benzo(a)pyreen of Naam, formule, eigenschappen
|
|
- Carla Bosman
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 006 1 Benzo(a)pyreen Benzo(a)pyreen (BaP) is in het nieuws geweest door de werkelijke of vermeende besmetting van voedingsmiddelen zoals groenten en koffie. Het is een van de ongeveer honderd bekende polycyclische aromaten PCA s, die ook PAK s, polycyclische aromatische koolwaterstoffen worden genoemd. Al deze PAK s kunnen bij dieren kankerverwekkend zijn. BaP is een van de gevaarlijkste stoffen van deze groep en is het meest onderzocht. PAK s ontstaan bij het onvolledig verbranden van materialen van organische oorsprong, zoals hout, kolen, teer en aardolieprodukten, verder bij het tabaksroken en het roosteren, grillen en roken van vlees en vis. Naam, formule, eigenschappen De moleculen van polycyclische aromaten bestaan uit aromatische ringen, bijvoorbeeld benzeenringen, die aan elkaar gecondenseerd zijn en zo een cluster vormen. De naam benzo(a)pyreen geeft aan dat er een benzeenring op de (a) plaats gecondenseerd is aan pyreen, dat vier ringen heeft: pyreen benzo(a)pyreen of 1,2-benzopyreen
2 006 2 Benzo(a)pyreen Het in het contaminantenboekje (1982) genoemde synoniem 3,4- benzopyreen is thans minder gebruikelijk. BaP is een gele, kristallijne stof die smelt bij 179 C. Het is goed oplosbaar in organische oplosmiddelen als benzeen, cyclohexaan en iso-octaan en zeer slecht oplosbaar in water. Voorkomen Het benzo(a)pyreen dat in de lucht en het water voorkomt, is vooral afkomstig van onvolledige verbrandingen in bijvoorbeeld vrachtwagenmotoren, vliegtuigmotoren, elektriciteitscentrales en teerbedrijven; verbetering van de verbrandingsprocessen zal de hoeveelheden gevormde PAK s aanzienlijk kunnen terugdringen. Bladgroenten kunnen relatief grote hoeveelheden benzo(a)pyreen bevatten op plaatsen waar de concentratie ervan in de lucht hoog is, bijvoorbeeld bij bepaalde fabrieken. Andere voedingswaren bevatten het doordat ze op een bepaalde manier bereid zijn: branden van koffie, roken van vis, barbecuen van vlees. Ook komt bij het roken van tabak benzo(a)pyreen vrij. Het gemiddelde gehalte aan benzo(a)pyreen van de lucht boven Nederland verschilt per seizoen; s zomers bedraagt het gemiddeld 1-5, s winters 5-35 nanogram per m 3 lucht (1 nanogram is 1 miljoenste mg; 1 nanogram per m 3 lucht is ongeveer 400 kg boven heel Nederland, als men de hoogte van de luchtlaag op 10 km neemt). De normale gehalten van BaP in boerenkool en andijvie liggen in de orde van enkele microgrammen (duizendste milligrammen) per kg. Door de Amsterdamse Keuringsdienst van Waren werden de BaPgehaltes gemeten van boerenkool en andijvie die in de buurt van een teerfabriek (CINDU, Uithoorn) werden verbouwd. Dichtbij de fabriek werden gehaltes van 500 µg (microgram) per kg gemeten. Verderop waren de gehaltes in bladgroenten afhankelijk van windrichting en afstand, de hoogst gevonden waarden bedroegen ook hier 500 µg per kg. Gewoonlijk zijn de gehaltes in voedings- en genotmiddelen aanzienlijk lager, zoals uit de volgende tabel blijkt:
3 006 3 produkt benzopyreengehalte µg per kg graan 0,2 4,0 aardappelen en groenten, vlees- en ei-produkten 0,0 0,9 gerookte vleeswaren 0,1 0,5 gerookte vis 0,2 3,8 rooksmaakstoffen, vloeibaar 0,1 6,0 rooksmaakstoffen, vast 0,1 54,0 melk 0,0 0,03 thee (losse bladeren) 2,0 110,0 theewater 0,01 0,03 koffie 0,0 0,5 rook van 24 sigaretten 0,1 2,4 Op basis van bovenstaande gegevens wordt de dagelijkse opname van benzo(a)pyreen per persoon in Nederland geschat op 2-5 microgram, verdeeld als volgt: via voedsel 1,5 3,0 via inademen van lucht 0,7 2,0 via drinkwater 0,0 0,2 2,2 5,2 microgram Schadelijkheid (toxiciteit) In het voedsel komen circa 22 verschillende PAK s voor, waaronder BaP. Tot nu toe zijn er geen aanwijzingen dat deze stoffen in de kleine concentraties waarin zij normalerwijze in het voedsel voorkomen, bijdragen aan het ontstaan van kanker. Zoals reeds eerder vermeld zijn een aantal PAK s kankerverwekkend gebleken bij dieren. Veelal zijn hierbij echter relatief zeer hoge dagelijkse doses noodzakelijk die vaak 1000 tot maal de geschatte maximale opneming van de mens betreffen. BaP kan zowel huidkanker (bij de
