De bovenstaande documenten maken integraal onderdeel uit van dit besluit.

Transcriptie

1 Afdeling Vergunningverlening en Handhaving ONTWERPBESLUIT Archimedeslaan 6 Postbus TH Utrecht Tel Fax Datum 24 juli 2012 Team Natuur en Landschap Nummer 80ABC5B7 Referentie De heer ing. P. Drost Uw brief van 19 maart 2012 Doorkiesnummer Uw nummer NR-U-B-385/RJJ-np Faxnummer Bijlagen 3 adres Peter.drost@provincie-utrecht.nl Onderwerp Vergunning art. 19d Natuurbeschermingswet 1998 obstakelverwijdering Elst, recreatieve voorzieningen Beslissing van Gedeputeerde Staten van Utrecht op de aanvraag vergunning artikel 19d, eerste lid van de Natuurbeschermingswet 1998, ontvangen op 20 maart 2012 van Boskalis en hierna te noemen aanvrager. I Besluit Wij hebben besloten aan Boskalis vergunning te verlenen voor het project obstakelverwijdering Elst onderdeel recreatieve voorzieningen, op grond van artikel 19d, eerste lid Natuurbeschermingswet 1998 onder de in bijlage 1 genoemde voorschriften. De bijlage maakt onlosmakelijk onderdeel uit van dit besluit. II Inwerkingtreding Dit besluit treedt in werking op de dag na bekendmaking door uitreiking of verzending aan de aanvrager. Tevens wordt een kennisgeving van het besluit geplaatst in een regionaal blad. III Omschrijving aanvraag De vergunningaanvraag bestaat uit de volgende gegevens en bescheiden: Aanbiedingsbrief aan GS van Utrecht, d.d. 19 maart 2012 referentienummer NR-U-B-385/RJJ-np; Een ingevuld formulier Aanvraag vergunning in het kader van de Natuurbeschermingswet 1998, model provincie Utrecht afdeling vergunningverlening met bijlage; Kaarten 4 Maatregelen Neder-Rijn: - kadastrale situatie Elst NR- TEK-KAD-252-2A d.d van het definitief ; - Topografische kaart met begrenzing plangebied en begrenzing N2000 gebied Uiterwaarden Neder-Rijn; - Definitief ontwerp NR-TEK-SIT-173-2A d.d Passende beoordeling Ruimte voor de Rivier uiterwaarden Neder-Rijn, Deelgebied steenfabriek Elst GM , revisie C4 d.d. 9 maart Aanpassing bijlage 1 passende beoordeling van 29 maart De bovenstaande documenten maken integraal onderdeel uit van dit besluit. Het provinciehuis is per openbaar vervoer vanaf Utrecht CS te bereiken via GVU-lijn 11 (richting De Uithof). Heeft u klachten? Provinciale klachtencommissie,

2 Het plangebied omvat de gronden van de voormalige Machinistenschool Elst en de steenfabriek bij Elst alsmede aanliggende onbebouwde percelen. Aan de westzijde wordt het plangebied begrensd door de grens met de gemeente Utrechtse Heuvelrug en aan de oostzijde door de Elster Buitenwaarden. De Neder- Rijn tot aan de grens met de gemeente Buren maakt eveneens deel uit van het plangebied. In figuur 1 is het plangebied weergegeven. Figuur 1: De globale begrenzing van het plangebied (rood gemarkeerd). Het voornemen is het obstakelvrij maken van een deel van de uiterwaarden bij Elst. Door het obstakelvrij maken wordt een bijdrage geleverd aan het behalen van de veiligheidsdoelstellingen voor de Nederrijn en wordt tegelijkertijd een impuls gegeven aan de ruimtelijke en natuurlijke kwaliteit. Kern van het voornemen is dat een fors deel van het steenfabrieksterrein en een beperkt deel van het terrein van de voormalige machinistenschool worden afgegraven. Daarnaast wordt de beleving van de rivier en uiterwaard geoptimaliseerd. Het plangebied Elst wordt na de inrichting betrokken bij de naastgelegen Amerongse Bovenpolder waardoor een groter aaneengesloten natuurgebied ontstaat. Tegelijkertijd wordt de ecologische verbinding tussen de Amerongse Bovenpolder en Elster Buitenwaarden versterkt en daarmee de verbinding tussen de Amerongse Bovenpolder en de Utrechtse Heuvelrug. Op het resterende deel van de terp van de voormalige steenfabriek zal een kleinschalige horecavoorziening als theetuin worden ontwikkeld. Deze theetuin is bij zeer hoog water niet bereikbaar. Aan de voet van de terp komt een passantensteiger. Hier is het mogelijk de waterkant te bereiken. Bij de steiger komen geen voorzieningen zoals licht. Aansluitend aan de terp komt aan de westkant een ooibos. Het ooibos helt van terphoogte naar maaiveld in westelijke richting en ligt in de stroomluwte van de terp. Het ooibos zal tevens dienst doen als hoogwatervluchtplaats voor grote grazers in het winterhalfjaar. De watergang die midden door het plangebied loopt wordt verbreed. De verbrede watergang wordt met een rietkraag aan de noordzijde ingericht, vergelijkbaar aan het profiel van de bestaande watergang. De terp is voor voetgangers en fietsers bereikbaar via een lange brug over de watergang en vervolgens een Ontwerpbesluit nr. 80ABC5B7 d.d. 24 juli

