Ouwe-Dyk Seumerdyk. Jim sien in de toefoegde bijlage n tal fan bronnen met de letterlike tekst, wat hierover fonnen is.
|
|
|
- Frederik de Veen
- 4 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Ouwe-Dyk Seumerdyk Inlaiding Al jaren houwe ondersoekers naar de history fan t Bildt hur doende met de fraag: Waar t Bildt al eerder dan 1505 bedykt, en wanneer en hoe waar dat dan? Jim sien in de toefoegde bijlage n tal fan bronnen met de letterlike tekst, wat hierover fonnen is. Na de storms fan 1219 en 1287 worde drekst na deuze rampen met de anleg fan de hogere seedyk - Langstraat Bitgum (de 1e seedyk) begonnen. Derna folgden nag 3 seediken : (2e : 1505, Ouwe-Dyk, 3e : 1600 Nije-Dyk en 4e: 1715 Poldyk) De monniken fan Mariengaarde sloaten de seumerdyk die t se tussen Lidlum en Mariengaarde anlaiden an op de al anwezige Noorderdijk ten Oasten fan Ouwe-Syl (sien myn forige publikasy Monniken land op t Bildt) Deze seumerdyk motsten se steeds weer reparere en ferlêge fral na de storms fan 1219, 1287 en Ik sil jim weer metnimme deur de Bildtse geskidenis over deuze seumerdyk. 1
2 Fersakte kaai eand forig jaar (2012) Eand forig jaar worde in Ouwe-Syl de nije kaai anlaid lâns t Wechy (van Albadaweg) an e Westkant fan e faart. Hierfoor motst nageraden de nije anlegstaigers delset worre foor de boaten die t ok fia de Elfstedentochtroete Ouwe-Syl andoen kinne. Tidens t anbringen fan de damwanden is de faartswal bra fersakt. Wij (friendin Monique en ik) koierden der faak s lâns. Tuurlik hield ons die fersakkings ok doende. Der motst n swak plak sitte onder de grônd, de oorsaak laai niet alleen an de opperflakte. Ik fermoede dat der n ouwe dykdeurbraak op dat plak weest is, Monique saai op n gegeven moment, der mot dos n diepere oorsaak weze derfoor, motst dos s ondersoeke. Dat waar foor mij de trigger om dos weer de ouwe kaarten fan t Bildt te bekiken. Ik had nou dos ok n punt wer t ik my op richte kon.! En ja hoor, myn rais deur de geskiednis begint bij de T-splitsing an t eand fan de Monnikenbildtdyk (Oasterdyk) Ik kyk op e prekadastrale fan 1737 fan t statenregister (argyf fan deputeerde fan Frysland) Deuze kaart is al fanof des 2007 in t HISGIS fan de Fryske Akademy Hans Mol en metwerkers) te sien en te brúkken op internet ( Dut is doe met mooglik maakt deur t pionierswerk fan de Historise Perselen Projekten (HPP) Jim sien hier deuze kaart kombineerd met de kadasterkaart fan nou (de groene lyn is de lyn die t fanof hoek oasterdyk na de kaai trokken is naar de direkte omgeving fan de fersakte kaai ( t Bruchy over de Kaaifaart ant de ingang fan de ds. M. Mooystraat. En met dat ik die lyn soa trek over t Oud- Moentsy Bildt sien ik ineens een fan die eerste seumerdiken opdoemen foor myn ogen!. Der het namelik al in 1200 n seumerdyk laid, die t de monniken fan Mariengaarde dus al anlaid had. En deuze is deur de stormfloed in 1219 (St. Marcellisfloed ) bra bestookt en swaar beskadigd ok dêr in de noemde strook lâns de kaaifaart. t Meer draagbare sând is der diep fortspoeld, later is dat gat weer feerder anslibd met klaai, wat n feul mindere fundering is foor soa n nije kaai. De grônd is fan n dusdanige samenstelling, dat r deur t trilblok, wat brúkt is om de langere damwanden te plaatsen t ferskynsel thixotropie optrad. 2
3 De haakse kavels Maar hoe kon ik dan die seumerdyk sien? Ja dan mot je de haakse kavels in t landskap folge en der de dyk bij intekene : Hierbij hou je reken met de opeenfolgende groate stormsfloeden fan 1219 (st Marcellisfloed), 1287 (st Luciusfloed) en 1421 (Elisabethfloed) (sien weer myn publikasy Monnikenland op t Bildt) De seumerdiken binne dus in tiid in te delen: ant 1219 : Ontginning- fral Oud-Bildt, : Ontginning-fral Nij-Bildt en (Ontginning- Oud- en Nij Bildt). In 1505 is de Ouwe-Dyk over hest de hele lingte opboud over de leste seumerdyk. (ok is op plakken grond ut (resten) fan n seumerdyk haalt, die t der naast/in e buurt laai,..(alleen niet bij de deurbraken op e Syl (de Kolk)- tussen knik skitelbuurt-oasterdyk, Attesweg en bij Teun de Jong) sil blike. De kavels worden haaks (loadrecht) op de seumerdiken setten deur de monniken. Hier en der worden der sloaten lans de kavels groeven foor de ofwatering fan de graiden. At t noarig waar, folgde men t netuurlik beloop fan n geul (Rydt) en kwelderrand foor de dyk. At r nou n groat tal fan kavels evenwijdig lope op n lap grond (bf nou Oud-Bildt-ant 1219 de eerste kavels fan de Monniken)) dan set je der haaks op de seumerdyk die t der bij hoort. Deuze teken je dan fanút n soart draaipunt ( n tal fan faste punten, die t ik fonnen hew) an e ouwe-dyk. Jim sien hierboven n detail lans de Ouwe-Dyk (bij de Langhuisterweg- Lange weg) Ok binne de kavels fanof t nij Bildt (kavels fan ) dudlik sichtber, n prot in deselfde richting. Soa nim ik jim feerder met in de geskidenis tussen 1200 en 1505 lans de Ouwe-Dyk ant de Westhoek (bij t hekken) : Ik brúk hierbij de kadastrale kaart fan 1832 (HISGIS). De ferskillen tussen de forige kaart fan 1737 en 1832 binne klain, (HPP) En op de kadastrale kaart binne de kavels fan t Nij-Bildt ok in beeld. 3