4 006 4 Benzo(a)pyreen muis) als ook, onder bepaalde omstandigheden longkanker veroorzaken (bij de hamster). In het voedsel kunnen stoffen voorkomen die de carcinogeniteit van BaP (en van andere verbindingen) tegengaan. Zo komen in koolsoorten en enkele andere groentesoorten indolen voor die deze werking hebben. Hetzelfde geldt voor de in de Nederlandse Warenwet toegelaten antioxydanten gebutyleerd hydroxyanisool (bha) en gebutyleerd hydroxytolueen (bht). Er zijn aanwijzingen dat het niet uitgesloten is dat de gezondheid van de mens gevaar kan lopen ten gevolge van het opnemen van BaP. Normen In Duitsland hanteert de overheid een norm voor benzo(a)pyreen in gerookte vleesprodukten: Het gehalte mag niet meer dan 1 microgram per kg bedragen. In Nederland mag volgens het Conserveermiddelenbesluit van de warenwet het gehalte aan benzo(a)pyreen in eetwaren niet meer dan met 0,03 microgram per kg toenemen door het behandelen met rookpreparaten. De Europese Commissie heeft bepaald, dat het totaal gehalte aan zes verschillende PAK s waaronder benzo(a)pyreen in drinkwater niet meer dan 0,2 microgram per liter mag zijn. Geraadpleegde literatuur Het Contaminantenboekje, Staatsuitgeverij (1982). Keuringsdienst van Waren voor het gebied Amsterdam. Het benzo(a)pyreen gehalte in oploskoffie. (H. J. Jeuring, M. van Putten en A. Brands) (november 1981) 10 pg. Benzo(a)pyreen in enkele monsters boerenkool en grond. (A. Mossel) (maart 1982). Stichting Natuur en Milieu. Polycyclische aromatische koolwaterstoffen in Nederland. (L. Reijnders, J. W. Copius Peereboom en anderen). (oktober 1982) 27 pg. Hoofdafdeling maatschappelijke technologie van TNO.
5 006 5 Polycyclische aromatische koolwaterstoffen in het Nederlands milieu. (P. Verhoeve en H. Compaan). Herziene uitgave (april 1980) 102 pg. Handbook of Toxic and Hazardous Chemicals, Noyens Data Corporation. De redactie bedankt allen die hun medewerking aan dit nummer van Chemische Feitelijkheden hebben gegeven
Samenvatting. Vraagstelling
Samenvatting Vraagstelling Op verzoek van de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid berekent de Commissie WGD van de Gezondheidsraad de concentratieniveaus in de lucht (HBC-OCRV s * ) die samenhangen
Nadere informatiePolycyclische aromatische koolwaterstoffen
051 1 Polycyclische aromatische koolwaterstoffen Polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK s) vormen een groep van chemisch nauw verwante verbindingen. In de toxicologie heeft het begrip PAK s een
Nadere informatie6.5. Werkstuk door een scholier 1097 woorden 2 maart keer beoordeeld. Keuzeopdracht; Hoofdstuk 6.4, opdracht B; Bron
Werkstuk door een scholier 1097 woorden 2 maart 2002 6.5 34 keer beoordeeld Vak ANW Keuzeopdracht; Hoofdstuk 6.4, opdracht B; Bron www.nicevzw.be www.food-micro.nl www.consumentenbond.nl Wat is nitraat
Nadere informatieOnderwerp: Toxicologische evaluatie rubbergranulaat kunstgrasvelden in de gemeente Valkenswaard.
Aan: Hr. B. van Valburg Gemeente Valkenswaard De Hofnar 15 5554 DA Valkenswaard Datum: 16 November 2016 Onderwerp: Toxicologische evaluatie rubbergranulaat kunstgrasvelden in de gemeente Valkenswaard.
Nadere informatieMIRA 2012 Verspreiding van POP s
MIRA 212 Verspreiding van POP s Emissie van dioxines naar lucht dioxine-emissie (g TEQ) 6 5 4 overige** energie huishoudens 3 2 1 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 211* * voorlopige cijfers ** overige: landbouw
Nadere informatiedoor dr. J. G. M. van Rooij IndusTox Consult, Postbus 31070, 6503 CB Nijmegen
136 1 Benzo(a)pyreen door dr. J. G. M. van Rooij IndusTox Consult, Postbus 31070, 6503 CB Nijmegen Dit artikel is een herziening van Chemische Feitelijkheid nr. 006 (maart 1983); de oorspronkelijke feitelijkheid
Nadere informatieSamenvatting, conclusies en aanbevelingen
Samenvatting, conclusies en aanbevelingen De laatste jaren worden in toenemende mate geneesmiddelen voor mens en dier a aangetroffen in het milieu. Van enkele van die middelen is bekend dat ze bij vissen,
Nadere informatieV OEDING. De juiste keuzes. om de risico s te verminderen EN KANKER
V OEDING EN KANKER De juiste keuzes om de risico s te verminderen Een studie van het Documentatie- en Informatiecentrum van de Tiense Suikerraffinaderij I N H O U D Waarom kanker? Wat is kanker eigenlijk?
Nadere informatieGevaarlijke stoffen zijn stoffen die gevaarlijk zijn voor je gezondheid. Op je werk, maar ook thuis zijn veel meer gevaarlijke stoffen dan je denkt.
