Ik werk veilig of ik werk niet over veiligheidsbewustzijn en veilig gedrag op de werkvloer. bart kelderman algemeen directeur in tense safety training

Transcriptie

1 InTense Dit is een eenmalige uitgave van In Tense Safety Training om u te informeren over onze dienstverlening op het gebied van veiligheidsbewustzijn en veilig gedrag op de werkvloer bart kelderman algemeen directeur in tense safety training hanneke graatsma in tense academie uniek InITIaTIeF Bam woningbouw w&r in 10 stappen naar succes TIemen schra pieter elzinga essent netwerk Frank binnekamp linda van aken westland infra Jeroen In de braak herbert hooijkaas dsm resins B.v. aart den boer Coördinator operations bij dnv Ik werk veilig of ik werk niet over veiligheidsbewustzijn en veilig gedrag op de werkvloer veiligheid zit tussen de oren de veiligheidstrainingen van in tense de waarde van certifi cering

2 In Tense werkt met: Passie voor mensen, voor organisaties en voor de omgeving Respect voor de unieke kwaliteiten van ieder mens Focus op ontwikkeling, met heldere en haalbare perspectieven

3 inleiding Veiligheid is een groot goed. Het bedrijfsleven heeft het thema over het algemeen dan ook hoog op de agenda staan. Veiligheidsprocedures en protocollen zijn prima in orde. De medewerkers zijn op de hoogte van de relevante veiligheidstheorieën. Technische systemen zijn zodanig aangepast dat ze zo min mogelijk risico met zich meebrengen. De ervaring leert echter dat deze maatregelen lang niet afdoende zijn. De volgende stap in de ontwikkeling van de veiligheidscultuur is het veranderen van houding en gedrag, zegt algemeen directeur Bart Kelderman van In Tense. Veiligheid zit namelijk tussen de oren. veiligheid zit tussen de oren De volgende stap in de ontwikkeling van de bedrijfsveiligheidscultuur Veiligheid heeft alles met de bedrijfscultuur te maken, zegt directeur Bart Kelderman van In Tense. Je kunt de hardware op het gebied van procedures en veiligheidshandboeken nog zo goed in orde hebben, als de medewerkers geen veiligheidsbewustzijn hebben, blijf je bedrijfsongevallen houden. Onderzoek heeft uitgewezen dat slechts 5% van de bedrijfsongevallen wordt veroorzaakt door gebrek aan veiligheidsprocedures of technische maatregelen. Bedrijven beseffen dat er een volgende stap moet worden gezet. Ze weten dat er wat moet gebeuren. De vraag die echter bij hen heerst is op welke manier de bedrijfsveiligheidscultuur verder ontwikkeld kan worden. In Tense heeft het antwoord op die vraag. In Tense biedt een indringende, ervaringsgerichte leermethodiek, waardoor het veiligheidsbewustzijn optimaal wordt ontwikkeld. Wij trainen de mensen zodanig, dat ze hun eigen verantwoordelijkheid op het gebied van veiligheid leren inzien en ook nemen, legt Kelderman uit. We belichten in onze trainingen oude handelingspatronen en gedragingen die zich in de loop van decennia hebben vastgezet, en laten de deelnemers zien hoe ze zelf de stap moeten zetten om onveilige, risicovolle situaties te veranderen. Ze leren om in dergelijke situaties interventies te plegen. Daarbij behoort natuurlijk een context waarin die interventie ook gehonoreerd wordt. De trainingen hebben effect op en bieden inzicht in de gehele interne organisatie. De leidinggevenden krijgen feedback over hun eigen handelen, de sfeer en de samenwerking. Aan de trainingen is een persoonsgebonden certificaat verbonden. Deelname is niet vrijblijvend. De deelnemers worden beoordeeld op communicatie, leiderschap, risico-inzicht en samenwerking. Wie onvoldoende scoort, krijgt geen certificaat. De trainingen van In Tense zijn gecertificeerd door DNV, een gerenommeerde, onafhankelijke organisatie. Dat betekent dat aan strenge eisen wordt voldaan met betrekking tot de inhoud, de kwaliteit en de methodiek van de training en het systeem dat eraan ten grondslag ligt. Bent u toe aan de volgende stap op het gebied van bedrijfsveiligheid? Wilt u meer weten over trainingen van In Tense en wat deze voor uw organisatie kunnen betekenen? In dit magazine vertellen de trainers van In Tense uitgebreid over de trainingen en maken klanten u de deelgenoot van hun ervaringen. 3

4

5 in deze uitgave Bij in tense werken mensen die Veiligheid Uitstralen Hanneke graatsma 6 10 arturo massaro 14 tiemen schra en pieter elzinga in 10 stappen naar succes Jeroen in de Braak en Herbert Hooijkaas 23 aart den Boer trainings aanbod 21 inhoud 3 veiligheid zit tussen de oren 5 inhoud 6 Bij in tense werken alleen mensen die veiligheid uitstralen 10 we schudden ze wakker 12 in 10 stappen naar succes 13 uniek initiatief van Bam woningbouw w&r 14 over veiligheid valt niet te onderhandelen 16 de trainingen van in tense vormen een eyeopener 18 dit was precies wat we nodig hadden 21 de in tense producten op een rijtje 22 de waarde van dnv-certificering 23 interview aart den Boer 5

