ZUIDOOST-AZIË IN BEELD. Hoofdstuk 1 AARDRIJKSKUNDE. Paragraaf 1

Transcriptie

1 ZUIDOOST-AZIË IN BEELD AARDRIJKSKUNDE Hoofdstuk 1 Paragraaf 1 Grenzen aan de regio Formele regio een gebied met een bepaald kenmerk dat voor het gehele gebied geldt. Cultuur gebied landen die een aantal kenmerken met elkaar gemeen hebben, zoals het geloof, de taal, de muziek of de kleding. De landen in het cultuurgebied Zuidoost-Azie verschillen in godsdienst en ook andere aspecten van hun cultuur en geschiedenis komen niet overeen. Bevolking De demografische kenmerken van Zuidoost-Azie zijn niet opvallend (op Singapore na). De bevolkingsdichtheid in de regio is niet erg hoog. In Indonesië en de Filippijnen zijn de vulkaangebieden helemaal in cultuur gebracht en zeer dichtbevolkt. Door de vruchtbare vulkanische bodems zijn er veel mogelijkheden voor intensieve landbouw (vele stukken zijn rijstvelden). Het reizen van het een naar het andere gebied in Zuidoost-Azie is erg moeilijk, dit komt doordat productieve agrarische delen door het reliëf van elkaar gescheiden zijn. Het gebied werd afgeschermd door bergen en dichtbeboste heuvels. De beste manier om voor migranten de regio te bereiken was via zee. Etnische bevolking heeft dezelfde taal, religie, cultuur of geschiedenis. Zuidoost-Azie is een smeltkroes van etnische bevolkingsgroepen.

2 Paragraaf 2 De aarde beeft in Indonesië Zuidoost-Azie wordt begrensd door breuken, randen van tektonische platen. Tektonische platen gedeelte van de lithosfeer dat drijft op de asthenosfeer. Ring van vuur een groot aantal vulkanen op een rij in de vorm van een boog rond de Grote Oceaan. De platentektonische puzzel in Zuidoost-Azie is ingewikkeld, er bewegen zich in dit gebied 4 platen. subductie zone De beweging tussen platen, schoksgewijs, veroorzaakt aardbevingen. In het noordoostelijk deel waar de molukken liggen, zijn dubbele subductie zones. Gevolg van subductie aardbeving (deze ontstaat als het epicentrum op de bodem van de oceaan ligt.) Als de zeebodem daarbij plotseling op en neer beweegt ontstaat er een tsunami. Caldera het centrale deel van de vulkaan. Lahar een grote modder- en puinstroom. (kratermeer) Complexe subductiezones op de Filippijnen De Filippijnen liggen tussen 2 subductiezones. Verschillende microplaten worden samengedrukt door grote platen (Filipijnse en Euraziatische) die van weerskanten druk uitoefenen. Subductie gebergtevorming. (cordillera s) Cordillera s = langgerekte bergketens die het gevolg zijn van het op elkaar botsen van fragmenten aardkorst langs de subductiezone en van de verdikking van de korst. Ertsen De aanwezigheid van delfstoffen in een vulkanisch gebied. Magmahaard = een van onderen afgesloten hoeveelheid vloeibaar gesteente, die het oppervlak niet heeft bereikt. Magma = heet mengsel van een groot aantal chemische elementen. Deze elementen vormen bij bepaalde temperaturen mineralen. Als magma afkoelt dan vormen zich mineralen. Magmatischedifferentiatie = Als de concentratie van sommige chemische elementen steeds hoger wordt in het overblijvende magma. Laatste resten van de magmahaard heet restsmelt. Restsmelt gassen zorgen voor druk ontstaan scheuren of barsten restsmelt dringt hier doorheen restsmelt stolt in de scheuren/barsten ontstaan ertsaders Klimaat In het gehele gebied heerst tropisch regenklimaat. (Af-klimaat). Delen van Indonesië, Vietnam, Laos, Cambodja en Thailand kennen wel droge periode en hebben savanneklimaat. Oorzaak droge klimaat: moesson.