3 pad door een laaggelegen weide die ontstaat door het afgraven van het tasveld (steendrogerij) van de steenfabriek. Er komt een parkeervoorziening voor bezoekers nabij de provinciale weg met een capaciteit van dertig parkeerplaatsen. De parkeervoorziening is bedoeld voor wandelaars en bezoekers van de theetuin. De parkeervoorziening wordt ontsloten via de Oude Weg. Uit onderzoeken is gebleken dat dit de meest overzichtelijke en veilige ontsluiting is. Naast een toegangsweg voor voetgangers en fietsers is er een toegangsweg voorzien voor beheer en bevoorrading van de theetuin en voor hulpdiensten. Aangevraagd is om over de zomerkade, tussen De Opslag en de terp een voetpad (struinpad) en een fietspad te mogen aanleggen. In de brief van april 2012 schrijft de heer D.J. Zwemmer van Boskalis : De ligging van het fietspad is identiek aan die van het wandelpad. U kunt uitgaan van realisatie in halfverharding en een breedte van 2,5 meter, inclusief wandelfunctie. De wens van diverse partijen is om op termijn een wandelroute van het veer Elst naar het Amerongse veer te realiseren. De zomerkade wordt beperkt verlaagd. De overstromingsfrequentie van het achterliggende gebied neemt echter niet toe. De maatregel resulteert dus niet in het vaker overstromen van het gebied achter de zomerkade (met name Amerongse Bovenpolder en Elster Buitenwaarden), maar wel in een groter bergingsvolume in geval van overstroming. Aanwezige houtopstanden, veelal bestaande uit jonge opslag van wilg, worden gerooid ten behoeve van de maaiveldverlaging en doorstroming. Deze vergunningaanvraag heeft betrekking op alle recreatieve voorzieningen zoals de theetuin, passantensteiger, voet- en fietspad met lange brug naar de terp, toegangsweg en onverhard voetpad en half verhard fietspad over de zomerkade. Deze planonderdelen staan op de kaart met tekening NR-TEK- SIT-173-2A d.d Voor de rivierverruimende maatregelen is een vergunning artikel 19d Natuurbeschermingswet aangevraagd bij het ministerie van EL&I. IV Procedure. Het verzoek van Boskalis voor de vergunning artikel 19d Natuurbeschermingswet voor het project obstakelverwijdering Elst is ontvangen op 20 maart 2012 bij de provincie Utrecht. De vergunningaanvraag is afgehandeld overeenkomstig het bepaalde in afdeling 3.4 van de Algemene wet bestuursrecht. Voor dit project is tevens een aanvraag in het kader van de Natuurbeschermingswet 1998 ingediend bij de minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (hierna de minister ). De minister is op grond van artikel 2 onder e en p van het Besluit Vergunningen Natuurbeschermingswet 1998 bevoegd gezag voor de maatregelen die nodig zijn voor de werking van de hoofdwateren in de zin van de Waterwet. In dit project worden de zomerkade in het plangebied afgegraven en wordt in de uiterwaard het maaiveld op een aantal plaatsen verlaagd. Coördinatieregeling Bij de voorbereiding van de besluiten die nodig zijn voor de uitvoering van de maatregelen bij het project Ruimte voor de Rivier is gekozen voor toepassing van de provinciale en een gemeentelijke coördinatieregeling bedoeld in de artikelen 3.30 en 3.33 Wet ruimtelijke ordening (Wro). De bedoeling van de voorgenoemde coördinatie is, om de voorbereiding en bekendmaking van de besluiten in één of meerdere clusters gecoördineerd te laten plaatsvinden. Dit heeft bovendien tot gevolg dat Gedeputeerde Staten van andere bestuursorganen, tenzij dit een bestuursorgaan van het Rijk is, de medewerking kunnen vorderen, die voor het welslagen van de coördinatie nodig is. Het toepassen van genoemde coördinatieregeling heeft mede tot doel dat de bekendmaking van besluiten, de gelegenheid tot het naar voren brengen van zienswijzen daarop, respectievelijk het indienen van beroep daartegen voor de verschillende besluiten gelijktijdig plaats vindt. Crisis- en herstelwet In het Besluit Uitvoering Crisis- en herstelwet, tweede tranche, is besloten dat alle projecten ter uitvoering van de Planologische Kernbeslissing Ruimte voor de Rivier onder de Crisis- en herstelwet vallen. Gezien Ontwerpbesluit nr. 80ABC5B7 d.d. 24 juli

4 het grote maatschappelijke belang van de projecten is een snelle realisatie wenselijk. (Crisis- en herstelwet, bijlage I, artikel 7.5). Dit betekent onder meer dat: de Raad van Staten binnen 6 maanden beslist op beroep; relativiteitsvereiste geldt: geschonden norm moet dienen om de belangen van benadeelde te beschermen; geen pro forma beroep meer ingesteld kan worden: het beroepschrift moet binnen de termijn worden ingediend; decentrale overheden geen beroep kunnen instellen. Zienswijze Wanneer u opmerkingen heeft over het ontwerpbesluit kunt u zienswijzen indienen. De voorbereiding van het besluit geschiedt overeenkomstig afdeling 3.4 van de Algemene wet bestuursrecht. Toepassing van afdeling 3.4 Awb betekent dat het ontwerpbesluit zal worden gepubliceerd, in dit geval door de provinciale coördinator. De stukken liggen zes weken ter inzage van 9 augustus 2012 tot en met 19 september 2012 en gedurende die periode kunnen door een ieder (schriftelijk of mondeling) zienswijzen worden ingediend. Schriftelijke zienswijzen met betrekking tot dit ontwerpbesluit kunnen worden ingediend bij de Afdeling Vergunningverlening en Handhaving van de provincie Utrecht, t.a.v. de heer K.H. van Rooijen, Postbus 80300, 3508 TH Utrecht of mailen naar koen.van.rooijen@provincieutrecht.nl. Graag onder vermelding van Zienswijze project Ruimte voor de Rivier. Vergeet daarbij niet uw naam en adresgegevens te vermelden. U kunt uw mondelinge zienswijze indienen vóór het einde van de ter inzage periode. U dient hiervoor telefonisch een afspraak te maken met de heer K.H. Van Rooijen van de provincie Utrecht, afdeling Vergunningverlening op telefoonnummer De aanvraag met bijbehorende stukken en het ontwerpbesluit hebben gedurende 6 weken ter inzage gelegen en een ieder is in de gelegenheid gesteld zienswijzen ten aanzien van de aanvraag en het ontwerpbesluit kenbaar te maken. Gelet op het bepaalde in artikel 2 lid 5 Natuurbeschermingswet 1998 zullen wij per brief Gedeputeerde Staten van de provincie Gelderland verzoeken in te stemmen met dit ontwerpbesluit. Naar aanleiding van de aanvraag en het ontwerpbesluit zijn totaal X zienswijzen ingebracht. V Wettelijk kader Natuurbeschermingswet 1998 Artikel 19d, lid 1, Natuurbeschermingswet 1998 bepaalt dat het verboden is zonder vergunning, of in strijd met aan die vergunning verbonden voorschriften of beperkingen, projecten te realiseren onderscheidenlijk te verrichten die gelet op de instandhoudingsdoelstelling de kwaliteit van de natuurlijke habitats en de habitats van soorten in een op grond van artikel 10a, eerste lid, van de wet aangewezen gebied kunnen verslechteren of een significant verstorend effect kunnen hebben op de soorten waarvoor het gebied is aangewezen. Zodanige projecten of andere handelingen zijn in ieder geval, projecten of handelingen die de natuurlijke kenmerken van het desbetreffende gebied kunnen aantasten. VI Natura 2000 gebied Uiterwaarden Neder-Rijn De Uiterwaarden Neder-Rijn (gebied nummer 66) zijn reeds in 2000 aangewezen als Vogelrichtlijngebied bij besluit van 24 maart 2000 (N/2000/339, staatscourant, nr. 65) en gewijzigd bij besluit van de minister van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij d.d. 25 april 2003 No. DN. 2002/1466. Een gedeelte in de Amerongse Bovenpolder is aangewezen als Habitatrichtlijngebied. Voor het Natura 2000 gebied Uiterwaarden Neder-Rijn heeft de minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) een Ontwerpbesluit Uiterwaarden Neder-Rijn vastgesteld welke van 11 september tot 22 oktober 2008 ter inzage heeft gelegen. Het gebied bestaat uit de uiterwaarden van de rivier en beslaat een oppervlakte van circa 3257 ha. Met het wijzigingsbesluit wordt het gehele winterbed van dijk tot dijk, met uitzondering van het gedeelte van de Ontwerpbesluit nr. 80ABC5B7 d.d. 24 juli