6 Je werkt veilig of je werkt niet Hanneke graatsma

7 in gesprek met interview Hanneke graatsma directeur In Tense Academie Je werkt veilig of je werkt niet. Met dat uitgangspunt biedt In Tense uiteenlopende maatwerkproducten op het gebied van veiligheid, ongeacht de veiligheidsgradatie waarin een bedrijf zich bevindt. Trainers, assessoren en coaches van In Tense stralen veiligheid uit en focussen op de gewenste situatie. We merken dat het werkt, zegt Hanneke Graatsma van de In Tense Academie. Bedrijven worden steeds enthousiaster. Bij In Tense werken mensen die veiligheid uitstralen Een gedegen opleiding met de kernwaarden passie, focus en respect Graatsma is vanaf 2001 bij In Tense betrokken. Ik heb het grootste deel van de ontwikkeling meegemaakt. Van lage Ropes Course (oefeningen laag boven de grond, red.) via de uitbouw met de hoge Ropes Course (10 meter boven de grond, red.) tot het huidige brede palet aan trainingen, begeleiding van organisaties, assessments en begeleiding op de werkplek. Wat mij aanspreekt is het model van ervarend leren. In Tense biedt een heel indringende leermethode waardoor de deelnemers zich op een praktijkgerichte wijze zeer bewust worden van hun eigen handelen en hun eigen situatie. Voordat Graatsma een eigen trainingsbedrijf begon werkte ze jarenlang als fysiotherapeute in een ziekenhuis. Ze maakte de gevolgen van ongevallen van dichtbij mee. Je ziet de impact op de slachtoffers, hun familie en hun omgeving. Toen ik de kans kreeg om mee te werken aan de preventieve kant van veiligheid, greep ik die met beide handen aan. Inmiddels begeleidt Graatsma de mensen die voor In Tense werken. In de In Tense Academie leiden we de mensen op die onder meer trainingen geven, coachen of assessments afnemen. Onze trainers volgen een inwerkprogramma met zeer strenge eisen. Afhankelijk van de vooropleiding doorlopen zij een trainingsschema waarin hun kennis en kunde ontwikkeld worden. Ze worden getoetst aan de hand van DNV-gecertificeerde criteria. Wij nemen alleen maar mensen aan die veiligheid uitstralen, die daarvan doortrokken zijn. Sinds kort leiden we ook trainers op voor bedrijven met eigen trainings- of ontwikkelcentra. Dat vraagt een gedegen opleiding om de In Tense filosofie te waarborgen en de kernwaarden passie, focus en respect te borgen. >> 7

8 interview Hanneke graatsma Moeten we ons veiligheidsgedrag niet doorontwikkelen? Moeten we niet eens kijken naar veilig gedrag op de werkvloer? Wat hebben wij nodig om onze Wat hebben werkzaamheden wij nodig om onze werkzaamheden veilig uit te veilig uit voeren? te voeren? als het gaat om veiligheid hebben de meeste bedrijven procedureel alles op orde. een volgende stap in de ontwikkeling van bedrijfsveiligheid kan zijn het vergroten van het veiligheidsbewustzijn van management en medewerkers en het bevorderen van veilig gedrag op de werkvloer. maatwerk In Tense levert maatwerk. Wij bieden de volgende stap, ongeacht de fase waarin een bedrijf zich op het gebied van veiligheid bevindt, zegt Graatsma. Er zijn globaal vijf gradaties in de veiligheidsontwikkeling van organisaties: ongeïnteresseerd, reactief, berekenend, proactief en vooruitstrevend. Dus dat gaat van desinteresse via bewustwording naar het inventariseren van meldingen tot vanzelfsprekendheid waarin veiligheid geen apart onderdeel meer is in de bedrijfscultuur, maar een manier van leven. In deze laatste fase is de term: Je werkt veilig of je werkt niet een vanzelfsprekendheid. Elke fase vraagt een specifieke aanpak en via maatwerk is resultaat te behalen met betrekking tot de verbetering van de veiligheidsperformance. In Tense biedt daarom ook de meest uiteenlopende producten. We doen veiligheidscultuurmetingen en inventariseren samen met de organisatie de veiligheidsfase aan de hand van al ontwikkelde zaken. Vervolgens verzorgen we een maatwerkadvies. Dat loopt van introductiedagen voor een kleine groep om de organisatie te overtuigen van het effect van deze leervorm tot en met gecertificeerde programma s, waarin de deelnemers individueel getoetst worden op veiligheid aan de hand van DNVgekwalificeerde eindtermen. De programma s worden afgestemd op de doelgroep. Elke deelnemer wordt begeleid in zijn eigen rol en positie in de organisatie. De didactische vorm wordt aangepast aan diegene die wij trainen, in alle sectoren, in alle lagen. Het grote voordeel is dat we met onze ervaringgerichte methode in de Ropes Course goed aansluiten bij de leerstijl van de deelnemers, waarbij de installatie een inzichtgevende metafoor voor de dagelijkse werkpraktijk is. Daarmee is de vertaalslag van de tijdens de training opgedane inzichten naar het werk goed te maken. 8

