Inhoudsopgave. 2 Examenonderdelen 7. 3 Inhoudsopgave

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Inhoudsopgave. 2 Examenonderdelen 7. 3 Inhoudsopgave"

Transcriptie

1 Inhoudsopgave 1 Medische natuurwetenschappen (BSc) e jaar voor studenten die beginnen in 2008/ Verplichte vakken e jaar voor studenten gestart in 2007/ Verplichte vakken Verplichte keuze e jaar voor studenten gestart in 2006/ Verplichte vakken Verplichte keuze bachelorproject Keuzevakken Verplichte keuze van 12 sp 6 2 Examenonderdelen 7 3 Inhoudsopgave

2 4 Medische natuurwetenschappen (BSc)

3 1 Medische natuurwetenschappen (BSc) De hier gepresenteerde informatie betreft alleen de structuur van de bacheloropleiding Medische natuurwetenschappen en de gedetailleerde vakomschrijvingen. De complete informatie over de bacheloropleiding, bijvoorbeeld invulling keuzeruimte, college- en tentamenroosters, studieadviseur enzovoorts is te vinden op de desbetreffende pagina van de facultaire website e jaar voor studenten die beginnen in 2008/ Verplichte vakken Vakcode Vaknaam Stp. Periode Academic Core Natuurkunde Practicum I Medische fysiologie I Inleiding Medische natuurwetenschappen Basiswiskunde Practicum (Farmaco)chemie voor MNW Biochemie Calculus I Innovatieproject Geneesmiddelen Van gen tot geneesmiddel voor MNW Kinetiek van chemische reacties Fysica en medische fysica I Lineaire algebra voor S/MNW/SBI Medische natuurwetenschappen en 3 4 samenleving Bio-analytische chemie Van quantum tot molecuul Fysica en medische fysica II Project Zenuw-werk e jaar voor studenten gestart in 2007/ Verplichte vakken Vakcode Vaknaam Stp. Periode Moleculaire mechanismen van ziektes 3 1 voor MNW Thermodynamica S/F/MNW Toegepaste Informatica voor MNW 6 1 en Calculus II voor S/F/MNW 6 1 en Medische fysiologie II Project Kanker Practicum Scheikunde voor MNW Natuurkunde en gezondheid 6 4 en Inleiding bioinformatica 6 4 en Kansrekening en statistiek I A Natuurkunde Practicum II voor MNW Biochemical Regulation in Health and Disease Medische natuurwetenschappen (BSc) 5

4 1.2.2 Verplichte keuze Algemene Vorming voor N, S, F, MNW en SBI Alle studenten N, S, F, MNW en SBI moeten kiezen tussen Geschiedenis van de natuurwetenschappen of Maatschappelijke aspecten van de natuurwetenschappen. Vakcode Vaknaam Stp. Periode Maatschappelijke aspecten van de 3 4 natuurwetenschappen Geschiedenis van de natuurwetenschappen e jaar voor studenten gestart in 2006/ Verplichte vakken Vakcode Vaknaam Stp. Periode Kansrekening en statistiek I B Medische technologie Wijsgerige vorming: 3 1 natuurwetenschappen, filosofie en ethiek Structuur der materie Verplichte keuze bachelorproject Vakcode Vaknaam Stp. Periode Bachelorproject MNW: Medische 12 4 en/of 5 fysiologie Bachelorproject MNW: Medische fysica 12 4 en/of Bachelorproject MNW: Moleculaire 12 4 of 5 geneeskunde Bachelorproject MNW: Bioinformatica / 12 4 of 5. Genomics Bachelorproject MNW: Fysica van leven 12 Periode 4 of Keuzevakken Vakcode Vaknaam Stp. Periode Elektronica en signaalverwerking 6 1, 2 en 3 Oriëntatie op de C/E/M variant Studenten die overwegen hun studie in de masteropleiding voort te zetten in de Communicatie (C), Educatie (E) of de Maatschappijgerichte (M) variant kunnen één van de genoemde oriëntatiecursussen op deze varianten volgen (elk 6 sp in omvang). Vakcode Vaknaam Stp. Periode Wetenschapscommunicatie voor Bètaonderzoekers Oriëntatie op de M-variant 6 maart Science educatie en oriëntatie op het beroep van leraar 6 maart Verplichte keuze van 12 sp Vakcode Vaknaam Stp. Periode Thermodynamica van levende systemen Structuurbiologie Kansrekening en statistiek II voor MNW Moderne ontwikkelingen in de farmacochemie I (MOF I) Medische natuurwetenschappen (BSc)

5 2 Examenonderdelen naam Academic Core 1 code docent drs. J.B. Buning studiepunten 1 periode 1 doel Het ontwikkelen van de academische vaardigheden nodig voor de bachelor. inhoud Binnen dit vak ontwikkel je 5 (MNW,N) of 6 (SBI) academische vaardigheden (oordeelsvermogen, mondeling communiceren, schriftelijk communiceren, projectmatig werken, leervaardigheden, en (alleen voor SBI) onderzoeksmethoden en technieken). Deze vaardigheden zijn in verschillende vakken aan de orde en ontwikkel je binnen die vakken. In tutorbijeenkomsten worden deze vaardigheden in onderling verband en in toekomstig beroepsperspectief gezet. werkwijze De ontwikkeling van de vaardigheden houd je bij in een digitaal portfolio. De voortgang wordt besproken in tutorbijeenkomsten. literatuur Handleiding academische vorming en tutoraat. toetsing Aan het einde van het jaar wordt aan de hand van het portfolio door de tutor vastgesteld of de ontwikkeling van de academische vaardigheden op schema is. Het door de student opgestelde plan van aanpak voor het 2e jaar wordt met de tutor besproken en goedgekeurd. Aan het einde van de bachelor moeten alle vaardigheden voldoende beoordeeld worden. doelgroep 1N, 1SBI, 1MNW naam Bachelorproject MNW: Bioinformatica / Genomics code coördinator prof.dr. J. Heringa studiepunten 12 periode 4 of 5. doel Oriëntatie en voorbereiding op de afstudeerrichting (master track) Computation of Life in de MNW-masteropleiding. inhoud Nadere kennismaking met en verdieping in het vakgebied bioinformatica. In het kader van deze cursus wordt een bacheloropdracht uitgevoerd, waarmee de student laat zien dat hij / zij kennis en vaardigheden op het gebied van theorie, experimenteel werk, data analyse, schriftelijk en mondeling rapporteren, etc. die in de bachelorfase aan de orde zijn geweest, kan toepassen in een project van enige omvang. De bacheloropdracht dient daarmee als 'proeve van bekwaamheid'. werkwijze Bestudering van leerboek en/of andere relevante vakliteratuur d.m.v. begeleide zelfstudie, uitvoering van praktische oefeningen en een onderzoeksproject onder leiding van een stafmedewerker, schriftelijke en mondelinge verslaggeving. Er is een handleiding bacheloropdracht beschikbaar. literatuur Nader te bepalen. toetsing Toetsing vind plaats door beoordeling van het eindverslag: de bacheloropdracht, en door toetsing van de theorie. doelgroep 3MNW voorkennis Basiskennis overeenkomend met de tot dan toe gevolgde bacheloropleiding Examenonderdelen 7

6 Medische Natuurwetenschappen, in het bijzonder de cursus Inleiding Bioinformatica. opmerkingen Bovenstaande beschrijving is voorlopig. De integratie van theoretische en praktische elementen staat nog ter discussie. Het bachelorproject kan in overleg met de coordinator worden uitgebreid naar 18 studiepunten (vakcode ) of 24 studiepunten (vakcode ). naam Bachelorproject MNW: Fysica van leven code coördinator dr.ir. G.J.L. Wuite studiepunten 12 periode Periode 4 of 5 doel Oriëntatie en voorbereiding op de afstudeerrichting Fysica van Leven in de MNW-masteropleiding. inhoud Nadere kennismaking met en verdieping in dit vakgebied. In het kader van deze cursus wordt een bacheloropdracht uitgevoerd, waarmee de student laat zien dat hij / zij kennis en vaardigheden op het gebied van theorie, experimenteel werk, data analyse, schriftelijk en mondeling rapporteren, etc. die in de bachelorfase aan de orde zijn geweest, kan toepassen in een project van beperkte omvang. De bacheloropdracht dient daarmee als 'proeve van bekwaamheid'. werkwijze Bestudering van leerboek en/of andere relevante vakliteratuur d.m.v. begeleide zelfstudie, uitvoering van een opdracht aan de hand van een beperkte probleemstelling onder er leiding van een stafmedewerker, schriftelijke en mondelinge verslaggeving. Er is een handleiding bacheloropdracht beschikbaar. literatuur Nader te bepalen. toetsing Toetsing vind plaats door beoordeling van het eindverslag en de uitvoering van de bacheloropdracht. doelgroep 3MNW voorkennis Basiskennis overeenkomend met de tot dan toe gevolgde bacheloropleiding Medische Natuurwetenschappen. opmerkingen Bovenstaande beschrijving is voorlopig. De integratie van theoretische en praktische elementen staat nog ter discussie. Het bachelorproject kan in overleg met de coordinator worden uitgebreid naar 18 studiepunten (vakcode ) of 24 studiepunten (vakcode ). naam Bachelorproject MNW: Medische fysica code coördinator dr.ir. Th.J.C. Faes (tjc.faes@vumc.nl) studiepunten 12 periode 4 en/of 5 doel Oriëntatie en voorbereiding op de MNW-masterspecialisatie Medische fysica (Medical Physics) in de MNW- masteropleiding. inhoud Nadere kennismaking met en verdieping in medisch fysica. In dit project voert de student een opdracht uit, waarmee hij/zij laat zien kennis en vaardigheden op het gebied van theorie, experimenteel werk, data analyse, schriftelijk en mondeling rapporteren, etc., kan toepassen in een project van 8 Medische natuurwetenschappen (BSc)

