie: Personal de economische ontwikkelingen Banking-team geven een flinke ruk aan het stuur. Dit kan zorgen voor bedreigingen, maar ook voor mogelijkheden. Ik ben een optimistisch mens: ik zoek naar kansen in deze uitdagende De introductie tijden. Door begin te 2014 zoeken van naar een de persoonlijk kansen kunnen klantteam we u voor helpen Personal Banking-klanten van grip ING op heeft uw vermogen tot veel positieve te houden. klantreacties geleid. Directeur Ronald Stoel over betrokkenheid die het verschil maakt. Inzicht in uw financiën is de eerste stap Ronald Stoel, directeur ING Personal Personal Banking Banking Net op de dag dat u gepland heeft om de financiën op orde te brengen is het de eerste mooie lentedag van het jaar. Een rondje hardlopen in het bos lijkt dan Sinds ineens een begin stuk dit aantrekkelijker jaar heeft iedere dan klant uw beleggingen van ING Personal beheren. Ik Banking weet niet een of dit eigen u beeld team herkent, van adviseurs maar mij overkomt beschik - het zeker. baar Ik voor hoef zijn u natuurlijk vermogensvraagstukken. niet te vertellen dat De een accountmanager, goede financiële personal planning banker belangrijk en is, kantooradviseur ondanks dat het werken nadenken samen om persoonlijke en proactieve dienstverlening te bieden over financiën niet altijd ieders favoriete bezigheid is. Maar aan de klanten van ING. Hiermee biedt ING haar klanten met de huidige economische situatie in ons achterhoofd is het de mogelijkheid om nog bewuster passende financiële keuzes te maken. wel belangrijk om goed te beseffen hoe uw vermogen beheerd wordt en waar u het in de toekomst voor wilt gebruiken. Veranderende klantbehoefte Een Voor verder veel terugtrekkende mensen kan economische overheid en steeds crisis negatieve effecten hebben. dwingen De waarde onze van klanten om nog complexere vermogensvraagstukken bewuster woningen met is in hun veel gevallen financiën afgenomen: bezig te zijn. tus-hesen augustus Personal 2008 Banking en is januari om klanten 2013 daalden grip te geven op hun doel van ING vermogen. huizenprijzen Een in vast Nederland team, met gemiddeld kennis van met onze klanten, stelt 19 procent. ze daartoe De pensioenen nog beter en in salarissen staat, aldus staan Ronald Stoel, directeur onder druk, Personal en het CPB Banking verwacht bij ING. dat de werkloosheid in 2014 Waar stijgt naar klanten 6,5 procent. tot voor Politieke kort terecht beslissingen konden hebben bij een ook van invloed personal op uw financiën, bankers, is denk dat aan nu de een verhoging vast team van met het eigen een de personal risico in de banker zorg of voor de discussie complexe over financiële de manier vraagstukken, om de woningmarkt accountmanager weer op gang te helpen. als eerste Dat maakt aanspreekpunt het des te belangrij- en de de kantooradviseur ker om inzicht in uw voor financiën dagelijkse te krijgen bankzaken. goed na te denken Voor de over klant wat u betekent met uw vermogen dit een wilt vast doen. betrokken team dat op Het de is hoogte belangrijk is van om bewust zijn of te haar zijn vragen hoe wilt en omgaan wensen met en uw in vermogen. samenhang Geld werkt sparen aan als buffer een passend voor onvoorziene persoonlijk omstandigheden is altijd aan te raden. Ook kunt u tussentijds een gedeelte van uw hypotheek aflossen, om een mogelijke restschuld aan het einde van de looptijd te voorkomen. Beleggen antwoord kan u een hierop. hoger rendement ING Personal opleveren Banking dan is sparen, een kosteloze maar daar dienstverlening horen ook risico s voor bij. Er klanten