Windgevoel op de ogen

Transcriptie

1 M.K. Tjian Toepassing van de theorie van TCM kan tot goed resultaat leiden, ook ingeval de aandoening onbekend is TCM is gebaseerd op een andere wereldbeschouwing dan het Westerse denken, waarvan de wetenschap deel uit maakt. In dit artikel wordt een casus beschreven van een ongewone aandoening: een jonge vrouw met het gevoel dat er aldoor een wind op haar oog blies. Door systematisch de denkwijze van TCM toe te passen op deze onbekende aandoening bleek er verrassend direct effect te zijn: de klachten waren direct over. Deze tekst beschrijft wat de basisgedachten van TCM zijn de 5 elementen en hoe die werden toegepast. Het maakt een pleidooi voor het bezien van de resultaten, en het inzien dat zelfs onbekende aandoeningen effectief kunnen worden behandeld als het gedachtegoed van TCM wordt gebruikt. Dat is een belangrijker argument voor het inzetten van deze methode dan of de methode vanuit een westerse wetenschappelijke visie wordt begrepen. M.K. Tjian 218 Inleiding Het is al lang bekend dat voor veel ziekten de behandeling met acupunctuur tot goede resultaten leidt. De theorie van de Chinese Acupunctuur, van de Traditionele Chinese Geneeskunde is niet gebaseerd op het Westerse denken en daardoor ook niet de verklaren vanuit de daaruit voortgekomen huidige gevestigde wetenschappelijke visie. Ook al is via die wetenschappelijke methode niet te verklaren hoe acupunctuur precies op het lichaam werkt, toch laat de praktijk zien dat vele patiënten door de behandeling met acupunctuur effectief van hun klachten worden verlost. Vanwege de vele succesvolle behandelingen (succes verhalen) krijgt acupunctuur meer en meer erkenning in de westerse gezondheidszorg. Deze erkenning is vooral op basis van deze aangetoonde effectiviteit. Er is nog geen theoretische erkenning voor deze methode doordat het westerse verklaringsmodel tekortschiet. Voor de westerse artsen is het moeilijk om de leer van de vijf elementen te bevatten, waarbij bijvoorbeeld het orgaan lever gesymboliseerd wordt door het element hout, en de longen door het element metaal. Verderop wordt uitgebreider ingegaan op deze de leer van de vijf elementen. Dat deze geneeswijze nog niet door het Westerse TIG jaargang 19 nr

2 M.K. Tjian > denken kan worden verklaard staat los van haar bewezen effectiviteit, met een historie van duizenden jaren. Vanuit deze theorie kunnen vele ziekten gediagnosticeerd en behandeld worden. De volgende casus is daarvan een voorbeeld. Het betreft een ongewone aandoening, die met succes werd behandeld door toepassen van de theorie van TCM. Het betreft een zeldzaam ziektebeeld uit mijn algemene praktijk in Indonesië. Aan de hand van TCM theorie kon ik succesvol punten selecteren voor behandeling met acupunctuur, leidend tot een herstel van de betreffende patiënt. Het windgevoel op de ogen In mijn praktijk kwam een jonge gehuwde vrouw van circa 25 jaar oud, met de volgende klacht: als zij haar ogen opende, had zij het gevoel alsof de wind constant op haar ogen blies. Hierdoor was zij niet in staat haar ogen goed open houden. Dit verschijnsel overkwam haar ook binnenshuis waar helemaal geen wind was. Toen ze in mijn praktijk tegenover mij zat, had ze haar ogen slechts minimaal geopend. Als ze haar ogen wijd opende, moest ze de ogen onmiddellijk daarna weer sluiten, vanwege dit onverklaarbare windgevoel. Het bleek dat ze geen gebruik maakte van één van de vele etherische oliën die in Indonesië zijn te verkrijgen. Sommige daarvan bevatten een combinatie van menthol, eucalyptus of kamfer, die een prikkelend gevoel op de ogen kunnen veroorzaken. De damp van deze olie geeft ook de neiging de ogen dicht te knijpen. Vaak wordt deze olie gebruikt bij hoofdpijn, verkoudheid, enzovoorts. De vrouw was niet verkouden en had ook geen last van hoofdpijn. Ze gebruikte ook geen van zulke oliën. Afgezien van het windgevoel op haar ogen voelde zij zich lichamelijk goed. Lichamelijk onderzoek Bij het onderzoek van de ogen vond ik helemaal geen pathologische afwijkingen. De ogen zagen er heel normaal uit, geen rode kleur op het slijmvlies van de oogleden of op de oogbol, geen zwellingen, geen conjunctivale- of ciliaire aantasting. De palpatie van de ogen gaf mij niet de indruk, dat er sprake was van een verhoging van de oogdruk. Haar bloeddruk was normaal. Het overig lichamelijk onderzoek leverde ook geen verdere bijzonderheden op. De behandelingen Het was een erg zeldzame klacht. Ik ben zoiets nog nooit eerder tegengekomen, noch in de westerse literatuur noch in de oosterse literatuur. De aandoening was zo te zien niet gevaarlijk, en bij het lichamelijke onderzoek werden ook geen pathologische afwijkingen geconstateerd; maar de klacht werd wel als lastig ervaren. Behandeling volgens de westerse geneeskunde zou zich richten op het voorschrijven van een vochthoudende oogdruppel met wellicht aanvullend een kalmerend medicijn vanwege haar ongemak. Zulk een aanpak is symptoomgericht. TCM biedt een andere aanpak. Ik heb de patiënt gevraagd om toestemming om te trachten haar van haar klachten te verlossen via de acupunctuurmethodiek; en de leer van de 5 elementen. Hiermee ging ze akkoord. De Leer van de Vijf Elementen De Leer van de Vijf Elementen is een manier van de oude Chinezen, de gebeurtenissen van de natuur vanuit een energetisch standpunt te beschouwen. Het gaat hier om samenhangen tussen processen. Centraal hierin is de beschouwing van vier bewegingsrichtingen van energie zoals die bestaan in het universum: 1 de opstijgende energie 2 de zinkende- of dalende energie 3 de zich uitspreidende energie (centrifugale energie) 4 de zich samentrekkende energie (centripetale energie) 219 TIG jaargang 19 nr