7 beperkte omvang op het gebied van de medische fysica. De bacheloropdracht is daarmee een 'proeve van bekwaamheid.' werkwijze Bestudering van leerboek en/of andere relevante vakliteratuur d.m.v. begeleide zelfstudie, uitvoering van een opdracht aan de hand van een beperkte probleemstelling onder leiding van een stafmedewerker, schriftelijke en mondelinge verslaggeving. Er is een handleiding bacheloropdracht beschikbaar. literatuur Nader te bepalen voor betreffende opdracht. toetsing Toetsing vindt plaats door beoordeling van de schriftelijke en mondelinge verslaggeving, alsmede over de wijze van uitvoering van de bacheloropdracht. doelgroep 3MNW voorkennis Basiskennis uit de gevolgde MNW-bachelorstudie. opmerkingen Voor meer informatie over beschikbare bachelor-opdrachten: Zie Blackboard onder Bachelorproject Medische Fysica. Minimaal 6 weken voor aanvang van opdracht contact opnemen met de coordinator Th.J.C.Faes (tjc.faes@vumc.nl) o.v.v. Aanmelden MNW- Bachelor stage Medische fysica. Het bachelorproject kan in overleg met de coordinator worden uitgebreid naar 18 studiepunten (vakcode ) of 24 studiepunten (vakcode ). naam Bachelorproject MNW: Medische fysiologie code coördinator dr. G.J.M. Stienen ((g.stienen@vumc.nl)) studiepunten 12 periode 4 en/of 5 doel Oriëntatie en voorbereiding op de MNW-masterspecialisatie Medische Fysiologie (Medical Physiology) in de MNW-masteropleiding. inhoud Nadere kennismaking met en verdieping in de medisch fysiologie. In dit project participeert de student in medisch georiënteerd onderzoek, op cardiovasculair gebied. In dit kader zal met een grote mate van zelfstandigheid een aantal experimenten worden uitgevoerd of een literatuurstudie worden verricht binnen lopend onderzoek naar het vóórkomen, de oorzaken en/of de behandeling van hart- en vaatziekten. werkwijze Bestudering van de relevante vakliteratuur. Vervolgens stelt de student, in overleg met de begeleider (promovendus, postdoc of stafmedewerker) een werkplan op voor de uitvoering van het project. Dit wordt afgesloten met een schriftelijke en mondelinge verslaggeving. literatuur Nader te bepalen, afhankelijk van het onderwerp. toetsing Toetsing vindt plaats door beoordeling van de praktische uitvoering en de schriftelijke en mondelinge verslaggeving. doelgroep 3MNW voorkennis Basiskennis overeenkomend met de tot dan toe gevolgde bacheloropleiding Medische Natuurwetenschappen. opmerkingen Minimaal 6 weken voor aanvang contact opnemen met de coördinator. Het bachelorproject kan in overleg met de coordinator worden uitgebreid naar 18 studiepunten (vakcode ) of 24 studiepunten (vakcode ). Examenonderdelen 9

8 naam Bachelorproject MNW: Moleculaire geneeskunde code coördinator dr. M.H. Siderius studiepunten 12 periode 4 of 5 doel Het doel van de oriëntatie is de student, door middel van het uitvoeren van een klein onderzoeksproject, inzicht te verschaffen in de verschillende specialisaties binnen de afstudeerrichting Moleculaire Geneeskunde. inhoud In deze oriëntatie zal de student een klein onderzoek uitvoeren in het kader van één van de lopende onderzoeksprojecten van de hieronder genoemde werkgroepen. Hieronder wordt kort samengevat welke aspecten en technieken er bij de verschillende werkgroepen aan bod zullen komen: Moleculaire Farmacologie: hierin zal de farmacologische werking van te onderzoeken stof(fen) worden getest in verschillende farmacologische testsystemen. Hierbij wordt gebruik gemaakt van cellulaire systemen waarin wild-type en mutante humane en/of virale receptoren tot expressie zijn gebracht. De interactie van deze stoffen worden bestudeerd d.m.v. radioligand bindingsstudies, reporter gen bepalingen en second messenger analyses. Moleculaire Toxicologie: hierin zal onderzocht worden op welke wijze te onderzoeken stof(fen) enzymatisch worden afgebroken door recombinant humane biotransformatie enzymen. Bekeken zal worden of de gevormde metabolieten farmacologisch of toxicologisch actief zijn. Ook zal het vermogen van de stof(fen) tot het veroorzaken van drug-drug interacties worden onderzocht. Bio-Analytische Chemie: hierin zullen analysemethodes worden ontwikkeld waarmee de aanwezigheid en concentraties van te onderzoeken stof(fen) en hun metabolieten kan worden bepaald in biologische monsters. Daarnaast kan gewerkt worden aan de analyse van eiwitmengsels. Analysemethodes die toegepast kunnen worden zijn HPLC, GC, massaspectrometrie, cappilaire zone-electroforese etc. Biochemie: In deze richting zullen studenten aan de hand van diverse modelsystemen (gist, cellijnen, ' humanized yeast') de signaalstransductie van eiwitten (receptoren, scaffolding, signalling platforms, chaperones Hsp90/Cdc37) of de intracellulaire effecten van biotransformatie enzymen (adaptieve responsen) bestuderen. Bij dit onderzoek wordt gebruik gemaakt van de diverse Biochemische- en Moleculair Biologische/Genetische technieken. werkwijze De studenten zullen in de eerste week een literatuurstudie uitvoeren aan de hand van opdrachten. Vervolgens zal de student, in overleg met de begeleiders, een werkplan opstellen voor het uit te voeren onderzoek. Hierna zal de student het onderzoek experimenteel uitvoeren. In de laatste week dient er een verslag te worden geschreven en dient er een korte mondelinge presentatie te worden gehouden voor de medestudenten. literatuur Bij aanvang van het eindproject zullen enkele relevante artikelen ter beschikking worden gesteld. Vervolgens dient de student zelf literatuur te verzamelen bij de bibliotheek en via internet (PubMed; elektronische tijdschriften bij UBVU). toetsing De beoordeling zal plaatsvinden op basis van de schriftelijke rapportage 10 Medische natuurwetenschappen (BSc)

9 (labjournaal en verslag), de practische vaardigheid en de mondelinge presentaties. doelgroep 3MNW voorkennis Basiskennis overeenkomend met de tot dan toe gevolgde bacheloropleiding Medische natuurwetenschappen. opmerkingen Het bachelorproject kan in overleg met de coordinator worden uitgebreid naar 18 studiepunten (vakcode ) of 24 studiepunten (vakcode ). naam Basiswiskunde code docenten prof.dr. A.C.M. Ran; drs. J.A. Los studiepunten 2 periode 1 inhoud De cursus begint met een herhaling van vwo stof. Daarna komen een aantal nieuwe onderwerpen aan bod: complexe getallen en volledige inductie. werkwijze Gemengd hoor- en werkcollege. Met de huiswerkopgaven zal de student ongeveer vier uur per week bezig moeten zijn. literatuur Jan van de Craats en Rob Bosch, Basiswiskunde. Aangevuld met een dictaat. toetsing Afsluitende toets. doelgroep 1W, 1BWI, 1N, 1S, 1F, 1MNW, 1WN, 1SBI voorkennis vwo-wiskunde b1 naam Bio-analytische chemie code docenten prof.dr. H. Irth; dr. H. Lingeman periode 5 doel Het verwerven van kennis en het aanleren van analytische technieken die gebruikt kunnen worden bij de (quantitatieve) bepaling van geneesmiddelen en endogene verbindingen in biologische systemen. inhoud In een geïntegreerd hoor-/werkcollege komen de technieken aan de orde die gebruikt kunnen worden voor zowel de kwalitatieve als kwantitatieve bepaling van geneesmiddelen, met de hierbij horende metabolieten en/of ontledingsproducten in een biologische matrix. Technieken die bestudeerd worden zijn chromatografie, electroforese, massa spectrometrie en biologische, enzymatische en immunologische reactie-detectiesystemen. werkwijze Geïntegreerd hoor-/werkcollege. literatuur Harris, D.C., Quantitative Chemical Analysis. En door de docent(en) beschikbaar gesteld materiaal. toetsing Schriftelijk tentamen. doelgroep 1F, 1MNW naam Biochemical Regulation in Health and Disease code coördinator dr. I.M. van Die ( im.vandie@vumc.nl) docenten dr. I.M. van Die; prof.dr. A. Horrevoets; dr. B.M. Bakker studiepunten 6 periode doel De cursus is een goede basis voor die studenten die zich in hun masterfase Examenonderdelen 11

10 willen richten op immunologie, celbiologie, biochemie, infectieziekten en oncologie. Doel van de cursus is het verwerven van kennis en inzicht in moleculair biochemische aspecten van Regulatie mechanismen die verantwoordelijk zijn voor de communicatie tussen verschillende cellen van het menselijke lichaam Veranderingen van deze moleculaire mechanismen bij (chronische) ontstekingsreacties, en diverse ziekten, zoals hart en vaatziekten, tumormetastasering en infectieziekten zoals Aids en bacteriële/parasitaire infecties. Er zal inzicht worden verkregen in fundamentele biochemische processen en hun rol in verschillende ziekten. Er zal aandacht worden besteed aan het belang van biochemische kennis voor het ontwikkelen van diagnostische testen en therapieën. Hierbij wordt de weg geopend naar "drugdesign". Meer gedetailleerde informatie over de cursus zal op blackboard worden bekendgemaakt. Niveau 2: verdieping werkwijze Colleges en practica, en een keuze-project bestaande uit een praktische opdracht en literatuur onderzoek dat wordt afgesloten met een presentatie en/of poster. In de studiehandleiding zijn uitgebreide aanwijzingen opgenomen m.b.t. de studiestof. Het praktisch deel van de cursus omvat drie laboratorium experimenten m.b.t de samenstelling van het bloedplasma t.a.v. lipoproteïnen, (glyco)proteïnen, bloedgroepen en metabolieten onder verschillende (patho)fysiologische omstandigheden. Daarnaast worden enkele computer-practica aangeboden (drugdesign, massa-spectometry). Tijdens het practicum zal ook vaardigheid worden aangeleerd in het bijhouden van een labjournaal. literatuur Medical Biochemistry van John Baynes en Marek H. Dominiczak, Uitgeverij Mosby, London (ISBN ), 2e druk (wordt mogelijk gewijzigd, zie tzt blackbord). Studiehandleiding met aanvullende studiestof. toetsing Schriftelijke toets; prakticum en project worden afzonderlijk beoordeeld en tellen mee bij de bepaling van het eindcijfer. doelgroep De cursus is een keuzecursus voor tweede en derdejaars bachelorstudenten Biomedische wetenschappen. De cursus is verplicht voor studenten Medische Natuurwetenschappen (FEW). Alle studenten zijn verplicht zich in te schrijven via TISVU vóór 5 mei blackboard Communicatie via Blackboard opmerkingen Maximum aantal studenten is 110. naam Biochemie code docenten dr. J.C. Vos; dr. M.H. Siderius studiepunten 6 periode 2 doel Het hoorcollege dient om inzicht te geven in de basisprincipes van de bouw van levende cellen, de chemische structuur van de bestanddelen van deze cellen en de manier waarop cellen energie winnen uit de afbraak van voedingsstoffen en deze energie gebruiken voor groei en deling, als ook basisprincipes van de moleculaire biologie van de levende cel, de manier waarop genetische informatie in cellen wordt opgeslagen en de verwerking 12 Medische natuurwetenschappen (BSc)