5 rivier buiten de kribvakken en met uitzondering van enkele deelgebieden in het winterbed, aangewezen als speciale beschermingszone in de zin van artikel 4, eerste en tweede lid, van de Vogelrichtlijn. De speciale beschermingszone Uiterwaarden Neder-Rijn bestaat uit de uiterwaarden van de Neder-Rijn tussen Renkum en Wijk bij Duurstede. De rivier vormt een dynamisch systeem, een samenspel tussen natuurlijke processen en menselijk ingrijpen. De Neder-Rijn moet in perioden met hoge rivierafvoer 1/6 van de Rijnafvoer voor haar rekening nemen. In perioden met lage rivierafvoer wordt het water op peil gehouden door de stuw bij Amerongen. De rivierbedding heeft een breedte van 200 tot 250 meter. Het winterbed varieert in breedte van 500 meter bij Rhenen tot maximaal twee kilometer bij Amerongen. Karakteristiek voor dit rivierenlandschap is de overgang naar de hogere gronden, de stuwwal van de Utrechtse Heuvelrug en de Veluwe. Enkele voorbeelden zijn de Blauwe Kamer onder aan de Grebbeberg, de Elster buitenwaarden die grenst aan Plantage Willem III en de Amerongse Bovenpolder aan de voet van de Amerongse Berg. Hier liggen op de overgangen restanten van hardhoutooibossen. De uiterwaarden zijn gevarieerd in breedte en hoogteligging. De uiterwaarden bestaan voornamelijk uit graslanden, afgewisseld met enkele akkers, meidoornhagen, knotwilgen, bosjes, moerasgebiedjes, ontgrondingsgaten, geïsoleerde oude riviertakken en nieuwe, aangetakte nevengeulen. Door kwel vanuit de hogere gronden is het water in poelen en plassen in de uiterwaarden van goede kwaliteit. Het zijn geaccidenteerde terreinen met hoge, droge ruggen en vochtige laagten die incidenteel geïnundeerd worden. Het deel van de Amerongse Bovenpolder dat is aangewezen onder de Habitatrichtlijn bevat een hoge uiterwaard waar soortenrijke glanshaverhooilanden voorkomen. Algemene doelen Behoud van de bijdrage van het Natura 2000-gebied aan de biologische diversiteit en aan de gunstige staat van instandhouding van natuurlijke habitats en soorten binnen de Europese Unie. Behoud van de bijdrage van het Natura 2000-gebied aan de ecologische samenhang van het Natura 2000 netwerk zowel binnen Nederland als de Europese Unie. Behoud en waar nodig herstel van de ruimtelijke samenhang met de omgeving ten behoeve van de duurzame instandhouding van de in Nederland voorkomende natuurlijke habitats en soorten. Behoud en waar nodig herstel van de natuurlijke kenmerken en van de samenhang van de ecologische structuur en functies van het gehele gebied voor alle habitattypen en soorten waarvoor instandhoudingsdoelstellingen zijn geformuleerd. Behoud of herstel van gebiedsspecifieke ecologische vereisten voor de duurzame instandhouding van de habitattypen en soorten waarvoor instandhoudingsdoelstellingen zijn geformuleerd. Kernopgaven (Bron concept-gebiedendocument Uiterwaarden Neder-Rijn) 3.10 Grasetende watervogels: Behoud voldoende slaapplaatsen- en foerageer-terreinen voor ganzen, kleine zwanen A037 en smienten A Plas-dras situaties: Behoud en uitbreiding areaal van plas-dras situaties en ondiep water voor eenden, kwartelkoning A122, porseleinhoen A119 en steltlopers Droge graslanden: Kwaliteitsverbetering en uitbreiding van glanshaver- en vossestaarthooilanden (glanshaver) H6510 subtype A Droge hardhoutooibossen: Ontwikkeling droge hardhoutooibossen H91F0: groter oppervlakte en kwaliteitsverbetering. Instandhoudingsdoelen In onderstaande tabel zijn de habitattypen en soorten weergegeven waarvoor het Natura 2000-gebied Uiterwaarden Neder-Rijn is aangewezen. Ontwerpbesluit nr. 80ABC5B7 d.d. 24 juli

6 Tabel 1: Instandhoudingsdoelen Uiterwaarden Neder-Rijn (bron: Gebiedendocumenten Uiterwaarden Neder-Rijn). Ontwerpbesluit nr. 80ABC5B7 d.d. 24 juli