9 in de industrie is veilig werken van groot belang. door medewerkers zich bewust te laten worden van hun gedrag op de werkvloer kunnen kleine en grote ongelukken worden voorkomen. de vijf ontwikkelingsfasen van veiligheidscultuur ToolkIT In Tense is voortdurend in ontwikkeling en speelt in op de markt én op de klant. Zo hebben we bijvoorbeeld een toolkit geïntroduceerd, vertelt Graatsma. Dat is een instrument voor praktijkmensen: teamleiders, uitvoerders, monteurs, technici, om het werk gestructureerd voor te bereiden en uit te voeren. Het is een toetsbaar instrument op veiligheidsgedrag. Het helpt diegenen die de daadwerkelijke risico s lopen goed voorbereid en met vertrouwen hun klus te klaren. Ieder bedrijf uit elke sector kan contact opnemen met In Tense. Wat wij potentiële klanten aanraden is open te staan voor deze unieke leermethode. We adviseren managementteams om zelf een pilottraining te doen, zodat ze aan den lijve kunnen ervaren wat het inhoudt en wat het hen brengt. Betrokkenheid van HRM-afdelingen en P&O is bij de trajecten voor medewerkers zeer gewenst. Ontwikkeling van veiligheidsgedrag heeft een op een te maken met competentieontwikkeling. Onze waarnemingen van deelnemers tijdens de trainingen zijn van grote waarde gebleken voor organisaties. En het is natuurlijk ook altijd goed om te leren van bedrijven die al ervaring hebben met de producten van In Tense. ZIchTbare resultaten In Tense focust op gewenste situaties, legt Graatsma uit. We richten ons op de oplossing, dus op de vraag: wat heb jij nodig om deze werk zaamheden veilig uit te voeren? Door ons te richten op de meest ideale situatie doet de betreffende organisatie stappen in die richting. En we merken dat het werkt. De mensen voelen zich met dat uitgangspunt veilig in de training en worden steeds enthousiaster. De resultaten zijn zichtbaar en merkbaar. Onze passie en visie op het gebied van veiligheid slaan over op onze klanten, en dat is wat we graag willen. Hoe meer mensen dit omarmen, hoe meer mensen daadwerkelijk s avonds weer veilig thuiskomen! Het levert grote, zeer grote voldoening op om mijn steentje hieraan te mogen bijdragen. 1. Ongeïnteresseerd Wanneer organisaties veiligheid niet belangrijk vinden en ze hopen dat ze niet gepakt worden, kun je hen met recht ongeïnteresseerd noemen. 2. Reactief Wanneer organisaties gaan bewegen op het moment dat er een ongeval gebeurd is, zijn ze reactief. 3. Berekenend Organisaties die vooral vertrouwen op regelgeving, systemen en procedures, noemen wij berekenend. 4. Proactief Een organisatie is proactief als er sprake is van continue verbetering, wanneer het thema veiligheid tussen de oren van mensen zit, dit in zichtbaar gedrag tot uiting komt en het continu de aandacht vraagt. 5. Vooruitstrevend Binnen vooruitstrevende organisaties is veiligheid geen apart thema meer, maar een resultante en een geïntegreerd onderdeel van de wijze waarop mensen werken. Iedere ontwikkelingsfase vraagt om een specifi eke benadering en heeft haar eigen mogelijkheden en onmogelijkheden. In Tense kan aan de hand van een analysemodel dat ontwikkeld is door DNV* vaststellen in welke fase uw organisatie zich bevindt. * Onafhankelijke toetsende en certifi cerende instantie (zie ook pag ) 9

10 interview Arturo Massaro Gecertificeerd trainer Communicatie, risico-inzicht, leiderschap en samenwerking. Daar draait het om in de trainingen van In Tense. Arturo Massaro heeft als gecertificeerd trainer bijna honderd In Tense trainingen gegeven. Hierbij gaat het niet om het trainen op vaardigheden, maar om het praktijkgericht trainen van houding en gedrag, legt Arturo uit. Dat betekent niet alleen aanleren, maar ook bepaalde gedragspatronen afleren. En dat is veel moeilijker. We schudden ze wakker We laten de deelnemers van de In Tense trainingen aan de hand van praktijksituaties nadenken over hun eigen gedrag, vertelt Arturo. Ze worden getoetst op de vier criteria communicatie, risico-inzicht, leiderschap en samenwerking. Daarbij komen vragen aan de orde als: Komt je gedrag overeen met wat je zegt? Durf je je collega of leidinggevende aan te spreken op onveilig gedrag? Zorg je voor een risico-inventarisatie? En heb je daarbij niet alleen oog voor jezelf en je collega s, maar ook voor het bedrijf? Je zegt nu wel ja, maar meen je dat ook? Wat doe je als iedereen zegt dat het veilig is, maar het voor je gevoel toch niet klopt? Durf jij een interventie te plegen? Heb jij het lef om stop te zeggen, ook als er tientallen boze winkeliers om je heen staan te zeuren om stroom? Dit soort zaken komen aan de orde. We laten de deelnemers voortdurend stilstaan bij hun eigen gedrag. De training Het zijn intensieve trainingen die tot drie dagen duren. De groepen bestaan uit maximaal twaalf personen. Aan de hand van praktijkoefeningen en zelfreflectie worden gedrag en houding belicht en besproken. De deelnemers worden voortdurend stilgezet bij hun handelen en ook hun niet handelen. Op de eerste dag maken deelnemers kennis, ze discussiëren over veiligheid, en ze geven zichzelf een cijfer op het gebied van veiligheid. Dan wordt bepaald wat er voor nodig is om dat cijfer te verhogen. Vervolgens gaan we naar buiten om lage oefeningen te doen, zo n 30 centimeter boven de grond, vertelt Arturo. De gevaren, risico s en beheersmaatregelen worden geïnventariseerd alvorens ze beginnen met de oefeningen. Bekeken wordt welke rol wie waarom krijgt in de groep. Na de evaluatie volgt s avonds een indrukwekkende film over een slachtoffer van een bedrijfsongeval. De tweede dag start met een aantal theoretische modellen, waaronder de ijsbergtheorie. Tegenover elk zwaar bedrijfsongeval staan vele ogenschijnlijk ongevaarlijke situaties. Een stuk gereedschap dat in het looppad ligt, een brandblusapparaat dat veel te ver weg ligt. De deelnemers bedenken of zij ooit zulke situaties zijn tegengekomen en of ze die gemeld hebben. Als er niet gemeld wordt, kan er ook geen verbetering komen. s Middags volgen buiten de oefeningen op negen, tien meter hoogte. Er wordt een risico-inventarisatie en een plan van aanpak gemaakt. Als iedereen akkoord is, kan worden begonnen. Het grappige is dat men merkt dat bij een ingewikkeld, moeilijk project iedereen veel alerter is dan in de dagelijkse sleur, waarbij we de parallel naar de lage oefeningen trekken, zegt Arturo. En juist die dagelijkse gang van zaken brengt veel risico met zich mee. s Avonds bedenkt elke deelnemer drie verbeterpunten op het gebied van veiligheid, en giet dat in een presentatie die de volgende middag tijdens de evaluatie naar de leidinggevende wordt teruggekoppeld. Op de derde ochtend wordt gediscussieerd over welzijn en veiligheid, waarbij de deelnemers gevraagd wordt hoe ze zich eigenlijk voelen en welk cijfer ze zichzelf zouden geven op het gebied van welzijn. Want veiligheid heeft ook alles te maken met het welzijn van de werknemer. 10