3 > M.K. Tjian 220 De eigenschappen van de energiebewegingen worden door de vijf elementen gesymboliseerd, namelijk: hout, vuur, aarde, metaal en water. Hout en vuur symboliseren de opstijgende- en de zich uitspreidende energie. Water symboliseert de dalende energie. Metaal symboliseert de samentrekkende, verdichtende energie. Aarde symboliseert de stabiliserende factor voorstelt van zowel de opstijgende als de dalende energie. Deze energieën vertegenwoordigen dynamieken, die ook in procescycli zijn te zien. Ook in de jaargetijden zijn de energiebewegingen duidelijk terug te vinden. In de lente, als de natuur uit haar winterslaap ontwaakt en de spruiten op de aarde doorbreken, stijgt de energie langzaam op. Aan dit jaargetijde wordt het element hout gekoppeld. In deze periode stijgt de energie op. Bij de zomer hoort het element vuur. Het vuur symboliseert de yang-energie met als eigenschap hitte en opstijgende energie. In dit jaargetijde bereikt de natuur haar hoogste groeifase. De zomer is voor te stellen als een intensivering van de opstijgende- en zich uitspreidende energie. Als de energie haar hoogste punt heeft bereikt, begint ze weer te dalen, maar is op haar hoogtepunt momentaan in balans. Het is het moment van het zweven van een bal die omhoog is gegooid. De energie gaat omlaag en gaat tegelijkertijd ook weer omhoog. Dit tijdstip, waarop de energie zowel omhoog als naar beneden stroomt en daarmee een harmonisering of een stabilisering van de energiestroom bereikt, valt in de nazomer (het warme najaar) en bij deze periode hoort het element aarde. Bij de herfstperiode hoort het element metaal, omdat in deze tijd de planten hun energie naar binnen toe concentreren (centripetaal). Door deze energiebeweging verliezen de bomen hun bladeren, dat betekent dat de energie zich alleen nog maar in de stam van de boom bevindt. Daarna verdicht de energie zich en in de winter begint ze te dalen. Bij deze periode hoort het element water. Het water symboliseert de yin-energie, die koud is en naar beneden stroomt. Door deze energiebeweging speelt het leven van de planten zich in de winter hoofdzakelijk onder de grond af. De Chinese Geneeskunde beschouwt het menselijk lichaam als een deel van de natuur (macrokosmos), de genoemde energiestromen zijn ook in ons lichaam terug te vinden (microkosmos). Op grond van deze dynamische eigenschappen worden de organen in verband gebracht met de vijf elementen. De longen horen bij het element metaal, omdat zich in de longen een dichte verzameling van energie bevindt. Deze concentratie van energie ontstaat doordat de twee energiebronnen worden verenigd. Energie krijgen we vanuit de ingeademde lucht en van het tot ons genomen voedsel, wat eerst in de milt wordt verwerkt. De nieren behoren tot het element water, om - dat ze verantwoordelijk zijn voor de waterhuishouding van het lichaam. De energiestroom is te vergelijken met water dat naar beneden stroomt. De leverenergie heeft als eigenschap, dat het zich naar boven verspreidt. Deze energiestroom lijkt op een groeiende boom. De lever behoort bij het element hout. Het hart heeft o.a. de functie om het lichaam te doorstromen; en zo te verwarmen. Op grond van haar verwarmende- en zich verspreidende eigenschap behoort het hart bij het element vuur. De milt zorgt volgens de Chinese Geneeskunde voor de spijsvertering. Ons voedsel betrekken wij direct of indirect vanuit de aarde, vandaar de verbinding van de milt met het element aarde. Longen, nieren, lever, hart en milt behoren tot de yin-organen. Energetisch is een bepaald yin-orgaan TIG jaargang 19 nr