Gevaarlijke stoffen Gevaarlijke stoffen zijn stoffen die gevaarlijk zijn voor je gezondheid. Op je werk, maar ook thuis zijn veel meer gevaarlijke stoffen dan je denkt. Giftig Een stof is giftig als deze
Nadere informatieVMM-METINGEN IN MENEN
VMM-METINGEN IN MENEN WAAR WORDT GEMETEN? - MN01: in woonzone (impact voedselketen) - MNO8: industriezone (impact bron) - MN13: woonzone (stopgezet in 2013) - WK01: agrarisch gebied (stopgezet in 2013
Nadere informatieONDERZOEK NAAR DE WATERKWALITEIT
ONDERZOEK NAAR DE WATERKWALITEIT Naam: Klas: Datum: 1 Situering van het biotoop Plaats: Type water: vijver / meer / ven / moeras/ rivier / kanaal / poel / beek / sloot / bron Omgeving: woonkern / landbouwgebied
Nadere informatieOorspronkelijk werd bij de analyse de deeltjesconcentratie van 8 verschillende componenten bepaald :
4.5 POLYAROMATISCHE KOOLWATERSTOFFEN (P.A.K.) In de loop van het jaar 1997 werd een procedure op punt gesteld voor de bepaling van het gehalte aan polyaromatische koolwaterstoffen in de lucht. Tussen eind
Nadere informatieL 215/4 Publicatieblad van de Europese Unie
L 215/4 Publicatieblad van de Europese Unie 20.8.2011 VERORDENING (EU) Nr. 835/2011 VAN DE COMMISSIE van 19 augustus 2011 tot wijziging van Verordening (EG) nr. 1881/2006 wat betreft de maximumgehalten
Nadere informatieZin en onzin van voedingssupplementen Voeding voor senioren 23 november 2017 Best
Zin en onzin van voedingssupplementen Voeding voor senioren 23 november 2017 Best BOT Voor sterke botten is nodig: Calcium + Vitamine D + Bewegen >>> alle 3 samen! Sterke botten worden al in de jeugd gevormd
Nadere informatieResultaten bodemonderzoek. Wederik Heerenveen. Creating with the power of nature. Subtitel. Marloes Luitwieler, Heerenveen, 26 nov.
Resultaten bodemonderzoek Subtitel Wederik Heerenveen Marloes Luitwieler, Heerenveen, 26 nov. 2015 Creating with the power of nature Even voorstellen Marloes Luitwieler, adviseur bodem en water bij Bioclear
Nadere informatieLesthema 1: Dioxinecrisis
Lesthema 1: Dioxinecrisis In het jaar 1999 werd België opgeschrikt door een crisis in de voedselveiligheid. Er werden te hoge concentraties gevonden van dioxines in veevoeders. Veevoeders die al door kippen
Nadere informatieInfo- en intervisiemoment
Info- en intervisiemoment Agenda onthaal stook je gezondheid niet op handhaving bij stoken pauze intervisie lunch Stook je gezondheid niet op Inhoud Inleiding Een onschuldig vuurtje? Lokale aanpak: sensibilisering
Nadere informatieChemisch toxicologische eigenschappen van acrylonitril en medische aspecten van een blootstelling
Chemisch toxicologische eigenschappen van acrylonitril en medische aspecten van een blootstelling Prof. Dr. Benoit Nemery KU Leuven Prof. Dr. Christophe Stove UGent Acrylonitril: chemische eigenschappen
Nadere informatieWAT ETEN WE VANDAAG? 1 Waarom moet je eten?
WAT ETEN WE VANDAAG? 1 Waarom moet je eten? Alles wat je eet en drinkt noemen we voedingsmiddelen. Voorbeelden hiervan zijn: brood, boter, groenten en vlees. In voedingsmiddelen zitten voedingsstoffen:
Nadere informatie24. POLYCYCLISCHE AROMATISCHE KOOLWATERSTOFFEN (PAK)
24. POLYCYCLISCHE AROMATISCHE KOOLWATERSTOFFEN (PAK) 1.Inleiding De "koolwaterstoffen" zijn chemische stoffen die waterstof, zuurstof en koolstof als basiselementen hebben. Zij worden "aromatisch" genoemd
Nadere informatieHumane biomonitoring GENK-ZUID Onderzoek naar de invloed van wonen nabij het industriegebied Genk-Zuid RESULTATEN
Humane biomonitoring GENK-ZUID 2016 2018 Onderzoek naar de invloed van wonen nabij het industriegebied Genk-Zuid RESULTATEN 1 Wat is de humane biomonitoring Genk-Zuid 2016/2018? Waarom deden we dit onderzoek?
Nadere informatieInschatting gezondheidsrisico s grafietregen Wijk aan Zee RIVM 2019
Inschatting gezondheidsrisico s grafietregen Wijk aan Zee RIVM 2019 RIVM project grafietregens en gezondheid Uitstoot grafietregens bij slakverwerking Harsco / Tata Steel Bewoners rondom bedrijf maken
Nadere informatieMilieu en Gezondheid in Genk-Zuid. Dirk Wildemeersch Vlaamse Gezondheidsinspectie
Milieu en Gezondheid in Genk-Zuid Dirk Wildemeersch Vlaamse Gezondheidsinspectie Inhoud Probleemstelling Giftigheid Algemeen Specifiek voor de verhoogd gemeten stoffen Richtwaarden en normen versus Genk
Nadere informatiePERSBERICHT Stichting tegen Kanker Leuvensesteenweg 479 1030 Brussel 02/743 45 75 (communicatie)
Bijlagen 1. RESULTATEN ENQUÊTE DEDICATED RESEARCH OMTRENT ROOKVRIJE CAFÉS 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 2. INFORMATIEFICHE PASSIEF ROKEN Passief roken = passief ziek worden Eindelijk is het zover: vanaf 1
Nadere informatieBiomonitoringprogramma rond de REC Harlingen
Biomonitoringprogramma rond de REC Harlingen Inleiding LTO Noord heeft een overeenkomst gesloten met Omrin, de exploitant van de Reststoffen Energie Centrale (REC) aan de Industriehaven in Harlingen, om
Nadere informatieVoeding in de zwangerschap
Voeding in de zwangerschap Verloskunde Beter voor elkaar 1 2 Gezonde voeding Een gezonde leefstijl is belangrijk, vooral nu u in verwachting bent. Daarbij hoort gezonde voeding. Eten voor twee is niet
Nadere informatieVoedsel bewaren. Lesinfo. 1.1. Doelstelling. 1.2. Benodigdheden. 1.3. Inleiding
Lesinfo Voedsel bewaren 1.1. Doelstelling De kinderen aantonen dat het belangrijk is om voedsel op de juiste manier te bewaren en een verband kunnen leggen tussen voedingsmiddelen en de geschikte bewaarmethode.
