Het Pad van de Taal. By Dr. Lin Day, Baby Sensory
|
|
- Nelly van der Ven
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Het Pad van de Taal By Dr. Lin Day, Baby Sensory Het onder de knie krijgen van de taal en het spraakvermogen zijn complexe vaardigheden. Toch zijn baby s, lang voordat ze zelf kunnen praten, in staat om woorden en zelfs hele zinnen te begrijpen. Het bijzondere is dat baby s tot tien maanden oud het vermogen hebben om meerdere talen te leren. Volwassenen hebben echter grote moeite met het onder de knie krijgen van de grammatica en het accent van nieuwe talen, omdat ze gewend zijn aan de klanken en regels van hun moedertaal. Baby s hebben een sterke drang om te communiceren en ze ontwikkelen veel verschillende manieren om zichzelf te uiten voordat ze hun eerste woordjes uitspreken. Lichaamstaal is voor baby s een manier om, voor de ontwikkeling van het spraakvermogen, te communiceren. Een aantal studies hebben aangetoond dat de communicatie verbetert en dat baby s een beter inzicht in de taal krijgen wanneer ze leren communiceren met gebaren. Ouders kunnen hun geluk vaak niet op wanneer baby s door middel van gebaren laten weten dat ze een natte luier hebben, dorst of honger hebben, moe zijn of pijn hebben. Het aanleren van de taal in de babytijd begint eenvoudig en eindigt complex. De pasgeboren baby begint bijvoorbeeld zonder taal. Wanneer baby s drie maanden oud zijn, kunnen ze echter al liplezen en de verschillende klanken van de taal onderscheiden. Verder ontwikkelen ze een fantastisch repertoire aan gorgelende geluidjes, zuchtjes en boe s. Met zes maanden kunnen baby s soms al herhaalde lettergrepen produceren zoals da-da-da. Aan het eind van het eerste jaar hebben sommige baby s het vermogen om een paar simpele woordjes te zeggen. Hoewel alle baby s dezelfde fases doorlopen bij het onder de knie krijgen van de taal, leert iedere baby met een andere snelheid. Sommige baby s produceren hun eerste woordje wanneer ze tien maanden oud zijn, terwijl anderen praten met twintig maanden of nog veel later. De ontwikkeling van de paden in de hersenen, het genetisch erfgoed, de rijpheid van het vocale apparaat, het hoorvermogen, de kwaliteit van de opvoeding en het ruimschoots aanwezig zijn van de mogelijkheid tot sociale interactie met andere mensen; deze factoren beïnvloeden allemaal het leerproces van de taal en de spraak. Kinderen met een zwakker verbaal vermogen hebben veel meer kans op problemen bij het leren van de alfabetische vaardigheden op school, dan kinderen voor wie al in een vroeg stadium van hun leven hoogwaardige mogelijkheden zijn gecreëerd om zich te ontwikkelen. Daarom is het zo belangrijk om vanaf het begin een taalrijke omgeving te creëren. Dit artikel zet in het kort op een rijtje welke mentale en sociale processen vanaf de geboorte tot aan het einde van het eerste jaar, gepaard gaan met de taal- en spraakontwikkeling. Er worden ook suggesties gedaan met betrekking tot activiteiten die thuis of op het kinderdagverblijf uitgevoerd kunnen worden.
2 Tweetalige baby s Het meest interessante en unieke aspect van de taalontwikkeling is dat baby s probleemloos alle verschillende spraakklanken van het complete scala aan menselijke talen oppikken, totdat ze tien maanden oud zijn. Ze kunnen op basis van het ritme, de klemtonen en de intonaties van hun eigen taal, een andere taal ontcijferen. Ze kunnen zelfs onderscheid maken tussen de afzonderlijke klanken van een vreemde taal, een vermogen dat volwassenen niet hebben. Pas na maandenlang in contact te zijn geweest met slechts één bepaalde taal, lijken baby s dit alleen nog maar met hun moedertaal te kunnen. Hoe eerder baby s dus aan verschillende talen worden blootgesteld, des te makkelijker ze deze zullen oppikken! Gebarentaal Gebarentaal is een intrigerend en opmerkelijk hulpmiddel bij de taalontwikkeling. Ouders maken automatisch oogcontact, praten langzaam en geven de baby de tijd om te reageren. Dit alles brengt een geweldige interactie teweeg. Ouders kunnen vaak heel goed wijs worden uit de nog ongecontroleerde handgebaren en bewegingen van hun baby, wat de basis vormt voor een meer verbale interactie in een later stadium. Door middel van gebaren zijn ouders ook in staat om beter te kunnen communiceren met de baby, en de baby voelt zich minder gefrustreerd bij het uiten van wat hij wil en wat hij nodig heeft. Baby s die goed horen en die leren communiceren met zowel gesproken als gebarentaal, hebben hierdoor twee talen tot hun beschikking en kunnen gemakkelijk van het ene naar het andere systeem switchen. Studies tonen aan dat baby s van dove ouders gebarentaal op dezelfde manier leren als gesproken taal. Dove ouders gebruiken maken nog meer gebruik van handbewegingen en gezichtsuitdrukkingen om de betekenis over te brengen. Hierdoor gaat de baby een heel scala aan handbewegingen gebruiken die zich geleidelijk ontwikkelen tot de gebaren die hun ouders gebruiken. Het feit dat dove baby s van horende ouders hun eigen gebarentaal ontwikkelen om hun behoeften duidelijk te maken, is fascinerend te noemen. Wijzen, zwaaien en klappen zijn speciale vormen van sociale communicatie. Deze vormen stellen de baby in staat om bepaalde wensen duidelijk te maken. Baby s wijzen bijvoorbeeld alleen als er iemand in de buurt is om een voorwerp te pakken en aan hen te geven. Ze wijzen nooit wanneer ze alleen zijn. Zwaaien en klappen zijn ook sociale gebaren die, wanneer de baby ze gaat gebruiken, erop wijzen dat er een bepaald niveau van begrip is bereikt. Van huilen naar praten Huilen De drang om te communiceren is enorm, en voordat baby s in staat zijn om hun eerste woordjes te zeggen, ontwikkelen ze vele andere manieren om zich te uiten.