zijn natuurlijk met een meer vermogen mogelijkheden, vanaf maar wat euro. te kiezen? Niets doen is geen optie. Bij de ING helpen wij u graag bij het vinden van antwoorden Proactief en persoonlijk op uw financiële vragen. De economische crisis zorgt ervoor Het afgelopen jaar zijn er extra personal bankers aan getrokken voor deze vernieuwende aanpak. Alle Personal dat de wereld is veranderd. Daarom zorgen onze experts van het ING investment Office voor duiding van de informatie Banking-klanten zijn geïnformeerd over hun vaste contactpersonen met daarbij de contactgegevens. Ook zul len de over de economie en de beurzen en delen deze met u. Ook wordt deze visie vertaald naar de beleggingsstrategieën adviseurs vanzelfsprekend klanten proactief gaan be naderen voor een servicegesprek. In dit van gesprek de ING. kan Met ING behulp financiële vraagstukken de visie met van de het klant ING bespreken investment en Office de klant kunnen bij- van voorbeeld ook onze uitnodigen adviseurs voor een (online) brug slaan seminars tussen of de financiële economische We situatie merken en dat uw klanten persoonlijke erg po financiële sitief op informatieavonden. deze persoonlijke planning. aanpak reageren, zegt Stoel. Ze waarderen de proactieve houding Wat voor van toekomst hun adviseurs u ook en voor stellen ogen het hebt, op prijs we dat helpen het u team graag inzicht bij het geeft verkennen in hun van actuele uw financiële mogelijkheden. hierbij Personal aan Banking de dilemma s specialisten tussen van sparen, de ING beleggen hebben veel of situatie. Denk aflossen. ervaring met Ook het de in onzekerheid kaart brengen over van uw de situatie, pensioenopbouw, het onderzoeken welke of erven opties u en heeft de en financiering hoe deze zo van goed de mogelijk studie aan- van schenken kinderen sluiten bij kunnen uw persoonlijke ter sprake financiële komen. Een wensen. van de Door voornaamste een goed doelen gesprek van te hebben deze geïntegreerde over uw financiën, aanpak op is een om kantoor te signaleren van de dat ING een of gewoon klant met thuis, een kunt vraagstuk u zonder geholpen zorgen over kan uw worden financiën nog voordat op die mooie de klant lentedag zelf het naar probleem buiten. Dat ervaart. is de Juist rust die op Personal het vlak van Banking betrokkenheid van de ING maken u biedt. we n nu het verschil, aldus Stoel.

10 Zoekt u een bijzondere reis naar het mooiste land ter wereld? Het woud in Nieuw Zeeland is weer veilig. Tenminste, als het aan deze Maori dames ligt. Vroeger trokken zij er zo op uit om hun stam en hun grond te verdedigen. Tegenwoordig gaan zij ook op pad om voor het bos te strijden. Maar dan samen met u. U wordt meegenomen op een adembenemende tocht door het Urewera Regenwoud waarna u samen met hen woudreuzen plant. Negen zelfs, die wel duizend jaar oud worden. Zo investeert u in een duurzame reis. Wandelen in het bos, maar dan heel anders. Met echte Nieuw-Zeelanders, net als wij; wij komen er immers vandaan en weten u precies die plaatsen te laten zien die u bij niemand anders te zien krijgt. Daarom maken deze exclusieve ontmoetingen een onmisbaar onderdeel uit van de rondreis die we voor u, en vooral met u, organiseren. Daarbij regelen we kleinschalige accommodaties en activiteiten voor u, en een uitgekiend rustig reisschema, met eigen vervoer, zodat u optimaal van Nieuw Zeeland kunt genieten. Voorproefje? Bel voor een afspraak bij ons of bij u thuis. U bent ook welkom op één van onze presentatiedagen op de Oudegracht in Utrecht. Of kijk op onze locale kennis maakt het verschil...