3 Moesson = een wind rond de evenaar die een halfjaar uit 1 bepaalde richting waait en het andere halfjaar uit de tegengestelde richting. (droge moesson droog jaargetijde. Natte moesson nat jaargetijde). In juli lagedrukgebied boven Azië, in Australië (daar dan winter) is het op dat moment hogedrukgebied luchtstroming komt op gang loopt van Australië naar Indonesië. (afwijking naar links, boven de evenaar naar rechts) Natte moesson ontstaat doordat de lucht een langere weg over de warme zee moet afleggen, daardoor wordt neerslag gevormd. In januari is het precies omgekeerd, dan is het winter in Azië (hoog drukgebied) en zomer in Australië (laag drukgebied). Tyfoon Ontstaat in tropische gebieden boven oceanen met een zeewatertemperatuur van ten minste 26graden. Paragraaf 3 Ontwikkeling van de Pacific Rim Koloniën Alle landen (op eentje na) werden gekoloniseerd door Europese landen. De eerste kolonisatie ging het om overheersing van de autochtone bevolking en uitvoer van specerijen, zijde, edelstenen, bond. Later werden deze gebruikt als exploitatiegebieden. Dekolonisatie en conflicten Dekolonisatie het proces waarbij de kolonie zelfstandig wordt van het moederland. Er ontstonden dekolonisatie oorlogen tegen de moederlanden. Na die jaren van dekolonisatie stond het vooral in het teken van ontwikkeling van zelfstandige staten. Na het vredesakkoord in Géneve, was Vietnam opgedeeld in 2 stukken, Noord- en Zuid-Vietnam. Noord-Vietnam = communistisch. Zuid-Vietnam werd gesteund door de VS. Vietnamoorlog. De VS hield in Zuid-Vietnam een anticommunistisch bewind. In 1975 eindige de oorlog met de val van Zuid-Vietnam. Oorlog in Vietnam was een conflict tussen de twee supermachten in strijd om twee systemen: communisme en kapitalisme. Het was geen echte oorlog tussen de VS en USSR maar Zuidoost-Azië werd hierdoor wel conflictgebied. Zuidoost-Azië als werkplaats van de wereld De jonge staten wilden zo snel mogelijk economische bloei. Een aantal landen was hiertoe in staat. De groei is in vier fasen te verdelen: 1 e fase: Wederopbouw van Japan na WOII. Betrokkenheid van de VS stimuleerde de Japanse industrie. Er kwamen vele schenkingen en opdrachten uit de VS. Het beleid van Japan was zeer protectionistisch. 2 e fase: Jaren 60 en 70 opkomst Aziatische tijgers. Ook wel NIC s.(zuid-korea, Taiwan, Hongkong en Singapore) Dit kwam vooral door de staat, deze schiep een goed ondernemersklimaat, zorgde voor betere scholing en voerde maatregelen om buitenlandse bedrijven aan te trekken. Deze landen hadden zich kunnen ontwikkelen tot laagwaardige arbeidsintensieve industrieën. (Japan werd te duur voor arbeidskrachten.)

4 3 e fase: jaren 80 en 90, Maleisië, Indonesië, Thailand en de Filippijnen gingen economisch groeien Loonniveau in Aziatische tijgers was te sterk gestegen dus arbeidsintensieve productie werd hierheen verplaatst. 4 e fase: Herstructurering van de Japanse industrie en verdere ontwikkeling van de gebieden in Z-O Azië. Ontstaan Azië crises einde 20 e eeuw economische ontwikkeling Indonesië en Thailand stilgezet Internationaal geld ging nu naar Oost-Europa en Zuid-Amerika. Groei heeft zich na de crisis weer geleidelijk hersteld, de inflatiecijfers liggen nu op hetzelfde niveau als voor de crisis. De andere landen staan nog steeds aan de zijlijn (Myanmar, Cambodja, Laos, Vietnam). Er staan vele dingen in de weg voor economische groei: politieke onrust, corruptie, gebrekkige infrastructuur, laag opleidingsniveau etc. Verschuiving wereldhandel Footloose = makkelijk verplaatsbaar. Vele multinationals hebben producteenheden die footloose zijn. Dit heeft als gevolg dat er steeds gezocht wordt naar goedkopere arbeid, efficiëntere werkwijzen en meer afzet. Gevolg: verschuiving van de handel aan weeskanten van de Atlantische Oceaan naar de Stille Oceaan Pacific Rim. Deze verschuiving van het economische zwaartepunt van de Atlantic Rim naar de Pacific Rim = Global shift. Witte stranden en Aziatische gastvrijheid Steeds meer mensen kiezen Zuidoost-Azië als vakantiegebied. Thailand: stranden en exotische cultuur zijn belangrijkste redenen voor vakantie. Cambodja: in dit land is toerisme de snelst groeiende tak. (gebrekkige infrastructuur houdt verdere ontwikkeling tegen) Laos: geen massatoerisme. Maleisië: grootste deel toeristen komt uit Singapore, Thailand en Indonesië. Gezondheidtoerisme is hier wel erg in trek, er komen veel buitenlanders voor medische behandeling zoals plastische chirurgie. Toerisme is de snelst groeiende economische activiteit overal. Landen in zuidoost-azië proberen hier zich ook op te richten, maar er zijn ook nadelen aan toerisme: - milieuproblemen (meer huisvesting in kwetsbare gebieden) - kwetsbare waterhuishouding