11 van deze informatie tot de eiwitten van de cel. Ook de belangrijkste aspecten van recombinant DNA technologie worden behandeld. inhoud Er wordt begonnen met het bespreken van de structurele en functionele opbouw van de levende cel, waarna de verschillende soorten (macro)moleculen die in de cel aanwezig zijn worden behandeld. Vervolgens wordt bekeken op welke manier een cel zijn energie verkrijgt uit voedsel. De afbraakroutes van de belangrijkste voedingsstoffen (koolhydraten en vetten) worden besproken, gevolgd door de structuur en functie van biologische membranen die een centrale rol spelen in de omzetting van de zo gewonnen energie in een voor de cel bruikbare vorm (ATP). Ook de fotosynthese komt aan bod. Tevens de behandeling van de structuur en functie van DNA en de manier waarop DNA in de celkern is opgevouwen tot chromosomen. Vervolgens de genetische informatiestroom DNA -> RNA -> eiwit en de manier waarop deze informatiestroom wordt gereguleerd. Tenslotte komen de belangrijkste onderdelen van de recombinant DNA technologie aan de orde (genetische modificatie, DNA volgorde analyse, PCR, etc.). werkwijze Hoorcollege en werkcollege aan de hand van vragen over de behandelde stof. literatuur Delen uit Alberts, B. et al., Essential Cell Biology, 2e editie, 2003; zoals aangegeven in de studiehandleiding bij dit college. toetsing Schriftelijk tentamen. Met het maken van Blackboard opdrachten kan een bonus worden verdient. doelgroep 1F, 1MNW, 1S, 1SBI, 1W-B naam Calculus I code docenten dr. R. van der Hout; onbekend periode 2 doel Kunnen toepassen van basale calculus technieken in vraagstukken. Vertalen van een eenvoudige praktijkbeschrijving naar een calculus opgave. Zelfstandig bestuderen van wiskundetekst in de engelse taal. inhoud Functies van één reële veranderlijke: limiet, continuiteit, afgeleide met toepassingen, l'hospital, primitieve, substitutie en partiële integratie, eenvoudige differentiaalvergelijkingen. werkwijze Werkcollege met huiswerkcorrectie. De cursus wordt gegeven in groepen van circa 40 studenten. Elke groep heeft een docent en een assistent. literatuur Adams, Calculus: A Complete Course, Sixth Edition. Pearson, 2006 toetsing Schriftelijk tentamen. doelgroep 1F, 1MNW, 1S, 1SBI naam Calculus II voor S/F/MNW code docent dr. R. van der Hout studiepunten 6 periode 1 en 2 doel De bestudering van wat meer geavanceerde onderdelen van de calculus. inhoud Differentiaal- en integraalrekening in meer veranderlijken, extreme waarden van functies van meer veranderlijken, reeksen en machtreeksen, stelling van Taylor, oplossen van differentiaalvergelijkingen m.b.v. machtreeksen. Als de tijd het toelaat: Fourierreeksen en scheiding van Examenonderdelen 13

12 variabelen bij partiële differentiaalvergelijkingen. werkwijze Hoorcollege, werkcollege en zelfstudie. literatuur Adams - Calculus, A Complete Course, 6th ed. Aanvullende literatuur voor het tweede deel van het vak wordt nader bekend gemaakt. toetsing Schriftelijk tentamen. Aan het eind van periode 1 is er een deeltentamen. doelgroep 2S, 2F, 2MNW naam Elektronica en signaalverwerking code docenten dr. P.J. Blankert; drs.ing. J.M. Mulder studiepunten 6 periode 1, 2 en 3 doel Het verkrijgen van kennis van basisbegrippen uit de analoge en digitale elektronica en het grensgebied tussen beide gebieden. Het verkrijgen van inzicht in begrippen die een rol spelen bij de elektronische verwerking van meetsignalen. Het kunnen toepassen van deze kennis en dit inzicht bij het ontwerpen en bouwen van eenvoudige elektronische schakelingen en bij elektronische signaalverwerking. inhoud In het college zullen de volgende onderwerpen aan de orde komen: wetten van Kirchhoff, theorema's van Thévenin en Norton; ingangs- en uitgangsimpedantie; wisselstroomcircuits, overdrachtskarakteristiek, Bode plot; laag- en hoogdoorlaat filter, resonantiecircuits; diode- en operationele versterkerschakelingen; logische basisschakelingen AD en DA conversie. fourier transformatie. regelsystemen modulatie; Een aantal van deze onderwerpen wordt geïllustreerd aan de hand van toepassingen binnen veel gebruikte meetapparatuur, zoals filters, meet- en regelsystemen, lock-in versterker, digitale voltmeter. werkwijze Geïntegreerd college en practicum literatuur Practicumhandleiding en aanvullende informatie. toetsing De beoordeling vindt plaats op grond van de resultaten van schriftelijke toetsen, het vertoonde inzicht en de experimentele vaardigheid tijdens de uitvoering van de experimenten en het bijgehouden waarnemingenboek. doelgroep 2N, 2WN, mmns-mp1 naam Fysica en medische fysica I code docenten dr. T.J. Ketel; dr. K.S.E. Eikema periode 4 doel Doelstelling van het college Fysica en medische fysica I is de basisbegrippen van de natuurkunde te introduceren die ten grondslag liggen aan de mechanische verschijnselen in de levende natuur. inhoud Fysica is de wetenschap die de eigenschappen van de materie beschrijft in 14 Medische natuurwetenschappen (BSc)

13 termen van natuurwetten. De fysica speelt bij het begrijpen van de eigenschappen van de levende materie en het menselijk lichaam een essentiële rol. In dit college zullen eerst de wetten van Newton behandeld worden waarmee de bewegingen van voorwerpen onder invloed van krachten beschreven kunnen worden. Het gedrag van vloeistoffen en de stabiliteit van vaste structuren en mechanische trillingen komen vervolgens aan de orde. In een aantal voorbeelden worden diverse toepassingen besproken. werkwijze Voorstudie, hoorcollege met demonstraties en discussie, werkcollege en zelfstudie. literatuur Giancoli, Douglas C., Physics for Scientists and Engineers with Modern Physics, Third edition, Prentice Hall, Upper Saddle River, New Jersey 07458, USA. toetsing Beoordeling via leesopdrachten, huiswerkopgaven en een schriftelijk tentamen. Samen bepalen deze toetsen het eindcijfer. doelgroep 1MNW, 1SBI, 2F voorkennis Het college sluit aan op Practicum Natuurkunde. Het college bereidt voor op: Fysica en Medische Fysica II Natuurkunde en Gezondheid, Structuur van de materie (MNW) Physical Sciences, Duurzame energie (SBI) naam Fysica en medische fysica II code docenten dr. T.J. Ketel; dr. K.S.E. Eikema; prof.dr. R.M. Heethaar periode 5 doel Doelstelling van het college Fysica en medische fysica II is de discussie van basisbegrippen van de natuurkunde uit te breiden en diegene te introduceren die ten grondslag liggen aan de elektrische en magnetische verschijnselen in de levende natuur. inhoud Fysica is de wetenschap die de eigenschappen van de materie beschrijft in termen van natuurwetten. De fysica speelt bij het begrijpen van de eigenschappen van de levende materie en het menselijk lichaam een essentiële rol. In dit college zullen de verschillende wetten behandeld worden die aan het einde de Maxwell vergelijkingen opleveren, die alle elektromagnetische verschijnsels beschrijven kunnen. In enkele colleges komt de relatie tussen elektromagnetisme en verschillende essentiële levensprocessen aan de orde. werkwijze Voorstudie, vragencollege, werkcollege en zelfstudie. literatuur Giancoli, Douglas C., Physics for Scientists and Engineers with Modern Physics, Third edition, Prentice Hall, Upper Saddle River, New Jersey 07458, USA. toetsing Beoordeling via leesquizzen, huiswerkopdrachten en een schriftelijk tentamen. Samen bepalen deze toetsen het eindcijfer. doelgroep 1MNW, 1S, 1SBI naam Geschiedenis van de natuurwetenschappen code docent prof.dr. F.H. van Lunteren Examenonderdelen 15

14 periode 4 inhoud De volgende thema's worden behandeld: Het aristotelische wereldbeeld in Oudheid en Middeleeuwen, geocentrisme en heliocentrisme, de wetenschappelijke revolutie, elektriciteit en magnetisme, de chemische omwenteling, van atoom tot atoommodel, de darwiniaanse (r)evolutie, geneeskunde en natuurwetenschap, relativiteitstheorie en quantummechanica, natuurwetenschap ten dienste van de geneeskunde, natuurwetenschap, geloof en ideologie. werkwijze Hoorcollege en opdrachten; digitale leeromgeving. literatuur Reader. toetsing Tentamen en opdrachten. doelgroep 3N, 2S, 2F, 2MNW, 2SBI, 3WN opmerkingen Alle studenten N, S, F en MNW moeten kiezen tussen Geschiedenis van de natuurwetenschappen of Maatschappelijke aspecten van wetenschap. Inlichtingen bij de docent, afdeling Algemene Vorming, De Boelelaan 1081, kamer T-036a, tel. (020) , c.de.pater@few.vu.nl. Zie ook de website van de afdeling Algemene Vorming (medewerkers). naam Inleiding bioinformatica code docent prof.dr. J. Heringa studiepunten 6 periode 4 en 5 doel Het vak geeft een overzicht van het vak bioinformatica en de belangrijkste technieken op dit vakgebied. inhoud Er wordt een inleiding in de bioinformatica gepresenteerd, waarin de volgende onderwerpen aan bod komen: Biomoleculaire en genomics databases (genoom, sequentie, secundaire en tertiaire structuur, afgeleide databases, etc.) Sequentie analyse (alignment, dynamic programming, sequence database searching) Fylogenie en fylogenetische methoden Algoritmen voor secundaire en tertiaire structuurvoorspelling Genexpressie data analyse Genomics data mining (vinden van functionele relaties, comparative genomics) Intracellulaire netwerken werkwijze Hoorcolleges, werkcolleges, practische opdrachten. literatuur Xiong, J., Essential Bioinformatics, Cambridge University Press, 2006, ISBN-13: toetsing Practische opdrachten en schriftelijk tentamen. doelgroep 2MNW, 3F, 3S, 3I naam Inleiding Medische natuurwetenschappen code docenten prof.dr. W.H. Mager; prof.dr. R.M. Heethaar periode 1 doel Het doel van dit vak is een oriëntatie te bieden op de medische 16 Medische natuurwetenschappen (BSc)

15 natuurwetenschappen, het vakgebied dat zich bezig houdt met de studie van het functioneren van de mens in gezondheid en ziekte. MNW is een interdisciplinair wetenschapsgebied waarin de kennisontwikkeling plaatsvindt die de basis vormt voor vooruitgang in de geneeskunde en de gezondheidszorg. inhoud Het ene deel van het vak Inleiding MNW concentreert zich op de medische en klinische fysica. Er wordt een verkenningstocht door het menselijk lichaam gemaakt en de principes van het meten aan biologische systemen worden behandeld. De tocht begint bij de bouwstenen van het menselijk lichaam: de cel met zijn boeiende eigenschappen, waaronder de elektrische processen aan de celmembranen, de geleiding van elektrische impulsen langs zenuwvezels en elektrische volumegeleiding. Er is hierbij een directe afstemming met het vak Natuurkunde Practicum voor MNW dat ook in deze periode plaatsvindt. Het andere deel van het vak gaat over de medische uitdagingen in een aantal specialisatierichtingen van MNW, namelijk - behalve medische fysica - ook fysica van leven, moleculaire geneeskunde, medische fysiologie, bioinformatica, systeembiologie, neurowetenschappen en oncologie. Enkele gastsprekers geven een voordacht, er worden interviews met kerndocenten uit deze specialisatierichtingen gehouden en in groepjes wordt een Wiki gemaakt waarin wetenschappelijke hoogtepunten en uitdagingen op de MNW-deelgebieden worden gepresenteerd. Dit gedeelte van het vak wordt afgesloten met een minisymposium. Op het programma staan ook enkele site visits aan de bètafaculteiten en het VUmc. werkwijze Colleges, practicum en opdrachten (waaronder interviews, het maken van een Wiki, en presentaties). literatuur Studiehandleiding met collegedictaat. toetsing Opdrachten, schriftelijke eindtoets en practicum. doelgroep 1MNW opmerkingen Communicatie via Blackboard. naam Innovatieproject Geneesmiddelen code docent dr. J.E. van Muijlwijk-Koezen (muylwyk@few.vu.nl) studiepunten 6 periode 3 doel Het verwerven van kennis en inzicht in het ontwikkelingstraject van nieuwe geneesmiddelen, als voorbeeld van een innovatieproces. inhoud In het project worden de studenten bekend gemaakt met de verschillende stadia van een innovatieproces en het economisch benutten daarvan. Studenten onderzoeken het proces van geneesmiddelontwikkeling, d.w.z. target discovery, target validatie, lead discovery, lead optimalisatie, patentering, preklinische studies, klinische studies (fase 1, 2 en 3) en postmarket surveillance (ook wel fase 4 genoemd). Er wordt stilgestaan bij de specifieke benaderingen en problemen die je in iedere stap kunt tegenkomen en hoe daar op in te spelen. In een case staat telkens een ziekte centraal waarvoor een nieuw of beter geneesmiddel moet worden ontwikkeld. Aspecten die in de cases aan bod zullen komen zijn: Wat is de moleculaire basis van de ziekte? Hoe vind je een target? Hoe grijp je daarop in? Hoe zit het met het metabolisme, de kinetiek en de toxiciteit? Hoe patenteer je je Examenonderdelen 17