7 In onderstaande figuur is de begrenzing van het Natura 2000-gebied Uiterwaarden Neder-Rijn weergegeven ter hoogte van het plangebied. Het plangebied ligt aan de noordzijde van de Neder-Rijn onder Elst. Figuur 2: Overzicht begrenzing Natura 2000-gebied Uiterwaarden Neder-Rijn (geel) ter hoogte van het plangebied (rood omlijnd. De Elster Buitenwaard De Elster Buitenwaard ligt tussen Remmerden en Elst. De Elster Buitenwaard heeft een oppervlakte van circa 156 ha. Mede door de activiteiten van de steenfabrieken van Remmerden en Elst is een groot deel van de Elster Buitenwaard afgegraven voor de kleiwinning. Hierdoor is de rijkdom aan flora, fauna en geomorfologische vormen sterk verminderd. Het centrale deel van deze uiterwaard is een belangrijk overwinteringsgebied voor Gans, Wulp en Smient en een belangrijke sociale slaapplaats voor Grutto, Wulp, Scholekster, Gans en Kievit. (de Utrechtse uiterwaarden van Neder-Rijn en Lek, samenvattend rapport nummer 78, Provinciale Waterstaat van Utrecht, juni 1988). De uiterwaarden worden gekenmerkt door een grote mate van openheid. Voor zover het plangebied ligt binnen de grenzen van het Natura 2000-gebied Uiterwaarden Neder-Rijn betreft het Vogelrichtlijngebied. Binnen het plangebied gelden dus uitsluitend de instandhoudingsdoelen, inclusief uitbreidingsdoelen, voor de Vogelrichtlijnsoorten. Het plangebied heeft een oppervlakte van ruim 20 ha. Uit de Groenatlas van de provincie Gelderland blijkt dat in enkele kilometerhokken waarin het plangebied ligt de kwalificerende broedvogelsoorten Porseleinhoen en Kwartelkoning voorkomen. Uit het veldonderzoek dat in het plangebied is uitgevoerd, is echter gebleken dat zowel de Kwartelkoning als de Porseleinhoen momenteel niet in het plangebied zelf broeden maar in andere delen van de kilometerhokken buiten het plangebied. Enkele verruigde graslanden en oevers van watergangen vormen wel potentieel leefgebied voor beide soorten. Tijdens het veldonderzoek zijn enkele waarnemingen van IJsvogels in het plangebied gedaan. Nestplaatsen zijn niet gevonden, maar zijn ook niet altijd goed vast te stellen. Naar verwachting broedt de ijsvogel wel in het plangebied. Ontwerpbesluit nr. 80ABC5B7 d.d. 24 juli

8 Oranjewoud heeft in de natuurtoets die ze in 2009 voor het gebied hebben uitgevoerd geconcludeerd dat in het deelgebied Elst geen of zeer weinig ruimte is voor water- en wintervogels waarvoor de uiterwaarden van de Neder-Rijn als Natura 2000-gebied zijn aangewezen. Naar verwachting komen alleen incidenteel exemplaren van de Grauwe gans en Kolgans voor in het gebied. Dit zijn beide kwalificerende niet-broedvogels. De inrichting van het plangebied De onderstaande tekst is ontleend aan de passende beoordeling deelgebied Elst van 9 maart De inrichtingswerkzaamheden in het plangebied zullen leiden tot een tijdelijke verstoring van kwalificerende soorten die momenteel in het gebied voorkomen. Met name het verhoogde steenfabrieksterrein wordt vergraven met behulp van graafmachines. Daarnaast worden watergangen verbreed en aangelegd, wordt een poel aangelegd met daar omheen een oeverzwaluwwand, ijsvogelwand en vleermuiskelder en wordt ooibos aangelegd. Momenteel is alleen de IJsvogel in het gebied aanwezig als kwalificerende broedvogelsoort. Voor deze soort geldt dat een groot deel van het leefgebied wordt ontzien door de inrichtingswerkzaamheden. Nestplaatsen zullen voorafgaand aan de werkzaamheden worden opgespoord en waar mogelijk gespaard blijven. Werkzaamheden rond nestplaatsen zullen niet in het broedseizoen worden uitgevoerd, zodat broedende ijsvogels niet zullen worden verstoord. Voor overige soorten broedvogels geldt dat ze momenteel niet in het gebied aanwezig zijn en derhalve niet verstoord kunnen worden tijdens de inrichtingswerkzaamheden. Verder kunnen incidenteel exemplaren van de Grauwe gans en Kolgans als niet-broedvogel in het gebied voorkomen, hoewel het plangebied momenteel niet bijzonder geschikt is als leefgebied voor kwalificerende niet-broedvogels (Oranjewoud 2009). In het plangebied is versnipperd 2,6 ha aan (natuur)grasland aanwezig dat door Kolgans en Grauwe gans gebruikt kan worden als foerageergebied in het najaar en in de winterperiode. In de uiterwaarden van de Neder-Rijn is ruim voldoende opvangcapaciteit voor grasetende watervogels aanwezig, waardoor van een significante verstoring geen sprake is. Voor overige soorten niet-broedvogels geldt dat ze momenteel niet in het gebied aanwezig zijn en derhalve niet verstoord kunnen worden tijdens de inrichtingswerkzaamheden. Theehuis Op de terp van het voormalige steenfabrieksterrein is een theehuis gepland waar fietsers en wandelaars gebruik van kunnen maken. De locatie van dit theehuis vormt momenteel geen (potentieel) geschikt leefgebied voor kwalificerende Vogel- of Habitatrichtlijnsoorten. Op de locatie staat momenteel een steenfabriek. Als gevolg van de economische activiteiten op het fabrieksterrein is er momenteel al sprake van verstoring in dit deel van het plangebied. Het theehuis leidt derhalve niet tot een extra verstoring van kwalificerende (broed)vogelsoorten ten opzichte van de huidige situatie. Passantensteiger De passantensteiger ligt ten zuidoosten van de terp van het steenfabrieksterrein. De locatie van de passantensteiger vormt momenteel geen (potentieel) geschikt leefgebied voor kwalificerende Vogel- of Habitatrichtlijnsoorten. Als gevolg van de (voormalige) economische activiteiten en de huidige sloopwerkzaamheden op het steenfabrieksterrein, is er in de huidige situatie al sprake van verstoring in dit deel van het plangebied. De passantensteiger leidt derhalve niet tot een extra verstoring van kwalificerende (broed)vogelsoorten ten opzichte van de huidige situatie. Parkeerplaats De aanleg van een kleine parkeerplaats langs de N225 leidt niet tot extra verstoring in het plangebied. De parkeerplaats valt namelijk volledig binnen de huidige verstoringsafstand van de N225 en de Fabrieksweg. De parkeerplaats leidt derhalve niet tot een extra verstoring van kwalificerende (broed)vogelsoorten ten opzichte van de huidige situatie. Wandel - en fietspaden In het plangebied is een half verhard fietspad gepland over de zomerkade, dat bereikbaar is vanaf de weg De Opslag oostelijk van het plangebied, zodat vanuit het dorp Elst een rondje langs de terp is te fietsen. Over de zomerkade komt tevens een voetpad die een schakel vormt in de door diverse partijen gewenste wandelroute van veer tot veer. In het plangebied komt momenteel de kwalificerende broedvogelsoort IJsvogel voor. Het fiets- en wandelpad langs de zuidrand van het gebied ligt op circa 40 m van een Ontwerpbesluit nr. 80ABC5B7 d.d. 24 juli