4 Sitewasy 1 ant 1219: Haakse kavels fanof t Oud-Bildt, 3 draaipunten : hoek Oasterdyk, kaaifaart-ouwe-syl en Nij Altena. Let fral op de 2 sloaten links en rechts flak lans de seumerdyk. De dyk kom út flak bij t bruchy over de kaaifaart. 4
5 Sitewasy 2: 1219: St. Marcellisfloed, Hier sien jim t oversicht fan de dykdeurbraken, angeven met road/skeef arseerd: Sitewasy 3: Haakse Kavels fanof Nij-Bildt, wat dan in kultuur brocht wort, 4 draaipunten, Nij Altena, De Pôle, Ouwe Rij, eand Keuningsstreek, op Oasterdyk. de nije seumerdyk gaat met n boog om de dykdeurbraken hine in Ouwe-Syl. 5
6 Sitewasy 4: 1287 St. Luciusfloed, Met dykdeurbraken angeven met roaje krussys, wiel op e skietelbuurt, Sitewasy 5: Sitewasy Nij Altena Ouwe-Sul, sonder wiel 6
7 Sitewasy 6: 1421 St. Elisabethfloed, met dykdeurbraken. Sitewasy 7: Anleg seumerdiken op 1,60 + NAP (let op: benoardwesten-ouwe-syl: stikky seumerdyk brukt fan 1200) 7
8 Sitewasy 8: in 1505 Anleg Ouwe-Dyk (op 4,41 + NAP), hieroverhine, kanalisasy Meander (slinger) Ouwe- Syl met de Kaaifaart, anleg Kolk (haven in de wiel fan 1421) deursteek fan kaaifaart na de Kolk,dichtgoojen ouwe slinger) (sien myn artikel july 2011 Form fan Ouwe-Syl) Hieronder sien jim t detail fan de sitewasy fan de ferskillende seumerdiken op e Oasterdyk: Van Saksen brúkte grônd fan de Monniken út de seumerdiken dêr foor de Ouwe-Dyk en se mosten t stik fan hoek Oasterdyk ant de Pyp onderhouwe. (Wat se niet altyd deden!) 8
9 Gefolgen storms foor Ouwe-Dyk na 1421: 1570: Ouwe-Dyk breekt op ferskaidene plakken deur, Groate ska op t Bildt, beesten ferdronken, húzzen en skuren bekadigd, gyn minsen ferdronken, trasee Ouwe-Dyk onferanderd ( op de oude maten Sannes deel I blads. 81) 1610: 11 of 12 gatten in e Ouwe-Dyk, later gyn ander trasee. 1665: Groat gat Boanweg/later dyk d r omhine, Ouwe-Dyk blyft in syn lyn. 1717: Nije Dyk en Poldyk breke deur. Baas Krelis rêd t Oud Bildt, gyn gefolgen foor Ouwe- Dyk 1825: Poldyk breekt alleen deur, Ouwe Dyk blyft weer ongeskonden, Gyn dykdeurbraken,.. En later ok niet meer,.. Samenfatting - D r laiden 4 seumerdiken om Ouwe-Syl, 3 derfan binne deurbroken in: 1219, 1287 en De Ouwe-Dyk worde in 1505 over hest de hele lingte opboud met forige seumerdiken /over de leste seumerdyk. (alleen niet bij de deurbraken op e Syl (de Kolk)- tussen knik skitelbuurt-oasterdyk, Attesweg en bij Teun de Jong) 9
10 Bronnen mbt bediking fan t Bildt. Bron: Charterboek Blads En die landen op die Bilde die bedyckt waeren, Bron: Beschrijving van Provincie Friesland,behorende bij de waterstaatskaart,.. Bijgewerkt tot 1 jan Blads. 67 Lijnrecht tegenoverlkaar: kloosterbelang en Saksisch landsbestuur, dat iedere gebiedsuitbreiding als een vergroting van zijn macht zag en om die reden meegewerkt heeft aan het inpolderen van aanwassen,.. Blads. 124 oorspronkelijk waren de Bildtlanden slechts omkade aanwassen Blads. 125 Oud Monniken bildt : Deze polder was vermoedelijk reeds omkaad door het klooster mariengaarde, toen zij tezamen met het Oud Bildt werd ingepolderd,.. Volgens het in Friesland geldende romeinse recht behoorden ze aan de ngelanden,i.c. het klooster mariengaarde,. Blads.127 Nij monnikenbildt, in 1519 an klooster skonken deur karel V klopt niet SK Dut is 275 mg nmb, 100 nmb metn 375 Blads. 8 onder koppy Oudste toestand: Ongetwijfeld zullen vooral deze kloosters (Mariengaarde bij Hallum en Aanjum bij Berlikum SK) hun aldus verworven bezit door kaden of kadijken tegen het zeewater beschermd hebben. De Zuidhoekstermiddelweg (Dievedyk) kan vrij zeker wel als zulk een waterkering beschouwd worden Bron: Aldert Cuperus Raizen deur de Bildtse geskidenis: Blads En n Rienlinck an de binnenkant fan de berm, om de derut frijkommende grond ok an de dyk te bringen ( n Rienlinck is n soart seumerkaai of kadyk, die t d r al foor de bediking op t Bildt weze motten het. Frij seker is die seumerkaai anlaid deur de monniken fan t kloaster mariengaarde Sannes: omde Dijck mede to setten Blads. 161 Monniken hewwe al stikken Bildtland brukt en beboerkt en met n kadyk (rienlinck) teugen normale floedhoogte fan de see beskermd. Groate stikken Bildtland worden deur monniken en pastoors brukt om hur fee d r op lope te laten. Dat land worde ok nag min of meer beskermd deur n seumerdyk, bron: Schroor Blads. 43 Ioannes Ludolphus van Graywinkel, kannunik abdij Tongerlo: t gebeurde op eenen tijd (na de overstroming fan 1219) dat de religieusen mette huys-lieden (boeren) van dat landt grooten arbeyt moesten doen ende droeghen veel aerden aen, om den dijck te hermaken teghens de vloeden der zee, aer t Clooster van mariengaarde niet verre van gheleghenen was, ende siet den goeden abt en gaf sijne mede-broeders niet alleen odre goeden moet in t werken, maer hij sloech selve de handt daer aen. Hij groef ende droech aerde vanden eersten totten lesten, met sulcken vlijt ende volherdicheheydt dat vele menschen dat siende seer vewondert waren. 10