11 Zelfredzaamheid Bent u financieel fit voor later? Een AOW-leeftijd van 72 jaar is anno 2014 niet onmogelijk meer. De hypotheekrenteaftrek gaat steeds verder omlaag en de opbouwmogelijkheden voor pensioenen worden vermoedelijk ook ingeperkt. Wie na zijn werkzame leven op dezelfde voet wil verder leven, moet op tijd de regie in eigen hand nemen. tekst: Bram van Eijndthoven We worden allemaal ouder. Van de meisjes die nu geboren worden, wordt waarschijnlijk de helft ouder dan honderd jaar. Door de vergrijzing neemt de komende jaren het aantal mensen dat werkt af en het aantal mensen dat gebruikmaakt van de sociale zekerheid toe. Als we niets doen, stijgen de lasten in de zorg en de sociale zekerheid explosief. De overheid heeft al maatregelen genomen. De AOW-gerechtigde leeftijd is aangepast en de pensioenleeftijd is inmiddels op 67 jaar gesteld. Ook het ontslagrecht wordt waarschijnlijk verder aangepast en de opbouwmogelijkheden voor pensioenen worden naar verwachting beperkt. De hypotheekrenteaftrek wordt de komende jaren met 0,5% per jaar verlaagd en vermoedelijk zal de overheid steeds minder sociale voorzieningen in stand houden. Kortom, zodra u stopt met werken en nog voldoende geld wilt hebben om leuke dingen te blijven doen, moet u meer zelf regelen en daar al tijdig mee beginnen. De wensen Zoveel mensen, zoveel wensen. Veel gehoord is: als ik stop dan wil ik Vult u het zelf maar eens in. Welke wensen u ook heeft, meestal kosten ze geld. Denk aan een boot, een tweede huis in Frankrijk, veel reizen, enzovoort. Of uw wensen straks haalbaar zijn, hangt af van de mogelijkheid om voldoende vermogen op te bouwen. Het is van groot belang om tijdig een goed overzicht te krijgen van uw inkomsten en uitgaven en ook tijdig te beginnen met vermogensopbouw voor later. Iemand die nu 30 jaar is, zal naar verwachting pas met 70 jaar en 9 maanden van zijn AOW kunnen genieten. De grote uitgaven De grootste uitgaven doen de meeste mensen aan hun woning. Of dit nu de hypotheek voor uw eigen woning is of de huur van uw huurwoning. Bij een hypotheek betaalt u hypotheekrente, de eventuele lasten voor de aflossing van de hypotheekschuld en andere nummer GRIP OP JE VERMOGEN 11

12 TOTAL BODY SCAN Dé APK voor uw lichaam INCLUSIEF HARTONDERZOEK! van 1590,nu * 895,- T/M 30 JUNI 2014 Uw dag bij Prescan Welkom MRI-scans 09:30 Cardiologisch onderzoek 10:30 De uitslag Prescan ontdekte bij mij een niertumor. Ik was er op tijd bij. 12:00 Bekijk al onze mogelijkheden en de complete onderzoeksdag bij Prescan op Bel: *Excl. 49,- administratiekosten 13:00

13 Zelfredzaamheid eigenaarslasten. En ja, ook een aflossingsvrije hypotheek moet ooit afgelost worden. Lost u niet af op uw hypotheek, dan zult u op een andere manier toch een bedrag moeten opbouwen om deze wel af te lossen. Bij een huurwoning zien we dat de woonlasten de laatste jaren stijgen. Dit komt mede doordat de huurtoeslag is verlaagd en voor veel huishoudens met hogere inkomens zelfs is afgeschaft. Dit terwijl de huurprijzen alleen maar zijn gestegen. Nederland is een land van verzekeringen. Veel Nederlanders hebben verzekeringen die misschien niet nodig zijn. Dit zorgt voor veel onnodige kosten. We kennen honderden verschillende verzekeringen, variërend van de ziektekosten verzekering, een aansprakelijkheidsverzekering, een verzekering voor de auto, een verzekering voor ons huisdier, een verzekering voor de eigen woning tot een verzekering om de woonlasten door te kunnen betalen bij ziekte of werkloosheid. Naast de zogenoemde schadeverzekeringen hebben veel Nederlanders ook nog eens één of meerdere verzekeringen voor de opbouw van vermogen of inkomen voor later. Al met al zijn verzekeringen voor de meeste Nederlanders een belangrijke uitgavenpost. De vuistregel hierbij is: verzeker alleen die risico s die je niet direct zelf kunt opvangen. Een van de andere grote kostenposten in Nederland zijn kinderen. De kosten voor kinderopvang zijn de afgelopen jaren fors gestegen. Doordat de kosten voor de overheid steeds verder stegen, is in 2013 een verlaging doorgevoerd voor de kinderopvangtoeslag. Hierdoor betalen vooral ouders met hogere inkomens steeds meer voor de kinderopvang. In 2014 is de regeling iets verruimd, zodat er per kind weer meer vergoed wordt. Ook hogere inkomens profiteren hiervan. Na de