5 Hoofdstuk 2 Zuidoost-Azië: een regio in beweging Paragraaf 1 Natuurlijke hulpbronnen en ontwikkeling Natuurlijke hulpbronnen in Zuidoost-Azië = alle stoffen die aan het milieu worden onttrokken en die worden gebruikt om van te leven. Als een land beschikt over veel nuttige natuurlijke hulpbronnen, kunnen deze worden ingezet voor de productie van goederen. Een nadeel voor de winning van grondstoffen: milieu kan worden aangetast als het niet op duurzame wijze gebeurd. Natuurlijke hulpbronnen energie- en delfstoffen, hout en de bodems. Maleisië Tin is een van de belangrijkste delfstoffen. (wordt gebruikt om soort beschermingslaagje te vormen over andere metalen) Er worden verschillende winningtechnieken gebruikt voor tin, die vrij veel energie vergen. Maleisië staat op 8 e plaats qua aandeel in wereldproductie (vroeger was nr.1) Einde van 19 e eeuw was Maleisië belangrijkste tinproducent Engelse kolonisten investeerden in deze mijntak kregen hierdoor steeds groter aandeel van de mijnen in handen. Tegenwoordig produceert men alleen nog voor binnenlandse markt. Brunei Tot het begin van de 20 e eeuw kende het geen economische groei. In 1920 vond men olie in de bodem en op het continentale plat onder de territoriale wateren. Brunei heeft nu een van de hoogste inkomsten van de regio Zuidoost-Azië. Sinds 1960 nam welvaart toe; gezondheidszorg en onderwijs werden gratis. Singapore (zie paragraaf 2.3) Singapore bezit geen natuurlijke hulpbronnen. Economische ontwikkeling komt mede door natuurlijke ligging. Het eiland vormde vroeger een natuurlijke aanlegplaats voor schepen die naar China gingen. Ontstaan haven die belangrijke rol speelde met handel in Azië. Indonesië Traditionele delfstoffen: bauxiet, zilver en tin. Belangrijkste delfstoffen dit moment: olie en gas. Indonesië is de grootste gasexporteur (maar niet grootste producent) Ze heeft beschikking over veel delfstoffen en energiebronnen. Thailand Er wordt veel rubber geproduceerd. (gewonnen van sap uit rubberbomen) Thailand is de grootste producent van rubber. De prijzen stijgen doordat olieprijzen stijgen en daardoor ook de prijzen van sunthetische rubber. Vraag blijft toenemen, prijs stijgt.

6 Bodems Overweging tropische bodems: de latosols (lage bodemvruchtbaarheid). Kans op erosie is groot. De vulkanische gebieden van de Filippijnen en Indonesië hebben een relatief hoge vruchtbaarheid. Java: grond wordt met intensieve landbouw gebruikt. Hierdoor haalt met hoge opbrengsten in de rijstproductie. In Laos wordt maar een klein deel gebruikt voor landbouw, de rest is bebost. Gebrek aan technologische ontwikkeling, politiek systeem en gebrek aan infrastructuur zijn hiervan de oorzaken. Paragraaf 2 De koloniale invloed in Zuidoost-Azië Het verleden 16 e eeuw: boeddhisme en hindoeïsme Vanaf 16 e eeuw kwam Islam. (Maleisië) Vanaf 16 e /17 e eeuw Europese invloed: kolonialisme Alleen Thailand is nooit een kolonie geweest. Tijdens WOII was bijna het hele gebied van Zuidoost-Azië bezet door Japanners. Ook al zijn de landen al een tijd onafhankelijk, toch heeft het koloniale verleden een stempel gedrukt op hen gedrukt. Dit zie je terug in: onderwijssysteem, cultuur, opbouw van steden en productiesystemen. Indochina onder invloed van de Fransen Tussen 1860 en 1985 bezetten de Fransen huidig Vietnam, Laos en Cambodja. Oftewel: Indochina. Invloed in Vietnam van de Fransen: - ze brachten moderne hulpgoederen in het land - wegen werden verhard - elektriciteit werd aangelegd - spoorwegen gebouwd - Franse onderwijssysteem werd geïntroduceerd in de steden. Zuiden van Vietnam: Het Franse administratieve systeem werd overgenomen. Noorden van Vietnam: de inheemse wetten bleven bestaan. Ontstaan twee-deling in Vietnam Fransen buitten de kolonie uit, boeren profiteerden niet van de economische groei. Afhankelijkheidsrelaties waren groot. Rivier Mekong was de belangrijkste handelsroute. Fransen dachten zo contact te leggen met China, daarom veroverde ze Laos en Cambodja. Laos en Cambodja: weinig geld werd in onderwijs geïnvesteerd, slechte gezondheidszorg. Fransen en Chinezen kregen voorrang bij handel in de steden op de lokale bevolking.

7 De Engelse koloniën 1824: heerschappij over het huidige Maleisië, Singapore en Brunei. Maleisië: Tinindustrie van Maleisië kwam in Engelse handen. Migranten uit India werkten vooral in de opkomende rubberindustrie. In 1963 werd Maleisië onafhankelijk. Brunei: 17 e eeuw: belangrijke haven voor moslims. In 1888 maakten de Engelsen van het land een protectoraat. Het land werd pas aantrekkelijk toen er olie werd gevonden. Brunei wilde zich niet aansluiten bij Maleisië omdat ze het niet eens konden worden over verdeling van winsten van gas- en olievoorraden. In 1984 onafhankelijk. Singapore: begin 19 e eeuw Brits kroonkolonie in lag gunstig, belangrijkste handelsroute naar China. In 19 e eeuw was het belangrijk financieel en handelscentrum. (Meeste bedrijven brits, maar steeds meer Chinees). Er was gebleken dat het niet geschikt was voor industrie. Oplossing: samenvoegen van de economie met die van Maleisië. Na de onafhankelijkheid van Maleisië heeft Singapore 2 jaar tot dit nieuwe land behoord. Daarna koos voor afscheiding. Myanmar (Birma): Had strategisch en commercieel belang. Landbouw werd sterk uitgebreid. Invloed van de Engelsen: - Bouwden wegen en bruggen - Dempten moerassen - Introduceerden westerse onderwijssystemen De rijstexport groeide zo sterk dat er geen uitbreiding van agrarische gronden meer mogelijk was. Bevolkingsdruk werd te groot. 1948: Onafhankelijk Het land wordt nu geregeerd door één socialistische partij. De Indonesische archipel als kolonie van NL Gevolgen van de kolonisatie op de economie: agrarisch systeem werd omgevormd tot cultuurstelsel. Gevolgen cultuurstelsel: - Nederlandse verdiende een derde van het staatsinkomsten met dit beleid. - Het geld werd besteed aan de aanleg van infrastructuur in NL - Transportsector in Indonesië werd gestimuleerd havens werden gegraven, suikerfabrieken gebouwd. Deel van de zelfvoorzienende landbouw werd omgezet in een meer gedifferentieerd economisch systeem het land kon worden opengesteld voor buitenlandse bedrijven Ondernemingslandbouw. Dit leidde tot een fragmentarische modernisering. De mensen die niet meer op het platteland konden worden opgevangen, trokken naar de steden. Onafhankelijk Thailand Thailand is nooit gekoloniseerd geweest. Thailand heeft toch in het verleden vele problemen gekend: - Tot halverwege 19 e eeuw bleef het rijk gestoeld op de leer boeddhisme. - Vanaf 1850 meer modernisering (vervoer meer spoorlijnen, onderwijssystemen) Tot 1938 was Thailand monarchie