Nadere informatieGEMEENTE. Datum Ons kenmerk Contactpersoon ML20/ S. Rietvelt-Roubroeks
Milieu Bodem & Water GEMEENTE Aan de bewoners van deze woning Korte Nieuwstraat 6 6511 PP Nijmegen Telefoon 14024 Telefax (024) 329 95 81 E-mail gemeente@nijmegen.n1 Postbus 9105 6500 HG Nijmegen Datum
Nadere informatieSamenvatting. Vraagstelling
Samenvatting Vraagstelling Op verzoek van de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid leidt de Commissie Gezondheid en beroepsmatige blootstelling aan stoffen (Commissie GBBS) van de Gezondheidsraad
Nadere informatieFEDERALE OVERHEIDSDIENST VOLKSGEZONDHEID, VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU
FEDERALE OVERHEIDSDIENST VOLKSGEZONDHEID, VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU Dienst Pesticiden en Meststoffen Directoraat-generaal Dier, Plant en Voeding (DG4) Goedkeuring van een basisstof voor
Nadere informatieDieetadviezen voor mensen met een colostoma
Dieetadviezen voor mensen met een colostoma Naam : Datum : Specialist : Diëtist : Telefoonnummer : o (0223) 69 69 16 o (0223) 69 69 27 o (0223) 69 62 81 o (0223) 69 63 29 1 Inhoud pag. 1. Inleiding...
Nadere informatieEUROPESE UNIE HET EUROPEES PARLEMENT
EUROPESE UNIE HET EUROPEES PARLEMENT DE RAAD Straatsburg, 16 november 2005 (OR. en) 2004/0036 (COD) LEX 651 PE-CONS 3641/1/05 REV 1 ENT 84 ENV 321 CODEC 546 RICHTLIJN VAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD
Nadere informatieAntwoord op de vraag van Dorpsbelang Hempens-Teerns over dioxines en de gezondheid van de inwoners van Leeuwarden
Bijlage: Antwoord op de vraag van Dorpsbelang Hempens-Teerns over dioxines en de gezondheid van de inwoners van Leeuwarden Vanuit een bijeenkomst van Dorpsbelang Hempens-Teerns is de volgende vraag via
Nadere informatieKlasse 9: Diverse gevaarlijke stoffen en voorwerpen
Klasse 9: Diverse gevaarlijke stoffen en voorwerpen Voorbeeldstoffen uit deze klasse zijn: asbest en asbestbevattende mengsels, PCB s, lithiumbatterijen, reddingsmiddelen en verwarmde stoffen. 1.1 Transport
Nadere informatieWerkt kwaliteitsbaggeren ook voor de chemische toestand van de KRW? Wat is de chemische toestand?
Werkt kwaliteitsbaggeren ook voor de chemische toestand van de KRW? Dr. Jaap Postma Wat is de chemische toestand? Er zijn meerdere beschermingsdoelen voor oppervlaktewater i) Normen voor microverontreinigingen
Nadere informatieHoofdstuk. Gezonde voeding.
Hoofdstuk 6 Gezonde voeding 1 Vijf reden opsommen waarom we voedsel nodig hebben 2 Vijf fouten in onze voedingsgewoonten opsommen 3 Een voorbeeld geven om het gebruik van groenten en fruit te bevorderen
Nadere informatieVeiligheid & Hygiëne Veilig eten met je kind
Veiligheid & Hygiëne Veilig eten met je kind Zijn groente en fruit nog wel gezond ondanks alle bestrijdingsmiddelen? Op nederlands groente en fruit valt het het gelukkig nog mee. Daar moet wel bij vermeld
Nadere informatieADVIES Crisis Expert Team
ADVIES Crisis Expert Team Milieu en Drinkwater ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Van de voorzitter CET-md Aan: DCMR (vraagregisseur),
Nadere informatieINFOBLAD. Meeste invloed. Gezond leven
GEWICHT, VOEDING, BEWEGEN EN ALCOHOL INFOBLAD Ongeveer 30% van kanker zou voorkomen kunnen worden. Een garantie om kanker te voorkomen is er niet. Je kan wel het risico op kanker verkleinen door een gezonde
Nadere informatieSteunpunt Milieu en Gezondheid Humane Biomonitoring Overzicht van uitgevoerde metingen
Steunpunt Milieu en Gezondheid Humane Biomonitoring Overzicht van uitgevoerde metingen Polluent Lood Cadmium Mangaan Koper Thallium - loodhoudende verf - loden drinkwaterleidingen - ferro en non ferro
Nadere informatieWetenschappelijke onderbouwing Nederlandse voedingsrichtlijnen
Wetenschappelijke onderbouwing Nederlandse voedingsrichtlijnen Prof Daan Kromhout Gezondheidsraad Gezondheidsraad 1 De commissie Wat zijn Richtlijnen goede voeding? Geïntegreerde boodschappen gebaseerd
Nadere informatiemaart 2008 BENZEEN VGWM Gezondheid Veiligheid Welzijn A WAY OF LIVING Standaards voor professionals, wees alert!