kinderopvang komt school. Ook hieraan zijn allerlei kosten verbonden. Iedere ouder hoopt natuurlijk dat zijn kinderen gaan studeren, maar helaas wordt ook dit steeds duurder. Gemiddeld kost een kind tot het achttiende levensjaar tussen de euro en euro. Acht van de tien kinderen gaan een vervolgstudie doen. De kosten voor een vierjarige studieperiode bedragen voor thuiswonende kinderen gemiddeld euro en voor uitwonende kinderen gemiddeld euro. In 2001 is bepaald dat er nog maar maximaal dertig jaar hypotheekrente mag worden afgetrokken. De inkomsten Het is belangrijk om onderscheid te maken tussen uw huidige besteedbare inkomen en het inkomen nadat u gestopt bent met werken. Uw huidige inkomen bestaat vaak uit loon, een uitkering, winst uit onderneming, uit dividend of onttrekkingen aan uw vermogen. Wanneer u met werken stopt, valt een groot deel van deze inkomsten vaak weg. Hier komen gewoonlijk AOW, pensioen en lijfrentes voor in de plaats. Ook wordt vermogen vaak gebruikt om het inkomen aan te vullen. Denk hierbij aan rente, dividenden of periodieke opnames. Hogere AOW-leeftijd We weten dat er de komende jaren een aantal veranderingen aankomt dat op iedereen van invloed zal zijn. Daar kunt u helaas weinig aan doen. Deze veranderingen zijn het gevolg van diverse wetsvoorstellen die recent zijn doorgevoerd. De AOW-leeftijd is vandaag de dag verhoogd naar 65 jaar plus 2 maanden. In 2019 wordt dit 66 jaar en in jaar. In april van dit jaar is een wetsvoorstel ingediend om de AOW-leeftijd al in 2018 op 66 jaar te zetten en op 67 jaar in Daarnaast wordt de AOW-leeftijd verder verhoogd met de levensverwachting. Iemand die nu 30 jaar is, zal naar verwachting pas met 70 jaar en 9 maanden van zijn AOW kunnen genieten. Pensioenplannen In 2015 zal de Pensioenwet naar alle waarschijnlijkheid worden aangepast. Voor inkomens boven de euro bestaat er dan geen mogelijkheid meer voor de werkgever om pensioen op te bouwen voor zijn werknemer. Boven deze grens kunt u dan nog wel aanvullend pensioen opbouwen via een nettolijfrente met vrijstelling in box 3. Dit houdt echter wel in dat u dit uit uw nettoinkomen moet doen. Daarnaast gaan de huidige pensioenregelingen vaak uit van een gemiddeld salaris, wat lager is dan het laatstverdiende salaris. Ook ligt het beleggingsrisico vaak bij de deelnemers. nummer GRIP OP JE VERMOGEN 13

14 Zelfredzaamheid Verder lopen zij een renterisico op het moment dat het pensioen daadwerkelijk moet worden aangekocht. In het verleden was de hoogte van het pensioen behoorlijk zeker. Dat is tegenwoordig steeds minder vaak het geval. Renteaftrek hypotheken In 2001 is bepaald dat er nog maar maximaal dertig jaar hypotheekrente mag worden afgetrokken. Dat betekent dat in 2031 de renteaftrek voor hypotheken die in 2001 bestonden en de dertigjaartermijn hebben bereikt verdwijnt. De brutohypotheeklasten worden nettolasten indien u niet heeft afgelost op die eigenwoningschuld. Met name deze wijziging van fiscale behandeling van de hypotheekschuld zal een grote impact hebben op de huizenbezitters die niet hebben afgelost op de eigenwoningschuld. Deze fiscale maatregel staat al in de wet sinds 2001, maar toen leek dertig jaar nog ver weg. Risico s Tijdens uw werkzame leven kunt u door middel van bijvoorbeeld sparen en beleggen een reserve opbouwen voor later. Vanuit financieel oogpunt bezien loopt u een aantal risico s gedurende deze periode van opbouw. Zo loopt u om te beginnen een arbeidsongeschiktheidsrisico. Als u arbeidsongeschikt wordt, nemen uw inkomsten waarschijnlijk af. U kunt op dat moment wellicht minder vermogen opbouwen en misschien heeft u zelfs onvoldoende inkomsten om uw levensstijl vol te houden. Daarnaast bestaat er het risico dat u veel 14 GRIP OP JE VERMOGEN nummer U heeft minimaal een rendement nodig dat inflatie en eventuele belasting verslaat om uw doelen te kunnen halen. ouder wordt dan u verwacht. Veel mensen zien dit niet als risico, maar vanuit een financieel perspectief is het dat wel. U kunt dan uiteindelijk onvoldoende vermogen hebben om van te leven. Dit noemen wij het langlevenrisico. Als derde risico kennen we het overlijdensrisico. Het overlijdensrisico is het risico dat er door overlijden onvoldoende inkomen of vermogen is voor de nabestaande(n). Meestal leidt het overlijden tot een grotere