3 Huilen is de eerste en de meest effectieve manier van communicatie. De pasgeboren baby leert al snel dat huilen ervoor zorgt dat er eten, behaaglijkheid of gezelschap komt. Iedere baby heeft zijn eigen unieke huiltje dat varieert in ritme, intensiteit en klank. De manier van huilen brengt in de ouder specifieke psychologische reacties teweeg. Dit verklaart waarom ouders het huilen door honger of pijn vaak als meer stressvol ervaren dan huilen door frustratie of verveling. Het huilen door honger is bijvoorbeeld vaak heel ritmisch, huilen door onbehaaglijkheid kan intenser klinken en huilen door verveling gebeurt vaak met tussenpozen. Als reactie voedt, knuffelt of speelt de ouder met de baby. Op deze manier leert de baby, dat het communiceren met de ouder succesvol was. Ouders die instinctief met de baby communiceren door babypraat, passen de manier waarop ze praten aan de baby aan. Met babypraat wordt de hoge, zangerige stem bedoeld die mensen vaak gebruiken bij het communiceren met baby s. Ook worden de klinkers vaak lang aangehouden. Verder worden er vaak overdreven handgebaren en gezichtsuitdrukkingen bij gebruikt in combinatie met korte, eenvoudige zinnetjes die aansluiten bij het niveau van de baby. Studies tonen aan dat het gebruik van babypraat de eerste fases van de taalontwikkeling kunnen versnellen. Baby s leren snel het onderscheid maken tussen woorden met verschillende frequenties en tussen het verschillende stemgebruik van hun ouders. Om de beurt Het op de beurt wachten is een fundamentele stap in de communicatie tussen de baby en de ouder, en is het meest te merken tijdens intieme momenten als het voeden, knuffelen en het verschonen van de luier. De baby maakt bijvoorbeeld ene geluidje en de ouder reageert daarop door middel van enthousiast stemgebruik en lichaamsbewegingen. Wat zo interessant is, is dat de baby de manier waarop het geluid en de mondbeweging samengaan grondig bestudeert, en leert dat in bepaalde situaties bepaalde woordjes verwacht kunnen worden. Dit luidt het begin in van de fase waarin bepaalde woorden in verbinding worden gebracht met bepaalde voorwerpen of gebeurtenissen zoals voeden of knuffelen, en legt de fundering voor de toekomstige sociale interactie. Babbelen Wanneer de leeftijd van 6 maanden bereikt is, gaan baby s experimenteren met hun tong, tanden en stembanden om allerlei grappige geluiden te produceren. Het babbelen, het gebruik van verlengde tonen zoals da-da en na-na, is echter de basis voor de eerste echte woordjes. Babbelen vereist het gebruik van de onderkaak en het voor in de mond brengen van de tong, wat ze van nature al doen bij het voeden. Zeventig procent van de geluiden die door baby s van over de hele wereld gemaakt worden, worden geproduceerd door deze natuurlijke bewegingen. Al gaan de klanken natuurlijk geleidelijk steeds meer lijken op de klanken van hun moedertaal.
4 Baby s (en volwassenen) zijn in staat om een breed scala aan geluiden te produceren die essentieel zijn voor de spraak. Dit komt doordat ze een spreekbuis hebben die bestaat uit twee met elkaar verbonden buizen. Dit maakt een veel groter repertoire aan geluiden mogelijk dan het geval is bij zoogdieren die slechts over een enkele buis beschikken. Het vereist echter veel oefening en tijd om het eerste herkenbare woordje te produceren. Baby s moeten hiervoor in staat zijn om hun ademhaling, de vorm van hun mond en de spieren die verantwoordelijk zijn voor het produceren van herkenbare geluiden, onder controle te houden. Het groter worden van het geheugen speelt ook een rol bij de spraakontwikkeling. De eerste woordjes zijn vaak verbonden met de omgeving; het resultaat van de ervaring die ze hebben met een bepaald geliefd voorwerp of een vertrouwd persoon. Positieve feedback van de ouder moedigt de baby aan om het woordje keer op keer te herhalen. Wanneer de leeftijd van 12 maanden is bereikt, kunnen de meeste baby s één of twee woordjes zeggen die iets betekenen, en kunnen ze reageren op eenvoudige verzoeken als: Geef me je flesje of Niet aankomen!. Ze snappen verder eenvoudige vragen en kunnen op verzoek sommige lichaamsdelen aanwijzen. Hoewel in theorie de eerste woordjes al na tien maanden kunnen komen, het tijdstip waarop dit werkelijk gebeurt, verschilt echter enorm van baby tot baby. Er hang wat dat betreft veel af van de rijpheid van de hersenen, de controle over alle verschillende onderdelen die bij de spraak betrokken zijn, en de complexe sociale interacties tussen de baby en de volwassenen om hem heen. Ontwikkeling van de paden van de taal Experimenten waarbij gebruik werd gemaakt van hersenscans laten zien dat beide hersenhelften betrokken zijn bij het onder de knie krijgen van de taal, maar dat direct na de geboorte de linkerhersenhelft de hoofdrol speelt bij het verwerken van taal en spraak. De linker hersenhelft is ook gespecialiseerd in het herkennen van symbolen (bijvoorbeeld de letters van het alfabet) en de ordening van letters in woorden. De rechter hersenhelft zorgt voor het gebruik van accenten, intonatie, context en betekenis. Feit is, dat de taalpaden zich gedurende het eerste jaar progressief ontwikkelen, en dat de hersenen tijdens dit jaar het beste in staat zijn om een taal, welke taal dan ook, te absorberen. Hoewel de tong belangrijk is bij het articuleren van woorden, worden problemen met de tong (bv. een te korte tongriem) doorgaans niet in verband gebracht met een vertraagde spraakontwikkeling. Geluidsbewustzijn speelt echter wel een belangrijke rol in de spraaktaalontwikkeling. Baby s zijn bijzonder gevoelig voor de resonantiefrequentie van de spraak, waardoor ze onderscheid kunnen maken tussen de verschillende klanken van de menselijke taal. Kinderen die over een goed geluidsbewustzijn beschikken zullen later succesvol zijn in lezen en schrijven, terwijl kinderen met een lager geluidsbewustzijn hier vaak minder goed in zijn. Daarom is het zo belangrijk om het gehoor van de baby te controleren en te letten op oorontstekingen, vooral wanneer deze vaak voorkomen. Suggesties voor activiteiten