16 lead/geneesmiddel? Hoe werkt een klinische studie? Daarnaast wordt aandacht besteed aan de bedrijfseconomische kant van het innovatieproces: Aan welke voorwaarden moet een geneesmiddel voldoen wil het op de markt gebracht kunnen worden? Wat is de economische haalbaarheid van het geneesmiddel? Hoe werkt geneesmiddelregistratie? Hoe vergaat het een geneesmiddel van synthese tot apotheek? Wat is de rol van het ontwikkelen van nieuwe geneesmiddelen in de R&D van een farmaceutisch bedrijf? Welke lange termijn afwegingen gaan vooraf aan keuzes met betrekking tot R&D? werkwijze Na een introductie wordt in gemengde groepjes (studenten Farmaceutische Wetenschappen, Science, Business & Innovation, en Medische Natuurwetenschappen) gewerkt aan een uitgebreide case waarin de ontwikkeling van een geneesmiddel voor een bepaalde ziekte aan bod komt. De nadruk ligt aan de bèta-kant op de moleculaire processen die aan de ziekte ten grondslag liggen en het zelfstandig doornemen van de verschillende randvoorwaarden waaraan dit type geneesmiddel moet voldoen. Aan de gamma-kant ligt het zwaartepunt op het toepassen van het bedrijfskundige concepten. Aan de case wordt gedurende de hele periode gewerkt. Daarnaast vinden (gast)colleges plaats waarin de verschillende stappen in het geneesmiddelontwikkelings- er vermarktingstraject worden besproken. Enkele stappen worden nader bestudeerd door het maken van een korte opdracht. literatuur De te bestuderen stof en achtergrond informatie worden tijdens de cursus via Blackboard ter beschikking gesteld. toetsing De cases worden beoordeeld aan de hand van uitvoering, verslag en presentatie. Individuele opdrachten worden beoordeeld. De theorie wordt getoetst door middel van een schriftelijk tentamen. doelgroep 1F, 1MNW, 1SBI naam Kansrekening en statistiek I A code docent dr. C.M. Quant periode 5 doel Inleiding tot onderdelen van de kansrekening en statistiek die een rol spelen in de medische natuurwetenschappen. inhoud Introductie van basisbegrippen uit de kansrekening die ten grondslag liggen aan de statistische methoden die een rol spelen in de analyse van medische data. Aan bod komen o.a. beschrijvende statistiek, het kansbegrip, stochastische variabelen, kansverdelingen, voorwaardelijke verdelingen, verwachting en variantie en enkele limietstellingen. Een bijbehorend werkcollege, gedeeltelijk gericht op toepassingen in de medische natuurwetenschappen, biedt gelegenheid beter te leren omgaan met de begrippen. Theoretische concepten worden geïllustreerd d.m.v. computeropdrachten. werkwijze Hoorcollege, werkcollege en computerpraktikum. literatuur Wordt nog bekend gemaakt. toetsing Schriftelijk tentamen en computeropdrachten. doelgroep 2MNW 18 Medische natuurwetenschappen (BSc)

17 voorkennis Calculus I en II. naam Kansrekening en statistiek I B code docent dr. M.A. Jonker periode 1 doel Inleiding tot onderdelen van de statistiek die een rol spelen in de medische natuurwetenschapppen. inhoud In de statistiek wil men op grond van waarnemingen uitspraken doen over de kansverdeling waaruit deze waarnemingen afkomstig zijn. In dit college wordt een overzicht gegeven van de basisbegrippen. Achtereenvolgens komen schattingstheorie, toetsingstheorie, de constructie van betrouwbaarheidsintervallen en lineaire regressie aan de orde. Een bijbehorend werkcollege biedt gelegenheid om beter om te leren gaan met de begrippen. Theoretische concepten worden geillustreerd door middel van computeropdrachten, waarin met behulp van het statistische pakket R datasets worden geanalyseerd. werkwijze Hoorcollege, werkcollege en computerpracticum. literatuur Rice, John A., Mathematical Statistics and Data Analysis, Duxbury Press. Handleiding R (van het college Statistische Data Analyse). toetsing Schriftelijk tentamen en computeropdrachten. doelgroep 3MNW voorkennis Calculus I en II, Kansrekening en Statistiek 1A. naam Kansrekening en statistiek II voor MNW code docenten prof.dr. M.C.M. de Gunst; dr. W.N. van Wieringen studiepunten 6 periode 2 doel Behandeling van statistische begrippen en technieken die een rol spelen in de bioinformatica en fysica van leven. inhoud Verschillende statistische modellen en bijbehorende analysetechnieken worden behandeld, onder andere variantieanalyse, regressieanalyse en analyse van categorische data. Daarnaast komt het modelleren van processen waarbij toeval een rol speelt, aan de orde. Markov modellen, hidden Markov modellen en Markov chain Monte Carlo technieken zullen worden geïntroduceerd. werkwijze Combinatie van hoorcollege, literatuurstudie en computerpracticum. literatuur Rice, John A., Mathemetical Statistics and Data Analysis, Duxbury Press. Ewens, Warren J. en Grant, Gregory R., Statistical Methods in Bioinformatic, an introduction. toetsing Huiswerkopdrachten en, afhankelijk van het aantal deelnemende studenten, eindopdracht en/of schriftelijk tentamen. doelgroep 3MNW voorkennis Kansrekening en statistiek I (A en B) voor MNW. opmerkingen Voor dit vak geldt een aanmeldingsplicht via TIS: Examenonderdelen 19

18 naam Kinetiek van chemische reacties code docent dr. G. van der Zwan periode 4 doel Relatie reactiemechanisme en reactiesnelheid leren begrijpen. inhoud De snelheid van productvorming bij chemische reacties wordt voor een groot deel bepaald door het precieze mechanisme. In dit college wordt voor een aantal elementaire reacties de bijbehorende kinetiek uitgewerkt. Vervolgens kunnen dan ingewikkelder processen worden bestudeerd, en bekeken op welke wijze de gemeten kinetiek van die processen inzicht geeft in de elementaire stappen waaruit het proces bestaat. Enzym kinetiek (Michaelis- Menten kinetiek) zal ook uitgebreid aan de orde komen, alsmede een aantal technieken waarmee reactiesnelheden gemeten kunnen worden. Differentiaalvergelijkingen spelen een belangrijke rol in de studie van reactiekinetiek, daarom zal ook de nodige aandacht worden besteed aan dit soort vergelijkingen. Om aan te geven dat deze vergelijkingen zeer veel toepassingen vinden in alle gebieden van de natuurwetenschap zullen zo nu en dan ook voorbeelden van buiten de chemie gebruikt worden. Als laatste onderdeel van het college zullen elementaire moleculaire theorien voor de snelheidsconstante ter sprake komen. werkwijze Hoor- en werkcolleges. literatuur Atkins, P., De Paula, J., Atkins' Physical Chemistry, 8th ed, Oxford, hoofdstuk 21, 22, 24. toetsing Schriftelijk tentamen. doelgroep 1S, 1MNW naam Lineaire algebra voor S/MNW/SBI code docent dr. R. van der Hout periode 4 doel Leren omgaan met vectoren en matrices. inhoud Aan de orde komen de volgende onderwerpen: stelsels lineaire vergelijkingen, vectorvoorstellingen van lijn en vlak, inproduct en uitproduct, matrices, determinanten, eigenwaarden en eigenvectoren, stelsels lineaire differentiaalvergelijkingen. werkwijze Hoorcollege en werkcollege. Er wordt wekelijks ook huiswerk opgegeven. literatuur Delen uit het boek Calculus 6e Early Transcendentals, Matrix Version, van Edwards en Penney, aangevuld met materiaal dat door de docent beschikbaar wordt gesteld. toetsing Schriftelijk tentamen aan het eind van periode 4, met schriftelijke herkansing. doelgroep 1S, 1MNW, 2SBI naam Maatschappelijke aspecten van de natuurwetenschappen code docent prof.dr. J.F.G. Bunders-Aelen periode 4 20 Medische natuurwetenschappen (BSc)

19 doel Het verwerven van kennis en inzicht in de wisselwerking tussen wetenschap, technologie en samenleving. inhoud De cursus gaat in op de wisselwerking tussen wetenschap, technologie en samenleving. Aan de hand van concrete, actuele vraagstukken wordt ingegaan op theoretische concepten die gebruikt worden bij de analyse van deze wisselwerking. Expliciete aandacht wordt besteed aan de sturing van wetenschap via het (investerings)beleid van de overheid, en aan methoden die gebruikt worden om de impact van wetenschap in te schatten (`Technology Assessment'). Daarnaast worden ook een aantal relevante vraagstukken rond de interne ontwikkeling van wetenschap en technologie besproken. werkwijze Hoor- en werkcollege. literatuur Syllabus. toetsing Schriftelijke rapportage en toets. doelgroep 3N, 2S, 2F, 2MNW, 2SBI, 3WN opmerkingen Alle studenten N, S, F en MNW moeten kiezen tussen Geschiedenis van de natuurwetenschappen en Maatschappelijke aspecten van wetenschap. Inlichtingen bij Joske Bunders kamer U-552 de Boelelaan 1081, tel. (020) Inschrijven in TIS, is voor dit vak verplicht! Inschrijven is mogelijk tot 14 dagen voor aanvang van de cursus. naam Medische fysiologie I code docent dr. P. Koolwijk periode 1 doel Het doel van de cursus Medische fysiologie I is het verwerven van kennis van en het verkrijgen van inzicht in het functioneren van het menselijk lichaam op orgaanniveau. inhoud De cursus is opgebouwd uit de volgende 4 onderwerpen: Inleiding Humane: Fysiologie Milieu interieur, onderscheid animale en vegetatieve systeem. Hart en Bloedsomloop: Automatie, pacemaker, ECG, bouw van het hart, drukcurves, bloeddrukmeting, ritmestoornissen, hartinfarct, bouw vaaten lymfesysteem, druk en stroom in vaten. Regulatie van de Circulatie: Rol van het endotheel, glad spierweefsel, baroreceptoren, veneuze pomp. Ademhaling: Alveoli (gasuitwisseling), spirometrie, longcompliantie, astma, hemoglobine. werkwijze In acht plenaire bijeenkomsten worden de studenten vertrouwd gemaakt met de basisprincipes van het functioneren van het hart, de bloedsomloop en de ademhaling. Hierbij zal de relatie gelegd worden tussen de eigenschappen en functie van cellen en het functioneren van de daarbij horende macroscopische structuren. Het zwaartepunt van de cursus zal echter liggen op zelfwerkzaamheid van de studenten in het kader van werkgroepen en practica. In werkgroepen zal aan de hand van concrete vragen en opdrachten een doorsnede gemaakt worden van de bovengenoemde onderwerpen. Een belangrijk aspect hierbij zal zijn een eerste kennismaking met medische terminologie en technieken en de samenhang tussen de verschillende Examenonderdelen 21