11 Bron: De dijk op hoogte : Blads. 17 (bij Koehool/Tzummarum is n dwarsprofyl maakt) ouwe seedyk fan foor 1200 ) In e loop fan de eeuwen 6x ferhoogd / 1e dyk op 1,60 + NAP/later op naar 5,60 + NAP delatahoogte = NAP Der binne ok stenen in e dyk setten die t de dykhoogtes deur de eeuwen hine markere,.. De eerste dyk anlaid foor 1200 waar n soart seumerkaai,hoogte 1,60 + NAP (Rienk en Walther) deuze lait in ferlingde fan de ouwe-dyk tussen Mariengaarde en Lidlum. 11
12 Bron Lambooy Sibrandus Leo en zijn abtenkronieken van de Friese premonstratenzerkloosters Lidlum en Mariengaarde: Blads. 158,159, 163, 400/401 Bron A. vd Wal (Geschiedkundige en plaatselijke aantekeningen betrekkelijk de kadastrale gemeente Lieve-Vrouwe Parochie-1877) Blads. 10 t eerste gedeelte van deze voormalige dijk (Godijk) tot den kapershoek ( is thans (1163- SK) bouwland!! Blads. 82 (interpretasy SK) Sudhoekster Middelweg is seumerdyk, dus seumerdyk worde meer brukt om seumers fee, gewassen te beskermen, at se der anwezig waar. Blads. 83 Oud monniken bildt ten weste van de Leije Burefenne 17 morgen al froeg tot algemene veebeweiding in bezit namen,.. Later behoort dit weideveld tot een zekere Marcelis Goverts in 1659 Later: Blads. 144 De monniken die t al in 1163 (Mariengaarde) en 1182 (Lidlum) (bij de monding fan de Middelsee kommen waren, liepen eerst met hun fee naar de graiden, die t eerst nag onbeschut ( van den vloed ) laiden, over n weg, wer t at al gau n seumerdyk fan maakt worre, om der overhine te lopen en t fee te beskermen teugen de slimste hoogwaterstanden in e seumer (seumerdyk) nogmaals an weerskanten binne die diken al anlaid/later ok antroffen bij argeologys ondersoek,.. Ouwe-Syl, april 2013 Sytse Keizer, Dorpshistorikus Ouwe-Syl Sytse.keizer@gmail.com 12
Tien menútten over t Bildt, de Bilkerts, de ferenings en organisasys in t perspektyf fan 2015 én de jaren derna.
Algemene beskouwings 16 juny 2011 Behandeling Perspektyfnota 2012-2015 Tien menútten over t Bildt, de Bilkerts, de ferenings en organisasys in t perspektyf fan 2015 én de jaren derna. De gemeente t Bildt
t Sportterrain de Kolk ok kaatsfeld fan Ouwe-Syl fan en hoe feerder? Inlaiding
SYTSE KEIZER art. keatsfreon 2018 t Sportterrain de Kolk ok kaatsfeld fan Ouwe-Syl fan 1909-1958 en hoe feerder? 1959 1966 Inlaiding In t jubileumboek fan kaatsklup de Kolk (2009) skreef ik over t gebied
t Sportterrain de Kolk ok kaatsfeld fan Ouwe-Syl
t Sportterrain de Kolk ok kaatsfeld fan Ouwe-Syl 1909-1966 In t jubileumboek fan de kaatsklup de Kolk (2009) skreef ik over t gebied achter 't kefee t Graauwe Paard, de Kolk. Froeger waar dut n diep water
Belaidsplan 2016-2020. Stichting Bildts Aigene
Belaidsplan 2016-2020 Stichting Bildts Aigene 1 Drs Sjoerd IJdema, Stichting Partoer Luwt, 30-10-2015 Foorwoord Utterlik 1 januari 2018 fuzere de gemeentes t Bildt, Menameradeel, Franekeradeel en fier
Raad t Bildt, 17 oktober 2013, Agindapunt Fusie Noordwest Fryslân. Utsproken tekst in eerste termyn
Raad t Bildt, 17 oktober 2013, Agindapunt Fusie Noordwest Fryslân. Utsproken tekst in eerste termyn Wij hewwe krekt eerder bij t met hamerslag passeren fan t plan Bildtdiken t beste foorbeeld had hoe bestuurskrachtig
Bildtse Lesbrief foor groep 4, 5 & 6 In t kader fan t jaar fan de Astronomy (2009)
Bildtse Lesbrief foor groep 4, 5 & 6 In t kader fan t jaar fan de Astronomy (2009) Kemissy Meertalighyd op t Bildt In t kader fan t jaar fan de Astronomy (2009) is deuze lesbrief maakt foor de Bildtse
Met hartlike dank an:
Met hartlike dank an: De skrivers fan de ferhalen en de Feetwarmers De komponist Janny Kok De skrivers fan de fersys Janny Kok en Froukje de Jong Muzikale begelaiding Tseard Nauta De singers Anneke Sybrandy,
De eeste sang fan t Bildtse lând, Dat waar n lied fan slik en see, t Brocht syn ritme an t strand, Nou bont fan groate koppels fee.
ODE De eeste sang fan t Bildtse lând, Dat waar n lied fan slik en see, t Brocht syn ritme an t strand, Nou bont fan groate koppels fee. Doch in dat lied der riist de floed 1 Bij spring fan meters hoog,
Deuze brosjure is niet alleen bedoeld foor de
Deuze brosjure is niet alleen bedoeld foor de ouweloi, maar ok foor alle ândere mînsen die t te maken hewwe met kines in tweetalige (Frys en Nederlâns) of meertalige sitewasys (Frys, Nederlâns, n streektaal
Foetstappen in de klaai
Foetstappen in de klaai Naar n nij bewustwezen foor de Bildtse taal Gerard Marcel de Jong December 2017, Pasaia San Juan/Donostia/St.-Anne Inlaiding In 1984 had ôns pake, Gerryt Dirks de man die t syn
Jaarferslag Bildts Aigene 2017
Dut dokumint geeft insicht in de struktuur fan Stichting Bildts Aigene en de aktiviteiten die't de Stichting en hur partners nommen hewwe om hur doelstellings waar te maken. St.-Anne, april 2018 Stichting
Bildts dialect. 22 gezegden. 247 woorden. Dit woordenboek Bildts bevat 22 gezegden, 247 woorden en 0 opmerkingen.