5 De manier waarop de volwassene met de baby communiceert, is bepalend voor de taalontwikkeling in de toekomst. Wanneer er beperkte interactie plaatsvindt tussen de ouder en de baby kan dit leiden tot vertraging in de taalontwikkeling en problemen met lezen en schrijven wanneer het kind naar school gaat. Ouders en verzorgers kunnen de baby tijdens het spelen helpen met het ontwikkelen van spraak- en taalvaardigheden, zonder hier extra tijd voor uit te trekken. Er zijn genoeg leuke dingen te doen tijdens de ingeplande speeltijden. Hier volgen enkele ideeën: Praat tijdens de dagelijkse activiteiten, zoals het voeden, badderen en luier verschonen, met de baby Luister naar de geluidjes die de baby maakt en reageer met aanmoedigende woorden zodat de baby merkt dat je luistert Praat op een eenvoudige manier zodat de baby het makkelijk kan imiteren en geef ze de tijd om te reageren Gebruik babypraat om interactie van beide kanten te stimuleren Richt de aandacht op voorwerpen en noem ze bij de naam Maak dierengeluiden; vinden baby s geweldig! Zing slaapliedjes, andere kinderliedjes en versjes om nieuwe woorden te introduceren en luistervaardigheden te stimuleren. Herhaal de liedjes regelmatig Speel spelletjes waarbij je om en om aan de beurt bent en waar gebaren of bewegingen aan te pas komen zoals Bak een cake en Kiekeboe en laat zien dat je het leuk vindt als de baby reageert Lees (keer op keer) plaatjes- en verhalenboeken waarin het gaat over klanken en rijmpjes Laat de baby grote plaatjes zien en neem de tijd om ze te benoemen en te beschrijven Geef de baby complimenten als woorden goed worden uitgesproken Copyright Baby Sensory 2008
Praten leer je niet vanzelf
jeugdgezondheidszorg Praten leer je niet vanzelf... hier ben ik www.icare.nl Over de spraak-taalontwikkeling van kinderen van 0-4 jaar Praten gaat niet vanzelf, praten moet je leren. Een kind leert praten
Nadere informatieTaalontwikkeling bij baby s, peuters en kleuters
Taalontwikkeling bij baby s, peuters en kleuters Voor ouders met kinderen in de leeftijd van 0 tot 4 jaar. Deze folder geeft u als ouder informatie over de normale taalontwikkeling van kinderen en biedt
Nadere informatieHelp uw kind bij het leren van taal. Een handleiding voor ouders en verzorgers
Help uw kind bij het leren van taal Een handleiding voor ouders en verzorgers De hoortoestellen van uw kind versterken alle omgevingsgeluiden Het doel van hoortoestellen bij een kind is dat het gegarandeerd
Nadere informatieZEG HET MAAR HET PRATEN VAN UW KIND. Leeftijd 0 tot 4 jaar
ZEG HET MAAR HET PRATEN VAN UW KIND Leeftijd 0 tot 4 jaar Het leren praten van uw kind gaat vaak bijna vanzelf. Toch is er heel wat voor nodig voordat uw kind goed praat. Soms gaat het niet zo vlot met
Nadere informatieSpraak-taal 0-1½ jaar
Spraak-taal 0-1½ jaar HOE LEERT EEN KIND PRATEN? Leren praten gaat vaak natuurlijk en vanzelf. De meeste ouders staan er niet bij stil. Het gaat stap voor stap, net als leren lopen. Het ene kind leert
Nadere informatieLeren praten. Praten gaat niet vanzelf, praten moet je leren. Een kind leert praten door horen, zien en doen.
Leren praten Leren praten Praten gaat niet vanzelf, praten moet je leren. Een kind leert praten door horen, zien en doen. De rol van de ouders is heel belangrijk. Zij geven het goede voorbeeld, zij reageren
Nadere informatieHuilen & troosten. Folder: 1106 Dit is een uitgave van het Flevoziekenhuis Afdeling Verloskunde September 2015 1-8
Huilen & troosten Folder: 1106 Dit is een uitgave van het Flevoziekenhuis Afdeling Verloskunde September 2015 1-8 2-8 Huilen en troosten Alle baby s huilen. Huilen hoort bij baby s. Maar waarom huilen
Nadere informatieZEG HET MAAR HET PRATEN VAN UW KIND
ZEG HET MAAR HET PRATEN VAN UW KIND 0 tot 4 jaar ZEG HET MAAR Het leren praten van uw kind gaat vaak bijna vanzelf. Soms gaat het leren praten niet zo vlot. Eén op de vijf kinderen op de basisschool start
Nadere informatieBaby s en Gebarentaal
Baby s en Gebarentaal Baby s worden geboren met een natuurlijk vermogen om te communiceren met lichaamstaal; een taal die in alle culturen hetzelfde is. Lang voordat het spraakvermogen wordt ontwikkeld,
Nadere informatieAdviezen stimulatie taalontwikkeling
Adviezen stimulatie taalontwikkeling 2 Inhoud 1 Inleiding 4 2 Taalontwikkelingsniveau van uw kind 5 2.1 Uw kind zegt nog geen woordjes 5 2.2 Uw kind zegt een paar woordjes en de woordenschat 6 breidt zich
Nadere informatieMuziek voor Baby s en Kinderen
Muziek voor Baby s en Kinderen By Dr. Lin Day, Baby Sensory Het is onmogelijk om exact te definiëren wat muziek is. De meeste mensen accepteren de omschrijving; geluid dat door zingen of muziek maken gecreëerd
Nadere informatieLogopedie Sophie Gortzak maart 2010
Logopedie Sophie Gortzak maart 2010 Inleiding Ik doe mijn werkstuk over logopedie omdat ik het een interessant onderwerp vond en mijn moeder is logopedist. Mijn hoofdstukken zijn: 1Wat is logopedie? 2Wie
Nadere informatiePsychosociale ontwikkeling
Psychosociale ontwikkeling De psychosociale ontwikkeling van het kind Reeds in de baarmoeder ontstaat er een wisselwerking tussen ouder en kind. De baby is al vertrouwd geraakt met de stem van de ouder
Nadere informatieTaalvaardigheden van baby tot kleuter
7 Hoera, ik praat! Taalvaardigheden van baby tot kleuter We staan er nauwelijks bij stil, maar contact is een levensbehoefte. Baby s die verzorgd en gevoed worden terwijl zij geen contact met hun verzorgers
Nadere informatieOptimale ontwikkeling prenatale fase tot en met zes jaar
Optimale ontwikkeling prenatale fase tot en met zes jaar Naast het muzikale ontwikkelingsgebied (waarneming van, ontwikkeling van het muzikaal geheugen, enzovoort) is tevens zichtbaar welke muzikale gedragsvorm
Nadere informatie1. Wat is taalontwikkeling?