20 lichaamsfuncties in rust en tijdens inspanning. De practica over de onderwerpen 2 en 4 zijn bedoeld als illustratie van de lichaamsfuncties en de gangbare meetmethoden. literatuur Vander, Sherman en Luciano, Human Physiology, MacGraw Hill, 11e editie. Syllabus met daarin opgenomen een uitgewerkt rooster, een beknopte samenvatting van de collegestof, de werkgroep vragen/problemen en de practicumhandleiding. toetsing Schriftelijk tentamen: 30 multiple choice en 8 open vragen. doelgroep 1MNW, 1F, keuzevak voor 1AI naam Medische fysiologie II code coördinator dr. G.J.M. Stienen docenten mw.dr.ir. A. Muller; dr. G.P. van Nieuw Amerongen; dr. A.A. van Lambalgen; dr. W.S. Simonides; dr. G.J.M. Stienen; prof.dr. G.J. Tangelder studiepunten 6 periode 2 doel Het doel van de cursus Medische Fysiologie II is het verwerven van kennis van en inzicht in de bouw en functie van het zenuwstelsel, zintuigen, spierweefsel, het spijsvertering systeem, de nieren en het bloed. inhoud De cursus is opgebouwd uit de volgende delen met de bijbehorende onderwerpen: Centrale en perifere zenuwstelsel: neuronale paden en reflexen Sensorische en motorische functie Zintuigen: algemene principes, elektrische verwerking, adaptatie Spierfunctie en beweging: EMG, mechanische eigenschappen Beweging: motoriek, houdingshandhaving Bewustzijn en gedrag: EEG, evoked potentials Endocriene functies Spijsvertering: voedselopname regulatie van het lichaamsgewicht Bloed: stelping, afweer. werkwijze Hoorcolleges, werkgroepen, practica en presentaties. In de hoorcolleges zullen de bovengenoemde onderwerpen aan bod komen. Hierbij zal een relatie gelegd worden tussen de bouw, functie en werking van het centrale en perifere zenuwstelsel, de zintuigen en de spieren. Een belangrijke plaats wordt ingenomen door de electro-mechanische signaaloverdracht: het electromyogram (EMG) en de mechanische eigenschappen van spieren. Het visueel en het auditief systeem en hun rol bij het uitvoeren van bewegingspatronen en het handhaven van houding zullen worden behandeld. Bovendien zal vooral aandacht worden besteed aan hormonale controle, regulatie van de spijsvertering, bloedstelping en de rol van het bloed binnen het afweersysteem. Het zwaartepunt van de cursus zal liggen op het stimuleren van de zelfwerkzaamheid van de studenten in werkgroepen en practica. In de werkgroepen zullen bovengenoemde onderwerpen uitgediept worden aan de hand van literatuurstudie, concrete klinisch georiënteerde vragen en opdrachten. De 5 practica vormen een illustratie en demonstratie van behandelde principes. Hierbij wordt de volgende onderverdeling gemaakt (ieder ongeveer 4 uur): - Zenuwgeleiding en spierfunctie 22 Medische natuurwetenschappen (BSc)

21 - Zintuigen - Bewustzijn en gedrag - Nierfunctie - Metabolisme en inspanning literatuur Vander, Sherman en Luciano, Human Physiology, 10e of 11e editie, MacGrawHill. Dit boek wordt ook gebruikt in het 1e jaar. Daarnaast wordt een syllabus beschikbaar gesteld met daarin opgenomen een uitgewerkt rooster, een beknopte samenvatting van de collegestof, de werkgroep vragen/opdrachten en de practicumhandleiding. toetsing Inleveren van de antwoorden op de werkgroepvragen en van de practicumverslagen is verplicht. De cijfers hiervan tellen mee in de eindbeoordeling. De cursus wordt afgesloten met een tentamen met 40 meerkeuze en 8 open vragen. doelgroep 2MNW, 2F naam Medische natuurwetenschappen en samenleving code docent dr. J.P. Dekker periode 4 doel Inzicht verkrijgen in de maatschappelijke rol van het medisch natuurwetenschappelijk onderzoek. Ontwikkelen van academische vaardigheden zoals discussiëren, spreken en schrijven. Een eerste aanzet voor de oriëntatie op de arbeidsmarkt. inhoud In de collegecyclus met gastsprekers worden actuele thema's rond het vakgebied aan de orde gesteld. In groepjes van drie of vier personen wordt een thema nader bestudeerd. Door middel van literatuur onderzoek wordt het thema uitgewerkt en gepresenteerd in de vorm van een scriptie en een powerpoint presentatie. werkwijze (Werk-)college cyclus. literatuur Artikelen. toetsing Scriptie en presentatie. doelgroep 1MNW opmerkingen Aanwezigheid bij college is verplicht. naam Medische technologie code docenten dr.ir. Th.J.C. Faes; prof.dr. R.M. Heethaar studiepunten 6 periode 1 doel Verwerven van kennis van: Fysische principes en eigenschappen van medisch technologische apparatuur. Het gebruik ervan in ziekenhuizen en andere gezondheidszorginstellingen. Speciale eisen aan deze apparatuur vanwege gebruik bij mensen (biocompatibiliteit, veiligheid, sterilisatie, wetgeving). De kwaliteit en kwaliteitsmaten, en kwaliteitsborging. inhoud Medische apparatuur is zeer belangrijk bij het stellen van medische Examenonderdelen 23

22 diagnosen en de uitvoering van therapie. In het college worden besproken standaard en 'state-of-the-art' voorbeelden van medische technologie gebruikt voor diagnose, monitoring en therapie. Tevens wordt de werking van medische appratuur gedemonstreerd tijdens een aantal bezoeken aan VU medisch centrum. Middels begeleide zelfstudie verdiept de student zich in een specifieke medische techniek, waarover hij/zij rapporteert in een mondelinge presentatie voor de collega studenten. werkwijze Hoorcolleges, demonstraties, opdrachten, voordracht. literatuur Nadere mededelingen over de literatuur via Blackboard. toetsing Mondelinge presentatie en schriftelijk tentamen. doelgroep 3MNW, 3N voorkennis MNW 2 niveau met betrekking tot wiskunde, natuurkunde en fysiologie. naam Moderne ontwikkelingen in de farmacochemie I (MOF I) code coördinator prof.dr. N.P.E. Vermeulen docenten prof.dr. N.P.E. Vermeulen; Gastdocenten periode 2 doel Het doel van dit college is de student kennis van en inzicht in de ontdekking (discovery) en de ontwikkeling (development) van nieuwe geneesmiddelen te laten verwerven, met name in de nieuwste ontwikkelingen daarin. Ook zal kennis verworven worden in het succes/falen van deze processen. inhoud In dit studieonderdeel zullen diverse moderne ontwikkelingen in het 'discovery' en 'development' proces van de ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen behandeld worden. Enkele moderne ontwikkelingen waaraan aandacht zal worden besteed zijn: Design en synthese van 'bibliotheken' van kandidaat-geneesmiddelmoleculen, 'functional genomics' en 'proteomics', o.a. met het oog op het vinden van nieuwe 'targets' voor de ontwikkeling van geneesmiddelen en voor het bijbehorende veiligheidsonderzoek, 'high-throughput screening' van (gewenste) farmacologische activiteiten en (ongewenste) toxicologische effecten van kandidaat-geneesmiddelmoleculen, in silico/in computro en in vitro absorptie/distributie/metabolisme/eliminatie (ADME) en toxicology (SAFETY) en Systems biology onderzoek in 'drug discovery' en 'drug development'. werkwijze Werk-/hoorcolleges van meerdere docenten en case studies. Er wordt intensief gebruik gemaakt van Blackboard. literatuur Het studiemateriaal zal bestaan uit recente (overzichts)artikelen uit de literatuur over de verschillende onderwerpen. Voorts zullen een aantal docenten, die deskundig zijn op de betreffende gebieden lezingen annex discussiesessies verzorgen. toetsing Schriftelijk tentamen, cases en presentaties. doelgroep 3F, 3MNW opmerkingen Inschrijving dient tenminste 2 weken voor aanvang van de cursus plaats te vinden (via moltox@few.vu.nl). 24 Medische natuurwetenschappen (BSc)

Medische natuurwetenschappen BSc Vrije Universiteit Amsterdam - Faculteit der Exacte Wetenschappen - B Medische Natuurwetenschappen - 2011-2012

Medische natuurwetenschappen BSc Vrije Universiteit Amsterdam - Faculteit der Exacte Wetenschappen - B Medische Natuurwetenschappen - 2011-2012 Medische natuurwetenschappen BSc Vrije Universiteit Amsterdam - der Exacte Wetenschappen - B Medische Natuurwetenschappen - 2011-2012 Vrije Universiteit Amsterdam - der Exacte Wetenschappen - B Medische

Nadere informatie

Exacte wetenschappen. Studiegids 2009/2010. Bachelorgids

Exacte wetenschappen. Studiegids 2009/2010. Bachelorgids Exacte wetenschappen Studiegids 2009/2010 Bachelorgids Inhoudsopgave 1 Bedrijfswiskunde en informatica (BSc) 9 1.1 1e jaar voor studenten die beginnen in 2009/2010 9 1.1.1 Verplichte vakken 9 1.2 2e jaar

Nadere informatie

60 * het project dat op het symposium is gepresenteerd.