11 in tense trainingen massaro Het is challenge by choice, niemand wordt gedwongen bepaalde oefeningen te doen, legt Arturo uit. Elke oefening is uit te voeren. Het is aan de deelnemers om te bepalen op welke manier. We verwachten wel dat iemand aangeeft waaróm hij eventueel iets niet wil. Maar het komt trouwens zelden voor dat iemand weigert. Ze hoeven het niet 100% perfect te doen, maar we willen dat ze inzien dat hun eigen gedrag bepalend is voor het resultaat. De deelnemers krijgen bij goed gevolg een persoonsgebonden certificaat. Deelnemers die niet voldoen aan de criteria krijgen een advies mee en kunnen een aantal maanden later een herhalingstraining volgen. Communicatie, risico-inzicht, leiderschap en samenwerking arturo laten nadenken Je werkt met vooral mannen, doeners, die vaak buiten werken met olie, gas, elektriciteit, gevaarlijke stoffen. Zij zijn niet gewend zijn om de dingen te benoemen. Aan het begin van de training moeten ze dan ook vaak een bepaalde weerstand overwinnen. Dus JIJ gaat mij vertellen hoe IK veilig moet werken, terwijl JIJ niet eens een tang kunt vasthouden, hoor ik dan. En dat klopt: wat vaardigheden betreft kunnen zij honderd keer zoveel als ik. Maar als het om gedrag en houding gaat weet ik hen stil te zetten, kan ik hen laten nadenken en aanzetten tot zelfreflectie. Je merkt dat de houding verandert op het moment dat je de weerstand bespreekbaar maakt. Arturo lacht. En dat zie je op de derde dag ook terug. Eigenlijk zou je aan het begin en aan het eind van de training foto s van de groep moeten maken. Het verschil is enorm, je ziet aan de ogen en aan de gezichtsuitdrukking dat ze alert zijn, wakker zijn geschud. Het is heel leuk om deze trainingen te geven, en ook dankbaar werk. 11

12 in 10 stappen naar succes 1 ontmoeting en kennismaking Wij inventariseren uw vraag over opleiding of advies op het gebied van veiligheid. Vervolgens lichten we onze werkwijze, de methodiek en de gewenste resultaten toe. 2 plan van aanpak Als we tot samenwerking overgaan, wordt een plan van aanpak gemaakt. Hierin staan de volgende stappen beschreven: een analyse van de huidige stand van zaken, een bedrijfsbezoek, een meting van de cultuur d.m.v. een vragenlijst, gesprekken met medewerkers, leidinggevenden en management. 3 analyse en opleidingsplan De analyse wordt besproken met het management van uw organisatie. Op basis hiervan formuleren we een opleidingsplan. 4 commitment Het management gaat akkoord met het opleidingsplan en de uitrol ervan. 5 Formeren begeleidingscommissie U formeert een begeleidingscommissie. Deze zal het interne proces monitoren, als vraagbaak voor de organisatie fungeren en het aanspreekpunt voor ons zijn. 6 pilot TraInIngen We starten met twee pilot trainingen. De eerste pilot training wordt geëvalueerd en eventueel bijgesteld, waarna de tweede training plaatsvindt. Op basis van deze tweede training wordt de definitieve vorm vastgesteld. 7 uitrol Vervolgens wordt het programma uitgerold binnen de organisatie en de gedefinieerde opleidingsgroep. 8 evaluatie De trainingen worden geëvalueerd. Het resultaat wordt vastgesteld op basis van feedback van de in punt 2 geïnterviewde mensen. 9 eindverslag We vatten de evaluatie samen in een eindverslag en maken afspraken voor verdere borging en implementatie. 10 coaching en vervolg We verzorgen coaching on the job en organiseren vervolgbijeenkomsten. 12

13 in tense trainingen Bouw en veiligheid. Twee termen die, in combinatie, menig bouwprofessional diep doen zuchten. Want er lijkt een spanningsveld tussen te bestaan. In de bouw draait alles om planning. Óf je bouwt snel en op tijd, óf je bouwt veilig, lijkt de heersende opinie. BAM Woningbouw W&R en In Tense bewijzen het tegendeel met een pilot op het gebied van veiligheidstrainingen op een bouwlocatie in Almere. Uniek initiatief van BAM Woningbouw W&R: Veiligheidstrainingen op woningbouwlocatie In de bouw draait het om een lange keten van aaneengeschakelde bouwfases, waarbij alle medewerkers en aannemers, van betonvlechters, metselaars, elektriciens, loodgieters tot kraanmachinisten, betonvlechters en afbouwers afhankelijk zijn van elkaar en dus van een goed op elkaar afgestemde planning en een perfect uitgedokterd tijdschema. Want als één schakeltje de deadline mist, heeft dat gevolgen voor de gehele keten van werkzaamheden. Snelheid is dus altijd geboden, men werkt voortdurend onder grote druk. Zelden tot nooit hoort men een opdrachtgever opmerken: zijn jullie nu al klaar? Het thema veiligheid wordt in de bouw vaak, alhoewel belangrijk, maar toch als een lastig en tijdrovend onderdeel ervaren. BAM Woningbouw heeft het roer omgegooid. BAM Woningbouw is onderdeel van Koninklijke BAM Groep nv, en bouwt per jaar ongeveer duizend woningen op basis van het W&R concept. W&R is een concept voor efficiënte woningbouw, gericht op de ontwikkeling van woningen met een optimale prijs/ kwaliteitverhouding. Een W&R woning is geen standaardwoning, maar een woning gebouwd volgens een standaardproces. BAM Woningbouw is onder het mom van wij werken veilig of wij werken niet een uniek initiatief gestart. Op een bouwlocatie in Almere waar W&R-woningen worden gerealiseerd, is een BAM preventieunit ingericht. Daar wordt zorgvuldig aandacht besteed aan het thema veiligheid en is het onderwerp ingepland als belangrijk onderdeel van het bouwproces. In Tense biedt hier een veiligheidstrainingsprogramma van twee dagdelen. Alle medewerkers krijgen een ochtend lang een veiligheidstraining. Deze bestaat uit een gedeelte theorie en een gedeelte praktijk. De deelnemers krijgen bijvoorbeeld een film te zien over de gevolgen van onveilig werken. Tijdens een rondleiding over de bouwplaats worden veilige en onveilige situaties besproken en het belang van interventies onderstreept. De deelnemers maken kennis met de thema s communicatie, risico-inzicht, leiderschap en samenwerking. Na enkele weken krijgen ze een vervolgtraining waarin ze met hun vernieuwde inzicht hun ervaringen in praktijk en theorie kunnen bespreken en evalueren. Deze specifiek op de bouw gerichte trainingen van In Tense zijn uiteraard ook bij andere bouwbedrijven in te zetten. 13