9 waarnemingslocatie van de IJsvogel (Oranjewoud, 2009). Het grootste gedeelte van het potentiële leefgebied van de IJsvogel (oppervlaktewater en steile oevers) in het plangebied blijft ongestoord (circa 78%). De onverstoorde delen van het plangebied bieden ruim voldoende (potentieel) leefgebied voor de IJsvogel om er te kunnen leven. Ten opzichte van de totale oppervlakte aan potentieel geschikt leefgebied voor de IJsvogel dat in het Natura 2000-gebied Uiterwaarden Neder-Rijn aanwezig is, betreft het een te verwaarlozen oppervlakte. Bovendien valt de nieuw aan te leggen ijsvogelwand buiten de verstoringscontour van de fiets/wandelpaden, waardoor geen sprake is van verstoring van de (toekomstige) nestlocatie. Voor de overige kwalificerende broedvogelsoorten die momenteel niet in het plangebied voorkomen maar zich in de toekomst mogelijk in het plangebied kunnen vestigen, geldt het volgende: Oeverzwaluw De nieuw aan te leggen oeverzwaluwwand valt buiten de verstoringscontour van de fiets- / wandelpaden, waardoor geen sprake is van verstoring van de (toekomstige) nestlocatie. Er blijft circa 1,3 ha aan onverstoord water en oevers in het plangebied aanwezig, uitgaande van een verstoringsafstand van 100 m. Oeverzwaluwen foerageren bovendien op grote afstand van hun nestlocatie en zijn relatief mobiel, waardoor ze gemakkelijk kunnen uitwijken naar onverstoord gebied rondom het plangebied. De aanleg van fiets- / wandelpaden in het plangebied leidt derhalve met zekerheid niet tot een significante verstoring van de oeverzwaluw. Porseleinhoen Voor het Porseleinhoen blijft er circa 1,3 ha* onverstoord water en moerasachtige oevers aanwezig, uitgaande van een verstoringsafstand van 100 m. Met name het terrein van de Machinistenschool Elst, wat in het Koepelplan bij het concept Natura 2000 Beheerplan Rijntakken wordt aangeduid als locatie met potenties voor het realiseren van de herstelopgave voor het Porseleinhoen. In dit deel van het plangebied worden plas-dras-situaties gecreëerd, natuurvriendelijke oevers aangebracht en wordt nat grasland aangelegd. Dit zal per saldo leiden tot een aanzienlijke verbetering van het areaal aan leefgebied voor het Porseleinhoen ten opzichte van de huidige situatie. Bovendien valt de steenfabriek als verstoringsbron in het terrein van de machinistenschool weg, waardoor er per saldo sprake is van minder verstoring in het gebied ten opzichte van de huidige situatie. Alleen in het oostelijk deel van het plangebied zal als gevolg van de aanleg van het fiets/wandelpad sprake zijn van meer verstoring ten opzichte van de huidige situatie. Hier is voornamelijk bloemrijk grasland gepland, wat niet geschikt is als leefgebied voor het Porseleinhoen. Van een significante verstoring van het Porseleinhoen is volgens de aanvrager derhalve geen sprake. Het standpunt van de provincie Utrecht staat in paragraaf VII Motivering. Kwartelkoning Voor de Kwartelkoning blijft er circa 4 ha* onverstoord bloemrijk, natuurlijk en nat grasland aanwezig, uitgaande van een verstoringsafstand van 200 m. Dit is ruim voldoende voor een paartje Kwartelkoningen om zich in het plangebied te kunnen vestigen. Bovendien wordt het plangebied in Elst in het Koepelplan bij het concept Natura 2000 Beheerplan Rijntakken niet aangeduid als locatie met potenties voor het realiseren van de herstelopgave voor de Kwartelkoning. Van een significante verstoring van de Kwartelkoning is derhalve volgens de aanvrager geen sprake. Het standpunt van de provincie Utrecht staat in paragraaf VII Motivering. * oppervlakte aangepast op basis van gegevens aangeleverd door de aanvrager op 29 maart Ontwerpbesluit nr. 80ABC5B7 d.d. 24 juli

10 VII Motiveringen Als gevolg van het afgraven en inrichten van het steenfabrieksterrein en het terrein van de voormalige machinistenschool wordt het totale areaal water, oever, nat grasland, bloemrijk grasland en natuurlijk grasland vergroot. Hiermee wordt tevens de verbinding tussen de Elster Buitenwaard en Amerongse Bovenpolder hersteld. Dit heeft een positief effect op de instandhoudingsdoelen. De recreatieve voorzieningen zoals de theetuin, passantensteiger, voet- en fietspad met lange brug naar de terp, toegangsweg en voetpad en half verhard fietspad over de zomerkade kunnen leiden tot verstoring van vogels. Op ons verzoek heeft de Grontmij in de passende beoordeling steenfabriek Elst de volgende verstoringsafstanden (alertheidsafstanden) gehanteerd voor vrij zichtbare wandelaars.. Niet soort broedvogels broedvogels verstoringsafstand in m IJsvogel x 50 Meerkoet x 50 Kievit x 50 Nonnetje x 100 Fuut x 100 Aalscholver x 100 Smient x 100 Pijlstaart x 100 Grutto x 100 Wulp x 100 Porseleinhoen x 100 Oeverzwaluw x 100 Kleine zwaan x 200 Kwartelkoning x 200 Kolgans x 200 Grauwe gans x 200 Krakeend x 200 Slobeend x 200 Tafeleend x 200 Kuifeend x 200 Tabel 2 vogels in de Uiterwaarden Neder-Rijn met verstoringsafstanden voor vrij zichtbare wandelaars. Natuurtype Opp. potentieel leefgebied m2 Opp. huidig verstoord m2 Opp. Extra verstoord m2 Opp. Onverstoord gebied m2 water + oever nat grasland bloemrijk grasland natuurlijk grasland Totaal Tabel 3 oppervlakte leefgebied bij verstoringsafstand (alertheidsafstanden) van 100 m. Ontwerpbesluit nr. 80ABC5B7 d.d. 24 juli