60 * het project dat op het symposium is gepresenteerd. Eerste jaar Scheikunde 2009 Niet alle verslagen hoeven te worden gescand en ingevoerd. Zet 1 of ( als je dat zinvol vindt) meer verslagen in je portfolio. In ieder geval maak je het reflectierapportje

Nadere informatie

STUDIEGEBIED CHEMIE (tso)

STUDIEGEBIED CHEMIE (tso) (tso) Tweede graad... Techniek-wetenschappen Derde graad Techniek-wetenschappen Studierichting Techniek-wetenschappen de graad Een woordje uitleg over de studierichting... Logisch denken Laboratoriumwerk

Nadere informatie

Uitvoeringsregeling/Bijlage behorend bij de Onderwijs- en Examenregeling van de Bacheloropleiding Molecular Science & Technology 2010-2011

Uitvoeringsregeling/Bijlage behorend bij de Onderwijs- en Examenregeling van de Bacheloropleiding Molecular Science & Technology 2010-2011 Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen van de Universiteit Leiden & Faculteit Technische Natuurwetenschappen van de Technische Universiteit Delft Uitvoeringsregeling/Bijlage behorend bij de Onderwijs-

Nadere informatie

Onderwijs- en examenregeling van de bacheloropleiding

Onderwijs- en examenregeling van de bacheloropleiding vrije Universiteit amsterdam Faculteit der Exacte Wetenschappen Onderwijs- en examenregeling van de bacheloropleiding Natuur- en Sterrenkunde inclusief de bacheloropleidingsvariant Science, Business &

Nadere informatie

HANDLEIDING BACHELOR EINDPROJECT

HANDLEIDING BACHELOR EINDPROJECT 2015-11-26 vrije Universiteit Amsterdam Faculteit Exacte Wetenschappen Medische Natuurwetenschappen HANDLEIDING BACHELOR EINDPROJECT Inleiding Deze handleiding bevat informatie over de gang van zaken rond

Nadere informatie

Bestuurskunde Vrije Universiteit Amsterdam - Faculteit der Sociale Wetenschappen - P Bestuurskunde - 2013-2014

Bestuurskunde Vrije Universiteit Amsterdam - Faculteit der Sociale Wetenschappen - P Bestuurskunde - 2013-2014 Bestuurskunde Vrije Universiteit Amsterdam - - P Bestuurskunde - 2013-2014 Vrije Universiteit Amsterdam - - P Bestuurskunde - 2013-2014 I In het premasterprogramma Bestuurskunde staat het aanleren van

Nadere informatie

Sociologie Vrije Universiteit Amsterdam - Faculteit der Sociale Wetenschappen - P Sociologie - 2012-2013

Sociologie Vrije Universiteit Amsterdam - Faculteit der Sociale Wetenschappen - P Sociologie - 2012-2013 Sociologie Vrije Universiteit Amsterdam - - P Sociologie - 2012-2013 Vrije Universiteit Amsterdam - - P Sociologie - 2012-2013 I Inhoudsopgave Premasterprogramma Sociologie 1 Vak: Beschrijvende en inferentiële

Nadere informatie

Minor Goede doelen, filantropie en non-profits Vrije Universiteit Amsterdam - Onderwijscentrum VU - Minoren - 2012-2013

Minor Goede doelen, filantropie en non-profits Vrije Universiteit Amsterdam - Onderwijscentrum VU - Minoren - 2012-2013 Minor Goede doelen, filantropie en non-profits Vrije Universiteit Amsterdam - Onderwijscentrum VU - Minoren - 2012-2013 Vrije Universiteit Amsterdam - Onderwijscentrum VU - Minoren - 2012-2013 I Inhoudsopgave

Nadere informatie

Scheikunde BSc Vrije Universiteit Amsterdam - Faculteit der Exacte Wetenschappen - B Scheikunde - 2010-2011

Scheikunde BSc Vrije Universiteit Amsterdam - Faculteit der Exacte Wetenschappen - B Scheikunde - 2010-2011 Scheikunde BSc Vrije Universiteit Amsterdam - - B Scheikunde - 2010-2011 Vrije Universiteit Amsterdam - - B Scheikunde - 2010-2011 I De opleiding Scheikunde richt zich op de bestudering van moleculen,

Nadere informatie

Bijlagen bacheloropleidingen Farmacie en Farmaceutische Wetenschappen

Bijlagen bacheloropleidingen Farmacie en Farmaceutische Wetenschappen Bijlagen bacheloropleidingen Farmacie en Farmaceutische Wetenschappen 2010-2011 Bijlage I Eindtermen van de bacheloropleiding (artikel 1.3) Voor de bacheloropleiding Farmacie gelden de volgende eindtermen:

Nadere informatie

Opleidingsspecifieke bijlage van de onderwijs- en examenregeling van de bacheloropleiding Scheikundige Technologie

Opleidingsspecifieke bijlage van de onderwijs- en examenregeling van de bacheloropleiding Scheikundige Technologie Faculteit Technische Natuurwetenschappen Opleidingsspecifieke bijlage van de onderwijs- en examenregeling van de bacheloropleiding Scheikundige Technologie (art. 7.13 en 7.59 WHW) Inhoudsopgave Artikel

Nadere informatie

Onderwijs- en examenregeling van de bacheloropleiding

Onderwijs- en examenregeling van de bacheloropleiding Faculteit der Exacte Wetenschappen Onderwijs- en examenregeling van de bacheloropleiding Bedrijfswiskunde en Informatica Deel B Preambule In dit document wordt een A en een B gedeelte onderscheiden. In

Nadere informatie

Opleidingsspecifiek deel bij de OER Bacheloropleiding Natuurwetenschap en Innovatiemanagement Undergraduate School Geosciences

Opleidingsspecifiek deel bij de OER Bacheloropleiding Natuurwetenschap en Innovatiemanagement Undergraduate School Geosciences Opleidingsspecifiek deel bij de OER 2016-2017 Bacheloropleiding Natuurwetenschap en Innovatiemanagement Undergraduate School Geosciences art. 2.1 Toelating 1. Naast de in de wet genoemde diploma s die

Nadere informatie

Universiteit van Amsterdam FACULTEIT DER NATUURWETENSCHAPPEN, WISKUNDE EN INFORMATICA

Universiteit van Amsterdam FACULTEIT DER NATUURWETENSCHAPPEN, WISKUNDE EN INFORMATICA Universiteit van Amsterdam FACULTEIT DER NATUURWETENSCHAPPEN, WISKUNDE EN INFORMATICA ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING Voor de Bacheloropleidingen Bio-exact Natuurkunde en Sterrenkunde, Scheikunde, Wiskunde

Nadere informatie

Minor Filosofie en Wetenschap Vrije Universiteit Amsterdam - Onderwijscentrum VU - Minoren - 2013-2014

Minor Filosofie en Wetenschap Vrije Universiteit Amsterdam - Onderwijscentrum VU - Minoren - 2013-2014 Minor Filosofie en Wetenschap Vrije Universiteit Amsterdam - Onderwijscentrum VU - Minoren - 2013-2014 Vrije Universiteit Amsterdam - Onderwijscentrum VU - Minoren - 2013-2014 I Inhoudsopgave Vak: Filosofische

Nadere informatie

Legenda KG Kennisgestuurde leerlijn PG Praktijkgestuurde leerlijn SG Studentgestuurde leerlijn

Legenda KG Kennisgestuurde leerlijn PG Praktijkgestuurde leerlijn SG Studentgestuurde leerlijn Legenda Kennisgestuurde leerlijn Praktijkgestuurde leerlijn Studentgestuurde leerlijn Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek 1e jaar regulier BML1/BML2 Propedeutisch jaar 2011/2012, cohort 2011 Studieloopbaancoaching

Nadere informatie

Minor Goede doelen, filantropie en non-profits Vrije Universiteit Amsterdam - Onderwijscentrum VU - Minoren - 2013-2014

Minor Goede doelen, filantropie en non-profits Vrije Universiteit Amsterdam - Onderwijscentrum VU - Minoren - 2013-2014 Minor Goede doelen, filantropie en non-profits Vrije Universiteit Amsterdam - Onderwijscentrum VU - Minoren - 2013-2014 Vrije Universiteit Amsterdam - Onderwijscentrum VU - Minoren - 2013-2014 I Inhoudsopgave

Nadere informatie

Minor Goede doelen, filantropie en non-profits

Minor Goede doelen, filantropie en non-profits Minor Goede doelen, filantropie en non-profits I Inhoudsopgave Vak: Geschiedenis van de filantropie 1 Vak: Inleiding Filantropie 1 Vak: Non-Profit and Charity Marketing 2 Vak: Verklaringen voor prosociaal

Nadere informatie

Premaster Communicatie- en Informatiewetenschappen Vrije Universiteit Amsterdam - Faculteit der Geesteswetenschappen - P Communicatie- en

Premaster Communicatie- en Informatiewetenschappen Vrije Universiteit Amsterdam - Faculteit der Geesteswetenschappen - P Communicatie- en Premaster Communicatie- en Informatiewetenschappen Vrije Universiteit Amsterdam - Faculteit der Geesteswetenschappen - P Communicatie- en Informatiewetenschap - 2016-2017 I Als je niet voldoet aan de vooropleidingseisen,

Nadere informatie

Globaal specialisatie- en vak overzicht van de bachelor Bedrijfs- en Consumentenwetenschappen

Globaal specialisatie- en vak overzicht van de bachelor Bedrijfs- en Consumentenwetenschappen Globaal specialisatie- en vak overzicht van de bachelor Bedrijfs- en Consumentenwetenschappen Bedrijfs- en Consumentenwetenschappen is een driejarige bachelor opleiding waarbij het spanningsveld tussen

Nadere informatie

Minor Taal en Gehoor - track voor logopediestudenten

Minor Taal en Gehoor - track voor logopediestudenten Minor Taal en Gehoor - track voor logopediestudenten 2017-2018 I Hier vind je de beschrijvingen van de vakken in de minor. Meer inhoudelijke informatie over de minor vind je op minor.vu.nl. II Inhoudsopgave

Nadere informatie

Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen

Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen Aanvullende regels en richtlijnen voor de opleidingen geldig vanaf 01 september 2010 Hoofdstuk 1 Bachelor Wiskunde... 2 Hoofdstuk 2 Master Mathematics... 2

Nadere informatie

Opleidingsspecifieke bijlage van de onderwijs- en examenregeling van de bacheloropleiding Scheikundige Technologie

Opleidingsspecifieke bijlage van de onderwijs- en examenregeling van de bacheloropleiding Scheikundige Technologie Faculteit Technische Natuurwetenschappen Opleidingsspecifieke bijlage van de onderwijs- en examenregeling van de bacheloropleiding Scheikundige Technologie (art. 7.13 en 7.59 WHW) Inhoudsopgave Artikel

Nadere informatie

Uitvoeringsregeling/Bijlage behorend bij de Onderwijs- en Examenregeling van de Bacheloropleiding Molecular Science & Technology

Uitvoeringsregeling/Bijlage behorend bij de Onderwijs- en Examenregeling van de Bacheloropleiding Molecular Science & Technology Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen van de Universiteit Leiden & Faculteit Technische Natuurwetenschappen van de Technische Universiteit Delft Uitvoeringsregeling/Bijlage behorend bij de Onderwijs-

Nadere informatie

Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen van de Universiteit Leiden &

Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen van de Universiteit Leiden & Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen van de Universiteit Leiden & Faculteit Technische Natuurwetenschappen van de Technische Universiteit Delft Uitvoeringsregeling/Bijlage behorend bij de Onderwijs-

Nadere informatie

Bestuurskunde Vrije Universiteit Amsterdam - Faculteit der Sociale Wetenschappen - P Bestuurskunde - 2012-2013

Bestuurskunde Vrije Universiteit Amsterdam - Faculteit der Sociale Wetenschappen - P Bestuurskunde - 2012-2013 Bestuurskunde Vrije Universiteit Amsterdam - - P Bestuurskunde - 2012-2013 Vrije Universiteit Amsterdam - - P Bestuurskunde - 2012-2013 I Inhoudsopgave Premasterprogramma Bestuurskunde 1 Vak: Beleid en

Nadere informatie

BETA VAKKEN Biologie, Natuurkunde, Natuur Leven en Technologie (NLT), Scheikunde en Wiskunde.