14 De afdeling Infra Services van Essent Netwerk heeft veiligheid hoog in het vaandel. Met behulp van In Tense werd veiligheid de laatste jaren een belangrijk en vanzelfsprekend onderdeel van de bedrijfscultuur medewerkers volgden inmiddels een training. Want over veiligheid valt niet te onderhandelen, aldus directeur Tiemen Schra. pieter elzinga over Veiligheid Valt niet Te onderhandelen tiemen schra 14

15 interview tiemen schra Directeur Infra Services van Essent Netwerk pieter elzinga Regiomanager Friesland Essent Netwerk is een apart, door de wet gescheiden, onderdeel van de Essent Groep, dat de infrastructuur voor de gehele elektriciteits- en gasvoorziening in het werkgebied op peil houdt. De organisatie is opgesplitst in drie onderdelen. Asset Management, Customer Relations en Infra Services, de uitvoerende afdeling. Het werkgebied van Infra Services is onderverdeeld in de zes regio s Friesland, Groningen/Drenthe, Overijssel, Limburg, West Brabant en Oost Brabant. Essent Netwerk verzorgt de aanleg, het onderhoud en het beheer van transport- en distributienetten. We hebben een heel bijzondere relatie met onze klanten, legt directeur Infra Services Tiemen Schra uit. De klant heeft altijd met ons te maken en kan niet kiezen voor een ander netwerk. We zijn eigenlijk de Rijkswaterstaat op het gebied van energie. Dat betekent dat wij ons alleen maar kunnen onderscheiden door goede service, afspraken nakomen, storingen snel verhelpen en de levering betrouwbaar houden. De monopoliepositie betekent niet dat Essent Netwerk haar gang kan gaan. We worden zeer stringent getoetst door DTe, onderdeel van de Nederlandse Mededingingsautoriteit, legt Regiomanager Friesland Pieter Elzinga uit. Dat toezicht richt zich zowel op kosten als ook op kwaliteit. Het is een gereguleerde markt. veiligheidsbewustwording Elk jaar bepalen we onze bedrijfsdoelstellingen aan de hand van thema s en strategieën, vertelt Schra. Dat kan gaan over betrouwbare netten, binding met de klant, goede service. Veiligheid is als belangrijkste thema op nummer 1 gezet. We werken met elektriciteit en gas, twee levensgevaarlijke zaken, legt Elzinga uit. Dat vraagt om nauwkeurige omschrijvingen over hoe je omgaat met veiligheid. Uiteraard moet je de randvoorwaardelijke kant goed standaardiseren, maar je kunt niet alles vastleggen in procedures en richtlijnen. Want elke situatie is uniek, mensen zijn uniek, omstandigheden zijn uniek. Daarom hebben we besloten constant te investeren in gedragsontwikkeling, in bewustwording. Zodat het veiligheidsbesef wordt ontwikkeld en de individuele medewerkers op alle niveaus voortdurend over veiligheid nadenken. Veiligheid begint bij jezelf, bij de mensen, op de werkplek. Dat besef maakt dat iedereen aan het eind van de dag weer veilig naar huis gaat. Met die slag zijn we bezig. We willen een excellent bedrijf zijn. Als je dan je veiligheid niet goed kunt managen, ben je geen knip voor de neus waard en zit je met een groot probleem. Over veiligheid valt niet te onderhandelen. metafoor Essent Netwerk ging in zee met In Tense. Inmiddels hebben ongeveer 1500 medewerkers de trainingen gevolgd en een certificaat ontvangen. De trainingen van In Tense prikken heel bewust in op gedrag, zegt Schra. De deelnemers krijgen geen theoretische lessen in een klasje, maar worden daadwerkelijk in situaties gebracht waarin ze voelen en ervaren wat wel en niet kan. In Tense haalt je als onafhankelijke organisatie uit je reguliere werk en brengt je in een situatie waarin je twee dagen op elkaar bent aangewezen en over veiligheid nadenkt. De deelnemers worden getraind op veiligheidsbesef en veiligheidsbeleving. Want je kunt de mensen niet dwingen om zich op een bepaalde manier te gedragen, het moet vanuit henzelf komen. De trainingen zijn eigenlijk een metafoor voor de bedrijfssituatie: hoe werk je samen, hoe communiceer je, hoe los je problemen op. Het management is aanwezig bij de evaluatie, zodat de ervaringen teruggekoppeld kunnen worden naar het werk, dat is een heel sterk onderdeel. De kracht van de trainingen is dat ze effect hebben en doorwerken op de gehele organisatie. verplicht De trainingen van In Tense wérken. Tegenwoordig spreekt men elkaar steeds meer aan op onveilig gedrag, zegt Schra. De trainingen hebben echt een boost gegeven. Het wordt niet meer als negatief of eng ervaren om iets te melden. Ongewenste situaties worden aangekaart, er wordt veel beter gecommuniceerd. Dat is een grote verdienste. De bedrijfssfeer is veranderd, het aantal ongevallen met ernstig letstel is in 2007 bijna gedaald tot nul. Circa 80% van de ongevallen met verzuim zijn niet meer gerelateerd aan werkzaamheden aan de primaire installaties, maar juist aan activiteiten daar omheen. Het zich verplaatsen naar en op de werkplek geeft vaak aanleiding tot struikelen en vallen met als gevolg botbreuken, gescheurde spieren. Vroeger meldde men alleen ongevallen die leidden tot verzuim, maar nu worden ook incidenten gemeld die niet leiden tot een ongeluk, voegt Elzinga toe. Tussen een ongeluk en een bijna-ongeluk zit heel weinig verschil. Het verschil zit m in de mazzel. Maar het verbeterpotentieel is net zo groot. Hoe meer meldingen, hoe meer leermomenten. De trainingen zijn verplicht gesteld voor medewerkers van Essent Netwerk Infra Services. Het is niet vrijblijvend, legt Schra uit. Als het iemand niet lukt om een certificaat te behalen, als hij niet constructief meewerkt en niet bereid is om te kijken naar een eventuele eigen beperking, kan hij zijn werkzaamheden niet uitvoeren. Dat is gelukkig nog niet gebeurd. Een aantal mensen moet wel een zekere scepsis overwinnen, maar we merken dat aan het eind van de training het kwartje wel is gevallen. stap verder Veiligheidsmanagement wordt vaak gezien als een extra kostenpost, zegt Elzinga. Maar het tegendeel is waar. Het levert juist geld op. Iedereen die wel eens een bedrijfsongeval heeft meegemaakt weet wat voor circus daar achteraan komt. Traumatische situaties, managementaandacht, arbeidsinspectie die alles ondersteboven keert, het kost ongelofelijk veel tijd en geld. Essent Netwerk wil nu zelfs een stap verder gaan op het gebied van veiligheidsmanagement. We blijven doorgaan met de trainingen voor hercertificering van In Tense, maar we willen nu ook de leidinggevenden een nadrukkelijker rol geven in de ontwikkeling van z n eigen mensen, zegt Schra. Met behulp van het zogenaamde train de trainer principe gaan de direct leidinggevenden twee keer per jaar met hun medewerkers nadrukkelijk in gesprek over veiligheidszaken op het gebied van gedrag en houding. Het moet een vanzelfsprekend onderwerp worden bij het werkoverleg. Bij het opleiden van de teammanagers kan In Tense ons helpen. Veiligheid is prioriteit 1 en In Tense speelt daar een belangrijke rol in. In Tense acteert vanuit een bepaalde oprechte intentie, voegt Elzinga toe. Ze willen gewoon de wereld een beetje veiliger maken. Daar heb ik respect voor. 15