8 Paragraaf 3 Ontwikkelingsprocessen vanaf 1975 Koploper Singapore Singapore is meest welvarende land in deze regio. Vele producten werden via Singapore getransporteerd. Ook werden veel kapitaal goederen die bestemd waren voor deze regio, via Singapore gedistribueerd. Door de toegenomen welvaart had Singapore beschikking over goed opgeleide mensen. De tweede generatie tijgers De economieën van de 2 e generatie NIC s: Thailand, Maleisië en Indonesië maakten in jaren 90 een sterke groei mee. Thailand: kon profiteren van lage lonen, eerst Amerikaanse bedrijven maar later meer Japanse investeerders. Thailand heeft veel natuurlijke hulpbronnen tot haar beschikking. De producten als tin, olie, rubber en steenkool ondervonden in de loop der jaren ruilvoetverslechtering. Na de fase van importsubstitutie legden deze landen zich steeds meer toe op exportgeoriënteerde industrieën, zoals textiel, computers, elektronica. Welvaart steeg. - Bedrijfstakken met lage lonen en een hoge arbeidsintensiteit verplaatsten zich sinds eind jaren 90 naar andere lage loon landen (China & Vietnam) Bij deze footloose industrieën is het makkelijk om onderdelen te verplaatsen zonder veel verlies aan kapitaal in de vorm van gebouwen en machines. De industriële ontwikkeling was vooral gebaseerd op kapitaal uit het buitenland. Overheid bemoeide zich minder met directe investeringen. Corruptie kwam regelmatig voor. De markt voor kantoren- en woningbouw stortte in crisis werd in Thailand veroorzaakt en verspreidde zich over grote delen van Azië vele banken en investeerders gingen failliet. Vietnam en de Filippijnen De Filippijnen behoren niet tot het rijtje 2 e generatie tijgers. In 1960 had dit land een redelijk sterke economie. Falend regeersbeleid en politieke instabiliteit zette dit land terug op economische ontwikkeling. Vietnam: Op dit moment een sterkte groei van exportgeoriënteerde laagwaardige industrieën. (textiel en elektronica). Er vindt langzaam een transformatie plaats van agrarische maatschappij naar een industriële economie. Regionale differentiatie bestaat nog steeds. Noorden is minder ontwikkeld dan het zuiden. De groep met een economische achterstand Laos, Cambodja en Myanmar. Oorzaken: Myanmar: Gebrek aan politieke stabiliteit verhindert snelle economische groei. Cambodja: Nog niet hersteld van extreme regiem: Rode Khmer. Land is erg afhankelijk van buitenlandshulp. Land is nog niet aantrekkelijk voor investeerders: gebrekkige wetgeving, bureaucratie, besluiteloze regering.

9 Laos: weinig infrastructuur. Één van de armste landen. Duale economie: enerzijds het onderontwikkelde platteland met grote achterstand in welvaart, anderzijds een meer ontwikkelde hoofdstand Vientiane. Helft van de mensen beneden armoedegrens. Laos heeft wel potentie voor economische groei. Australië helpt infrastructuur te verbeteren en er is een brug gebouwd zodat Thailand nu verbonden is met Laos. Relatieve voordelen Industrietakken verplaatsen zich van het ene naar het andere land, afhankelijk van de beste productievoorwaarden. comparatief voordeel uitbuiten. Het gaat om de beschikbaarheid van relevante productiefactoren. Relatieve ligging is belangrijk voor buitenlandse investeerders. De industriële ontwikkeling in Azië wordt ook wel vergeleken met het model van een vlucht vliegende ganzen. Japan koploper. Vervolgens Singapore, Taiwan, Hongkong en Zuid- Korea vervolgens 2 e generatie tijgers. Etc. Technologische Ladder Hypothese : - Gaat uit van een ontwikkeling gebaseerd op comparatief voordeel. - Onderdelen van productietakken worden verplaatst. (outsourcing) Primaire en tertiaire sector De aandacht is in de meeste landen van de primaire naar de secundaire sector verschoven door deze verschuiving zijn er meer diensten nodig (transport, financiële diensten). Groei binnen tertiaire sector. Op het platteland wordt het meest verdiend met commerciële en exportgeoriënteerde landbouw. Mensen proberen steeds vaker in de industrie werk te vinden de-agrarisatie / agrarische transitie. Als mensen werkloos worden zullen ze met bv. straathandel hun kost proberen te verdienen informele sector ten koste van de formele sector. Soms gaan mensen terug naar het platteland om kleine familiebedrijfjes te helpen toename verborgen werkloosheid. Gevolgen Globalisering heeft geleid tot een snellere economische groei. Er zijn nadelen aan deze groei: door streven naar hoge winst, worden arbeidsomstandigheden uit het oog verloren. (ook bij multinationals). Lage lonen kunnen in stand worden gehouden door: kinderarbeid, slechte arbeidsomstandigheden en slecht georganiseerde arbeiders. Uitputting van grondstoffen en bodem, gebruik van giftige pesticiden vormen de grote milieuproblemen op het platteland. Er wordt ook gezegd dat multinationals deze landen behandelen als vroegere koloniën neokolonialisme. Economische groei heeft in veel landen geleid tot grote regionale tegenstellingen in welvaart: tussen stad en platteland, tussen kustlocaties en binnenland. Paragraaf 2.4 ontbreekt.