BETA VAKKEN Biologie, Natuurkunde, Natuur Leven en Technologie (NLT), Scheikunde en Wiskunde. BETA VAKKEN Biologie, Natuurkunde, Natuur Leven en Technologie (NLT), Scheikunde en Wiskunde. Biologie In tegenstelling tot wat je gewend was uit de onderbouw is biologie in klas 4, 5 en 6 een stuk theoretischer.

Nadere informatie

Studiegebied. (tso) Tweede graad... Techniek-wetenschappen. Derde graad...

Studiegebied. (tso) Tweede graad... Techniek-wetenschappen. Derde graad... Studiegebied (tso) Tweede graad... Techniek-wetenschappen Derde graad... Techniek-wetenschappen STUDIEGEBIED CHEMIE Studierichting Techniek-wetenschappen de graad Een woordje uitleg over de studierichting...

Nadere informatie

Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen van de Universiteit Leiden &

Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen van de Universiteit Leiden & Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen van de Universiteit Leiden & Faculteit Technische Natuurwetenschappen van detechnische Universiteit Delft Uitvoeringsregeling behorend bij de Onderwijs- en

Nadere informatie

Lineaire algebra en vectorcalculus

Lineaire algebra en vectorcalculus Lineaire algebra en vectorcalculus dr. G.R. Pellikaan Studiewijzer voor het studiejaar 2013/2014 College 2DN60 Contents 1 Algemeen 2 2 Inhoud van het vak 2 3 Leerdoelen 3 4 Berekening tijdsplanning 3 5

Nadere informatie

Premaster Taalwetenschappen Vrije Universiteit Amsterdam - Faculteit der Geesteswetenschappen - P Taalwetenschappen

Premaster Taalwetenschappen Vrije Universiteit Amsterdam - Faculteit der Geesteswetenschappen - P Taalwetenschappen Premaster Taalwetenschappen I Als je niet voldoet aan de vooropleidingseisen, dan kun je tot de masteropleiding Taalwetenschappen worden toegelaten nadat je de premaster Taalwetenschappen (waarin je je

Nadere informatie

Opleidingsspecifiek deel Natuurwetenschap en Innovatiemanagement bij de OER Bacheloropleidingen Undergraduate School Geosciences

Opleidingsspecifiek deel Natuurwetenschap en Innovatiemanagement bij de OER Bacheloropleidingen Undergraduate School Geosciences Opleidingsspecifiek deel Natuurwetenschap en Innovatiemanagement bij de OER 2017-2018 Bacheloropleidingen Undergraduate School Geosciences art. 2.1 Toelating 1. Naast de in de wet genoemde diploma s die

Nadere informatie

2/17/2010. Doel cursus. Ontwikkelen van nieuwe geneesmiddelen

2/17/2010. Doel cursus. Ontwikkelen van nieuwe geneesmiddelen Ontwikkelen van nieuwe Het ontwerp van een cursus preklinisch onderzoek Irma Meijerman Lombardino (2004), Nat Rev Drug Disc, 3, 853 Doel cursus Preklinisch traject (drug discovery en development) van de

Nadere informatie

Lineaire Algebra voor E (VKO)

Lineaire Algebra voor E (VKO) Lineaire Algebra voor E (VKO) dr. G.R. Pellikaan Studiewijzer voor het studiejaar 2006/2007 College 2DE01 Faculteit Wiskunde en Informatica, Capaciteitsgroep Wiskunde, Leerstoelgebied Coderingstheorie

Nadere informatie

Science. De nieuwe bètabrede bacheloropleiding van de Radboud Universiteit Nijmegen

Science. De nieuwe bètabrede bacheloropleiding van de Radboud Universiteit Nijmegen Science De nieuwe bètabrede bacheloropleiding van de Radboud Universiteit Nijmegen Waarom een brede natuurwetenschappelijke opleiding? Je krijgt een brede natuurwetenschappelijke basis met vakken uit de

Nadere informatie

Scheikunde BSc Vrije Universiteit Amsterdam - Faculteit der Exacte Wetenschappen - B Scheikunde - 2011-2012

Scheikunde BSc Vrije Universiteit Amsterdam - Faculteit der Exacte Wetenschappen - B Scheikunde - 2011-2012 Scheikunde BSc Vrije Universiteit Amsterdam - - B Scheikunde - 2011-2012 Vrije Universiteit Amsterdam - - B Scheikunde - 2011-2012 I De opleiding Scheikunde richt zich op de bestudering van moleculen,

Nadere informatie

Bachelorproject Wiskunde (9 ects)

Bachelorproject Wiskunde (9 ects) Bachelorproject Wiskunde (9 ects) Inleiding Deze handleiding structureert en uniformeert de gang van zaken rond het bachelorproject Wiskunde, zowel voor docenten als studenten. Bij deze handleiding behoren

Nadere informatie

De afgestudeerde 1. heeft een grondige kennis van - en inzicht in algemene biologische basisprincipes;

De afgestudeerde 1. heeft een grondige kennis van - en inzicht in algemene biologische basisprincipes; Bijlagen bacheloropleidingen Biologie en Life science & technology 2012-2013 Bijlage I Eindtermen van de bacheloropleidingen (artikel 1.3) De afgestudeerde 1. heeft een grondige kennis van - en inzicht

Nadere informatie

Minor Taal en Gehoor - track voor universitaire studenten

Minor Taal en Gehoor - track voor universitaire studenten Minor Taal en Gehoor - track voor universitaire studenten 2017-2018 I Hier vind je de beschrijvingen van de vakken in de minor. Meer inhoudelijke informatie over de minor vind je op minor.vu.nl. II Inhoudsopgave

Nadere informatie

Bachelorproject (15 EC), BSK. Docent: MSc, Drs. C. Nagtegaal

Bachelorproject (15 EC), BSK. Docent: MSc, Drs. C. Nagtegaal Vakbeschrijvingen derde jaar EBM: In het derde jaar volg je enkele verdiepende vakken, schrijf je de bachelorscriptie en heb je een vrije keuzeruimte. Je kunt deze ruimte invullen met keuzevakken (o.a.

Nadere informatie

Culture, Organization and Management Vrije Universiteit Amsterdam - Faculteit der Sociale Wetenschappen - P Culture Organization and Management -

Culture, Organization and Management Vrije Universiteit Amsterdam - Faculteit der Sociale Wetenschappen - P Culture Organization and Management - Culture, Organization and Management Vrije Universiteit Amsterdam - der Sociale Wetenschappen - P Culture Organization and Management - 2014-2015 Vrije Universiteit Amsterdam - der Sociale Wetenschappen

Nadere informatie

UITVOERINGSREGELING. Technische Universiteit Delft

UITVOERINGSREGELING. Technische Universiteit Delft UITVOERINGSREGELING voor de bacheloropleiding Scheikundige Technologie en Bioprocestechnologie behorend bij de onderwijs- en examenregeling van de bacheloropleidingen Technische Natuurkunde, Scheikundige

Nadere informatie

Premaster Marketing Vrije Universiteit Amsterdam - Fac. der Economische Wet. en Bedrijfsk. - P Marketing - 2011-2012

Premaster Marketing Vrije Universiteit Amsterdam - Fac. der Economische Wet. en Bedrijfsk. - P Marketing - 2011-2012 Premaster Marketing Vrije Universiteit Amsterdam - - P Marketing - 2011-2012 Vrije Universiteit Amsterdam - - P Marketing - 2011-2012 I De premasteropleiding duurt maximaal één jaar en is bestemd voor

Nadere informatie

Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen van de Universiteit Leiden &

Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen van de Universiteit Leiden & Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen van de Universiteit Leiden & Faculteit Technische Natuurwetenschappen van detechnische Universiteit Delft Uitvoeringsregeling behorend bij de Onderwijs- en

Nadere informatie

Beschrijving onderwijseenheden

Beschrijving onderwijseenheden Bachelorgids Wiskunde 2006 23-06-2006 15:28 Pagina 166 Bijlage C Beschrijving onderwijseenheden Deze bijlage behoort bij artikel 1.2, eerste lid, van de onderwijs- en examenregeling van de bacheloropleiding

Nadere informatie

Studiehandleiding. Calculus 2 voor Wiskunde en Natuurkunde november en december 2007

Studiehandleiding. Calculus 2 voor Wiskunde en Natuurkunde november en december 2007 Studiehandleiding Calculus 2 voor Wiskunde en Natuurkunde november en december 2007 Versie 2 (19 november 2007) Docent: F. van Schagen kamer: R 3.25 email: freek@few.vu.nl tel: 598 7693 1 Inhoudsopgave

Nadere informatie

Premaster Marketing Vrije Universiteit Amsterdam - Fac. der Economische Wet. en Bedrijfsk. - P Marketing - 2010-2011

Premaster Marketing Vrije Universiteit Amsterdam - Fac. der Economische Wet. en Bedrijfsk. - P Marketing - 2010-2011 Premaster Marketing Vrije Universiteit Amsterdam - - P Marketing - 2010-2011 Vrije Universiteit Amsterdam - - P Marketing - 2010-2011 I De premasteropleiding duurt maximaal één jaar en is bestemd voor

Nadere informatie

Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen van de Universiteit Leiden &

Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen van de Universiteit Leiden & Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen van de Universiteit Leiden & Faculteit Technische Natuurwetenschappen van detechnische Universiteit Delft Uitvoeringsregeling/Bijlage behorend bij de Onderwijs-

Nadere informatie

Studieprogramma s Prof. Peter Lievens Decaan Faculteit Wetenschappen

Studieprogramma s Prof. Peter Lievens Decaan Faculteit Wetenschappen Lerarendag wetenschappen Lerarendag wetenschappen Studieprogramma s Prof. Peter Lievens Decaan Faculteit Wetenschappen fundamentele wetenschappen nieuwsgierigheidsgedreven onderzoek en onderwijs wetenschappers

Nadere informatie

Exacte wetenschappen. Studiegids 2008/2009. Bachelorgids

Exacte wetenschappen. Studiegids 2008/2009. Bachelorgids Exacte wetenschappen Studiegids 2008/2009 Bachelorgids Inhoudsopgave 1 Bedrijfswiskunde en informatica (BSc) 9 1.1 1e jaar voor studenten die beginnen in 2008/2009 9 1.1.1 Verplichte vakken 9 1.2 2e jaar

Nadere informatie

De indeling van de sector Natuur

De indeling van de sector Natuur De indeling van de sector Natuur Elke sector is opgedeeld in vijf tot acht subsectoren. Deze sector is ingedeeld in vijf subsectoren: 1 Biologie, scheikunde en medisch 2 Wiskunde, natuurkunde en informatica