16 interview Frank Binnekamp Directeur Westland Infra Linda van aken HRM-manager logo westland InFra Meer dan honderd medewerkers van Westland Infra volgden een veiligheidstraining van In Tense. Het traject is zeker vanuit managementoogpunt gezien een eyeopener geweest, zegt directeur Frank Binnekamp. De trainingen bevorderden niet alleen het veiligheidsbewustzijn, maar vormden bovendien een vertrekpunt voor trajecten op het gebied van managementdevelopment. Frank Linda de trainingen van in tense vormen een eyeopener 16

17 westland infra Westland Infra zorgt als netbeheerder voor aanleg, onderhoud en beheer van de energienetten in de gemeenten Westland en Midden-Delfland en verzorgt het transport van gas en elektriciteit. Het meetbedrijf van Westland Infra verzamelt, controleert en valideert de gegevens van een groot aantal grootverbruikers. Als specialist op het gebied van energieoptimalisatie in de glastuinbouw levert Westland Infra producten in het gehele land en ook daarbuiten. Bij Westland Infra werken 170 mensen. behoefte aan gedragstrainingen We waren toe aan een nieuwe stap op het gebied van veiligheid, vertelt Binnekamp. Ongevallen ontstaan veelal door onwetendheid en door routine. Onwetendheid kan worden voorkomen door vaardigheidstrainingen; die hadden onze medewerkers inmiddels allemaal gevolgd. Maar die vaardigheden moeten worden geborgd in gedrag, anders heb je er niets aan. In Tense sloot precies aan bij de behoefte aan gedragstrainingen. Veiligheid lijkt een ongrijpbaar, abstract begrip. In Tense geeft er concrete invulling aan. Om een groot draagvlak te creëren, hebben we eerst een promoteam de training laten volgen, vertelt HRM-manager Linda van Aken. Daarna zijn bijna alle medewerkers getraind. En dan hebben we het over meer dan honderd. Over het algemeen kwam iedereen enthousiast terug. De mensen die niet gecertificeerd werden kregen een herkansing. Want zonder certificaat kunnen ze hun werk niet doen, dat hadden we van te voren besloten. InTegraal onderdeel Ook de directie en het managementteam volgden de training, met daaraan toegevoegd een element over leidinggeven. Als je van je medewerkers verwacht dat ze een andere houding en ander gedrag gaan vertonen, kunnen zij dat ook van ons verwachten, zegt Binnekamp. De training was confronterend en heeft veel losgemaakt. Het heeft een groot bewustzijn teweeggebracht binnen het MT, zegt Van Aken. Je krijgt veel meer zicht op je eigen rol, op de manier waarop je in contact staat met je medewerkers, hoe je ze aanstuurt en de voorbeeldfunctie die je hebt. Zeker als het gaat om veiligheid heeft dat heel veel impact. Het was waardevol. We denken anders over zaken na. Enkele jaren geleden maakte een arbo/milieucoördinator een risico-inventarisatie en gaf dat aan de leidinggevende, vertelt Binnekamp. Die keek ernaar, pakte misschien een paar punten op, maar dat was het dan. Nu werken medewerkers uit alle lagen van de organisatie mee aan de inventarisatie en bekijken gezamenlijk hoe problemen opgelost kunnen worden. Veiligheid is een integraal onderdeel van het werk geworden, een issue van de mensen zelf, niet iets dat van bovenaf opgelegd wordt. Wat je ook ziet is dat mensen meer onveilige situaties beginnen te melden, het begint meer te leven. Dat hadden we nodig, want op die manier kunnen we werken aan verbeteringen. managementdevelopment De trainingen waren een bouwsteen in een meerjarentraject op het gebied van managementdevelopment, legt Binnekamp uit. In Tense sluit prima aan als je in een cultuurverandering zit. Bij veiligheid komen allerlei gedragsaspecten aan de orde die je ook in andere managementsituaties tegenkomt. Het prettige van het hele traject met In Tense was dat we in een keer heel concreet konden aangeven wat we bedoelden. Ze vormden echt een eyeopener. We kregen bijvoorbeeld een praktijkoefening waarbij we non-verbaal moesten samenwerken om met behulp van planken van het ene eiland naar het andere te komen. Het was enorm typerend voor ons dat we de klus in no time geklaard hadden en zoiets hadden van: zo, klaar, what s next. Pas op het moment dat de trainers ons lieten nadenken over waar we mee bezig waren, beseften we dat dat dus was waarmee we de hele organisatie zo af en toe gek maakten: we zetten altijd een heleboel zaken in gang, maar namen niet de tijd om het ook bij de medewerkers te laten bezinken. Het was dan voor ons wel helder, maar je moet de tijd nemen om je medewerkers uit te leggen wat je doet en waarom je het doet. En je moet vooral ook evalueren of het gelukt is, en een eventueel succes vieren. Compliment voor de trainers, voegt Linda toe. Zij lieten ons net zolang nadenken over situaties tot we allemaal begrepen wat er bedoeld werd. Er was geen escape mogelijk. Ze zijn heel goed getraind op scherp en alert zijn. Het lijkt alsof ze ogen in de rug hebben. Ze zien iets gebeuren en ze grijpen meteen in, heel knap. van reactief naar proactief Het hele traject heeft meer losgemaakt dan we van tevoren verwacht hadden, zegt Van Aken. In Tense heeft dat wel voorspeld, maar we hadden er niet echt bij stilgestaan hoeveel impact het zou hebben. Het is zaak om alles in goede banen te leiden. We hadden een ambitieus doel, zegt Binnekamp. We wilden van een reactieve naar een proactieve organisatie toe. Inmiddels zitten we daar nu tussenin. We zijn er nog niet. Het belangrijkste voor een organisatie is commitment van het management. Je managers moeten zich terdege bewust zijn van wat je los gaat maken. Je start iets onderaan in de organisatie waar je opvolging aan moet geven, want anders bloedt het direct dood. Het heeft inderdaad veel losgemaakt, maar het is het zeker waard. Van Aken heeft twee punten van advies voor bedrijven die overwegen met In Tense in zee te gaan. Laat je management al in het voortraject een training volgen, zodat ze het proces kunnen opvangen in de organisatie. En ten tweede is communicatie heel belangrijk. Maak vanaf het begin duidelijk wat de bedoeling is, waarom het gebeurt, hoe de voortgang is en wat er nog meer te verwachten valt. betrokken en vakkundig De trainingen hebben gewerkt. Je merkt het in de hele organisatie, zegt Van Aken. In de manier van werken, in de manier waarop projecten worden aangepakt. We zijn nu bezig met het opzetten van een traject voor hercertificering. Daarin willen we ons samen met In Tense meer gaan richten op de praktijk van ons bedrijf, dus met situaties die men op de werkvloer tegenkomt. Deze wens is vanuit de medewerkers gekomen, ook een voorbeeld van de nieuwe manier van werken. De sfeer is op positieve wijze veranderd, zegt Binnekamp. We leggen veel meer zaken lager in de organisatie weg, het is veel minder top-down. Om te delegeren heb je vertrouwen nodig en voor dat vertrouwen heb je een open terugkoppeling en goede communicatie nodig. We staan veel meer stil bij wat we aan het doen zijn. En we hebben bijvoorbeeld een veiligheidsmanifest met zeven punten opgesteld, die in het werkoverleg worden besproken. In Tense heeft op betrokken en vakkundige wijze bewustwording bewerkstelligd en die heel krachtig organisatiebreed neergezet. In Tense heeft veiligheid daadwerkelijk tussen onze oren heeft gekregen. 17