inkomensachteruitgang dan is voorzien en is dit een risico dat vaak niet gedragen kan worden uit de bestaande reserves. Eten, drinken, vrolijk zijn In een goed financieel plan is het uitgangspunt uw huidige consumptieniveau. Wij noemen dit het inkomen dat u kunt gebruiken voor eten, drinken en vrolijk zijn. Het consumptief besteedbare inkomen is het inkomen dat u overhoudt nadat uw vaste lasten zijn voldaan en het geld dat u spaart op de spaarrekening is gezet. Een vergelijking tussen uw huidige consumptieve inkomen en het inkomen dat u krijgt nadat u bent gestopt met werken geeft u inzicht in uw financiële mogelijk heden. Als blijkt dat uw verwachte netto beschikbare inkomen na het stoppen met werken niet in lijn is met uw huidige consumptieniveau, moet u óf uw ambities aanpassen óf tijdig zelf in actie komen om meer inkomen voor later op te bouwen. Op tijd stappen ondernemen Wat kunt u doen om balans in uw financiële situatie te brengen? Breng eerst uw inkomens- en vermogenspositie in kaart. Als u dit heeft gedaan, is een volgende stap het geven van een geschikte invulling aan de verschillende vermogenscomponenten. Is het aflossen van de hypotheek misschien een aantrekkelijke optie? Of wilt u voor iets anders vermogen opbouwen? Bij vermogensopbouw wordt sparen vaak gezien als een veilige manier om vermogen op te bouwen. Beleggen in aandelen en obligaties wordt gezien als risicovoller, maar biedt ook de kans op een hoger rendement. Vooral op langere termijn. Hoe lager het rendement, hoe hoger de invloed van de vermogensrendementsheffing van 1,2% (boven de vrijstelling) en inflatie. Inflatie en belasting kunnen ervoor zorgen dat uw koopkracht zelfs daalt. U kunt dan morgen minder kopen voor uw geld dan vandaag. U heeft dus minimaal een rendement nodig dat inflatie en eventuele belasting verslaat om uw doelen te kunnen halen. Voor doelen met een langere looptijd is beleggen in aandelen en obligaties, in een combinatie met sparen, het overwegen waard. Welke combinatie voor u het meest geschikt is, hangt af van de hoeveelheid risico die u kunt nemen en de hoeveelheid risico die u wenst te nemen. Met een goede inventarisatie van uw wensen en de financiële gevolgen van deze wensen kunt u bij een zorgvuldige invulling van uw spaarvormen en beleggingen deze wensen mogelijk laten uitkomen. Tijdig beginnen is hiervoor wel noodzakelijk. Bij vermogensopbouw draait het om de samenhang tussen rendement, risico en tijd. Door hier nu aandacht aan te besteden, heeft u straks een zorg minder. U bent dan voorbereid om te kunnen genieten van uw vermogen. Ook kunt u wellicht eerder stoppen met werken dan op het tijdstip waarop u van uw AOW gaat genieten.

15 Stijlicoon. De nieuwe 911 Targa. De nieuwe 911 Targa is de belichaming van een tijdloos concept. En vertegenwoordigt niet alleen de comeback van de karakteristieke aluminium Targa beugel, maar combineert het iconische ontwerp van de eerste 911 Targa met een innovatief, volledig automatisch daksysteem. Scan nu deze advertentie met de Layar app en zie hoe de dakconstructie werkt. Porsche Centrum Amsterdam Sijsjesbergweg 50, 1105 AL Amsterdam. Telefoon Porsche Centrum Eindhoven De Scheper 305, 5688 HP Oirschot. Telefoon Porsche Centrum Gelderland Ressenerbroek 2, 6666 MR Heteren. Telefoon Porsche Centrum Groningen Bornholmstraat 25, 9723 AW Groningen. Telefoon Porsche Centrum Leusden Zuiderinslag 8, 3833 BP Leusden. Telefoon Porsche Centrum Rotterdam Landaulettestraat 9, 3063 NR Rotterdam. Telefoon Porsche Centrum Twente Vonderweg 33, 7468 DC Enter. Telefoon Gemiddeld brandstofverbruik 8,7 9,5 l/100 km en CO ² -emissie g/km

16 Interview met Barbara Baarsma 16 GRIP OP JE VERMOGEN nummer