1. Wat is taalontwikkeling? Mensen willen graag hun wensen, gevoelens en ervaringen delen met anderen. Dit doen ze zowel met woorden als met hun lichaam (lachen, huilen, wijzen,...). Een kind leert daarvoor
Nadere informatieSpel en samenspel met voorwerpen. Gevoel voor omgangsvormen. Werken met baby's in een groep - S. Nossent
stemmen ze hun groeiende vaardigheden in stemgebruik en beheersing van gezichtsspieren af op wat de ander aanbiedt. Glimlachen is ook een vaardigheid die al heel vroeg een sociale functie krijgt en voor
Nadere informatieWat is een normale ontwikkeling?
Wat is een normale ontwikkeling? Van een normale ontwikkeling is sprake als een kind alle fasen doorloopt naar de volwassenheid op het gebied van fijne en grove motoriek, groei, sociale emotionele vaardigheden
Nadere informatieInhoud van de avond. Even voorstellen Gastspreker Hilde van der Vegt 0-1 jaar 1-2 jaar 2-3 jaar 3-4 jaar
LOGOPEDIEPRAKTIJK BRUNINK LOGOPEDISCH SPECTRUM REGIO OOST LOGOPEDIEPRAKTIJK NOUWELS LOGOPEDIEPRAKTIJK OOSTERLAAR Inhoud van de avond Even voorstellen Gastspreker Hilde van der Vegt 0-1 jaar 1-2 jaar 2-3
Nadere informatieDirect aan de slag met Baby- en kindergebaren
Direct aan de slag met Baby- en kindergebaren Inhoudsopgave Welkom Blz. 3 Wat zijn baby- en kindergebaren? Blz. 4 Voordat je begint Blz. 5 De eerste gebaren Blz. 6 & 7 Gebaren- tips Blz. 8 Veel gestelde
Nadere informatieHuilen als communicatiemiddel
Huilen als communicatiemiddel Vanaf de geboorte hebben baby s mogelijkheden om te communiceren. Het communiceren verloopt in het begin heel onbeholpen: door te huilen, zuigen en kijken. Later door zich
Nadere informatieBaby-lichaamstaal. Albert Schweitzer ziekenhuis kinderafdeling december 2003 pavo 0301
Baby-lichaamstaal Albert Schweitzer ziekenhuis kinderafdeling december 2003 pavo 0301 Inleiding Via deze folder vertellen we u wat over de lichaamssignalen die uw baby geeft: baby-lichaamstaal is méér
Nadere informatieOntwikkelingslijnen 0-4 jaar (MET extra doelen) - versie januari Naam kind. Taal Beginnende geletterdheid. Beginnende geletterdheid-fase 5
Taal eginnende geletterdheid eginnende geletterdheid-fase 5 OEKORIËNTATIE: Herkent een boek en weet dat er een verhaal in staat -20--20 OEKORIËNTATIE:Slaat de bladzijden van een boek één voor één om -20--20
Nadere informatieWAAROM VOORLEZEN? VOORWOORD WANNEER VOORLEZEN?
VOORLEESTIPS VOORWOORD Kinderen vinden voorlezen meestal fijn. Ook grote kinderen die zelf al kunnen lezen houden van voorlezen. Volwassenen hebben er mooie herinneringen aan: de mooie voorleesboeken,
Nadere informatieTips voor Taal Hoe stimuleer je de taalontwikkeling van je kind?
Tips voor Taal Hoe stimuleer je de taalontwikkeling van je kind? Tips voor Taal Hoe stimuleer je de taalontwikkeling van je kind? Ga op ooghoogte met je kind zitten Door op ooghoogte te gaan zitten tijdens
Nadere informatieNaam: Locatie: Groep: Groeibericht
Naam: Locatie: Groep: Groeibericht pagina 2 Inleiding Opgroeien, opvoeden en ontwikkelen gaat bij ieder kind met vallen en opstaan. In de moderne kinderopvang nemen we een deel van de opvoeding van uw
Nadere informatieObservatieformulier 1: De interacties van het kind met leidsters en leeftijdgenoten
Observatieformulier 1: De interacties van het kind met leidsters en leeftijdgenoten Stel dat een kind in jouw groep sociale en taalvaardigheden heeft die onder het niveau liggen van wat je bij zijn leeftijd
Nadere informatieLeer- en ontwikkelingslijnen 0-7 jaar (ZONDER extra doelen) - versie januari Naam leerling. Taal Beginnende geletterdheid
Taal eginnende geletterdheid eginnende geletterdheid-fase 5 OEKORIËNTATIE: Herkent een boek en weet dat er een verhaal in staat -20--20 OEKORIËNTATIE:Slaat de bladzijden van een boek één voor één om -20--20
Nadere informatiePEUTERS MET TOS. Vroeg, 23 mei 2019, Utrecht. Marthe Wijs - van Lonkhuijzen
PEUTERS MET TOS Vroeg, 23 mei 2019, Utrecht Marthe Wijs - van Lonkhuijzen 1 KENNISMAKEN 2 INTRODUCTIE - TEKENING Pen en papier, teken wat ik beschrijf Wat ervaart de tekenaar? Hoe probeerde de spreker
Nadere informatieBaby s en Wiskunde. Door Dr. Lin Day, Baby Sensory
Baby s en Wiskunde Door Dr. Lin Day, Baby Sensory Het leren van de basisconcepten van wiskunde is een complexe aangelegenheid. Tijdens het leerproces met betrekking tot hoe de wereld in elkaar steekt,
Nadere informatieWelke moeilijkheden kunnen optreden bij mensen met afasie?
