Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 3 - Zuidoost-Azie

Transcriptie

1 Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 3 - Zuidoost-Azie Samenvatting door een scholier 2133 woorden 22 maart keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Hoofdstuk 3 - Zuidoost-Azie Fysisch geografische kenmerken De platentektoniek in Zuidoost-Azie zorgt er vaak voor vulkanisme, tsunami s, aardbevingen en gebergtevorming. Er ligt in deze regio een ring van vuur, dit is een cirkelvormige boog van wel honderd vulkanen waarvan er tientallen actief zijn. Het vulkanisme zorgt voor vruchtbare bodems, ertsen en vulkaantoerisme maar ook voor gevaarlijk vuurwerk. Bij erupties komen as en lava vrij, maar soms ook een lahar. Een lahar is een verwoestende modderstroom die bij vulkaanuitbarstingen ontstaat als een kratermeer inscheurt of alle sneeuw op de top van een berg smelt door de vrijgekomen hitte. Het grootste deel van Zuidoost-Azie ligt op een stabiele plaat. Het reliëf is hier en daar steil, maar de toppen reiken over het algemeen niet hoog. Er komen vooral tropische regenklimaten voor: het tropisch regenwoudklimaat (Af) en het savanneklimaat (Aw). Het Af-klimaat is het hele jaar door warm en vochtig. Het savanneklimaat kent gedurende het jaar een droge en een natte tijd. In een gebied met tropische klimaten komen ook tropische orkanen voor. De Filipijnen worden het meest getroffen door de cyclonen en taifoens (tyfonen). Maar ook de andere delen hebben te maken met deze rampspoed. In deltagebieden is het meestal het hoogst, deze gebieden hebben ook al last van de mondiale zeespiegelstijging en bodemdaling door drinkwaterwinning. Sociaal geografische kenmerken De laatste 50 jaar is de bevolking van Zuidoost-Azie meer dan verdrievoudigd. Naast de religie en de wens van een groot leger hangt de verandering van geboorte- en sterftecijfers vooral samen met de stijging van de welvaart in een land. Singapore en Thailand bevinden zich in fase 4 van het demografisch transitiemodel, Cambodja en Laos pas in fase 2 en de rest hangt ergens in fase 3. Hoe verder een land ontwikkeld is, hoe verder het zich bevind in het demografisch transitiemodel. In ZOA is er volop keuze aan cultuurelementen: etnische groepen, talen, religies enz. ZOA word beïnvloed door de twee grootmachten China en India. Door migratiebewegingen vind je hier veel sporen van het hindoeïsme en het boeddhisme. Arabische handelaren brachten de islam naar ZOA en de westerse kolonisatoren kwamen met het christendom. Dit gebeurde vaak zonder dat de bestaande cultuur verloren ging. Pagina 1 van 6