Bildts dialect Dit woordenboek Bildts bevat 22 gezegden, 247 woorden en 0 opmerkingen. 22 gezegden blij maken met niks - skite in 'n kedootsy broek laag dragen - gyn riem betale kinne de puntjes op de
LEZEN. Terpentijd - 1500
1 LEZEN Terpentijd - 1500 Friesland bestaat eigenlijk uit drie delen: de klei, het veen en het zand. De eerste boeren woonden op het zand (De Wouden en Gaasterland). Hun aardewerk in de vorm van trechters
Open Huis op vrijdag 11 april 2014 van uur tot uur
Beuckelaer Open Huis op vrijdag 11 april 2014 van 10.00 uur tot 16.00 uur Magazine ter ere van de officiële opening van de nieuwbouw van Zorgcentrum het Bildt Opening nieuwbouw De officiële opening van
FNP ferkiezingsprogram Minder Den Haag, Meer Frysland!
FNP ferkiezingsprogram 2015-2019 Minder Den Haag, Meer Frysland! Faststeld in de Algemene Ledefergadering fan de FNP op 7 novimber 2014 Inhoud Bladsy 3. 0. De 7 kernwaarden fan de FNP 4. 1. Inlaiding -
Onderweegs op. t Jabikspâd. Meertalige themabrief over t Jabikspâd foor de Bildtse basisskoalen.
Onderweegs op t Jabikspâd Meertalige themabrief over t Jabikspâd foor de Bildtse basisskoalen. Kolofon Onderweegs op t Jabikspâd Lês en werkboek foor de groepen 6,7 en 8 fan e basisskoallen op t Bildt.
^Qoe ókrwe wy 't in 't 93iiāt6?
^Qoe ókrwe wy 't in 't 93iiāt6? 'n HandEaiding foor de spelling, en inkele dingen fit 'e spraakkūnst deur H. S. B UWAL DA 1963 DRUKKERIJ VAN LEER & DE JONG, ST.--ANNA-PAROCHY In 't allereerste plak is
Tijd van Monniken en ridders: Het Christendom
Tijd van Monniken en ridders: Het Christendom Monnikenwerk Dit is Jorik, hij is arm Zijn vader werkt op het land Dat land is van de monniken Jorik wil een appel pakken uit de boom Hij valt en breekt een
Friese historicus blikt met unieke foto's terug op 75 jaar Noordoostpolder. 9/10/2017 Bron: Leeuwarder Courant /Robert Jan Speerstra
Friese historicus blikt met unieke foto's terug op 75 jaar Noordoostpolder 9/10/2017 Bron: Leeuwarder Courant /Robert Jan Speerstra VorigeVolgende 1/7 De Noordoostpolder is vandaag officieel 75 jaar droog.
HISGIS Amsterdam en HISGIS Nederland Doel, opzet en perspectieven. Hans Mol Fryske Akademy / Universiteit Leiden
HISGIS Amsterdam en HISGIS Nederland Doel, opzet en perspectieven Hans Mol Fryske Akademy / Universiteit Leiden Vooraf: waarom Amsterdam, vanuit Friesland? -Twaalfde Friese stad: politieagenten, onderwijzers,
Het plaatwerk aan de Spaarndamsche sluizen.
Het plaatwerk aan de Spaarndamsche sluizen. Als een algemeene regel van waterschapsrecht mag worden (aanvaard, de besturen der lichamen, welke belast met waterkeering in zooverre schouw hielden op onderhoud
Lesbrief. Dijken. Kijken naar dijken. www.wshd.nl/lerenoverwater. Afdeling Communicatie waterschap Hollandse Delta
Lesbrief Dijken Kijken naar dijken www.wshd.nl/lerenoverwater Afdeling Communicatie waterschap Hollandse Delta Kijken naar dijken Zonder de duinen en de dijken zou jij hier niet kunnen wonen: bijna de
Jullie groepje gaat onderzoek doen naar de Grote of Sint Maartenkerk bij jullie in het dorp. Deze kerk staat bovenop de terp.
namen 1 a OPDRACHTKAART HALLUM - ONDERZOEK Sint Maartenkerk Jullie groepje gaat onderzoek doen naar de Grote of Sint Maartenkerk bij jullie in het dorp. Deze kerk staat bovenop de terp. Op deze kaart staan
KV De Kolk - Ouwe-Syl jaar
Sytse Keizer KV De Kolk 100 jaar Samensteld deur Gerrit Dijkstra en Sytse Keizer F.l.n.r. Gerrit Dijkstra en Sytse Keizer (kiky: Monique Wijffels) Redaksy: Sytse Keizer Toelichting kikys omslag Boven:
EK KAN LEES E. TISMEER, L. B. HOSKING, DEUR. Departementale lnstruktriese vir Kindertuin~Metodes. in die Kaapprovinsie
EK KAN LEES DEUR E. TISMEER, Departementale lnstruktriese vir Kindertuin~Metodes in die Kaapprovinsie EN L. B. HOSKING, vroeer onderwyseres vir Kindertuin~Metodes aan die Opleidingskollege Wellington,
Het rivierklei-landschap
Het rivierklei-landschap Kaart rivierlandschap in Het huidige rivierengebied omvat de stroomgebieden van de Maas en de Rijn. De Rijn vertakt vrijwel direct na binnenkomst in ons land bij Lobith in een
Eindexamen Fries havo I
Beoordelingsmodel De mearkarfragen hawwe in gewicht fan 1 punt. Foar fraach 3, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 15, 18, 20, 21, 22, 24, 25, 26, 30, 32 en 33 jildt in maksimale skoare fan 2 punten. Alle oare fragen
Vraag Antwoord Scores. Aan het juiste antwoord op een meerkeuzevraag wordt 1 scorepunt toegekend.