Wegwijs in afasie Inleiding Uw naaste is opgenomen in Gelre ziekenhuizen omdat hij/zij getroffen is door een beschadiging in de hersenen waardoor zijn/haar communicatie is aangetast. Dit heet afasie.
Nadere informatievan delen tot het geheel. Hij kan bijvoorbeeld zijn kleding binnenstebuiten aantrekken, of zijn kopje naast de tafel zetten.
Afasie Als iemand een beroerte krijgt gebeurt dat bijna altijd plotseling. De schok is groot. Men heeft zich niet kunnen voorbereiden en men weet niet wat hen overkomt. Het dagelijkse leven wordt verstoord.
Nadere informatiemaakt (kirrende) geluidjes of brabbelt (tegen personen en speelgoed) begint steeds meer woorden te herhalen en (na) te zeggen
Mondelinge taal 1 Spraak-taalontwikkeling Baby blauw maakt (kirrende) geluidjes of brabbelt (tegen personen en speelgoed) herhaalt geluidjes Dreumes brabbelt bij (eigen) spel oranje begint steeds meer
Nadere informatieAdviezen voor het bevorderen van de taalontwikkeling. Afdeling Logopedie
Adviezen voor het bevorderen van de taalontwikkeling Afdeling Logopedie Uw kind gaat praten, omdat er vanaf zijn geboorte in zijn nabijheid gepraat wordt en omdat vanaf zijn geboorte tegen hem gesproken
Nadere informatieWenbeleid KDV Polderpret
Wenbeleid KDV Polderpret Inhoudsopgave : Wenbeleid...1 1.Voorwoord..2 2.Wenperiode nieuw kind..2 3.Overgang naar een andere groep.2 4. Hulp bij het wennen 2 5. Kinderen die moeilijker wennen 3 1. Voorwoord
Nadere informatieIntroductie logopediepraktijk. Van brabbelen tot babbelen. Ons team van logopedisten. Doelstellingen informatieavond.
Van brabbelen tot babbelen Introductie logopediepraktijk heeft vestigingen in Staphorst, Nieuwleusen, Oudleusen en Balkbrug. We werken in een team van 5 logopedisten. 8 oktober 2013 Pinkeltje Balkbrug
Nadere informatieTussendoelen Taal: Spraak- Taalontwikkeling
Tussendoelen Taal: Spraak- Taalontwikkeling 0 1;6 2 2;6 3 3,6 4 4;6 1. Praat in één-woordzinnen ( bal? betekent bijvoorbeeld: ik wil de bal hebben). 2. Kent de betekenis van ongeveer 70 3. Kan woorden
Nadere informatieZINGEN BRAINSTORM MET DE KLAS BELANGRIJK BIJ DE KEUZE VAN EEN LIED
ZINGEN Zang mag niet ontbreken in de BZTband XXL! Daarom zijn we op zoek naar een klas die graag samen zingt. Zing je al vaak met je klas, dan kun je meteen aan de slag. Zo niet, dan heb je hopelijk iets
Nadere informatieOver slapen, (teveel) huilen en regelmaat
VERZORGING Over slapen, (teveel) huilen en regelmaat voor ouders met een baby tot 3 maanden 2 Waarom huilt een baby? Alle baby s huilen en dat is een gezonde zaak. Het is normaal. Huilen hoort bij de ontwikkeling
Nadere informatie1. ONDERZOEK. Voorwaarden bij onderzoek:
Charter voor onderzoek en behandeling van spraak-, taal- en communicatieproblemen bij de ziekte van Huntington Versie voor zorgmedewerkers, mantelzorgers en patiënten 1. ONDERZOEK Voorwaarden bij onderzoek:
Nadere informatieAfasie en logopedie informatie voor naasten/familie
Afasie en logopedie informatie voor naasten/familie Inhoud Afasie, wat is dat en hoe kunt u er mee om gaan? 5 Taalproblemen 6 Hoe ervaren afasiepatiënten de moeilijkheden zelf? 7 Hoe kunt u het beste omgaan
Nadere informatieBijlage 14 Registratie- en planningsformulier gehele groep
Bijlage 14 Registratie- en planningsformulier gehele groep Toelichting In de kolom aanbieding vult u de datum in waarop u de activiteit aan de gehele groep heeft aangeboden. U hoeft dit dan niet bij iedere
Nadere informatieHatsjoe! heb je pijn? Dit zijn mijn wangetjes. Activiteiten. Voorleesverhaa I. Spelenderwijs ontwikkelen LIEDJES :=-
Hatsjoe! Informatie voor ouders van kinderen van 0 1)12 jaar Uche, uche, uche! Hatsjoe! Puk is verkouden en wordt ziek tijdens dit thema. Maar dat is nog niet alles: Puk valt op zijn knie en dat wordt
Nadere informatieLibra R&A locatie AC Tilburg/Breda. Mondademen en mondmotoriek
Libra R&A locatie AC Tilburg/Breda Mondademen en mondmotoriek Mondademen en mondmotoriek Bevorderen van neusademhaling en verbetering van de mondmotoriek bij kinderen Er zijn veel kinderen die door de
Nadere informatieVoorlezen is leuk en nuttig. Maar hoe doe je dat eigenlijk, goed voorlezen? Hieronder vindt u de belangrijkste tips en trucs.