maart 2008 VGWM A WAY OF LIVING Veiligheid Gezondheid Welzijn Milieu VGWM Standaards voor professionals, wees alert! Werk veilig of werk niet Voor werkzaamheden aan gesloten installaties en systemen zijn,
Nadere informatieBezoekadres Rivierenland J.S. de Jongplein WG Tiel. BIC /SWIFT: RABONL2U
Gemeente Tiel t.a.v. Marnix van Herwijnen afdeling: Medische Milieukunde uw kenmerk: - contactpersoon: Francée Aarts datum: 18 september 2017 Telefoon: 06-12398846 Onderwerp: bodemverontreiniging e-mail:
Nadere informatieDiethyleenglycol. Inleiding
031 1 Diethyleenglycol Inleiding In de zomer van 1985 werd het bekend dat Oostenrijkse en Westduitse wijnhandelaren getracht hadden goedkope witte wijnen voor duurdere soorten door te laten gaan door het
Nadere informatieKachels en (open) haarden
Kachels en (open) haarden 053 1 Kachels en (open) haarden Inleiding Begin jaren tachtig, gedurende een periode van economische recessie en snel stijgende energieprijzen, nam het gebruik van kachels en
Nadere informatieIJZERVERRIJKTE VOEDING
IJZERVERRIJKTE VOEDING 278 Inleiding We weten het allemaal van Popeye: van ijzer wordt een mens sterk. IJzer is een stof die een belangrijke functie in het lichaam vervult. Het is een bestanddeel van hemoglobine,
Nadere informatieHazard? Een analyse van de gezondheidsrisico s van e-sigaretgebruik
Rijkinstituut voor Volksgezondheid en Milieu Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Hazard? Een analyse van de gezondheidsrisico s van e-sigaretgebruik Wouter Visser Liesbeth Geraets Walther
Nadere informatieCadmium en lood in landbouwgewassen. in de Kempen, najaar Voedsel en Waren Autoriteit
Cadmium en lood in landbouwgewassen in de Kempen, najaar 2005 Voedsel en Waren Autoriteit november 2005 1 1. Inleiding Bekend is dat door zinkraffinaderijen, gevestigd in het Belgische deel van de Kempen,
Nadere informatieVoeding bij borstkanker. Drs. Rianne van Lieshout Diëtist Paramáx, Máxima Medisch Centrum 3 oktober 2012
Voeding bij borstkanker Drs. Rianne van Lieshout Diëtist Paramáx, Máxima Medisch Centrum 3 oktober 2012 Voeding en borstkanker Antioxidanten, het wondermiddel tegen kanker? Anti-oxidanten helpen kanker
Nadere informatieLET OP, ALLEEN TE GEBRUIKEN ALS OEFENOPGAVEN!
LET OP, ALLEEN TE GEBRUIKEN ALS OEFENOPGAVEN! OPEN VRAGEN Door het bodemonderzoeksbureau is in 2012 vastgesteld dat de bodem (droog) op locatie X de volgende stoffen bevat (standaard condities) Er is tijdens
Nadere informatie... Think safety! Werken met. Gevaarlijke stoffen. VGM Algemeen. Milieu. Gezondheid. Veiligheid
... Think safety! Werken met VGM Algemeen Milieu Gezondheid Veiligheid 1 Werken met Gasunie is een van de grootste gasinfrastructuurbedrijven in Europa. Veiligheid heeft binnen ons bedrijf de hoogste prioriteit;
Nadere informatieRisicoschatting emissie PFOA voor omwonenden
Risicoschatting emissie PFOA voor omwonenden Inhoud 1. Aanleiding 2. Risicoschatting 3. Resultaten 4. Conclusie Gezondheidsrisico 5. Aanbevelingen PFOA emissies Dordrecht 5 april 2016 1. Aanleiding voor
Nadere informatieSlappe normen voor luchtkwaliteit zijn gevaar voor de gezondheid
Slappe normen voor luchtkwaliteit zijn gevaar voor de gezondheid Adviesbureau Royal HaskoningDHV (RHDHV) heeft in opdracht van Milieudefensie onderzocht hoeveel bescherming verschillende normen (wettelijke
Nadere informatieBijlage V bij het VLAREBO-besluit van 14 december Bijlage V. Waarden voor vrij gebruik van bodemmaterialen
Bijlage 2 bij het besluit van de Vlaamse Regering van tot wijziging van het besluit van de Vlaamse Regering van 1 juni 1995 houdende algemene en sectorale bepalingen inzake milieuhygiëne, het VLAREBO-besluit
Nadere informatieBIJLAGE XV-RAPPORT. Samenvatting. Stofnamen: stoffen in gerecycleerde rubberkorrels die als instrooimateriaal in kunstgras worden gebruikt