Aan het juiste antwoord op een meerkeuzevraag wordt 1 scorepunt toegekend. Tekst 1 Is elk wittenskiplik ûndersyk wol wittenskiplik? 1 A 2 maximumscore 1 Omdat dat ûndersyk net foldocht oan (Piersma syn)
Hoogstraten in de middeleeuwen en de nieuwe tijd
Hoogstraten in de middeleeuwen en de nieuwe tijd Sla dit document eerst in je persoonlijke map op en begin er dan in te werken! NAAM: KLAS: 1. Chronologisch bakenen we twee perioden af. De middeleeuwen
Ontdek het verborgen verleden van Schokland
Ontdek het verborgen verleden van Schokland Methodelink bij het lespakket Archeoroute Schokland De culturen en landschappen op Schokland vormen een veelzijdig onderwerp voor uw les in de groepen 6, 7 en
Informatie over de versterking van de Noord-Hollandse kust Voor je spreekbeurt of werkstuk
Informatie over de versterking van de Noord-Hollandse kust Voor je spreekbeurt of werkstuk De kust is (niet) veilig! De dijk aan de kust van Petten ziet er zo sterk en krachtig uit, maar toch is hij niet
Schoolmeesters in Friesland, 1600-1950
Schoolmeesters in Friesland, 1600-1950 De verzamelaar en samensteller Hartman Sannes... 2 Schoolmeesters in Friesland; het materiaal... 3 Bronnen... 4 Aard van het materiaal... 5 Verantwoording... 6 De
Examen VWO. Fries. tijdvak 1 vrijdag 30 mei uur. Bij dit examen hoort een bijlage.
Examen VWO 2008 tijdvak 1 vrijdag 30 mei 9.00 12.00 uur Fries Bij dit examen hoort een bijlage. Voor dit examen zijn maximaal 50 punten te behalen. Het examen bestaat uit 24 vragen en een samenvattingsopdracht.
6 Strukture. Vrae. 1. Noem drie belangrike dinge wat strukture vir ons kan doen. 2. Watter twee soorte strukture kry ons?
6 Strukture Vrae 1. Noem drie belangrike dinge wat strukture vir ons kan doen. 2. Watter twee soorte strukture kry ons? 3. Plak of teken prente van die verskillende soorte strukture. Raamstrukture 24 Dopstrukture
Limburg tussen staf en troon 1000 jaar graafschap Loon. les 1: Wie waren de graven van Loon
Limburg tussen staf en troon 1000 jaar graafschap Loon les 1: Wie waren de graven van Loon Na deze les kan je de geschiedenis van het graafschap Loon aanduiden op je tijdbalk; kan je informatie opzoeken
! "!# "$" "% %" "# % &"%"& "! " "" % #$ %#% ' %"( % ")$ " " % % ' * % %") %" % $ + "% " % & &, *! $ -". %" %" '!! "% )"%( " &%(1'!
! "!# "$" "% %" "# % &"%"& "! " "" % #$ %#% ' %"( % ")$ " " % % ' * % %") %" % $ + "% " % & &, *! $ -". %" %" '!! "% )"%( "!%/ ')&" &"%%!#&")%%0 ' "%"%*&" %"&" % "&%$0 &% &%(1'! ',%&" 2# "3+ )%" "!&%%,'!&""
WATERSTAAT DELFLAND VAN 1133 TOT 1285; KAARTEN
WATERSTAAT DELFLAND VAN 1133 TOT 1285; KAARTEN KNNV afdeling Delfland Cor Nonhof Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging KNNV afdeling Delfland Postbus 133 2600 AC DELFT afdelingdelfland@knnv.nl
Kustlijn van de Noordzee
International Wadden Sea School www.iwss.org 150.000 jaar geleden - 150.000 jaar geleden was het hele Noordzeebekken bedekt met een dikke ijslaag: dit was de Saale ijstijd. - Alle zeewater was in gletsjers
erg bijzonder is. Om U een idee te geven volgt hieronder een tekening. Tek. 4 14
Historische Kring IJsselstein 9 (dec. 1978). - Dl.9 grensconflicten tussen de hoge heren van Holland en Utrecht niet uitvlakken. Niet alleen IJsselstein werd oorlogsslachtoffer, maar ook vele boerderijen
De EERPEL De EERPE 2008 internasjonaal
De De EERPEL EERPEL 2008 internasjonaal Kolofon De Eerpel internasjonaal 2008 Les- en werkboek foor de groepen 6, 7 en 8 fan e basisskoalen op t Bildt. Samensteld deur Taalsintrum Frysk fan Cedin in opdracht
ZAND BOVEN WATER LESBRIEF PRIMAIR ONDERWIJS BOVENBOUW ANTWOORDEN
ZAND BOVEN WATER LESBRIEF PRIMAIR ONDERWIJS BOVENBOUW Rotterdam is de belangrijkste haven van Europa. Steeds meer spullen reizen via Rotterdam. Sinds 2008 is de haven uitgebreid met Maasvlakte 2. Zodat
De geschiedenis van de Hersteller.
De geschiedenis van de Hersteller. Voor het droogmaken van de verveende landerijen rond Sintjohannesga wordt in 1857 de molen De Hersteller gebouwd samen met nog vijf andere molens. Het gebied dat door
t Bildts Praatsy Huisblad van het Van Harenshuus
t Bildts Praatsy Huisblad van het Van Harenshuus Nummer 3 april 2017 Colofon t Bildts Praatsy is een huisblad van het Van Harenshuus, Noorderbreedte. Het blad is bestemd voor alle cliënten, familieleden
Tussen Rijn en Lek 1986 3. - Dl.20 3-20- Het waren deze elementen die, in balans, het karakter van dit land-schap bepaalden. Als straks de mens, door de ontginning van dit gebieddie balans verbreekt, zal
Verwijzingen naar andere bronnen over de historie van Nieuw-Amsterdam, Veenoord en Zandpol.
Verwijzingen naar andere bronnen over de historie van Nieuw-Amsterdam, Veenoord en Zandpol. Literatuur: Gedenkboek 100 jaar Nieuw Amsterdam-Veenoord P. van der Woude 1960 Gedenkboek 125 jaar Tweelingdorp
OVERZICHT CULTUURHISTORISCHE WAARDEN GROTE WAAL
OVERZICHT CULTUURHISTORISCHE WAARDEN GROTE WAAL Cultuurhistorie De aanwezige cultuurhistorische waarden binnen het plangebied van bestemmingsplan Grote Waal zijn weergegeven in afbeelding 1. Afbeelding
Lesbrief ZAND BOVEN WATER OPDRACHT 1 - NEDERLAND EN WATERBOUW
Lesbrief Primair onderwijs - BOVENBOUW ZAND BOVEN WATER Rotterdam is de belangrijkste haven van Europa. Steeds meer spullen reizen via Rotterdam. Sinds 2008 wordt hard gewerkt om de haven uit te breiden.