11 Natuurtype Opp. potentieel leefgebied m2 Opp. huidig verstoord m2 Opp. Extra verstoord m2 Opp. Onverstoord gebied m2 water + oever nat grasland bloemrijk grasland natuurlijk grasland Totaal Tabel 4 oppervlakte leefgebied bij verstoringsafstand (alertheidsafstanden) van 200 m. In onderstaande 3 kaarten zijn rondom de recreatieve voorzieningen met een arcering de verstoorde gebieden aangegeven bij verstoringsafstanden van 50, 100 en 200 m. Figuur 3 Verstoorde en onverstoorde gebieden voor de verstoringsafstanden 50, 100 en 200 m. Ontwerpbesluit nr. 80ABC5B7 d.d. 24 juli

12 De bovenstaande tabellen 2 en 3 en figuur 3 zijn op ons verzoek door de Grontmij op 29 maart 2012 aangepast, omdat de gepresenteerde oppervlakten verstoord en onverstoord gebied niet correct bleken. De hoofdstukken 5 (Effectbeschrijving en beoordeling) en 6 (Conclusie) in de Passende beoordeling van 9 maart 2012 zijn derhalve niet aangepast op deze laatste gegevens. Het totale plangebied Elst heeft een oppervlakte van ruim 20 ha. Een deel van het plangebied ligt buiten de begrenzing van het Natura 2000 gebied Uiterwaarden Neder-Rijn. Dit betreft het voormalige steenfabrieksterrein en het terrein van de voormalige machinistenschool. Delen van deze terreinen worden straks afgegraven en ingericht als water en oever, natuurlijk grasland en bloemrijk grasland. De verstoringszone rondom de theetuin, passantensteiger, voet- en fietspad met lange brug naar de terp en de toegangsweg is relatief compact, omdat deze recreatieve voorziening geclusterd liggen. De parkeerplaats, theetuin en de paden tussen deze voorzieningen liggen buiten de begrenzing van het Natura 2000-gebied uiterwaarden Neder-Rijn. De verstoringszones hiervan liggen deels binnen de begrenzing van het Natura 2000 gebied. Het te realiseren wandel- en fietspad over de zomerkade en de verstoringszones liggen binnen de grenzen van het Natura2000 gebied. Wij onderschrijven de conclusies uit de Passende beoordeling deelgebied Elst voor wat betreft de broedvogels IJsvogel en Oeverzwaluw en alle niet broedvogelsoorten uit het ontwerp aanwijzingsbesluit Uiterwaarden Neder-Rijn (tabel 2). De te realiseren recreatieve voorzieningen in het plangebied Elst zullen voor deze soorten niet leiden tot een significant negatief effect. Bij de uitvoering van de werkzaamheden en de inrichting van het plangebied dient steeds rekening gehouden te worden met de voor dat seizoen op die locatie geldende beperkingen ten gunste van de soorten waarvoor het gebied is aangewezen (voorschrift 7). Beoordeling Kwartelkoning en Porseleinhoen Voor de Kwartelkoning (verstoringsafstand 200 m) is potentieel ruim 17 hectare nat, bloemrijk en natuurlijk grasland in het plangebied aanwezig. Hiervan is in de huidige situatie circa 11 ha onverstoord. Na de ontwikkeling van de voorgenomen activiteiten blijft iets minder dan 4 ha onverstoord nat, bloemrijk en natuurlijk grasland over. Voor de Porseleinhoen (verstoringsafstand 100 m) is potentieel circa 2,8 ha water en oever in het plangebied aanwezig. Dit oppervlak is in de huidige situatie onverstoord. Na ontwikkeling van de voorgenomen activiteit blijft circa 1,3 ha onverstoord water en oever over. Als gevolg van het gebruik van een wandel- / fietspad over de zomerkade wordt een aanzienlijk deel van het potentieel broed- en foerageerbiotoop van Kwartelkoning en Porseleinhoen verstoord. Voor deze soorten is een uitbreidingsdoelstelling opgenomen in het ontwerp aanwijzingsbesluit Uiterwaarden Neder-Rijn. De afgelopen jaren liggen het aantal broedparen ver (< 20%) onder de instandhoudingsdoelstelling. Uit SOVON publicaties op internet m.b.t. de Kwartelkoning blijken de volgende aantallen Kwartelkoningen te zijn waargenomen in het Natura2000 gebied Uiterwaarden Neder-Rijn. Ontwerpbesluit nr. 80ABC5B7 d.d. 24 juli