18 dit was precies wat we nodig Hadden Jeroen In de braak / herbert hooijkaas 18

19 DSM Resins B.v. interview Jeroen In de Braak en Herbert Hooijkaas managers van DSM Resins B.V. De kracht van de trainingen van In Tense is de confrontatie met jezelf. Je vóelt echt de leermomenten, zeggen managers Jeroen In de Braak en Herbert Hooijkaas van DSM Resins B.V. in Schoonebeek. In 2007 volgden alle medewerkers de trainingen van In Tense. DSM Resins B.V. maakt en verkoopt hoogwaardige kunstharsen voor een breed scala aan toepassingen. In de DSM-fabrieken in Schoonebeek werken in totaal 110 mensen, waarvan 52 operators en 8 supervisors in ploegendienst. Zij produceren polyester in vloeibare en in poedervorm. Globaal omschreven worden zuren en glycolen met bepaalde additieven samengebracht in een reactor waar een verestering plaatsvindt. Ten behoeve van de vloeibare vorm wordt het polyester gemengd met styreen. Voor de poedervorm wordt het polyester niet gemengd met een oplosmiddel, maar vanuit de reactor op een koelband gehard. Vloeibaar polyester wordt bijvoorbeeld toegepast in de botenbouw en voor de productie van windmolenbladen en carrosserieën. Polyester in poedervorm wordt gebruikt in de verfindustrie voor coating op metaal. Tot voor kort vonden de twee productieprocessen plaats in volledig van elkaar gescheiden fabrieken. Twee jaar geleden werd de aanzet gegeven voor een grootscheepse reorganisatie. De eisen vanuit zowel de overheid en DSM als onze eigen organisatie werden steeds prangender, vertelt productiemanager Jeroen In de Braak. We hadden een grotere kritische massa nodig en de verouderde bezetting was toe aan een nieuwe impuls. Daarbij wilden we een efficiencyslag maken. De operators moesten op de juiste plek worden gezet en op beide fabrieken moeten kunnen werken. De taken die tot dan toe dubbel werden gedaan, werden gecentreerd. Bij die gehele moderniserings- en cultuuromslag behoorde ook een nieuwe manier van omgaan met veiligheid. Nadenken versus regels Veiligheid is erg belangrijk en bepaalt mede het imago van de chemische industrie, zegt plantsupport- en maintenancemanager Herbert Hooijkaas. Dat komt omdat het effect als er iets misgaat vele malen groter is dan in bijvoorbeeld de bouw, waar toch in verhouding meer ongelukken gebeuren. We werken hier met grote tanks gevuld met vloeistof boven vlampunt, dus veiligheid is prioriteit nummer 1. Op het gebied van processen, systemen en procedures is alles dan ook tot in de puntjes verzorgd bij DSM in Schoonebeek. Overal hangen voorschriften en nieuwe bezoekers worden met behulp van een film op de hoogte gebracht van alle veiligheidsmaatregelen. Veiligheid heeft continu aandacht binnen DSM, zegt In de Braak. Als iets niet veilig kan, doen we het niet. Maar veiligheid bestaat uit drie elementen: systemen, procedures en gedrag. En gedrag is van groot belang. Want wat heb je aan procedures als die om gedragsredenen niet wordt opgevolgd? Dus we waren heel erg op zoek naar een training die het veiligheidsgedrag kon beïnvloeden. Via DSM in Zwolle maakten we kennis met In Tense en we hadden meteen zoiets van: dit is het. En nadat een van onze meest kritische medewerkers superenthousiast terug kwam van een pilottraining, hebben we besloten dat alle medewerkers gecertificeerd moesten worden. We merkten meteen dat er een enorm gat in beleving en gedrag ontstond tussen degenen die wel een training hadden gevolgd, en de mannen die dat nog niet hadden gedaan, vertelt Hooijkaas. Het was als het ware nadenken versus de regels. De procedures kenden ze voorheen wel, uitstekend zelfs. Ze konden me bijvoorbeeld met een vergeeld papiertje om de oren wapperen onder het mom van: Ja, maar in 1988 moest het zó. Maar het is wel een heel verschil of iemand alleen omdat het procedureel gezien moet onverschillig eventjes vraagt om een handtekening onder een toestemmingsverzoek voor onderhoud van de reactor, of dat we met gedeelde verantwoordelijkheid samen alles doorlopen om te kijken of we kunnen zorgen dat degene die de reactor ingaat er ook goed weer uitkomt. >> 19