10 Hoofdstuk 3 Paragraaf 1 Twee Aziatische subcontinenten vergeleken Mensen in dalen en delta s - In Zo- Azië wonen 600 mil. mensen. - Bevolkingsdichtheid = 127 inwoners/km2. - Daar waar vruchtbare delta s en kustvlaktes zijn wonen veel mensen, in de gebergten heel weinig. Daarom kan de spreiding van de bevolking op een kaart bijna voor een reliëfkaart aangezien worden. Verschuivende beelden De armoede en voedseltekorten in ZO-Azië zijn ver teruggedrongen. Er is veel herstel en ontwikkeling op gebieden zoals gezondheid en scholing. De verklaring hiervoor is de leer van het confucianisme dat zich vanuit China verspreidde over grote delen van Pacifisch Azië. - Sinds 1950 loopt de bevolkingsgroei ietwat trager, vooral de natuurlijke bevolkingsgroei. Dit geldt niet voor Timor Leste, een van de armste gebieden ter wereld. Toch is er ook een demografische verandering, te zien aan een afname in zowel geboorte als sterftecijfer. - Dit laatste is te zien in alle ASEAN-landen. De terugloop van geboorten valt op, dit komt door de toename van welvaart, religieuze factoren en bevolkingspolitiek van de regering. ZO-Azië is op weg naar de laatste fase van het demografisch transitiemodel(= Model dat de overgang weergeeft van een situatie met relatief hoge naar één met relatief lage geboorte en sterftecijfers als gevolg van sociaal-economische veranderingen in de maatschappij.) De positie van een land in dit model hangt samen met de ontwikkelingsgraad van dat land. - In ZO-Azië is de levensverwachting de afgelopen eeuw geleidelijk toegenomen met ongeveer 15 jaar. Het zit nu op het wereldgemiddelde. - Toename van levensverwachting heeft te maken met gestegen gemiddelde inkomens en onderwijskansen. In de stad is het beter De sterke economische groei in ZO-A ging samen met afname van de armoede. Het BNP per hoofd(= De totale productie van economische goederen in een land in de loop van een jaar, uitgedrukt in geld, gedeeld door het aantal inwoners) ligt inmiddels hoger dan in Latijns-Amerika. Door de economische groei gaan mensen naar de steden, vooral hoofdsteden. Dit hoge urbanisatietempo (= De jaarlijkse groei van de stedelijke bevolking) zorgt vaak (zoals in Thailand) voor grote regionale verschillen. De steden worden goed ontwikkeld, het platteland blijft economisch en demografisch gezien achter. - Deze groei van de steden zorgt voor moeilijk bestuurbare miljoenencentra. Het worden primate cities. Maleisië vormt een uitzondering. Het kent een hoge urbanisatiegraad(= Het percentage mensen van de totale bevolking in een land dat in steden woont) maar de verstedelijking is maar gericht op een of twee megasteden(= Stad met meer dan 10 miljoen inwoners die wat betreft inwonertal en functies de andere steden van het land verre overtreft).