R.K. Basisschool Anselderlaan 10 6471 GL Eygelshoven Tel: 045-5351434 De fijne kneepjes van het voorlezen Voorlezen is leuk en nuttig. Maar hoe doe je dat eigenlijk, goed voorlezen? Hieronder vindt u de
Nadere informatieOver slapen, (teveel) huilen en regelmaat
VERZORGING Over slapen, (teveel) huilen en regelmaat voor ouders met een baby tot 3 maanden Waarom huilt een baby? Alle baby s huilen en dat is een gezonde zaak. Het is normaal. Huilen hoort bij de ontwikkeling
Nadere informatieDe Voorleesvogel. Tips bij interactief voorlezen
De Voorleesvogel Tips bij interactief voorlezen 1 Dienst Openbare Bibliotheek Den Haag Onderwijsbureau 070-3534552 hwi@dobdenhaag.nl 2 Interactief voorlezen Het is de kunst van interactief voorlezen om
Nadere informatieReader voor pedagogisch medewerkers
Reader voor pedagogisch medewerkers Module 1: Taalaanbod Wat zeg je en hoe zeg je het Rijk taalaanbod Er is veel verschil in taalaanbod: rijke of arme taal en alles daar tussenin. Het is van belang te
Nadere informatieLuisteren, doorvragen en feedback geven
Luisteren, doorvragen en feedback geven Rogier Guns P-GIS 23 April 2007 Doelstelling presentatie LSD methode Actief Luisteren Doorvragen Feedback geven Let op: Sommige technieken lijken (theoretisch) heel
Nadere informatieEr zijn enkele dingen waar u als ouder al op kunt letten in de uitspraak van uw kind:
Er zijn enkele dingen waar u als ouder al op kunt letten in de uitspraak van uw kind: Luister naar wát uw kind zegt en niet naar hóe het gezegd wordt. Als u steeds verbetert wat uw kind zegt, zal het plezier
Nadere informatieOntdek de stem van het kind
Ontdek de stem van het kind Introductie www.eiskjeclason.nl info@eiskjeclason.nl @Babypraat Communiceren met kinderen Attitude van volwassene: respect en bescheidenheid 1 1. inzicht in ontwikkeling van
Nadere informatieIedereen kan last krijgen van stemproblemen en het komt zowel bij kinderen als bij volwassenen voor.
Stem Adem-/ en stemproblematiek Heesheid Adembeheersing als voorbereiding op zingen Hyperventilatie Spreken in het openbaar Stemproblemen en stemverandering bijv. bij transseksualiteit, pubertijd Symptomen:
Nadere informatieZEG HET MAAR HET PRATEN VAN UW KIND. Leeftijd vanaf 4 jaar
ZEG HET MAAR HET PRATEN VAN UW KIND Leeftijd vanaf 4 jaar Het leren praten van uw kind gaat vaak bijna vanzelf. Toch is er heel wat voor nodig voordat uw kind goed praat. Soms gaat het niet zo vlot met
Nadere informatieBabylichaamstaal. Van te vroeg geboren baby s
Babylichaamstaal Van te vroeg geboren baby s Inleiding Voor een pasgeboren baby is lichaamstaal de eerste en enige manier om te vertellen wat hij wel of niet prettig vindt. Omdat hij nog niet kan praten,
Nadere informatieVerklarende woordenlijst bij de strategieën uit Praten doe je met z n tweeën voor ouders
Pagina 1 van 10 Verklarende woordenlijst bij de strategieën uit Praten doe je met z n tweeën voor Strategieën ter bevordering van interactie communicatiestijl van het kind Rol van de ouder 1: Laat je kind
Nadere informatieTAAL IS LEUK. Adviezen om de taalontwikkeling te stimuleren
TAAL IS LEUK Adviezen om de taalontwikkeling te stimuleren 1 Inhoudsopgave Pagina Besteed extra aandacht aan de taal van uw kind 4 Adviezen die u kunt toepassen tijdens een gesprekje met uw kind 5 Maak
Nadere informatieAanvulling Woordenschat NT2
Aanvulling Woordenschat NT2 Woordenschat Kinderen die net beginnen met Nederlands leren, moeten meteen aan de slag met het leren van woorden. Een Nederlandstalig kind begrijpt in groep 1 minimaal 2000
Nadere informatieMASCOTTE ACTEER TIPS. Have fun
MASCOTTE ACTEER TIPS Have fun 1 Wilt men met je op de foto? Dan is het goed om je te realiseren dat de mascotte in de camera moet kijken, niet jij vanuit het kostuum. Veelal is het zicht vanuit de mascotte
Nadere informatieU kunt zich voorstellen dat plotseling wakker worden in Frankrijk iets minder grote problemen veroorzaakt voor het
Afasie Inleiding Als gevolg van een hersenbeschadiging kan een patiënt te maken krijgen met communicatieproblemen. Deze beperken hem/haar in het uitwisselen van gedachten, wensen en gevoelens. Op de afdeling
Nadere informatieGEWOON ANDERS ASS BIJ JONGE KINDEREN. AutismeTeam Noord-Nederland, Jonx Lentis
GEWOON ANDERS ASS BIJ JONGE KINDEREN AutismeTeam Noord-Nederland, Jonx Lentis Programma Even voorstellen Wat is autisme? Vroege signalen bij autismespectrumstoornissen De eerste stap richting onderzoek
Nadere informatieStotteren Logopedie Postadres Bezoekadres
Stotteren Logopedie Colofon Dit is een uitgave van gemeente De Ronde Venen Postbus 250 3640 AG Mijdrecht T 0297 29 16 16 E gemeente@derondevenen.nl Deze folder is er om u zo helder en duidelijk mogelijk
Nadere informatieHet hechtingsproces. bij kinderen tussen de 0 en 2 jaar. Kindergeneeskunde. Hechting. Hoe verloopt het hechtingsproces?
Het hechtingsproces bij kinderen tussen de 0 en 2 jaar Kindergeneeskunde In deze brochure leest u meer over de hechtingsprocessen bij baby s in de leeftijd van 0 tot 12 maanden. Daar waar ouders staat
Nadere informatieLibra R&A locatie AC Tilburg/Breda. Samen praten
Libra R&A locatie AC Tilburg/Breda Samen praten Dit is een folder ter bevordering van de spraak- en taalontwikkeling bij kinderen. Niet bij alle kinderen komt het praten even makkelijk en vlug op gang.
Nadere informatieGespreksrichtlijnen tussen goeden slechthorenden
Gespreksrichtlijnen tussen goeden slechthorenden Communiceren doe je met zijn tweeën Deze folder is bedoeld voor de goedhorenden die in hun omgeving iemand kennen die slechthorend is, en voor slechthorenden
Nadere informatieHoofdstuk 4: De gehele periode van wennen 6
Wenbeleid Inhoud 2 Hoofdstuk 1: Inleiding 3 Hoofdstuk 2: Eerste kennismaking 4 Hoofdstuk 3: Het afscheid 5 Hoofdstuk 4: De gehele periode van wennen 6 Bijlage 1: Wenschema 2 1. Inleiding Pedagogische medewerkers
Nadere informatieWaar kunt u nu aan merken dat uw kind niet goed hoort of moeite heeft met luisteren?