2 Er bestaat een verband tussen de vorm van een land en de mate van culturele heterogeniteit. Hoe grilliger de grenzen, hoe groter de kans dat er meer cultuurgebieden aangesneden worden. Fysisch geografische kenmerken hebben voor grote relatieve afstanden gezorgd. Reliëf en water zorgen voor barrières, die zorgen weer voor culturele diversiteit. Het heeft ook een lange tijd andersom gegolden. De culturele diversiteit hield de relatieve afstanden groot. Er vind op grote schaal acculturatie plaats door snelle globalisering en de verspreiding van de dominante westerse cultuur. Vooral in de steden zie je dat rijkere mensen westerse cultuurelementen overnemen en soms zelfs de inheemse cultuur overboord gooien. Maar de inheemse culturen laten zich niet zomaar aan de kant zetten en zeker niet in de krottenwijken, op het platteland en in gebieden die nog niet geglobaliseerd zijn. Hoe de mensen ZOA zien: - Als (exploitatie)kolonie - Als politiek conflictgebied - Als toeristische bestemming - Als lage lonen landen Historisch-geografische kenmerken ZOA is een gebied dat rijk is aan tal van belangrijke grondstoffen, daarom is dit deel van de wereld eeuwenlang veroverd en geplunderd. Vooral vanaf de 16 e eeuw toen de Europeanen er kostbare specerijen gingen halen. Het waren exploitatie kolonies. Zo is Nederland rijk geworden door de land- en mijnbouwproducten uit Indonesië. Alleen het toenmalige Siam is nooit bezet geweest, thai betekent vrij later hebben ze hun land dus omgedoopt tot Thailand. Tijdens de Tweede Wereldoorlog konden de Europese kolonisatoren niet verhinderen dat Japan grote delen van hun koloniale gebied in bezit nam. De Europese kolonisatoren bleken niet zo onoverwinnelijk als de inheemse volken gedacht hadden. Dit besef droeg erbij toe dat na de Tweede Wereldoorlog er wereldwijd sprake was van een dekolonisatieproces. Het onafhankelijk worden ging vaak gepaard met een bloedige strijd tegen het moederland en niet zelden met een burgeroorlog. Nog ingrijpender was de koude oorlog tussen de VS en de Sovjet-Unie. Uiteindelijk werden heel Vietnam, Laos en Cambodja communistisch. Duizenden mensen die aan de kant van de Amerikanen hadden gevochten werden in heropvoedingskampen opgeborgen. Velen van hen kwamen nooit meer terug bij hun familie. Nog dagelijks verliezen mensen ledematen door landmijnen die daar nog in dat gebied liggen. Gelukkig is de politieke stabiliteit van Zuidoost-Azie duidelijk toegenomen na de beëindiging van de Koude oorlog. Politiek-geografische kenmerken Westerse landen proberen ZOA te beïnvloeden en er een parlementaire democratie naar westers model in te voeren. De laatste tijd staat de politieke stabiliteit niet alleen door etnische conflicten onder druk maar ook door de opkomst van de politieke Islam. De verbindingen van de politieke Islam met internationale terroristische netwerken leidt ook in ZOA tot scherpe politieke conflicten. De internationale reactie hierop is de war on terror. Dit vertraagd de democratie, de war on terror rechtvaardigd het dictatoriale handelen van een aantal regimes. Pagina 2 van 6

3 ZOA is fysisch geografisch en sociaal niet goed af te bakenen, maar er zijn wel een paar theorieën als verklaring voor de huidige afbakening van deze regio: deze regio past niet bij India of China en het heeft een functie als stootkussen tussen deze twee grootmachten. In 1967 werd de ASEAN opgericht, the Association of Southeast Asian Nations. Deze organisatie moest in de regio vrede brengen door meer samen te gaan werken. Hoewel vooral uit politieke motieven opgericht, was de vrede, de basis voor economische ontwikkeling. Ontwikkeling en kolonialisme Arme landen zijn nog steeds afhankelijk van de rijke landen, we noemen dit neokolonialisme. De oorsprong ligt daarvan in de koloniale tijd. Toen de Fransen in Indochina kwamen oefende ze daar grote invloed op de economie uit: 1. Ze dwongen inheemse boeren om een deel van hun grond met handelsgewassen te beplanten en die als belasting te leveren. 2. Ze namen grote arealen grond in bezit en startten daar plantages. 3. Ze voerden allerlei moderniseringen door om de productie op te voeren. En dat allemaal met het oog op winst door levering aan het rijke moederland. De op export gerichte verbouw van gewassen noem je ondernemingslandbouw. Ondanks de dekolonisatie zijn de voorwaarden voor die ontwikkelingslanden nadelig gebleven. De rijke landen maken nog steeds de dienst uit. Die afhankelijke positie heeft geleid tot een centrum-periferieverdeling in de wereld. Door de centurm-periferierelaties op lokale schaal heeft niet iedereen gelijke kansen. In ontwikkelingslanden zie je dat daardoor de maatschappij voor een deel modern en voor een deel traditioneel is. Maar ook binnen steden komt dit verschijnsel voor dit noemen we fragmentarische modernisering. Hierdoor zie je dat landen in ZOA worden gekenmerkt door economisch dualisme. De economie bestaat uit: - Een moderne sector: landbouw met behulp van machines en kunstmest, fabrieken met massaproductie van hoogwaardige goederen en efficiënt werkende banken. - Een traditionele sector: boeren die het werk met de hand doen, ambachtslui die eenvoudige producten maken en betaling in natura. Ontwikkeling en natuurlijke hulpbronnen In ZOA grenzen vier aardkorstplaten aan elkaar, dus hier komen volop ertsen voor die winstgevend gedolven kunnen worden. Die ertsen zijn door magma meegenomen naar het aardoppervlak, omdat die metalen bij afkoeling in de regel langzaam meer stollen en zich ophopen in de laatste holle ruimtes, ontstaan er ertsaders. Ook in plooiingsgebergte kunnen zich dergelijke processen voordoen. Als daarna rivieren deze ertshoudende lagen eroderen worden deze metalen stroomafwaarts gesedimenteerd. Er kunnen ook fossiele brandstoffen voorkomen deze ontstaan uit resten van planten en organismen. In duizenden jaren tijd is dat materiaal bij een hoge temperatuur en onder een hoge druk omgezet in energiedelfstoffen. Fossiele energiebronnen worden vaak aangetroffen op een Pagina 3 van 6