Aardrijkskunde Toets. Leontine Helmer. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/67408
Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Leontine Helmer 15 October 2015 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/67408 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.
Een wal van zand, klei of steen die mensen beschermt tegen hoog water. De plek waar het rivierwater in de zee uitkomt.
Meander Samenvatting groep 5 Thema 3 Waterland Samenvatting Langs de kust Nederland ligt voor de helft onder de zeespiegel. Heel vroeger woonden mensen dicht bij zee op terpen. Langs de kust beschermen
Meertalige themabrief over sterren en planeten foor de Bildtse basisskoalen.
Meertalige themabrief over sterren en planeten foor de Bildtse basisskoalen. Kolofon Sterrekikers op t Bildt, 2009 Les- en werkboek foor de groepen 6, 7 en 8 fan e basisskoalen op t Bildt. Samensteld deur
Kyk op watter bladsye jy Rob die Robot kan sien wegkruip? Hallo maats. My naam is Rob die Robot. In hierdie boek gaan ons die volgende klanke aanleer.
Naam: 1 Hallo maats. My naam is Rob die Robot. In hierdie boek gaan ons die volgende klanke aanleer. Waar jy die sterretjie sien is daar n opdrag. Kyk mooi!! Kyk op watter bladsye jy Rob die Robot kan
Openbare Lagere School A
Openbare Lagere School A In het oude rechthuis van Schoten had aan het eind van de negentiende eeuw voor de laatste maal de schoolbel geluid. In 1885 werd een begin gemaakt met de bouw van een nieuwe school.
De ramp in 1953 waarbij grote stukken van Zeeland, Noord-Brabant en Zuid- Holland overstroomden.
Meander Samenvatting groep 6 Thema 1 Water Samenvatting De watersnoodramp In 1953 braken tijdens een zware storm de dijken door in Zeeland en delen van Noord-Brabant en Zuid-Holland. Het land overstroomde.
De plek waar de zee als een brede rivier het land instroomt. Al het werk dat gedaan is om het Deltaplan uit te voeren.
Meander Samenvatting groep 6 Thema 1 Water Samenvatting De watersnoodramp In 1953 braken tijdens een zware storm de dijken door in Zeeland en delen van Noord-Brabant en Zuid-Holland. Het land overstroomde.
Opdrachten bij de tentoonstelling over het NAP
blad 1 Opdrachten bij de tentoonstelling over het NAP niveau 3: onderbouw havo / vwo KIJKEN EN METEN Opdrachten bij de tentoonstelling over het NAP Niveau 3: onderbouw havo/vwo Vul de antwoorden van de
Boerenverdrietweg 4 te Hank, vraagprijs ,00 k.k.
Boerenverdrietweg 4 te Hank, vraagprijs 595.000,00 k.k. De oppervlakte van de begane grond is 165 m2 en door de hoogte van het pand, plafonds begane grond 3.40 m en eerste verdieping deels 5 m,
Opdrachten bij de tentoonstelling over het NAP
blad 1 Opdrachten bij de tentoonstelling over het NAP niveau 1: hoogste klassen basisschool KIJKEN EN METEN Opdrachten bij de tentoonstelling over het NAP Niveau 1: hoogste klassen basisschool Vul de
Doopsgezinde Gemeente Leeuwarden Zondag 15 januari 2017 Organist: Gerben Bergstra; voorganger: Roelof Akse thema: Ons gebrek erkend!
Doopsgezinde Gemeente Leeuwarden Zondag 15 januari 2017 Organist: Gerben Bergstra; voorganger: Roelof Akse thema: Ons gebrek erkend! - Gevuld raken * Mededelingen en aansteken van de kaars * Vrijdagavond
Brandaan. Geschiedenis WERKBOEK
7 Brandaan Geschiedenis WERKBOEK 7 Brandaan Geschiedenis WERKBOEK THEMA 4 Eindredactie: Monique Goris Leerlijnen: Hans Bulthuis Auteurs: Juul Lelieveld, Frederike Pals, Jacques van der Pijl Controle historische
Vraag 1b. Wat was de oorzaak van deze ramp? Vraag 1a. In welke provincie was de Watersnoodramp van 1953? ...
Naam: DE WATERSNOOD- RAMP Het is 31 januari 1953. Het stormde vreselijk In Zeeland. Toch waren de meeste mensen gewoon rustig naar bed gegaan. Zij werden in hun slaap overvallen door een zware stormvloed.
Watersnood. op Marken. Versie 3 d.d
Watersnood op Marken Versie 3 d.d. 11-10-2013 Watersnood op Marken Beste puzzelaar, Je bent nu waarschijnlijk via de dijk op het eiland Marken aangekomen. Maar wist je dat deze dijk er tot 1957 niet lag?
Ruimte voor de rivier de IJssel
Ruimte voor de rivier de IJssel WERKBLAD 1. Over welk plan van de overheid gaat dit filmpje en wie werken er allemaal samen? 2. De foto hierboven is gemaakt op de dijk die langs de IJssel loopt. Hoe heten
Onderwerp : Vaststellen grenzen bebouwde kom
Aan de Gemeenteraad Raad Status 8 maart 2007 Besluitvormend Onderwerp Vaststellen grenzen bebouwde kom Punt no. 9 Korte toelichting Sinds 1 januari 1995 heeft de gemeenteraad de bevoegdheid de grenzen
blad 1 Afsluitende toetsvragen bij de tentoonstelling over het NAP
blad 1 Afsluitende toetsvragen bij de tentoonstelling over het NAP docentenmateriaal: 3 niveaus, incl. antwoorden Afsluitende toetsvragen bij de tentoonstelling over het NAP De toetsvragen staan gerangschikt
Een nieuw lied op de zeven hooftzonden: en op ieder zonden haar exempel, zeer stigtig voor de
en op ieder zonden haar exempel, zeer stigtig voor de jonkheid om te lezen, zynde een spiegel om de zouden te vlieden bron : en op ieder zonden haar exempel, zeer stigtig voor de jonkheid om te lezen,
Streekbelang Oost- en Westhoek
Streekbelang Oost- en Westhoek Bestuur: Hotze Buwalda Kinke Hoogterp Meinte Terpstra Piet Jan de Groot Brenda van der Zee Maaike Wassenaar Johannes Rozenga - voorzitter tel 491928 - secretaris tel 401556
Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 4458 14 maart 2011 Bekendmaking aanwijzingsbesluiten voor 23 Natura 2000-gebieden en wijzigingsbesluit voor het Natura
informatiekaart terp hogebeintum
informatiekaart terp hogebeintum In het landschap langs de Friese kust zijn veel terpen. Terpen zijn heuvels door mensen gemaakt. Deze heuvels moesten de bewoners beschermen tegen het opkomende zeewater.