Horen en Luisteren Horen en luisteren Horen en luisteren zijn niet hetzelfde. Horen heeft te maken met de geluiden die het oor binnenkomen; luisteren heeft te maken met wat je met die geluiden doet. Om
Nadere informatieWegwijzertje. Website: www.wegwijzer.pcboapeldoorn.nl Mail: wegwijzer@pcboapeldoorn.nl 15 januari 2016 Nieuwsbrief nummer 9.
Website: www.wegwijzer.pcboapeldoorn.nl Mail: wegwijzer@pcboapeldoorn.nl 15 januari 2016 Nieuwsbrief nummer 9 Geachte ouders, Wegwijzertje De eerste nieuwsbrief van het nieuwe jaar. Het was goed elkaar
Nadere informatieInformatiebrochure Apraxie
Informatiebrochure Apraxie UZ Leuven 2 Beste familie, deze informatiebrochure bieden wij u aan naar aanleiding van de spraak-, taal - en/of slikproblemen die uw familielid momenteel ondervindt. In deze
Nadere informatieChecklist Gesprek voeren 2F - handleiding
Checklist Gesprek voeren 2F - handleiding Inleiding De checklist Gesprek voeren 2F is ontwikkeld voor leerlingen die een gesprek moeten kunnen voeren op 2F. In deze handleiding wordt toegelicht hoe de
Nadere informatieEen land waar. mensen goed geïnformeerd zijn over handicaps
Een land waar mensen goed geïnformeerd zijn over handicaps Lilian (48) vraagt haar zoontje om even een handje te komen geven. Dat doet hij en dan gaat hij weer lekker verder spelen. Wij nemen plaats aan
Nadere informatie10. Gebarentaal [1/3]
10. Gebarentaal [1/3] 1 Gebarentalen Stel, je kunt niets horen. Je bent doof. Hoe praat je dan met andere mensen? Je kunt liplezen, maar dat is moeilijk en je mist dan toch nog veel van het gesprek. Bovendien
Nadere informatieCommunicatieve vaardigheden bij jongens met Klinefelter. Dorothy De Maesschalck Logopediste COS Brussel
Communicatieve vaardigheden bij jongens met Klinefelter Dorothy De Maesschalck Logopediste COS Brussel Inhoudstafel Normale spraak- en taalontwikkeling Alarmsignalen Spraak- en taalontwikkeling bij KS
Nadere informatieCOCP COCP. Workshop. Doel COCP-programma. Wat is daarvoor nodig? Methodische kern COCP. Inhoudelijke kern. Margriet Heim
Workshop COCP Margriet Heim Marjan Veen Frank Velthausz COCP Communicatieve Ontwikkeling niet-sprekende personen en hun Communicatiepartners Succesvolle methoden, 1 Succesvolle methoden, 2 Doel COCP-programma
Nadere informatieNiet veel mensen krijgen deze ziekte en sommige volwassenen hebben er vaak nog nooit van gehoord of weten er weinig vanaf.
Je leest waarschijnlijk dit boekje omdat je mama of papa of iemand anders speciaal in je familie Amyotrofische Lateraal Sclerose heeft. Het is een lang woord en het wordt vaak afgekort tot ALS. Niet veel
Nadere informatieOnrustige baby. Moeder en Kind Centrum. Beter voor elkaar
Onrustige baby Moeder en Kind Centrum Beter voor elkaar Inleiding Baby s huilen. Dit is normaal voor een baby. Maar úw kind blijft huilen en niets lijkt daarbij te helpen om uw baby te troosten. Klinkt
Nadere informatiewww.vclb-koepel.be www.vclb-koepel.b Voorbeelden van basiscompetenties TAAL/mondelinge taalontwikkeling zijn: Groeiboek Groeiboe
van basiscompetenties TAAL/mondelinge taalontwikkeling zijn: [...] De kleuter staat open voor hulp van juf bij De kleuter imiteert andere kleuters bij De kleuter vertelt aan andere kleuters hoe hij De
Nadere informatieOmgaan met een taalstoornis bij hersenbeschadiging
Logopedie Omgaan met een taalstoornis bij hersenbeschadiging www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl LOG007 / Omgaan met een taalstoornis bij hersenbeschadiging
Nadere informatieLeven met Multipele Sclerose uitgave 19. MS en spraakproblemen ...! EEN UITGAVE VAN HET NATIONAAL MS FONDS
Leven met Multipele Sclerose uitgave 19 MS en spraakproblemen...! EEN UITGAVE VAN HET NATIONAAL MS FONDS Inleiding Sommige mensen met MS krijgen last van spraakproblemen. Vaak gebeurt dat heel geleidelijk.
Nadere informatieCOMMUNICATIE MET JONGE KINDEREN
COMMUNICATIE MET JONGE KINDEREN Judith Janssen Docent AD PEM / Pedagogisch Educatief medewerker j.m.a.janssen@hr.nl Programma: Communicatie met jonge kinderen Baby s: Gesprekspartner Belang van taal Eenkennigheid
Nadere informatieOmgaan & Trainen met je hond Door: Jan van den Brand. (3 e druk) 2015, Jan van den Brand www.hondentraining adviescentrum.nl
Door: Jan van den Brand Inleiding Ik krijg veel vragen van hondeneigenaren. Veel van die vragen gaan over de omgang met en de training van de hond. Deze vragen spitsen zich dan vooral toe op: Watt is belangrijk
Nadere informatiePsychosociale ontwikkeling
Psychosociale ontwikkeling De psychosociale ontwikkeling van het kind Reeds in de baarmoeder ontstaat er een wisselwerking tussen ouder en kind. De baby is al vertrouwd geraakt met de stem van de ouder
Nadere informatieTen slotte wens ik je veel plezier bij het lezen. Hopelijk geeft het de kennis en de inspiratie om ook zelf met je kinderen aan de slag te gaan!