11 Stedelijke magneten en netwerken Men verwacht een betere toekomst in de steden. Pullfactoren, zoals werk en scholingsmogelijkheden. Door de westerse bedrijvigheid zijn er meer productiecentra overal ter wereld. Er komt meer onderzoek. Daardoor komen nieuwe producten en dat leidt weer tot massaproductie. In Azië ontstaan steeds meer grensoverschrijdende productieregio s waar men profiteert van de voordelen van verschillende nationale regelingen op het gebied van arbeidsrecht, lonen, grondprijzen, belastingen en milieuwetgeving. - Binnen bovengenoemde zones is sprake van een stedelijk netwerk (= Netwerk van steden die economisch en vaak ook op andere manieren met elkaar verbonden zijn.) Er zijn nog steeds delen in ZO-A waartussen nauwelijks contact is. Dit komt door slechte infrastructuur, verschillende politieke systemen en gebrek aan complementariteit. Er is geen sprake van ruilhandel omdat ze hetzelfde aanbieden. Er komt dus geen hecht stedelijk netwerk tussen deze regio s. Brood op de plank De bestaanswijze(= De manier waarop menselijke groepen een bestaan verwerven en in hun levensonderhoud voorzien.) in Zo-A is de laatste tijd veel veranderd. Door kolonialisme, maar ook door technologische ontwikkelingen en globalisering bijv. Nomadische en agrarische samenlevingen maken plaats voor industrie. De groei van het BNP per hoofd ging samen met verandering in de verdeling van de beroepsbevolking(= Het aantal mensen tussen de 15 en 65 jaar dat verhoudingsgewijs werkzaam is in de drie beroepssectoren.) Sommige landen verschillen veel van elkaar. In het ene land werkt bijna iedereen nog in de primaire sector(= De beroepssector die zich bezighoudt met het onttrekken van producten aan de natuur, zoals akkerbouw, veeteelt enz), in het andere bijna niemand meer. - In het verleden was de primaire sector de basis van de verdere economische ontwikkeling. Er zijn verschillen binnen deze sector. Bosbouw wordt gedaan met sterke machines en rijsteelt wordt verbouwd door mensen (dus geen machine aan te pas). - Mijnbouw wordt in veel landen tot de primaire sector gerekend, in Nederland tot de secundaire sector. De mijnbouw is kapitaalintensief en arbeidsextensief door de vele machines. Het is vaak in handen van buitenlandse mijnbouwmaatschappijen. - De agrarische sector wordt steeds zwakker in ontwikkelingslanden. De bijdrage v/d primaire sector aan het BNP staat niet in verhouding tot het aantal mensen dat erin werkt. Dit komt door inefficiënte productie. Er is weinig sprake van moderne landbouwtechnieken en de bedrijven liggen zeer geïsoleerd. De secundaire sector (= De beroepssector die zich bezighoudt met de activiteiten die gerekend worden tot de industrie, ambachten enz.). Ambachten komen er steeds minder vaak voor. Er zijn groeisectoren (= Die onderdelen in het economisch proces die een bovengemiddelde groei vertonen en waarvan mag worden verwacht dat de dat op langere termijn zullen blijven doen.) Die zijn te vinden in de export, zoals auto-industrie. Dan heb je nog de tertiaire sector (= Ook wel dienstensector. Leeft van producten die niet tastbaar zijn, zoals horeca etc. Twee soorten diensten: 1. Commerciële, gericht op winstmaken (hotels, banken etc.) 2. Maatschappelijke, geen winstmaken, dus scholen etc. Naarmate het BNP per inwoner groeit daalt het aandeel van de informele economie(= Onderdeel van de economie waarin activiteiten plaatsvinden die niet officieel geregistreerd

12 staan.) Dit is ookwel de vluchtsector. Er zijn kleine bedrijvigheden die niet geregistreerd staan en dit samen vormt de vluchtsector. De plaats in de rangorde van de VN-ontwikkelingsindex(= Een samengestelde variabele om de mate van ontwikkeling van een bevolking aan te geven.) heeft invloed op de verdeling van de beroepsbevolking. Cultuur, politiek en geld verdienen De ontwikkeling van ZO-A wordt ook wel verklaard door de cultuur (= Alles wat door menselijk handelen wordt voortgebracht.) - Er zijn veel stromingen zoals Boeddhisme. Strikt gezien zijn het geen religies (= Eén van de vele vormen van zingeving aan het menselijk bestaan of het zoeken naar betekenisvolle verbindingen met hogere machten.) Het zijn eerder filosofieën. Door deze stromingen wil men kennis bemachtigen, hard werken, inzet tonen etc en dit werkt bevorderend in de economie. Religie is niet de rechtstreekse oorzaak voor de economische groei, het helpt er wel aan mee. Paragraaf 2 Banden buiten de regio Werken over de grens Er zijn altijd verschillen tussen regio s. Er is daardoor sprake van internationale arbeidsmigratie(= De verhuizing over landsgrenzen van arbeidskrachten op zoek naar werk.) De gastarbeid wordt door regeringen vaak gestimuleerd. Het biedt oplossing voor werkloosheid etc. De arbeiders krijgen werkervaring. En een mate van scholing. De ASEAN bemoeit zich niet met vrij verkeer van personen. Meer ontwikkeling, minder laaggeschoolde arbeiders. Door grote regionale verschillen komt er ook vaak illegale gastarbeid. Dit zijn niet-geregistreerde gastarbeiders. Het werk dat vaak wordt gedaan vereist geen scholing, is laag van niveau en daarom zijn er ook lage lonen. De vrouwen werken in fabrieken of huishouding. Lees het klachtenlijstje van de Cambodjanen in Thailand op bladzijde 60/61 even door. Geld en goed De openheid van de ZO-A economie is te zien aan de samenstelling v/h exportpakket(= De verhouding waarin de verschillende producten deel uitmaken van het exportpakket.) Deze verhouding is de laatste tijd erg verbreed. ZO-A heeft weinig olievoorraden en daardoor wordt er vooral elektronica enz. geproduceerd. Er is een fors overschot op de handelsbalans(= Een belangrijk onderdeel van de betalingsbalans van ene land. Aan de ontvangstenkant staat de geldwaarde van de export, aan de uitgavenkant de geldwaarde van de import.) Actief handelsbalans = De inkomsten uit export zijn groter dan de importbedragen. Passief handelsbalans is tegenovergestelde dus. Men kijkt nu naar de goederen en diensten samen die geëxporteerd of geïmporteerd worden. Dit komt door de toename van het belang van de dienstensector. Kleding, machines en elektrische apparaten zijn een type goederen die een koers van exportgerichtheid(= 1. Politiek-economische koers van een land zoals die blijkt uit de keuze