4 M.K. Tjian > aan een bepaald yang-orgaan gekoppeld en tussen beide bestaat een functioneel verband. (De yin organen hebben een opslag en regulerende functie; de yang organen een stimulerende en producerende functie.) De gekoppelde organenparen zijn. Hout Lever - Galblaas Vuur Hart - Dunne Darm Aarde Milt - Maag Metaal Longen - Dikke darm Water Nieren - Blaas Volgens de Traditionele Chinese Geneeskunde hebben de organen een relatie met andere lichaamsdelen en zintuigen. Bij de diagnostiek wordt gebruik gemaakt van bovengenoemde relatie. de lever beïnvloedt de ogen, pezen en nagels het hart beïnvloedt de spraak, de tong en de bloedvaten de milt beïnvloedt de lippen, de mond, de smaak, en de spieren de longen beïnvloeden de neus, de reuk en de huid de nieren beïnvloeden de oren en het skelet Er bestaan ook relaties tussen de organen en het psychische gedrag van de mens. Een verandering van energie in een orgaan geeft bepaalde psychische verschijnselen en omgekeerd veroorzaken abnormale psychische uitingen schade aan een bepaald orgaan. De volgende emoties worden gekoppeld aan een bepaald orgaan. Hout Woede - Lever/Galblaas Vuur Vreugde - Hart/Dunne darm Aarde Zorgen - Milt/Maag Metaal Bedroefdheid - Longen/Dikke darm Water Vrees - Nieren/Blaas Tussen de vijf elementen zijn er relaties van voedende (Shen cyclus), controlerende- (Ko cyclus) en verachtende- (tegengesteld aan controlerende) eigenschappen. De voedende Shen cyclus: Hout voedt vuur, vuur voedt aarde, aarde voedt metaal, metaal voedt water en water voedt hout. De controlerende Ko cyclus: metaal controleert hout, hout controleert aarde, aarde controleert water, water controleert vuur, vuur controleert metaal. 221 Figuur 1 De 6 elementen cyclus, met de balans tussen Shen en Ko regulatie TIG jaargang 19 nr