o Heuvelachtig o Platteland o Boven zeeniveau o Plat o Stad o Onder zeeniveau
Vragenlijst overstromingen Deze vragen zijn niet bedoeld als een test. Je krijgt er geen cijfer voor. 0. Waar woon je?. In welke klas zit je?... 1. Hoe zou je het gebied waarin je woont omschrijven? (kies
LANDAANWINNING EN BEDIJKING
LANDAANWINNING EN BEDIJKING Noord-Hollandse kust Versie 27-6-2011 Onderstaand overzicht behoort tot het project Waddenarchieven, dat wordt gefaciliteerd door de Waddenacademie (www.waddenacademie.knaw.nl).
Info plus Het leenstelsel
Project Middeleeuwen F- verrijking week 1 Info plus Het leenstelsel Inleiding De Middeleeuwen betekent letterlijk de tussentijd. Deze naam is pas later aan deze periode in de geschiedenis gegeven. De naam
Karin Idzenga & Jan Calsbeek Als je aan mij denkt ben ik er
Karin Idzenga & Jan Calsbeek Als je aan mij denkt ben ik er Kort toneelstuk voor twee personen over leven in een verzorgingstehuis 2011 1 Karin Idzenga en Jan Calsbeek Niet kopiëren of opvoeren zonder
Bij bijlen zijn verschillende soorten bijlen te herkennen, afhankelijk van hun functie :
Bijlen Bij het werken met een bijl komen een aantal zaken kijken, waarbij vooral gelet moet worden op VEILIGHEID! Om ervoor te zorgen dat er veilig met een bijl wordt omgegaan zijn een aantal zaken belangrijk
Gent 25c. Goudstr Beersteeg Oudevest, Katelijnenstr Minnemeers Kongobrug Reke Blekersdijk Nieuwland Godshuishammeken Huidevetterken Ham
Goudstr Beersteeg Oudevest, Katelijnenstr Minnemeers Kongobrug Reke Blekersdijk Nieuwland Godshuishammeken Huidevetterken Ham Gent 25c De Minnemeersbrug lag in het verlengde van de Goudstraat Goudstr /Beersteeg
Paasmorgen 2011 in de Open Hof te Drunen Voorganger ds. M. Oostenbrink Organist dhr. B. Vermeul Mmv zanggroep Joy. De tuin van de Opstanding
Paasmorgen 2011 in de Open Hof te Drunen Voorganger ds. M. Oostenbrink Organist dhr. B. Vermeul Mmv zanggroep Joy De tuin van de Opstanding Voor de dienst zingt Joy: U hebt de overwinning behaald Fear
DR WILLEM VAK DER HELM. VAN LANSCHOT, 110
DE EN HAAR WINDVAAN De Koepoort, afgebroken in 1864, was niet de eerste poort van die naam doch de tweede. In gaf Hertog verlof aan de stad Leiden tot het optrekken van muren en poorten rondom de stad.
Correctievoorschrift VWO
Correctievoorschrift VWO 2007 tijdvak 1 Fries Het correctievoorschrift bestaat uit: 1 Regels voor de beoordeling 2 Algemene regels 3 Vakspecifieke regels 4 Beoordelingsmodel 5 Inzenden scores 6 Bronvermeldingen
Cultuurhistorische inventarisatiescan nieuwe scoutingterrein Broekpolder
Cultuurhistorische inventarisatiescan nieuwe scoutingterrein Broekpolder Adviescode: 2015.020 Auteur: R. Terluin, archeoloog gemeente Vlaardingen Oktober 2017 Inleiding Scoutinggroepen worden verplaatst
Sloten, oevers en dijken op orde Regelen grondgebruik - informatie over verjaring
Sloten, oevers en dijken op orde Regelen grondgebruik - informatie over verjaring Regelen grondgebruik Waterschap Brabantse Delta maakt de komende jaren met gebruikers van waterschapsgrond afspraken over
B E R I G T WEGENS DEN STORM IN DEN NACHT TU6SCHEN DEM 20 EN 21 NOVEMBER 1776.
295 B E R I G T WEGENS DEN STORM IN DEN NACHT TU6SCHEN DEM 20 EN 21 NOVEMBER 1776. (Volgens het handschrift van Mr- Lollius Adema, in leven Secretaris van Wïjmbritseradeel, te Sneek. 1776.) Uonderdag den
Toen al 7 km afgelegd, in Tzummarum pauzeerden we bij een snackbar t.o. de kerk gedurende 20 min., tot uur.
Verslag van Franeker St Jacobiparochie Santiago aan het Wad, regio Noord-Holland benoorden het Y Op de feestdag van Sint Jacobus, 25 juli, starten we in de Martinikerk in Franeker. Voor de ca. 44 deelnemers
VENSTER OP HET LANDSCHAP (3) De Zwingeul tussen Sint-Anna ter Muiden en Sluis
Tenslotte moest de aannemer aan beide zijden van het dak een goot van dobbel tijckloot en een af. oerpijp hangen die het hemelwater naar de regenbak leidde. Volgens het bestek kwam het vervoer van de bouwmaterialen
Uitleg racelezen. Veel succes en plezier met oefenen!