13 voor een sterke nadruk op de goederenproductie voor de uitvoer. 2. De mate waarin een land afhankelijk is van de uitvoer van een of slechts enkele exportproducten.) volgen. Er komt steeds meer specialisatie. Ook op regionaal niveau. Een systeem van regionale specialisatie past vaak niet in een plaatje van importsubsidie en het streven naar zelfvoorziening(= Het streven zo min mogelijk economisch afhankelijk te zijn van andere landen.) Men berekent vaak de import en exportwaarde als percentage van het BNP. Dit zijn de importquote en de exportquote. De hoogte van het nationaal inkomen gaat niet altijd samen met een hogere mate van externe gerichtheid(= De mate waarin de economie gericht is op het buitenland.) Men kiest voor exportoriëntatie als men de exportvalorisatie(= Industriële bewerking van een ruwe grondstof of halfproduct om de waarde van het product te vergroten en het daarna uit te voeren.) Twee voordelen: 1. Een land ontvangt meer inkomsten uit het buitenland dankzij de hogere toegevoegde waarde van de producten. 2. Het bewerken van grondstoffen levert werkgelegenheid op. Exportvalorisatie lukt alleen als het producten voor een wereldwijde afzetmarkt zijn, als die markt bestaat. Er moeten voldoende investeerders zijn uit het buitenland voor het kapitaal voor de gewenste productiecapaciteit. Veel multinationale ondernemingen hebben een hogere omzet dan het BNP van een nationale staat. Ze kunnen daardoor voorwaarden opleggen aan landen om hun productie en winsten veilig te stellen en kunnen vertrekken wanneer ze willen. Het geld stroomt binnen De ASEANlanden hebben veel geld nodig voor de opbouw van hun economie. Ze willen voor dat geld buitenlandse investeringen(= Geld dat wordt gestoken in productiesectoren in een ander land. Drie manieren: 1. Green Field, nieuw stichten van een bedrijf op een plek waar niets was. 2. Fusie/acquisitie, overnemen van lokale bedrijven. 3. Joint venture, deelname in een lokaal bedrijf.) aantrekken, foreign direct investments (FDI). Ook wel directe buitenlandse investeringen (DBI). DBI werd door economen gezien als een alternatief voor handel. Om handelsbarrières te ontwijken. Nu zien de economen de DBI en de goederenhandel als aanvulling van elkaar. Vroeger zagen overheden de DBI als neokolonalisme en waren er tegen. Nu zien ze voornamelijk de voordelen: werkgelegenheid, knowhow en technologie. Lees t laatste stukje van de paragraaf even door, staat niet bijster veel interessants in.

14 Paragraaf 3 Inzoomen op Zuidoost-Azië Singapore, spin in het web De zeestraat ten zuiden van Malakka (schiereiland) is het knooppunt van de oostelijke handelsroutes geweest en is het nog steeds. Portugese zeevaarders vestigden zich hier en werden verdreven door Nederlandse handelaren. De Britten namen het over in de 19 e eeuw als handelspost. Er werd een haven gebouwd en Singapore ontstond. Het trok kooplieden aan en sindsdien is het een zeer belangrijke handelsstad. Na WOII werd het een ministaat. Het werd een democratie en iedereen werd ingeschakeld om geld te verdienen. Buitenlandse investeerders kwamen er op af. Er kwamen steeds meer haventerreinen om de goederen te kunnen opslaan. Ook het vliegveld werd groter en groter om de bezoekende zakenlui te kunnen laten aankomen. De welvaart schoot omhoog en de lonen stegen. Men ging zich richten op high technology en zich specialiseren in de dienstensector. Het werd het regionaal hoofdkantoor van ZO-A. De overheid had veel belang erin, het is nauw verbonden met het bedrijfsleven. Er is nog geen sprake van vrije meningsuiting en echte democratie. Er is wel orde, strikte regels en goede scholing. Veel discipline en weinig corruptie. Dit zorgt voor stabiele prijzen. Een demografische overgang Singapore steekt in positieve zin met kop en schouders uit boven andere landen in de regio in het demografisch transitiemodel. De demografische druk is het hoogst in Laos. Er zijn veel jongeren die scholing en werk nodig hebben. Singapore en Thailand kennen ontgroening en zullen later vergrijzing hebben. Maleisië heeft een hoog geboortecijfer door religie: islam en door overheidsbeleid: wil het inwonertal verdubbelen. Honger naar arbeidskrachten Lees dit stukje even door, staat niet erg veel in. Meer een opsomming. Singapore en de wereld De belangrijkste toeleveranciers waren Maleisië, VS en Japan voor Singapore. Dingen zoals machines, fossiele brandstoffen etc werden geleverd. Van het eindgebruik van deze leveringen is slechts een fractie bedoeld voor Singapore zelf. Uitvoer nam toe. Maleisië was de grootste klant. Wilde vooral elektronica, fossiele brandstoffen etc. De handelsbalans van Singapore is al voor jaren actief. Indonesië, gordel van smaragd Indonesië heeft 250 milj. Inwoners. Het is het vierde land ter wereld qua bevolkingsomvang. Het zit in de derde fase van het demografisch transitiemodel. De achtergelegen gebieden op het platteland zelfs nog in de tweede fase. De bevolkingsdichtheid verschilt per eiland, vooral Java en Bali zijn dichtbevolkt.