BIJLAGE XV-RAPPORT EEN EVALUATIE VAN DE MOGELIJKE GEZONDHEIDSRISICO'S VAN GERECYCLEERDE RUBBERKORRELS DIE ALS INSTROOIMATERIAAL OP KUNSTGRASVELDEN WORDEN GEBRUIKT Samenvatting Stofnamen: stoffen in gerecycleerde
Nadere informatieVliegverkeer slecht voor de gezondheid. Sara Botschuijver Leonard Beijdewellen Informatieavond Laagvliegroutes van Lelystad Airport: Berkum
Vliegverkeer slecht voor de gezondheid Sara Botschuijver Leonard Beijdewellen Informatieavond Laagvliegroutes van Lelystad Airport: Berkum 9-01-2018 Kleine deeltjes in de Lucht: Fijnstof en ultra fijnstof
Nadere informatieomgevingsdienst HAAGLANDEN
Zaaknummer Ons Kenmerk Datum Besctiikking 00496482 ODH-2017-00102959 " 6 OKT. 2017 omgevingsdienst Bezoekadres Zuid-Hollandplein 1 2596 AW Den Haag Postadres Postbus 14060 2501 GB Den Haag T (070) 21 899
Nadere informatieRESULTATEN DIOXINE-ANALYSES HARLINGEN, februari 2016
RESULTATEN DIOXINE-ANALYSES HARLINGEN, februari 2016 Bijlage(n) 1 Contactpersoon Mark van Bruggen A. van Leeuwenhoeklaan 9 3721 MA Bilthoven Postbus 1 3720 BA Bilthoven www.rivm.nl KvK Utrecht 30276683
Nadere informatie11 Aanvulling hoofdstuk 11 Bitumen en bitumineuze producten
11 Aanvulling hoofdstuk 11 Bitumen en bitumineuze producten 11.1 Bitumen 11.2 Asfalt en ZOAB 11.1 Bitumen Bij paragraaf 11.1 in het boek. Figuur A11.1 geeft de benamingen van bindmiddelen en mengsels.
Nadere informatieHoutrook en Gezondheid
Houtrookoverlast, wat kun je doen? Houtrook en Gezondheid 21 september 2018 Longfonds Missie: Samen strijden om longziekten de wereld uit te krijgen en van belang zijn voor de patiënt van vandaag. Ambities:
Nadere informatieZwarte lijst schadelijke bestrijdingsmiddelen
Milieudefensie en Stichting Natuur en Milieu hebben een lijst opgesteld met twaalf schadelijke bestrijdingsmiddelen. Deze bestrijdingsmiddelen worden in Europa toegepast en zijn hierdoor deels terug te
Nadere informatieToolbox-meeting Gevaarlijke stoffen
Toolbox-meeting Gevaarlijke stoffen Unica installatietechniek B.V. Schrevenweg 2 8024 HA Zwolle Tel. 038 4560456 Fax 038 4560404 Inleiding In het dagelijks leven kunnen we niet meer zonder chemische stoffen.
Nadere informatie... Think safety! Werken met. Gevaarlijke stoffen. VGM Algemeen. Milieu. Gezondheid. Veiligheid
Werken met VGM Algemeen Milieu Gezondheid Veiligheid 1 Werken met Denk aan veiligheid- altijd en overal Bij werkzaamheden aan gesloten installaties en systemen zijn strikte procedures van kracht. Er bestaat
Nadere informatieRIVM-onderzoek naar Thermphos
RIVM-onderzoek naar Thermphos Oriëntatie op de luchtkwaliteit in de omgeving 12 november 2010 1 Inleiding Aanleiding / opdracht Wat heeft RIVM onderzocht Wat heeft RIVM niet onderzocht? Wat betekenen de
Nadere informatieSteunpunt Milieu en Gezondheid Humane Biomonitoring Overzicht van uitgevoerde blootstellingsmetingen
Steunpunt Milieu en Gezondheid Humane Biomonitoring Overzicht van uitgevoerde blootstellingsmetingen Polluent Cadmium Lood Chroom Nikkel - non ferro industrie, schrootverwerkende industrie - in het verleden:
Nadere informatieDeel 1: tijd om na te denken
Je rookgedrag veranderen Deel 1: tijd om na te denken Dit boekje wil je doen stilstaan bij je rookgedrag. De bedoeling is niet meteen dat je je rookgedrag gaat veranderen. Doel is na te denken over hoe
Nadere informatieVoedingsadviezen voor patiënten met een colostoma
Voedingsadviezen voor patiënten met een colostoma In deze folder vindt u adviezen over de voeding bij een colostoma. Een colostoma is een kunstmatige uitgang van de dikke darm op de buik. Deze is aangelegd
Nadere informatie2 Concentratie in oplossingen
2 Concentratie in oplossingen 2.1 Concentratiebegrippen gehalte Er zijn veel manieren om de samenstelling van een mengsel op te geven. De samenstelling van voedingsmiddelen staat op de verpakking vermeld.