4 continentaal plat (Sundaplat, Indonesië). Sommige landen in ZOA zijn nu al belangrijke leveranciers van de twee reuzen. Grote delen van ZOA bestaan uit zeer vruchtbare bodems, ze hebben ook een warm en vochtig klimaat en dan heb je de verklaring voor de hoogproductieve intensieve rijstverbouw. Die bodems zijn ontstaan in vulkanische afzettingen of in rivierafzettingen, maar er is helaas ook veel reliëf. Dat verklaart ook de bevolkingsspreiding. Naast intensieve landbouw vind je er ook extensieve landbouw in gebieden die niet zo geschikt zijn. Ontwikkeling en industrialisatie Bedrijven zoeken de hele wereld af naar de goedkoopste plaats om te produceren. Ze letten bij hun keuze op de relatieve ligging van het land, de politieke stabiliteit, de kostprijs en de beschikbaarheid van relevante productiefactoren. In veel gevallen komen ze dan in ZOA terecht. Door zelf eindproducten te gaan maken kunnen landen ontsnappen aan de ruilvoetverslechtering. Die ontstaat doordat traditionele exportproducten, onbewerkte landbouw- en mijnbouwgrondstoffen steeds minder waard werden ten opzichte van de geïmporteerde industrieproducten. Sommige ontwikkelingslanden startten een beleid van importsubstitutie. Maar het mislukte omdat de landen te afhankelijk bleven van het westen, er was te weinig geld om te investeren in dure machines en fabrieken. Singapore, Taiwan, Zuid-Korea en Hongkong pakten het anders aan, zijn voerden een beleid van exportgeoriënteerde industrialisatie. Daarbij probeer je zoveel mogelijk producten te vervaardigen die in rijke landen verkocht worden. Deze landen worden ook wel de Aziatische tijgers of NIC s genoemd. Thailand, Maleisië, Indonesië en de Filipijnen volgden dit voorbeeld. Zij werden de tweede generatie NIC s, de babytijgers. Er is inmiddels een enorme competitie ontstaan in het aantrekken van multinationals. Ze gebruiken een aantal lokkertjes: belastingvrije invoer van grondstoffen en uitvoer van producten, goedkope grond, gebouwen, en havenfaciliteiten, geen of weinig belasting op winsten, goedkope arbeidskrachten en geen of gemuilkorfde vakbonden. Die faciliteiten gelden vooral in EPZ s. dit zijn gebieden bij havens of luchthavens waar multinationals zich exclusief kunnen vestigen. Ontwikkeling en globalisering Al eeuwen bemoeit zich bijna de hele wereld zich met ZOA, die bemoeienissen zijn in een globaliserende wereld nog steeds actueel en zichtbaar in de inrichting. De aanwezigheid van multinationale ondernemingen en het bestaan van EPZ s verraden het bestaan van externe economische beïnvloeding. Grote westerse machtsblokken de regeringen in deze regio over te halen om de vrijhandel te stimuleren. In deze landen stallen centrumlanden dan vervuilende activiteiten die in hun eigen regio verboden zijn, dit noem je ruimtelijke afwenteling. De landbouw wordt naar een hoger plat getild door de toepassing van de moderne kennis. Deze overgang heet de agrarische transitie. In de commerciële landbouw verbouw je handelsgewassen voor de markt, dus in tegenstelling tot de bevolkingslandbouw moet er winst gemaakt worden. Daartoe word in de op exportgeoriënteerde landbouw de kapitaalintensiteit verhoogd en de arbeidsintensiteit verlaagd. In sommige plattelandsgebieden treed de-agrarisatie op en de rurale differentiatie neemt hierdoor toe. Het model van de vliegende ganzen. Landen beginnen bij een eenvoudig exportproduct en gaan zich daarna steeds meer ontwikkelen. Doordat landen zich steeds meer ontwikkelen worden ze duurder en de landen die daar hun producten laten maken gaan steeds weer op zoek naar goedkopere gebieden. Door deze ontwikkelingen is ZOA een Pagina 4 van 6