Racelez Naam: Uitleg racelez Lees de wdjes van je leesblad snel én goed. Iedere dag 1 muut lez. Laat iemand meelez om de tijd de score bij te houd én om te luister of je de wdjes goed leest. Zet e stp
HET WATER KOMT! Hulpacties na de vloed van 1825 Blokhuizen en kustlijnen Herre Kingma en de zeedijken Wie was ir. Wouda?
17DE JAARGANG NUMMER 2 MAART 2011 4,95 COLUMN EELKE LOK ANNA'S ONTVANGST ROTANVLECHTER RINKE BOSMA HET WATER KOMT! Hulpacties na de vloed van 1825 Blokhuizen en kustlijnen Herre Kingma en de zeedijken
Eindexamen havo Fries I
De mearkarfragen hawwe in gewicht fan 1 skoarepunt. Tekst 1 It klimaat fan Fryslân yn it jier 2030 1 maximumscore 1 Troch sâlt en swiet wetter by inoar lâns streame te litten. 2 maximumscore 1 It klimaat
De Romeinen. Wie waren de Romeinen?
De Romeinen Wie waren de Romeinen? Lang voor de Romeinen naar ons land kwamen, woonden ze in een kleine staat rond de stad Rome. Vanaf 500 voor Christus begonnen de Romeinen met gebiedsuitbreiding. Als
Opwindende ontdekkingen in oud-oosterhout! Wo uter is
rcheobode Opwindende ontdekkingen in oud-oosterhout! Wo uter is archeoloog. Hij hoort bij de groep archeologen die nu aan het opgraven is in Oosterhout in het gebied Vrachelen. Daar wordt over een jaar
BOERMARKEN IN DRENTHE
BOERMARKEN IN DRENTHE Historie Geschiedenis gaat ver terug. Het begrip Boermarke, ook wel Marke genoemd, gaat in feite terug tot de tijd van de Germanen die zich op vaste plaatsen gingen vestigen. MARKE,
H E T R I J M T TED VAN LIESHOUT V E E L V E R S J E S & L I E D J E S 1 9 8 4 2 0 1 4 LEOPOLD / AMSTERDAM
H E T R I J M T TED VAN LIESHOUT V E E L V E R S J E S & L I E D J E S 1 9 8 4 2 0 1 4 V E R B E E L D D O O R T E D V A N L I E S H O U T LEOPOLD / AMSTERDAM KAATJE KOE 1 Ik ben het zat! Wat doe ik hier!
Geschiedenis kwartet Tijd van jagers en boeren
Geschiedenis kwartet jagers en boeren jagers en boeren jagers en boeren Reusachtige stenen die door mensen op elkaar gelegd zijn. Zo maakten ze een begraafplaats. * Hunebedden * Drenthe * Trechterbekers
Werkblad Bestuur. Vrede van Utrecht VO Werkblad verdieping 1: Bestuur: Waarom kon de Republiek geen vuist maken?
Werkblad Bestuur 1a. HET BESTUUR VAN DE REPUBLIEK Lees de bijbehorende tekst over het bestuur van de Republiek (zie laatste blad). Vul daarna onderstaand schema in aan de hand van de informatie in de tekst.
inhoud Zee, strand en duin 1. Zand 2. Zon en wind 3. Het duin 4. Dieren in het duin 5. Eb en vloed 6. De jutter 7. Schelpen 8.
Zee, strand en duin inhoud Zee, strand en duin 3 1. Zand 4 2. Zon en wind 5 3. Het duin 6 4. Dieren in het duin 7 5. Eb en vloed 8 6. De jutter 9 7. Schelpen 10 8. De zeehond 11 9. Naar het strand 12 10.
Naam: VAN WILLIBRORD tot Statenbijbel
Naam: VAN WILLIBRORD tot Statenbijbel Willibrord Willibrord werd geboren als zoon van pas bekeerde ouders en werd als zevenjarige jongen door zijn vader Wilgis toevertrouwd aan het klooster van Ripon nabij
D5 Het begijnhof tot het eind van de Lange Violettestraat en en het Oud Scheldeken
D5 Het begijnhof tot het eind van de Lange Violettestraat en en het Oud Scheldeken Klein Begijnhof st Pietersabdijkerk de verdwenen OLVkerk St Baafs Belfort st Niklaaskerk St Salvatorkerk In het Begijnhof
maaskade cuijk Een spectaculaire ontmoetingsplek aan de rivier
maaskade cuijk Een spectaculaire ontmoetingsplek aan de rivier Maaskade Cuijk Een spectaculaire ontmoetingsplek aan de rivier Cuijk is een bijzondere ontmoetingsplek rijker. Door een opzienbarende ingreep
Welkom in de Menorah. Naam v/d zondag: 3 e zondag van de zomer Kleur v/d zondag : Groen
Welkom in de Menorah Naam v/d zondag: 3 e zondag van de zomer Kleur v/d zondag : Groen Voorganger Ouderling v. dienst Organist Lectrice : Ds. L. de Ruiter : mw. A. Bouma : dhr. P. de Jong : mw. N. Feenstra
Dagboek Sebastiaan Matte
Vraag 1 van 12 Dagboek Sebastiaan Matte Uit het dagboek van Sebastiaan Matte: "Ik ben vandaag bij een hagenpreek geweest, in de duinen bij Overveen. Wel duizend mensen uit de stad waren bij elkaar gekomen
B1 Hoofddorp pagina 1
B1 Hoofddorp pagina 1 Inhoud 1. Inleiding 2. Geschiedenis 3. Ontwikkeling 4. Bezienswaardigheden 1. Inleiding Hoofddorp is een stad in de provincie Noord-Holland en de hoofdplaats van de gemeente Haarlemmermeer.
Beschermd dorpsgezicht Oude en Nieuwe Bildtdijken
Beschermd dorpsgezicht Oude en Nieuwe Bildtdijken Datum in procedure: 27-02-2009 Datum aanwijzing: 22-01-2015 Toelichting bij het besluit tot aanwijzing van het beschermd dorpsgezicht Oude en Nieuwe Bildtdijken
1 Hoe werk ik mijn werkstuk af
1. Hoe werk ik mijn werkstuk af 2. Hoe maak ik een voorblad 3. Hoe gebruik ik Wordart om een titel te maken. 4. Hoe plak ik een plaatje van Internet 5. Hoe maak ik een inhoudsopgave 6. Hoe maak ik een