17 Hoogleraar marktwerking en SER-kroonlid Barbara Baarsma: Grijp nu de kans de economie stabieler te maken Barbara Baarsma, directeur SEO Economisch Onderzoek, hoopt dat Nederland niet blijft steken in gekissebis over de noodzakelijke hervormingen van onder meer het pensioenstelsel en de arbeidsmarkt. Dat leidt tot welvaartsverlies. Die hervormingen zijn nodig om de economie stabieler te maken. Die lage rente heeft voor Nederland via de pensioenen dus flinke nadelen. Ook de hoge hypotheekschuld in vergelijking met de waarde van de huizen maakt ons afhankelijk van financiële markten. Banken hebben balansen met veel hypothecaire leningen en aan de andere kant een tekort aan langlopende deposito s. Daardoor zijn ze afhankelijk van internationale kapitaalmarkten. Dat was voor de crisis al zo, maar deze kapitaalmarkt is duurder geworden. Hierdoor zijn we meer dan ons lief is verweven met financiële markten. Instituties als pensioenen en ook de arbeidsmarkt moeten opnieuw worden vormgegeven, omdat er herverdelingsproblemen spelen die ons jarenlang gevangen kunnen houden in politiek gekissebis. De economie groeit niet meer zo hard als in de vorige eeuw. Toen werd de koek ieder jaar groter. Dan is het makkelijk ruimhartige regelingen op te tuigen. tekst: Frank van Alphen foto: Rene van der Hulst De economie trekt weer aan. Is dat herstel duurzaam? Het is natuurlijk prettig dat we weer wat economisch herstel zien, maar dat wil niet zeggen dat nu vanzelf alles goed komt met de Nederlandse economie. Het is tijd een aantal instituties als het pensioenstelsel, de woningmarkt en de bankensector verder te hervormen. De manier waarop die arrangementen zijn ingericht, maken onze economie volatiel. Als het goed gaat, gaat het in Nederland nog beter. Maar als het slecht gaat, zakken we dieper weg. En duurt het langer voor we weer uit een recessie zijn. Hoe maken ons pensioensysteem en de woningmarkt de economie zo gevoelig voor schokken? Door het pensioenstelsel en de relatief hoge hypotheekschuld zijn we sterk verbonden met schommelingen op financiele markten. Neem de pensioenfondsen. De rente wordt laag gehouden door de ECB om landen de kans te geven hun schulden af te lossen. Pensioen fondsen moeten als de rente laag is de premies verhogen en de pensioenen verlagen. Wie is Barbara Baarsma? Hoe moeten die instituties worden hervormd zodat de Nederlandse economie stabieler wordt? Ik heb geen kant-en-klaarrecept, maar wel een paar uitdagende startpunten. Het pensioenstelsel zal flexibeler moeten worden. Misschien moeten jongeren een deel van de premie kunnen gebruiken als ze een huis willen kopen. Bij ouderen spelen de stijgende zorgkosten. Ik denk dat je dat ook kunt koppelen aan pensioenregelingen. Onlangs is de aftrekbare pensioenpremie verlaagd. Is dat een goede eerste stap? Er zijn goede redenen de fiscaal gefaciliteerde premie te verlagen. Bijvoorbeeld omdat mensen langer werken. Of omdat we vinden dat de Nederlandse Barbara Baarsma (1969) is directeur van SEO Economisch Onderzoek en bijzonder hoogleraar marktwerking aan de UvA. Verder is ze kroonlid bij de SER en houdt ze toezicht bij Loyalis, Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis en Woonzorg Nederland. Baarsma geeft adviezen over marktwerking in onder meer het onderwijs, de telecomsector en de verzekeringsmarkt. Ook op het gebied van mededingingszaken (fusies, staatssteun) wordt Baarsma regelmatig geraadpleegd door overheid en bedrijfsleven. nummer GRIP OP JE VERMOGEN 17

18 Interview met Barbara Baarsma overheid te veel belastinginkomsten vooruitschuift. De overheid heeft immers een latente belastingclaim van honderden miljarden op het pensioenvermogen. Ook kun je een maximumsalaris vaststellen waarboven mensen zelf verantwoordelijkheid moeten nemen voor hun pensioen. Probleem bij de laatste verlaging van de premie is dat die voorkomt uit een bezuinigingsdoelstelling. Er zit geen visie op het pensioen stelsel achter. Daarom is het goed dat het kabinet dit jaar wil praten over de toekomst van ons pensioenstelsel. Hoe maken we de arbeidsmarkt minder rigide? We zitten aan de ene kant met ouderen met vaste contracten die veel bescherming genieten en aan de andere kant met jongeren die een flexcontract krijgen. Ouderen blijven daardoor op hun plek zitten. Ik zou het toejuichen als ouderen wat van hun zekerheden overhevelen naar de jongere generaties. Daardoor stimuleer je een betere ver deling van het werk tussen jong en oud. Dat bevorder je bijvoorbeeld door werkenden niet langer een contract voor onbepaalde tijd te geven. De arbeidsmarkt zou een stuk opknappen als alle werknemers een contract voor maximaal vijf jaar krijgen. Na die periode bespreken werkgever en werknemer hoe ze verder gaan. Dat geeft een prikkel tot levenslang leren. Ook wordt demotie dan een acceptabel alternatief als een werknemer minder productief is geworden. Op de woningmarkt is al een aantal hervormingen doorgevoerd. Gaat