Nadere informatieAntwoorden Scheikunde Hoofdstuk 7, Gezond aan tafel
Antwoorden Scheikunde Hoofdstuk 7, Gezond aan tafel Antwoorden door een scholier 2028 woorden 17 juni 2010 6,2 33 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Pulsar chemie 7 Gezond aan tafel 7.1 Eten en de
Nadere informatieVoedingsadviezen voor patiënten met een colostoma
Voedingsadviezen voor patiënten met een colostoma In deze folder vindt u adviezen over de voeding bij een colostoma. Een colostoma is een kunstmatige uitgang van de dikke darm op de buik. Deze is aangelegd
Nadere informatieBiotransformatie en toxiciteit van
Biotransformatie en toxiciteit van paracetamol 062 1 Biotransformatie en toxiciteit van paracetamol Inleiding Paracetamol is het farmacologisch actieve bestanddeel van een groot aantal vrij en op recept
Nadere informatieSteunpunt Milieu en Gezondheid Humane Biomonitoring - Overzicht van uitgevoerde blootstellingsmetingen
1 Steunpunt Milieu en Gezondheid Humane Biomonitoring - Overzicht van uitgevoerde blootstellingsmetingen Tabel 1: Blootstellingsmerkers Polluent Wat zijn de naamste bronnen Cadmium laatste 3-4 maanden
Nadere informatieIn deze folder leest u algemene informatie. De uroloog geeft u aanvullende informatie over uw persoonlijke situatie.
Een niersteen Inleiding U heeft een niersteen uitgeplast of deze is door de uroloog verwijderd. In deze folder leest u meer over nierstenen. U krijgt antwoord op vragen als: Hoe komt het dat ik een steen
Nadere informatieWie ben ik? Naam: Maud van der Meer. Plaats: Eindhoven. Sport: wedstrijdzwemmen ( EK, WK en OS) Studie: (sport) voedingsdeskundige
Wie ben ik? Naam: Maud van der Meer Plaats: Eindhoven Sport: wedstrijdzwemmen ( EK, WK en OS) Studie: (sport) voedingsdeskundige Workshop voeding Doel Basisvoeding Van theorie naar praktijk Sportspecifieke
Nadere informatieVoedingsrichtlijnen zwangerschap
Voedingsrichtlijnen zwangerschap Hoera! Je bent zwanger. Een nieuwe tijd breekt aan. Wat gaat deze zwangerschap brengen? Hoe zorg je dat je baby goed groeit? Hoe blijf je zelf fit tijdens je zwangerschap?
Nadere informatieInhoud. Voorwoord 3. Voeding 6. Slaap 22. Houding 30. Naar de dokter 37. Kleding 65. Mode 74. Kleding wassen 77
Inhoud Voorwoord 3 Voeding 6 Slaap 22 Houding 30 Naar de dokter 37 Kleding 65 Mode 74 Kleding wassen 77 6 VOEDING Weet wat je eet Je eet elke dag. Alles wat je eet (en drinkt) heet voeding. Is elke voeding
Nadere informatieCBS: Inflatie december naar laagste niveau in ruim 5 jaar
Persbericht PB15-001 8 januari 2015 9.30 uur CBS: Inflatie december naar laagste niveau in ruim 5 jaar Inflatie december daalt naar 0,7 procent Goedkopere autobrandstoffen verlagen inflatie Inflatie eurozone
Nadere informatieWat betekent dit voor. van omwonenden?
Emissies van chemische stoffen door ThermPhos Wat betekent dit voor de gezondheid van omwonenden? dr Joost van Rooij - toxicoloog joost.vanrooij@caesar-consult.nl Informatiebijeenkomst omwonenden 1 December
Nadere informatieomgevingsdienst HAAGLANDEN
Zaaknummer Ons Kenmerk Datum 00501699 ODH-2018-00000788 2 3 JAN. 2018 omgevingsdienst ezoekadres Zuid-Hollandplein 1 2596 AW Den Haag Postadres Postbus 14060 2501 G Den Haag T (070) 21 899 02 E vergunningen@odti.nl
Nadere informatieTri- en tetrachlooretheen
067 1 Tri- en tetrachlooretheen Inleiding Trichlooretheen (trichloorethyleen of tri) en tetrachlooretheen (tetrachloorethyleen of perchloorethyleen of per) zijn kleurloze, vluchtige, niet brandbare vloeistoffen
Nadere informatieAntwerpen, postdatum. Beste mevrouw XXX,
Antwerpen, postdatum Beste mevrouw XXX, Je hebt meegewerkt aan het onderzoek naar persistente organische polluenten (POP s) in moedermelk gecoördineerd door de Wereldgezondheidsorganisatie, waarvoor dank.
Nadere informatieFijn stof in Vlaanderen; gezondheidseffecten, oorsprong en reductiemaatregelen
Fijn stof in Vlaanderen; gezondheidseffecten, oorsprong en reductiemaatregelen Fijn stof kost de Vlaming tot 3 gezonde levensjaren. Vlaanderen zal ook in de toekomst moeite hebben om aan de Europese fijn
Nadere informatieEthanol? Welke wettelijke verplichtingen zijn van toepassing?
l Eth l Eth l Eth l Eth l Eth l Eth l Eth l Eth Ethanol? Welke wettelijke verplichtingen zijn van toepassing? Ethanol welke wettelijke verplichtingen zijn van toepassing? Voor het werken met chemische
Nadere informatiePROJECTNUMMER C ONZE REFERENTIE B
ONDERWERP Luchtkwaliteitsonderzoek REC Harlingen storing 6 oktober 2018 DATUM 2 november 2018 PROJECTNUMMER C05055.000169 ONZE REFERENTIE 083701871 B VAN ing. A. (Abdu) Boukich AAN Omrin 1. Inleiding Op
Nadere informatieVERTROUWELIJK. Benzeen in nagellakremovers. Versie 1. Datum april 2011
VERTROUWELIJK Benzeen in nagellakremovers Versie 1 Datum april 2011 Colofon Projectnaam Benzeen en CRM verontreinigingen in nagellakremovers Projectnummer ND 101811-7 Versienummer 1 Bijlage(n) 1. Resultatenoverzicht
Nadere informatieGezond wonen. Tips voor een gezond binnenmilieu van de GGD Zuid-Holland Zuid
Gezond wonen voor een gezond binnenmilieu van de GGD Zuid-Holland Zuid Het grootste gedeelte van de dag, ongeveer 70%, brengen we in onze eigen woning door. We denken en praten veel over de vervuiling
Nadere informatieSamenvatting Scheikunde Hoofdstuk 9
Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 9 Samenvatting door Dylan 551 woorden 30 december 2016 9 4 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Nova Paragraaf 1 Aardolie ( onzuivere stof ) - Organisch materiaal -
Nadere informatieWat zijn biogene aminen?