5 > M.K. Tjian Tabel 1 De Vijf Elementen hout vuur aarde metaal water orgaan [zang] lever hart milt long nier orgaan [fu] galblaas dunnedarm maag dikkedarm blaas zintuigen ogen tong mond neus oor weefsel pees (bloed) vaten spier huid bot emoties boosheid vreugde overdenking treurig vrees milieu wind hitte vocht droogte koude jaargetijde lente zomer na-zomer herfst winter kleur groen rood geel wit zwart smaak zuur bitter zoet scherp zout 222 De voedende en controlerende processen zijn twee onscheidbare uitgangspunten van de Leer van de Vijf Elementen. Zonder voedend proces is er geen groeiende ontwikkeling, zonder controlerend proces is er geen balans en coördinatie. Samen bepalen ze de lichaamsprocessen. De Leer van de Vijf Elementen kan dus in de Chinese Geneeskunde als leidraad dienen voor klinische diagnose en therapie. Figuur 1 en Tabel 1 vatten de basisbeginselen van de systeemregulatie van het lichaam samen, volgens het Chinese perspectief van TCM. Door de balans te herstellen tussen deze procesdynamieken kunnen lichamelijke en psychologische klachten worden opgelost. De principes zoals bevat in deze figuur en tabel zijn hieronder toegepast op de beschreven casus. De acupunctuur behandeling Mijn patiënte met het windgevoel op de ogen, heb ik als volgt behandeld: Volgens de vijf elementen leer van Traditionele Chinese Geneeskunde behoort de wind tot het element hout. De lever behoort ook tot het element hout. De levermeridiaan loopt in het lichaam naar boven en heeft verbinding met de ogen. (De Chinezen zeggen: gan kai qiao yu yan : de lever staat in relatie met de ogen.) Een storing in de lever kan zich op de ogen afspiegelen, bijvoorbeeld door een deficiëntie van het yin en het bloed en zou droge ogen, wazig zien of nachtblindheid kunnen veroorzaken. De galblaas is gekoppeld met de lever en de galblaas behoort ook tot het element hout. Ik kwam daarmee tot het volgend behandelingsplan: Mijns inziens betrof het hier een primaire storing van het element hout. De balans van de energie in de lever was verstoord en gaf mijn patiënte het gevoel alsof er een wind opblies op haar ogen. Mijn behandeling was daarom gericht op het in balans brengen van de leverenergie van mijn patiënte, met de verwachting dat dit het windgevoel zou verdrijven door de ogen te harmoniseren. Centraal staat dus de relatie tussen de ogen, lever, het element TIG jaargang 19 nr

6 M.K. Tjian > hout en de qualiteit wind. De acupunctuurpunten, die ik voor de behandeling van de vrouw heb gebruikt zijn (de verklaring volgt hieronder): Hegu (Di 4) Taichung (Le 3) Fengzhi (G 20) Dongzhiliao (G 1) Yangbai (G14) Verklaring van de punten Hegu (Di 4) Dit is een bekend punt dat vaak wordt gebruikt. Ik heb dit punt gekozen, omdat dit punt over het algemeen bij aandoeningen van het gezicht kan worden gebruikt. De Chinezen zeggen Mian Kou He Gu Shou : voor aandoeningen van het gezicht kan men dit punt nemen. ( Mian betekent het gezicht, Kou betekent de mond, He-Gu is de chinese naam van het punt Di 4, Shou betekent aannemen of accepteren. TCM is een ervaringsgeneeskunst.) In dit geval betreft de klacht de ogen, die zich eveneens in het gezicht bevinden. Volgens de genoemde stelregel is dit een aangewezen punt. Vanuit de 5- Elementenleer is dit als volgt te begrijpen: Het punt Di 4 ligt op de meridiaan van de dikke darm. De dikke darm is gekoppeld met de longen en behoort bij het element metaal. Volgens de leer van vijf elementen kan het element metaal invloed uitoefenen op het element hout volgens de ko-cyclus. Metaal controleert hout. Dus het punt Di 4 zou invloed kunnen hebben op de ogen, die behoren tot het element hout. Het is ook te begrijpen vanuit een visie van systeemregulatie: In het boek Akupunktur für mässig fortgeschrittener (1994) van Bischko wordt geschreven over Regelkreis System of algemene regulatie. Di 4 is een algemeen regulatie punt voor het slijmvlies. Dus voor alle aandoeningen die hiermee te maken hebben kan dit punt worden gebruikt. Om die reden heb ik gebruik gemaakt van dit punt om het slijmvlies van de conjunctivae bulbae en palpebrae te beïnvloeden en de storing op te heffen. Tai Chung (Le 3) Dit punt ligt op de levermeridiaan, het is het Yuanpunt (Bron-punt) van deze meridiaan. Het punt kan daarin de leverenergie, die naar boven ging, naar beneden laten zakken en in evenwicht brengen. Het punt kan dus invloed hebben op de ogen en de storing (in dit geval het wind- gevoel) elimineren. Daarnaast is bekend dat de combinatie van He Gu (Di 4) en Tai-Chung (Le 3) invloed kan uitoefenen op de psyche, en een kalmerend effect kan bewerkstelligen, wat de behandeling van mijn patiënte ten goede kan komen. Feng-Chi (G 20) De Chinese naam van het punt G 20 is Feng-chi. (Wind-vijver: Feng betekent de wind en Chi betekent de vijver.) Dit punt wordt vaak gebruikt om pathologische wind te verdrijven. Dit punt ligt op de galblaas meridiaan; en is daardoor gekoppeld met de lever (de gepaarde meridiaan). In dit geval had dit punt dus een windverdrijvende effect en tegelijk invloed op de lever om de klacht van de ogen elimineren. Yang bai (G 14) en Tongziliao (G 1) Deze beide punten heb ik gekozen als lokale punten. Zij liggen naast de ogen en tegelijkertijd liggen zij op de galblaasmeridiaan. Beide punten kunnen dus een lokaal effect op de ogen hebben, die dus harmoniseren en de storing opheffen. Het resultaat Het resultaat van de behandeling van de vrouw met de genoemde acupunctuurpunten was verbazingwekkend. Na de eerste behandeling had mijn pa - tiënte geen klachten meer. Het windgevoel was verdwenen, de vrouw kon dan ook zonder enige 223 TIG jaargang 19 nr