dat de goede kant op? Ja, het mag wat sneller, maar in principe gaan we in de goede richting. Het is prima dat de hypotheekrenteaftrek wordt beperkt. Verder is het gunstig dat er meer huurwoningen komen in het middensegment. Vooralsnog kan je alleen kiezen tussen relatief goedkope sociale woningbouw of een huis kopen. Er is nog geen behoorlijk middensegment. De arbeidsmarkt zou opknappen als alle werknemers een contract voor maximaal vijf jaar krijgen. Dat geeft een prikkel tot levenslang leren. Daardoor zit de woningmarkt op slot. Het is niet aantrekkelijk je goedkope huurwoning te verlaten. Dat er nauwelijks doorstroming was op de woningmarkt heeft ook een link met de arbeidsmarkt. Mensen hebben geen prikkel een andere baan te nemen als ze door verhuizing hun goedkope woning kwijtraken en er niet op vooruitgaan. Een ander voordeel van de afschaffing van de aftrekbaarheid van de hypotheekrente is dat het marginale belastingtarief dan omlaag kan. Dat leidt tot een hoger besteedbaar inkomen en maakt meer werken aantrekkelijker. Met het topsectorenbeleid wil de overheid de innovatiekracht van ons land vergroten. Is dat de juiste aanpak? De overheid moet in de eerste plaats zorgen voor de juiste randvoorwaarden, zoals goede infrastructuur en een hoogopgeleide bevolking. Bedrijven of sectoren selecteren die het gaan maken, is uiteindelijk aan de markt. Voor je het weet geef je bedrijven staatssteun. Wel kan de overheid knelpunten wegnemen door netwerken te verbreden. Dat kan door verbindingen te leggen tussen overheden, ondernemers en onderzoekers. Dat hoeft geen bakken met geld te kosten, maar kan net dat zetje geven dat nodig is. De meeste banengroei en innovatie worden verwacht van het MKB. Heeft de overheid wel voldoende oog voor kleinere bedrijven? Een probleem is dat het MKB voor de financiering sterk afhankelijk is van banken. En die zijn door strengere regels terughoudend geworden. Het is goed als alternatieve vormen van financiering een kans krijgen. Denk aan kredietunies en crowdfunding. De overheid kan dat soort initiatieven stimuleren door niet direct met strenge regels te komen die ook gelden voor banken. Regels zijn wel nodig, maar voor deze nieuwe financieringsvormen kan een lichter regime worden gehanteerd. Een ander hoofdpijndossier zijn de stijgende zorgkosten. Is het mogelijk die in toom te houden? De zorgsector is een complexe sector. De kosten beteugelen is niet eenvoudig. Technologische ontwikkeling leidt bijvoorbeeld meestal tot kostenstijging. In Nederland worden zorgkosten boven het eigen risico ongelimiteerd vergoed. Het kan geen kwaad te kijken hoe men in het buitenland omgaat met zorgkosten. In Singapore spaart men fiscaal vriendelijk voor zorg en om overgebruik tegen te gaan, moet bij elke behandeling een eigen bijdrage worden betaald. Ik zeg niet dat we dat systeem moeten kopiëren, maar het kan ons wel op ideeen brengen. Wientjes van VNO-NCW en Heers van FNV hebben weinig trek in een fundamentele discussie over het pensioenstelsel. Zijn de geesten wel rijp voor meer hervormingen? Ja, we hebben bij de SER een jaar geleden ongevraagd advies opgesteld hoe we de economie naar stabieler vaar water kunnen dirigeren. Die analyse wordt gedeeld door veel betrokkenen. Maar het kan geen kwaad te blijven hameren op de noodzaak een aantal vraagstukken aan te pakken. We moeten ervoor waken dat de sense of urgengy als reactie op de crisis verdwijnt omdat de kou nu uit de lucht is. Back to normal is geen optie. Minister Henk Kamp van Economische Zaken wil dit jaar een drietal iconen kiezen die symbool staan voor innovatie en ondernemerschap. Barbara Baarsma zit in de jury die onder voorzitterschap van Hans Wijers de kandidaten gaat vergelijken. Aansprekende projecten van bedrijven, maar ook van kennisinstituten of consortia komen hiervoor in aanmerking. 18 GRIP OP JE VERMOGEN nummer

19 A JAGUAR FOR THE PRICE OF A CAR. Jaguar XF en XF Sportbrake standaard met 8-trapsautomaat. VANAF HOW ALIVE ARE YOU? Min./max gecombineerd verbruik: l/100km. CO 2 uitstoot resp g/km. Vanafprijs XF 2.2D 120kW (163PK) is incl. BPM en BTW en excl. kosten rijklaar maken. Zie voor kosten en voorwaarden Lease vanaf 999 o.b.v. Full Operational Lease, 48 maanden, km p.j. excl. 21% btw en brandstof. Jaguar Financial Services. Wijzigingen voorbehouden.