20 DSM Resins B.V. Leermoment Het ging ons om een cultuuromslag: eigen verantwoordelijkheid nemen, eigen grenzen stellen, persoonlijk leiderschap, en communiceren met je collega s, zegt In de Braak. Onderzoeken hoe je je werk doet, niet alleen in de verdediging kruipen. En niet alleen maar naar je eigen ploegje en eigen dienst kijken, maar ook over de schutting naar andere ploegen. We wilden mensen op de juiste plek zetten, zodat ze niet onder of boven hun kunnen werkten. Inmiddels hebben alle medewerkers de training gevolgd. Ik heb in de loop van mijn carrière heel wat trainingen gevolgd, Impact Er worden dingen losgemaakt die al jaren vastzitten, zegt In de Braak. Zo vertelde bijvoorbeeld een supervisor op dag drie van de training na jaren van stilzwijgen dat hij dyslectisch is. Dergelijke zaken zijn belangrijk om te weten, zodat je mensen ook verder kunt helpen. De impact is groot, beaamt Hooijkaas. Ter illustratie: bij deze training praat je in de pauze over wat je tijdens de training hebt beleefd, terwijl je bij andere trainingen praat over algemeenheden buiten de training. Dat zegt heel veel over de intensiteit. De managers volgden niet alleen met het managementteam, maar ook Eigen verantwoordelijkheid nemen, eigen grenzen stellen, persoonlijk leiderschap, en communiceren met je collega s maar ik moet zeggen dat dit één van de beste is, zegt In de Braak. Wat ik zo frappant vond was dat je niet drie dagen in een lokaal sheet na sheet zit te bekijken, maar met behulp van praktijkoefeningen echt geconfronteerd wordt met jezelf. Je maakt van tevoren afspraken hoe je bepaalde oefeningen gaat doen, je doet een risicoanalyse, spreekt beheersmaatregelen af, je hebt afspraken gemaakt en dan ga je de oefening doen en dan blijkt het dus dat je toch dingen anders gaat doen. En waarom? De trainers herkennen dat natuurlijk. Ze zetten de boel stil en vragen: wat doe je nou? Op die manier vóel je het leermoment. samen met de operators, monteurs en supervisors de training. Eerst zien ze je enigszins als spion van het management. Maar door de evaluatiemomenten merken ze dat jij als manager ook fouten kunt maken en leerpunten hebt. Dat neemt de schroom weg om de leidinggevende aan te spreken als iets niet klopt. Het schept openheid en laagdrempeligheid. Dat is heel waardevol. Meerwaarde De sfeer is veranderd binnen DSM Schoonebeek. Men is zich absoluut anders gaan gedragen, stelt In de Braak. De mensen zijn opgebloeid. Nu ze weten dat ze een veiligheidsrisico vormen als ze collega s niet durven aanspreken durven ze veel beter te communiceren, ze tonen interesse in zichzelf en de collega s en ze hebben meer zelfvertrouwen. De ogen zijn als het ware opengegaan en ook de onderlinge band is beter geworden. Het vertrouwen is gegroeid en dat heb je wel nodig bij een grote reorganisatie. Momenteel wordt bekeken hoe de hercertificering zal geschieden. In Tense hanteert een hercertificeringsmethode waarbij de mensen op de werkplek geobserveerd worden. Dat spreekt mij aan. De trainingen van In Tense hebben volgens In de Braak en Hooijkaas veel meerwaarde gehad. Dit was precies wat wij nodig hadden. 20