Biogene aminen Wat zijn biogene aminen? Biogene aminen zijn stoffen die van nature voorkomen in plantaardige en dierlijke producten. Ze komen ook van nature in het menselijk lichaam voor. Het zijn stoffen,
Nadere informatieHoofdstuk 4 De marktontwikkeling van biologische producten
Hoofdstuk 4 De marktontwikkeling van biologische producten Voor dit hoofdstuk zijn de bestedingen gemeten in alle verkoopkanalen: supermarkten, speciaalzaken, out of home, huisverkoop, boerenmarkt en webwinkels.
Nadere informatieSanitair Schelpdier Onderzoek 2015
Sanitair Schelpdier Onderzoek 2015 Resultaten De Nederlandse productiegebieden voor levende tweekleppige weekdieren worden onderzocht op de aanwezigheid van E.coli (microbiologie), potentieel toxineproducerende
Nadere informatieDe Legitimiteit Groep. 16 juni 2011 Corpus, Oegstgeest
De Legitimiteit Groep 16 juni 2011 Corpus, Oegstgeest Welkom Robbert Reimering Dagvoorzitter De Legitimiteit Groep Agenda 14.30 uur Welkom, Robbert Reimering 14.35 uur Introductie project, Kevin Zuidhof
Nadere informatieafbeelding 1 Aquaponics: planten kweken op vissenpoep Een nieuwe duurzame manier om voedsel te produceren!
Aquaponics Tijdens het bekijken van een website met suggesties voor profielwerkstukken raken Joey en Tom geïnteresseerd in het onderwerp aquaponics (afbeelding 1). afbeelding 1 Aquaponics: planten kweken
Nadere informatieShampoo. door drs. M. P. de Nijs
093 1 Shampoo door drs. M. P. de Nijs 1. Inleiding 093 3 2. Samenstelling van shampoos 093 3 2.1. Wasactieve stoffen en schuimvormers 093 4 2.2. Viscositeitsregulator 093 4 2.3. Conserveermiddelen 093
Nadere informatieBIJLAGE VOORWAARDEN INZAKE SAMENSTELLING EN CONCENTRATIE VAN VERONTREINIGENDE STOFFEN VOOR GEBRUIK ALS BODEM METALEN (1) CONCENTRATIE STANDAARDBODEM
BIJLAGE BIJLAGE 4.2.3 VOORWAARDEN INZAKE SAMENSTELLING EN CONCENTRATIE VAN VERONTREINIGENDE STOFFEN VOOR GEBRUIK ALS BODEM METALEN (1) CONCENTRATIE STANDAARDBODEM (2) (mg/kg ds) Arseen (As) 27 Cadmium
Nadere informatieVerzendlijst : direkteur, direktie VKA, sektorhoofd (3x), afdeling Zware Hetalen (3x), afd. Normalisatie Humme, Projektbeheer,
Afdeling Zware Hetalen 1982-06-01 Verslag 82.41 pr.nr. 404. 0500 Onderwerp: Literatuuronderzoek naar het voorkomen van koper in vlees en organen van slachtdieren. Verzendlijst : direkteur, direktie VKA,
Nadere informatieSelma Hertsenberg, B.Sc. Begeleiding: Paul Scheepers Rob Anzion Pieter van der Valk Jeanette van Houtum
Determinanten van beroepsmatige blootstelling van verpleegkundigen aan polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK) tijdens koolteerbehandelingen in de dermatologische kliniek Selma Hertsenberg, B.Sc.
Nadere informatieSamenvatting van het testresultaat:
Datum / Date 3 januari 207 Stichting Spurd F.C. Purmerend t.a.v. mevrouw I. Verwer Savannestraat 5 448 WB Purmerend Telefoon / Phone 046-4204204 Uw kenmerk / Your reference Ons kenmerk / Our reference
Nadere informatie(*9HLOLJKHLGVLQIRUPDWLHEODGHQNUDFKWHQV((*1XPPHU
06'65 6$ (*9HLOLJKHLGVLQIRUPDWLHEODGHQNUDFKWHQV((*1XPPHU Nummer Intern: 125-140 Bewerkt: 08.2007 Handelsnaam: 3ODVWLNNOHEHU Versie: 1.3 Stand: 08.2007 Productnummer: Stof-Code:,GHQWLILFDWLHYDQGH6WRIHQYDQGH9HQQRRWVFKDS
Nadere informatieLuchtkwaliteit in Menen. 9 februari 2017
Luchtkwaliteit in Menen 9 februari 2017 Meetnet in Menen Meetpost dioxines/pcb Meetpost fijn stof 2 Overzicht Deel I: dioxines en PCB s 1. Wat zijn dioxines en PCB s? 2. Wetgeving 3. Meetstrategie VMM
Nadere informatie