13 Jaar Aantal Kwartelkoning* deelgebied Amerongse Bovenpolder Amerongse Bovenpolder Bovenste polder onder Wageningen Tabel 5. Waargenomen aantallen Kwartelkoning in het Natura 2000 gebied Uiterwaarden Neder-Rijn. *Betreft aantal waargenomen roepende mannetjes Kwartelkoning. In de Passende beoordeling van het deelgebied Elst is naar ons oordeel ten onrechte geen of onvoldoende rekening gehouden met de uitbreidingsdoelstellingen voor de Kwartelkoning (40 broedpaar) en Porseleinhoen (10 broedpaar). Het nieuw aan te leggen wandel- en fietspad over de zomerkade veroorzaakt door de lengte (500 m) en ligging in het plangebied een relatief groot areaal verstoord gebied. biotoop kwartelkoning oppervlakte totaal m2 onverstoorde opp. m2 verstoorde opp. m2 % verstoord Nat grasland bloemrijk grasland natuurlijk grasland biotoop kwartelkoning Tabel 6 verstoord en onverstoord gebied Kwartelkoning (verstoringsafstand 200 m). biotoop oppervlakte totaal onverstoorde opp. verstoorde opp. % Porseleinhoen m2 m2 m2 verstoord water + oever Tabel 7 verstoord en onverstoord gebied Porseleinhoen (verstoringsafstand 100 m). Het areaal verstoord potentieel geschikt biotoop voor Kwartelkoning is ruim 13,4 ha en voor Porseleinhoen circa 1,6 ha. Omdat wij wel instemmen met de theetuin, passantenhaven, parkeerplaats en wandel- en fietspad tussen theetuin en parkeerplaats, zou circa 55% van het potentiële leefgebied van de Porseleinhoen en circa 77 % van het potentiële leefgebied van de Kwartelkoning binnen het plangebied Elst worden verstoord. Dit is uit oogpunt van de Natuurbeschermingswet niet aanvaardbaar omdat er dan naar ons oordeel sprake is van significante verstoring. Alleen in geval van dwingende redenen van groot openbaar belangen kan na een ADC toets onder voorwaarden worden ingestemd met projecten die een significant negatief effect hebben. De aanleg van een wandel- of fietspad is geen dwingende reden van groot openbaar belang. De ADC-toets houdt in een onderzoek naar Alternatieven, het aantonen van een dwingende reden van groot openbaar belang, waaruit blijkt dat deze activiteit uitgevoerd moet worden en Compensatie van verloren gaande waarden. Als uit het uitgevoerde effectenonderzoek blijkt dat, als gevolg van uitvoering van de activiteit, significante negatieve effecten niet kunnen worden uitgesloten en als met mitigerende maatregelen significante negatieve effecten toch onoverkomelijk zijn, dan kan alleen nog vergunning worden verleend na de ADC-toets. Kan de activiteit zodanig worden aangepast of kunnen mitigerende maatregelen worden opgenomen, zodat de effecten niet meer (in die mate) optreden, dan hoeft een ADC-toets niet plaats te vinden. Niet altijd kan voorkomen worden dat significante negatieve effecten optreden. Dan zal de ADC toets doorlopen moeten worden. Een fietspad over de zomerkade zal om dezelfde redenen als het wandelpad teveel verstoring geven voor het gebied. De verstoringsafstanden van wandelaars en fietsers zijn gelijk. Een fietspad kan daarom wat de provincie Utrecht betreft onder de zelfde voorwaarden worden vergund dan een wandelpad, al neemt door een toenemende intensiteit van het gebruik van een wandel- en fietspad de mate van verstoring toe. Ontwerpbesluit nr. 80ABC5B7 d.d. 24 juli

14 Het Utrechts Landschap is als toekomstige beheerder geen voorstander van een fietspad. Ook zijn de gelden voor aanleg en beheer van het fietspad nog niet beschikbaar. Naar ons oordeel kan nu niet met zekerheid worden gezegd dat de instandhoudingsdoelen inclusief uitbreidingsdoelen voor Kwartelkoning en Porseleinhoen in het Natura 2000 gebied Uiterwaarden Neder- Rijn gehaald worden. Op basis van de beschikbare informatie zijn wij van oordeel dat nu voor de aanleg en het gebruik van het wandel- en fietspad over de zomerkade bij Elst alleen een vergunning Natuurbeschermingswet kan worden verleend onder de volgende voorwaarden: Het wandel- en fietspad over de zomerkade is gedurende het hele jaar verboden voor honden hetgeen aan beide zijden van het pad wordt aangegeven op de openstellingsborden. Het wandel- en fietspad over de zomerkade dient te worden afgesloten gedurende het broedseizoen van de Kwartelkoning en Porseleinhoen. Het broedseizoen is van half april tot eind augustus. Wanneer met voldoende zekerheid kan worden aangetoond dat de uitbreidingsdoelstellingen voor Kwartelkoning en Porseleinhoen in andere deelgebieden van de Uiterwaarden Neder-Rijn, waaronder Tollewaard, Middelwaard en Doorwerthse waarden, gehaald worden zouden wij op verzoek van de aanvrager alsnog een vergunning voor het wandel- en fietspad over de zomerkade bij Elst kunnen verlenen zonder beperking aan de openstenstelling gedurende het broedseizoen. Voorschrift 9 van bijlage 1 kan in dat geval komen te vervallen. Deze gegevens ontbreken bij de aanvraag en zijn ook na onze brief aan de aanvrager van 12 april 2012, kenmerk 80ADDF39 niet aangeleverd. De aanvrager, Rijkswaterstaat en de provincies Gelderland en Utrecht zullen op zo kort mogelijke termijn onderzoeken of en zo ja waar in het Natura2000 gebied Uiterwaarden Neder-Rijn de instandhoudingsdoelen voor Kwartelkoning en Porseleinhoen gerealiseerd kunnen worden. Honden en met name loslopende honden kunnen vogels (en andere fauna) in ernstige mate verstoren. Toezicht en handhaving op een aanlijnverbod van honden blijkt in de praktijk moeilijk handhaafbaar. Wij hebben daarom, in samenspraak met de Stichting het Utrechts Landschap, besloten dat het wandelpad over de zomerkade gedurende het gehele jaar niet toegankelijk is voor honden. Dit hebben wij in bijlage 1 als voorwaarde opgenomen in deze vergunning. Conclusie Op basis van de beschikbare informatie komen wij tot de conclusie dat de voorgenomen aanleg en het gebruik van de in de aanvraag genoemde recreatieve voorzieningen niet zullen leiden tot significant verstorend effecten voor de instandhoudingsdoelen van het Vogelrichtlijngebied Uiterwaarden Neder- Rijn. Voor het wandel- en fietspad over de zomerkade worden om significant negatieve effecten te voorkomende voorwaarden opgenomen t.a.v. de openstelling. Het wandel- en fietspad over de zomerkade dient vooralsnog te worden afgesloten gedurende het broedseizoen van de Kwartelkoning en Porseleinhoen (het broedseizoen is van half april tot eind augustus). Het pad over de zomerkade is gedurende het hele jaar verboden voor honden, hetgeen aan beide zijden van het pad zal worden aangegeven op de openstellingsborden. Wij zijn van oordeel dat de maatregelen die in de voorschriften in bijlage1 zijn opgenomen afdoende zijn om significant verstorende effecten te voorkomen. Indien zich onvoorzien toch ongewenste effecten voordoen dan bieden de Natuurbeschermingswet 1998 en deze vergunning voldoende mogelijkheden om in te grijpen teneinde negatieve effecten met betrekking tot de doelen voor instandhouding te voorkomen. VIII Beroep Belanghebbenden kunnen binnen zes weken na de datum van de bekendmaking tegen dit besluit beroep instellen bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State, postbus 20019, 2500 EA 's- Gravenhage. Daarvoor is een griffierecht verschuldigd. Hoofdstuk 6 van de Algemene wet bestuursrecht en artikel 36 van de Wet op de Raad van State (algemene en bijzondere bepalingen over beroep) zijn van toepassing. Belanghebbenden die beroep hebben ingesteld, hebben de mogelijkheid een voorlopige voorziening te vragen bij de voorzitter van de Afdeling bestuursrechtspraak, indien gelet op de belangen onverwijlde spoed is vereist. Daarvoor is opnieuw een griffierecht verschuldigd. Titel 8.3 van de Awb is van toepassing. Ontwerpbesluit nr. 80ABC5B7 d.d. 24 juli