15 De regering wilde de hoge bevolkingsdruk op Java en Bali verlichten door verhuizingen naar dunbevolkte gebieden te promoten. Dit werd geen succes. Niet veel mensen waren bereid om ver van familie en geboortegrond te gaan wonen. Urbanisatietempo lag erg hoog. Vooral door industriële ontwikkeling. Eén op de vier inwoners wordt gerekend tot de groep onder de armoedegrens. Ver van huis Gastarbeid is erg belangrijk. Veel jonge mensen gaan weg van Java om in andere landen werk te gaan zoeken. Talloze kantoortjes zorgen hiervoor. Eerst was er vooral aandacht voor het Midden-Oosten, om daar te gaan werken, maar nu is dat veranderd naar landen zoals Taiwan. De arbeidsmigranten zijn vaak laaggeschoold en doen slecht betaald werk. Het merendeel is vrouw dat als dienstmeisje of schoonmaakster gaat werken. Sommige vrouwen hebben het zelfs zo slecht dat ze seksueel misbruikt worden en het gaat zelfs zo ver dat sommigen in het gastland zelfmoord plegen. Veel mensen willen geen officiële papieren als ze naar het buitenland voor werk gaan. Het kost tijd en geld en mensen willen dat niet. Voorspoed en crisis Na de onafhankelijkheid van Indonesië in 1949 was er een overgang van agrarische samenleving naar de industriële. Veel Indonesiërs kregen het beter. Het land begon zich te openen voor de wereldmarkt en de invloed van de overheid werd teruggebracht. Vrijhandel en mondiale oriëntatie maken Indonesië kwetsbaarder voor economische en politieke ontwikkelingen in de wereld. - Door de Aziëcrisis raakten 17 mil. Mensen extra onder de armoedegrens. - De aanslagen op 11 sept op het WTC waren ook voelbaar in Indonesië. - De toeristenstroom nam af door bomaanslagen op Bali in 2002 en 2005 door moslimactivisten. - De hoge internationale olieprijzen zetten de economisch-politieke situatie onder druk. Indonesië importeert olie en de prijzen voor olie worden steeds duurder. Dit heeft gevolgen voor de koopkracht van de burger. De productie van textiel en elektronica werd steeds belangrijker. Japan en Zuid-Korea o.a. kwamen af op de lage loonkosten. Het exportpakket van Indonesië is diverser geworden en dus minder kwetsbaar. De industrie ontwikkelt zich echter meer naar arbeidsintensiviteit dan naar technologische middelen. De handelsbalans van Indonesië is sinds 1980 positief. Het is het meest invloedsrijkste land van de ASEAN. Er is wel een stijging van werkloosheid. Dit komt doordat de economische groei het aanbod van arbeidskrachten niet kan bijbenen. De export neemt toe, maar Indonesië profiteert te weinig van de verbetering van de wereldeconomie. De uitvoer is lager dan van buurlanden. Investeerders vinden de loonkosten aan de hoge kant en de infrastructuur te slecht. Thailand na twee tsunami s Thailand heeft rond de 66 mil. Inwoners. De bevolkingsspreiding is ongelijk. Er is een hoog verstedelijkingstempo.

16 Het zit in de vierde fase van het demografisch transitiemodel. Thailands economie is toegenomen sinds Thailand werd een aantrekkelijk land voor investeerders. Bangkok groeide razendsnel en het BNP steeg. Het milieu raakte echter erg vervuild en er kwamen veel verkeersopstoppingen. Er kwamen ook grote sociale spanningen door een kloof tussen arm en rijk. Er was dus ongelijkheid in inkomen per hoofd (= Het (primair) inkomen omvat winst uit onderneming, bruto-inkomsten uit arbeid en inkomsten uit vermogen.) De overheid grijpt in Er waren sterk gestegen productiekosten en de Thaise overheid wilde er wat aan doen: - Verbetering van de transportinfrastructuur. Dit kan echter ook leiden tot een grotere kloof tussen centrum en periferie. Er komen lagere transportkosten en de concurrentie wordt scherper, waarbij de ontwikkeldste centrumgebieden aan het langste eind trekken. - De regering koos hiervoor een elftal provincies uit. Dit gebied is net iets groter dan Nederland. Er kwam het Eastern Seaboard Development Project. Toch zou het goede invloed hebben op de regio. Men wilde het havengebied bij Bangkok ontlasten. Er werd ergens anders, bij Pattaya, een grote haven gebouwd. De overheid kwam met subsidies, belastingvoordelen en allerlei gunstige afspraken en maatregelen voor de investeerders. Het Project heeft zich uiteindelijk succesvol ontwikkeld. De kuststreek werd bedrijviger, meer werkgelegenheid etc. Er waren twee ontwikkelingen voor het Project: - Algemene welvaartsgroei na de jaren De keuze voor vrijhandel en exportoriëntatie. Pushfactor: congestieverschijnselen in de dichtgeslibde regio Bangkok overloop van bedrijven uit het kerngebied. Deze samenvatting biedt geen garantie op een 10!! Aardrijkskunde, OLV Breda 2009