20 De stand van het land Herstel economie breder gedragen in 2014 Voorzichtig optimisme Voor 2014 verwacht ING weer een beetje groei voor de Nederlandse economie, maar op een relatief laag niveau. De Nederlandse economie laat dan ook twee gezichten zien. Aan de ene kant zijn er de bedrijfsinvesteringen die de groei trekken en de export die ook nog steeds een positieve bijdrage levert. Aan de andere kant houdt de Nederlandse consument voor het grootste deel van dit jaar de hand nog op de knip. tekst: Marten van Garderen Welke invloed heeft de overheid op onze economie? Het begrotingstekort voor 2013 is verrassend laag uitgekomen, zo blijkt uit de meest recente cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Het lag met 2,5% ruim onder de norm waaraan Nederland zich heeft gecommitteerd. Dat had veel te maken met incidentele meevallers, zoals de 4G-veiling en uitkeringen van dividenden van De Nederlandsche Bank en ABN Amro. Voor dit jaar voorzien we dat het tekort iets onder de norm uitkomt en voor 2015 zal het begrotingstekort naar verwachting met 2,1% zelfs ruim binnen de marge blijven. Dit betekent dat er geen redenen meer zijn om extra te bezuinigen, sterker nog, de eerste discussies over lastenverlagingen zijn in de Tweede Kamer al gestart. Dit alles is goed nieuws voor de economische groei op korte termijn, die niet verder beperkt zal worden door extra bezuinigingen. Hoe gaat het met onze belangrijkste handelspartners? Onze handelspartners zien dit jaar een redelijke tot stevige groei. Onze belangrijkste exportmarkten, de eurozone, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten schakelen een tandje bij. In de eurozone bestaan nog wel zorgen over de lage inflatie en over de schulden in de zuidelijke landen. De Europese Centrale Bank (ECB) doet er alles aan om deze zorg weg te nemen: door de rente 20 GRIP OP JE VERMOGEN nummer Het herstelpatroon van de economie mag dan klassiek zijn, het tempo is wel lager dan na eerdere recessies. laag te houden verkleint de ECB de kans op deflatie en maakt zij de schuldenlast zo draaglijk mogelijk. Hoe gaat het met het Nederlandse bedrijfsleven? Sectoren die traditioneel voorop lopen in de economische cyclus zien ook dit keer als eerste hun productie weer aantrekken. Industrie, transport en handel groeien bovengemiddeld, en ook de agrarische sector doet het goed. In deze sectoren zijn bedrijven relatief groot, en juist grotere bedrijven zijn optimistisch over de toekomst. Een ander beeld zien we in de horeca en de detailhandel, sectoren die traditioneel afhankelijk zijn van de consument. Daar vallen naar verwachting ook dit jaar klappen: de volumes dalen er nog en bijvoorbeeld in de horeca neemt het aantal faillissementen toe. Gemiddeld genomen staat het midden- en kleinbedrijf er op dit moment in Nederland dan ook minder goed voor dan de grotere bedrijven. Al met al zorgt de aantrekkende productie ervoor dat steeds meer bedrijven langzaamaan hun capaciteit tekort zien schieten. Daarom gaan ze weer investeren. In 2014 levert dit naast de export een belangrijke bijdrage aan de economische groei. Hoe staan Nederlandse consumenten ervoor? Gevraagd naar hun oordeel over de eigen financiële situatie zijn Nederlandse consumenten nog altijd behoorlijk som-