inleiding Voor al mijn kinderen schrijf ik hun ontwikkelingen op in een schrift. Ik schrijf op wanneer en hoelang ze sliepen, wat ze aten, hoe ze speelden en hoe we samen de dag doorbrachten. Dat lijkt
Nadere informatieWeekprogramma: 1 jaar Zichzelf in de spiegel bekijken en gezichtsuitdrukkingen nadoen
Dit ben ik! Weekprogramma: Week 1; 0 jaar Zichzelf in de spiegel bekijken. 1 jaar Zichzelf in de spiegel bekijken en gezichtsuitdrukkingen nadoen 2 jaar Aanwijzen en benoemen delen van het gezicht. 3 jaar
Nadere informatieLeren praten Turks. Colofon. Hart voor Brabant
Colofon Uitgave : GGD Hart voor Brabant Oplage : 500 Datum : februari 2007 Illustraties : Hendriks van den Hout Druk : Graphiset bv, Uden Hart voor Brabant Leren praten Turks GGD Hart voor Brabant Postbus
Nadere informatieNAAM ORGANISATIE: KDV DE KNUFFEL ACTIVITEIT:
ADRES: Kinderopvang Knuffel Machteld Versweyveld Columbiastraat 231 2030 Antwerpen NAAM ORGANISATIE: KDV DE KNUFFEL CONTACTGEGEVENS: 035413154 KDV.knuffel@stad.antwerpen.be ACTIVITEIT: TREFWOORDEN: VOORTDUREND
Nadere informatieLuisteren en samenvatten
Luisteren en samenvatten Goede communicatie, het voeren van een goed gesprek valt of staat met luisteren. Vaak denk je: Dat doe ik van nature. Maar schijn bedriegt: luisteren is meer dan horen. Vaak luister
Nadere informatieHoe verloopt taalontwikkeling?
Hoe verloopt taalontwikkeling? 0-6 maanden Aanvankelijk communiceert uw kind nog niet bewust. Als ouder reageert u echter alsof dat wel zo is. Na verloop van tijd zal uw reactie ertoe gaan leiden dat uw
Nadere informatieTe vroeg geboren Wat langer geduld
Te vroeg geboren Wat langer geduld Deze folder gaat over het eerste half jaar van het leven van couveusekinderen. Anders? In de eerste zes maanden kunnen couveusekinderen echt anders reageren dan kinderen
Nadere informatieObservatielijst Groepsfunctioneren
Observatielijst Groepsfunctioneren Toelichting De Observatielijst Groepsfunctioneren is verdeeld in twee leeftijdscategorieën: kinderen tot 1,5 jaar en kinderen ouder dan 1,5 jaar. Met de lijst wordt de
Nadere informatieMuzische opvoeding. Muzikale opvoeding. klas: doelen deelleerplan VSKO 1999
Muzische opvoeding Muzikale opvoeding klas: doelen deelleerplan VSKO 1999 1. Het kind musiceert met klank en muziek 3 1.1 Musiceren en experimenteren met de stem, met aandacht voor een goed stemgebruik
Nadere informatieBaby s houden van boeken! voorlezen leuk, gezellig én leerzaam!
Baby s houden van boeken! voorlezen leuk, gezellig én leerzaam! Waarom zo vroeg beginnen? Baby s kunnen veel meer dan je denkt. Luisteren Vanaf de eerste dag luistert je baby naar jouw stem. Al begrijpt
Nadere informatieHoe en waarom kinderen communiceren
2 Hoofdstuk 1 Je bent al begonnen Kinderen leren niet vanzelf praten. Ze leren het geleidelijk in de omgang met belangrijke personen in hun leven. Dat zijn vooral hun ouders. Je kind en jij communiceren
Nadere informatieVerbindingsactietraining
Verbindingsactietraining Vaardigheden Open vragen stellen Luisteren Samenvatten Doorvragen Herformuleren Lichaamstaal laten zien Afkoelen Stappen Werkafspraken Vertellen Voelen Willen Samen Oplossen Afspraken
Nadere informatieAfasie Informatie voor familieleden. Ziekenhuis Gelderse Vallei
Afasie Informatie voor familieleden Ziekenhuis Gelderse Vallei Een van uw naasten is in de afgelopen periode opgenomen in Ziekenhuis Gelderse Vallei. Er is door de logopedist een afasie geconstateerd.
Nadere informatieEngels als Aanvullende Taal
International School of Amsterdam Engels als Aanvullende Taal Richtlijnen voor Ouders English as an Additional Language (EAL) Dutch Het doel van het EAL programma is om kinderen zelfstandig en zelfverzekerd
Nadere informatieTips bij slechthorendheid
Libra R&A Audiologie Tips bij slechthorendheid Deze folder is bedoeld voor mensen die met elkaar in gesprek willen gaan en waarbij een van de gesprekspartners slechthorend is. Technische hulpmiddelen,
Nadere informatieVOORBEELD UIT HET PEDAGOGISCH BELEIDSPLAN. VEILIGHEID EN GEBORGENHEID BIEDEN - BABY S
VOORBEELD UIT HET PEDAGOGISCH BELEIDSPLAN. VEILIGHEID EN GEBORGENHEID BIEDEN - BABY S ALGEMEEN: EMOTIONELE EN FYSIEKE VEILIGHEID BABY S Het pedagogisch beleidsplan geeft de grenzen (pedagogisch medewerker/kindratio
Nadere informatieInformatiebrochure Dysartrie. [Geef tekst op] Pagina 1
Informatiebrochure Dysartrie [Geef tekst op] Pagina 1 UZ Leuven 2 Beste familie, deze informatiebrochure bieden wij u aan naar aanleiding van de spraak-, taal - en/of slikproblemen die uw familielid momenteel
Nadere informatieLeerlijnen peuters en jonge kind (MET extra doelen) versie juli 2015. Naam leerling. Taal Beginnende geletterdheid
Leerlijnen peuters en jonge kind (MET extra doelen) versie juli 2015 Taal eginnende geletterdheid eginnende geletterdheid-stap 1 OEKORIËNTATIE: Herkent een boek en weet dat er een verhaal in staat -20--20
Nadere informatieSamenvatting Mensen ABC
Samenvatting Mensen ABC Week 1ABC: Wie zijn wij? Info: Wie zijn wij mensen Mensen zijn verschillend. Iedereen is anders, niemand is hetzelfde. Dat noem je uniek. Een mens heeft een skelet van botten. Daarom
Nadere informatie