5 belangrijk gebied in de mondiale economische integratie. Regionale differentiatie en regionale ongelijkheid We maken onderscheid tussen een formele regio en een functionele regio. Bij een formele regio is er sprake van een homogeen gebied dat afgebakend is op basis van een of meerdere gemeenschappelijke fysisch- of sociaalgeografische kenmerken. Bij een functionele regio gaat het om de ruimtelijke interactie tussen ongelijksoortige verschijnselen. Je bakent dan je gebied af op basis van onderlinge relaties en contacten. ZOA is geen duidelijke formele regio, maar het is ook geen duidelijke functionele regio. Als je het hebt over verschillen tussen gebieden in landschap en de manier van leven heb je het over regionale differentiatie. In ZOA is er een grote regionale differentiatie. Als je het hebt over welvaarts- en welzijnsverschillen dan noem je dat regionale ongelijkheid. De regionale ongelijkheid is in ZOA alleen maar toegenomen door de manier waarop het proces van diffusie zich daar voltrekt. Bijna alle landen van ZOA proberen de export van artikelen te ontwikkelen en buitenlands kapitaal aan te trekken. Toch is het een gebied dat uit landen bestaat die zich op verschillende niveaus van economische en politieke ontwikkeling bevinden. In veel gebieden is er sprake van deagrarisatie, verstedelijking, afnemende bevolkingsgroei, afnemend analfabetisme en toenemende koopkracht. De armoede neemt procentueel af, maar is in absolute zin nog groot. Andere trends zijn ook monetarisering en liberalisering. Zuidoost-Azië op wereldschaal gewogen ZOA heeft gunstige vooruitzichten op het gebied van onderwijs en gezondheid, behalve Myanmar, Laos, Cambodja en Oost-Timor. De bevolkingsgroei is nog vrij hoog, maar een daling van het geboortecijfer is ingezet. Er is door economische ontwikkeling een sterke verstedelijking op gang gekomen, maar die kan je niet vergelijken met die van Latijns-Amerika of van het Midden-Oosten. Ze richten zich vooral op de hoofdsteden, er ontstaan echte primate city's. Economische ontwikkeling en verstedelijking hebben in ZOA geleid tot een aanzienlijke afname van het percentage armen. De mate waarin een land contacten heeft met andere landen noem je externe gerichtheid. In welke mate een land extern gericht is wordt vaak met vier variabelen gemeten: 1. Economische integratie 2. Technologische verbondenheid 3. Persoonlijke contacten 4. Politieke betrokkenheid Succesvolle landen in ZOA exporteren voor meer geld dan dat ze importeren ook passen ze exportvalorisatie toe. Ze proberen meer te verdienen door hun grondstoffen eerst te bewerken. Veel landen, vooral de Filipijnen, krijgen geld binnen door overboekingen van geld. Van bijvoorbeeld kindermeisjes die in de Golfstaten werken en geld terugsturen naar hun familie. Pagina 5 van 6

6 Pagina 6 van 6