15 IX Verzending Dit besluit wordt verzonden aan de aanvrager van de vergunning: Boskalis, t.a.v. de heer D.J. Zwemmer, Postbus 4234, 3006 AE Rotterdam; Een afschrift van dit besluit is toegezonden aan: - Provincie Gelderland, t.a.v. de afdelingshoofd Vergunningverlening, Postbus GX Arnhem; - Rijkswaterstaat Oost-Nederland, District Rijn en Lek, t.a.v. P.A. van den Neste, Postbus AB Wageningen; - Rijkswaterstaat Directie Oost Nederland, t.a.v. de hoofdingenieur directeur, Postbus 9070, 6800 ED Arnhem; - Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden, t.a.v. dhr. H. Kosterman, Postbus 550, 3990 GJ Houten; - Stichting Het Utrechts Landschap, t.a.v. de heer M. Glastra, Postbus 121, 3730 AC De Bilt; - Stichting De Boom, p/a t Schoutenhuis, Postbus 13, 3930 EA Woudenberg; - Gemeente Rhenen, t.a.v. dhr. H. Bartelink, Postbus 201, 3910 AE Rhenen; - Ministerie van EL&I, Directie Regio en Ruimtelijke Economie, Vestiging West, t.a.v. de heer P.E.C. Kelderman, Postbus DC Utrecht; - Ministerie van EL&I, Directie Regio en Ruimtelijke Economie, Vestiging West, t.a.v. de heer J.J. Griep, Postbus 20401, 2500 EK Den Haag; - Provincie Utrecht, afdeling Vergunningverlening en Handhaving, t.a.v. de heer P. de Vries. Gedeputeerde Staten van Utrecht, namens hen, Mevrouw ir. A.M. van Oosterwyck, Teamleider team Natuur en Landschap, Afdeling Vergunningverlening Ontwerpbesluit nr. 80ABC5B7 d.d. 24 juli

16 Bijlage 1 Voorschriften verbonden aan het besluit van Gedeputeerde Staten van Utrecht d.d. 24 juli 2012, Afdeling Vergunningverlening, nr. 80ABC5B7 1. De vergunning is geldig tot 31 december Bij deze vergunning behoren de volgende tekeningen: - Definitief ontwerp NR-TEK-SIT-173-2A d.d , schaal 1:2000; 3. Van het begin van de werkzaamheden moet een week tevoren schriftelijk worden kennis gegeven aan Gedeputeerde Staten van Utrecht, Pythagoraslaan 101, Postbus 80300, 3508 TH Utrecht, door gebruik te maken van het formulier van bijlage Binnen één week na gereedkomen van de werkzaamheden moet hiervan schriftelijk kennis gegeven worden aan Gedeputeerde Staten van Utrecht, Pythagoraslaan 101, Postbus 80300, 3508 TH Utrecht. 5. De vergunning moet gedurende de uitvoering van de werkzaamheden op het terrein aanwezig zijn en op eerste vordering aan politie en aan de met toezicht op ontgrondingen belaste medewerkers worden getoond. 6. De houder van deze vergunning is verplicht de daartoe bevoegde en door de provincie Utrecht aangewezen toezichthoudende ambtenaren toegang te verschaffen tot zijn bedrijf, medewerking te verlenen en hulpmiddelen te verstrekken bij controle op de in deze bijlage gestelde voorwaarden en desgevraagd op eerste vordering inzage te geven in de met betrekking tot deze vergunning behorende bescheiden. 7. Met het uitvoeren van de werkzaamheden dient steeds rekening gehouden te worden met de voor dat seizoen op die locatie geldende beperkingen ten gunste van de soorten waarvoor het gebied is aangewezen. 8. Het wandel- en fietspad over de zomerkade is gedurende het hele jaar verboden voor honden hetgeen aan beide zijden van het pad wordt aangegeven op de openstellingsborden. 9. Het wandel- en fietspad over de zomerkade dient te worden afgesloten gedurende het broedseizoen van de Kwartelkoning en Porseleinhoen. Het broedseizoen is van half april tot eind augustus. 10. Nestplaatsen van de IJsvogel dienen voorafgaand aan de werkzaamheden te worden opgespoord en waar mogelijk gespaard blijven. Het is niet toegestaan werkzaamheden rond nestplaatsen uit te voeren in het broedseizoen, zodat broedende ijsvogels niet zullen worden verstoord. Ontwerpbesluit nr. 80ABC5B7 d.d. 24 juli

17 Bijlage 2 Definitief ontwerp NR-TEK-SIT-173-2A d.d , schaal 1:2000 (verkleind) Ontwerpbesluit nr. 80ABC5B7 d.d. 24 juli

18 Bijlage 3 Meldingsformulier start werkzaamheden vergunning art. 19 Natuurbeschermingswet 1998 Nummer vergunning: 80ABC5B7 datum vergunning: 24 juli 2012 Vergunninghouder: Boskalis Contactpersoon : tel De vergunninghouder zorgt er voor dat dit formulier tenminste één week voordat met de werkzaamheden wordt begonnen, ingevuld en ondertekend wordt opgestuurd of gefaxt naar onderstaande adressen. Gegevens van het werk: Startdatum werk: Mogelijke einddatum werk Bijzonderheden: Plaats en datum Naam en handtekening Opsturen of faxen naar beide provincies: Provincie Utrecht Afdeling Handhaving Postbus TH Utrecht Fax Tel Menno.Heil@provincie-utrecht.nl Ontwerpbesluit nr. 80ABC5B7 d.d. 24 juli