7 > M.K. Tjian moeite haar ogen normaal opendoen. De vrouw was erg blij dat zij zo direct van haar klachten af was. En uiteraard was ik verheugd dat de behandeling een goed resultaat had opgeleverd. Ik heb de vrouw het advies gegeven terug te komen in mijn praktijk als de klachten zich weer zouden voordoen. Ik heb haar echter niet meer in mijn praktijk gezien. Conclusie Hoewel de leer van de vijf elementen in het geheel niet in overeenstemming is met de Westerse geneeskunst, kunnen vele ziekteverschijnselen aan de hand van deze theorie worden verklaard en behandeld. De beschreven ziektegeschiedenis is slechts één voorbeeld, dat laat zien dat de acupunctuur als alternatief in de dagelijkse praktijk ingezet kan worden en vaak tot heel verrassende therapieresultaten leidt. Literatuur Bischko, J., (1994) Akupunktur für mäßig Fort - geschrittene, Haug Verlag, Heidelberg Cheng Xing-Nong (1987) Chinese Acupuncture and Moxibustion, Foreign Languages Press, Beijing Guo Jia-Liang, Shi Yong Zhong Guo Zhen Jiu Jing Xué Xué, Xin Ya Chu Ban She, Taiwan Kasenda, S.L. (2000) Fünf Elemente Qi Gong, Koesel Verlag, München Molen, C. van der (1987) Acupunctuur, tweede, herziene en aangevulde druk, De Tijdstoom, Lochem-Gent 224 TIG jaargang 19 nr

8 M.K. Tjian < Samenvatting Een casus van een ongewone aandoening, wind- gevoel op de ogen wordt gebruikt om te laten zien hoe onbegrepen aandoeningen via het gedachtengoed van TCM met verrassend goed effect behandeld kunnen worden. Specifiek gaat het hier om het herkennen van een verstoring van het element hout, en het herstellen van de energie in de levermeridiaan voor het balanceren van de wind, waarbij de lever ook de traditionele meridiaan is voor aandoeningen van de ogen. Door het toepassen van deze manier van denken, was in één behandeling het probleem (het gevoel dat een wind op de ogen waaide) opgelost. De voor de behandeling gekozen acupunctuurpunten waren Di 4, Le 3, G 20, G 14, G 1. De praktijkervaring met TCM heeft laten zien dat deze methode ook voor veel andere aandoening baat geeft. TCM is weliswaar nog niet verklaarbaar vanuit de Westerse geneeskunst, de praktijk bewijst dat acupunctuur tot verrassend effectieve therapieresultaten kan leiden. Summary Wind blowing on the eyes An unusual case is used to show how the concepts of TCM can be used with surprising result for even ill-understood afflictions. The article presents the case of a young woman with a sensation of wind on the eyes, which was interpreted to be associated with disturbed Wind energy, the liver Meridian (which is also traditionally indicated for eye afflic - tions) and the energy balance of wood. The effect was surprisingly direct: in one session the problems were resolved by applying the traditional knowledge of TCM. The points used in this case were Li-4, Li-3, Gb-20. Gb-14 and Gb-1. This case, one of many, shows that although TCM is not understood within the context of Western science, it offers surprising effectivity in healing practice. Key words TCM concepts application unknown pathology surprising effectivity 225 TIG jaargang 19 nr