Nadere informatie

Science De bètabrede opleiding van de Radboud Universiteit

Science De bètabrede opleiding van de Radboud Universiteit Science De bètabrede opleiding van de Radboud Universiteit 7 november 2015 Bètabreed - waarom zou ik bètabreed gaan? Multidisciplinair combineer vakgebieden: Behoefte bij bedrijfsleven en in onderzoek:

Nadere informatie

Planning onderwijs testfase 3 1 september 2012 1 januari 2013

Planning onderwijs testfase 3 1 september 2012 1 januari 2013 Deliverable 4.11 Planning onderwijs testfase 3 Aan het einde van de tweede testfase is een planning gemaakt voor de activiteiten van de onderwijs implementatieprojecten in testfase 3. Voor het maken van

Nadere informatie

FACULTEIT DER NATUURWETENSCHAPPEN, WISKUNDE EN INFORMATICA. ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING Masterschool Life and Earth Sciences studiejaar 2008-2009

FACULTEIT DER NATUURWETENSCHAPPEN, WISKUNDE EN INFORMATICA. ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING Masterschool Life and Earth Sciences studiejaar 2008-2009 UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM FACULTEIT DER NATUURWETENSCHAPPEN, WISKUNDE EN INFORMATICA ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING Masterschool Life and Earth Sciences studiejaar 2008-2009 DE MASTEROPLEIDING BIOMEDICAL

Nadere informatie

Universiteit van Amsterdam FACULTEIT DER NATUURWETENSCHAPPEN, WISKUNDE EN INFORMATICA

Universiteit van Amsterdam FACULTEIT DER NATUURWETENSCHAPPEN, WISKUNDE EN INFORMATICA Universiteit van Amsterdam FACULTEIT DER NATUURWETENSCHAPPEN, WISKUNDE EN INFORMATICA ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING Voor de Bacheloropleiding Bio-exact Studiejaar 2009-2010 Preambule In de onderwijs- en

Nadere informatie

Sociologie Vrije Universiteit Amsterdam - Faculteit der Sociale Wetenschappen - P Sociologie - 2014-2015

Sociologie Vrije Universiteit Amsterdam - Faculteit der Sociale Wetenschappen - P Sociologie - 2014-2015 Sociologie Vrije Universiteit Amsterdam - Faculteit der Sociale Wetenschappen - P Sociologie - 2014-2015 Vrije Universiteit Amsterdam - Faculteit der Sociale Wetenschappen - P Sociologie - 2014-2015 I

Nadere informatie

Onderwijs- en Examenregeling. BACHELORopleiding. Medische Natuurwetenschappen. B. Opleidingsspecifiek deel

Onderwijs- en Examenregeling. BACHELORopleiding. Medische Natuurwetenschappen. B. Opleidingsspecifiek deel Onderwijs- en Examenregeling BACHELORopleiding Medische Natuurwetenschappen B. Opleidingsspecifiek deel Studiejaar 2017-2018 1 Inhoudsopgave Deel B: Opleidingsspecifiek deel... 4 1. Algemene bepalingen...

Nadere informatie

Uitvoeringsregeling/Bijlage behorend bij de Onderwijs- en Examenregeling van:

Uitvoeringsregeling/Bijlage behorend bij de Onderwijs- en Examenregeling van: Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen van de Universiteit Leiden en Faculteit Technische Natuurwetenschappen van de Technische Universiteit Delft Uitvoeringsregeling/Bijlage behorend bij de Onderwijs-

Nadere informatie

Programma s BSc opleidingen Natuurkunde:

Programma s BSc opleidingen Natuurkunde: Programma s BSc opleidingen Natuurkunde: Onderstaande tabellen geven de programma s weer van de monodisciplinaire opleiding zowel als van de major-minor combinaties. Tevens is het mogelijk om gelijktijdig

Nadere informatie

Wiskunde I - Wiskunde II

Wiskunde I - Wiskunde II - Wiskunde II fundamentele methoden in wiskunde en statistiek Marnix Van Daele Marnix.VanDaele@UGent.be Vakgroep Toegepaste Wiskunde en Informatica Universiteit Gent Introductiedag scheikunde 2003-2004

Nadere informatie

Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen van de Universiteit Leiden &

Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen van de Universiteit Leiden & Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen van de Universiteit Leiden & Faculteit Technische Natuurwetenschappen van de Technische Universiteit Delft Uitvoeringsregeling/Bijlage behorend bij de Onderwijs-

Nadere informatie

BSc Kunstmatige Intelligentie. : Bachelor Kunstmatige Intelligentie Studiejaar, Semester, Periode : semester 1, periode 2

BSc Kunstmatige Intelligentie. : Bachelor Kunstmatige Intelligentie Studiejaar, Semester, Periode : semester 1, periode 2 Studiewijzer BACHELOR KUNSTMATIGE INTELLIGENTIE Vak : Opleiding : Bachelor Kunstmatige Intelligentie Studiejaar, Semester, Periode : 2015-2016 semester 1, periode 2 Coördinator(en) : dr. Maarten van Someren

Nadere informatie

Bijlagen bacheloropleiding Technische Natuurkunde

Bijlagen bacheloropleiding Technische Natuurkunde Bijlagen bacheloropleiding Technische Natuurkunde 2012-2013 Bijlage I Eindtermen van de bacheloropleiding (artikel 1.3) De bacheloropleiding Technische Natuurkunde beoogt door middel van een breed opgezet

Nadere informatie

Bijlage 1 behorend bij de Onderwijs- en Examenregeling. Bacheloropleiding Life Science and Technology en Minor Advanced Life Science and Technology

Bijlage 1 behorend bij de Onderwijs- en Examenregeling. Bacheloropleiding Life Science and Technology en Minor Advanced Life Science and Technology Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen van de Universiteit Leiden en Faculteit Technische Natuurwetenschappen van de Technische Universiteit Delft Bijlage 1 behorend bij de Onderwijs- en Examenregeling

Nadere informatie

Profilering derde graad

Profilering derde graad De leerling heeft in de 1ste en de 2de graad, de gelegenheid gehad zijn/haar interesses te ontdekken en heeft misschien al enig idee ontwikkeld over toekomstige werk- of studieplannen. Vaardigheden, inzet,

Nadere informatie

Welkom bij: Open dag 4 maart Bacheloropleiding Diergeneeskunde

Welkom bij: Open dag 4 maart Bacheloropleiding Diergeneeskunde Welkom bij: Open dag 4 maart 2017 Bacheloropleiding Diergeneeskunde Wist je dat.. er in Nederland 33,4 miljoen gezelschapsdieren zijn? Denk daarbij aan honden, katten, maar ook reptielen en postduiven

Nadere informatie

Studiehandleiding. Differentiëren en Integreren 3. voor. Wiskunde, Natuurkunde en Medische Natuurwetenschappen

Studiehandleiding. Differentiëren en Integreren 3. voor. Wiskunde, Natuurkunde en Medische Natuurwetenschappen Studiehandleiding Differentiëren en Integreren 3 voor Wiskunde, Natuurkunde en Medische Natuurwetenschappen februari en maart 2013 Docent: F. Pasquotto kamer: R 5.46 f.pasquotto@vu.nl tel: 020 598 7689

Nadere informatie

Inhoud. Introductie tot de cursus

Inhoud. Introductie tot de cursus Inhoud Introductie tot de cursus 1 Inleiding 7 2 Voorkennis 7 3 Het cursusmateriaal 7 4 Structuur, symbolen en taalgebruik 8 5 De cursus bestuderen 9 6 Studiebegeleiding 10 7 Huiswerkopgaven 10 8 Het tentamen

Nadere informatie

Bijlagen Bacheloropleiding Kunstmatige Intelligentie. Bijlage I Eindtermen van de bacheloropleiding

Bijlagen Bacheloropleiding Kunstmatige Intelligentie. Bijlage I Eindtermen van de bacheloropleiding voor Bijlagen Bacheloropleiding Kunstmatige Intelligentie Bijlage I Eindtermen van de bacheloropleiding Met de opleiding wordt beoogd: - inhoudelijke kennis, vaardigheid en inzicht op het gebied van Kunstmatige

Nadere informatie

STUDENT aan de Universiteit Hasselt 2013-2014

STUDENT aan de Universiteit Hasselt 2013-2014 STUDENT aan de Universiteit Hasselt 2013-2014 introductiedagen start academiejaar septembercursussen nuttige links INTRODUCTIEDAGEN www.uhasselt.be/introductiedagen In september, vóór de start van het

Nadere informatie

ARTIKEL 1 - CURRICULUM OVERZICHT EN JAARINDELING

ARTIKEL 1 - CURRICULUM OVERZICHT EN JAARINDELING ARTIKEL 1 - CURRICULUM OVERZICHT EN JAARINDELING De opleiding is zo veel mogelijk georganiseerd conform de uniforme 3TU (TU Eindhoven, Universiteit Twente en TU Delft) jaarindeling in samenspraak met de

Nadere informatie

ONBETWIST ONderwijs verbeteren met WISkunde Toetsen. Overzicht bestaande content. Deliverable 3.6. Hans Cuypers. ONBETWIST Deliverable 3.

ONBETWIST ONderwijs verbeteren met WISkunde Toetsen. Overzicht bestaande content. Deliverable 3.6. Hans Cuypers. ONBETWIST Deliverable 3. Overzicht bestaande content Deliverable 3.6 Hans Cuypers Inleiding Binnen het ONBETWIST project worden toetsen en items voor verschillende deelgebieden van de wiskunde gemaakt. In voorgaande projecten,

Nadere informatie

Praktische Numerieke Wiskunde

Praktische Numerieke Wiskunde Wiskunde, Utrecht Praktische Numerieke Wiskunde Gerard Sleijpen Paul Zegeling Department of Mathematics http://www.math.uu.nl/people/sleijpen Gerard Sleijpen Kamer 504, WG Tel: 030-2531732 sleijpen@math.uu.nl

Nadere informatie

Where innovation starts. Vakken eerste jaar Psychology & Technology

Where innovation starts. Vakken eerste jaar Psychology & Technology Where innovation starts Vakken eerste jaar Vakken eerste jaar In de major krijg je uiteenlopende vakken en projecten op het gebied van psychologie, techniek en onderzoeksmethoden. Daarnaast heb je binnen

Nadere informatie

Bijlage bacheloropleiding Informatica 2012-2013

Bijlage bacheloropleiding Informatica 2012-2013 Bijlage bacheloropleiding Informatica 2012-2013 Bijlage I Eindtermen van de bacheloropleiding (artikel 1.3) De bachelor Informatica: a. kennis en inzicht a1. heeft kennis van en inzicht in de belangrijkste

Nadere informatie

Premaster Marketing Vrije Universiteit Amsterdam - Fac. der Economische Wet. en Bedrijfsk. - P Marketing

Premaster Marketing Vrije Universiteit Amsterdam - Fac. der Economische Wet. en Bedrijfsk. - P Marketing Premaster Marketing Vrije Universiteit Amsterdam - - P Marketing - 2012-2013 Vrije Universiteit Amsterdam - - P Marketing - 2012-2013 I De premasteropleiding duurt maximaal één jaar en is bestemd voor

Nadere informatie

Bijlagen bacheloropleiding Kunstmatige Intelligentie

Bijlagen bacheloropleiding Kunstmatige Intelligentie Bijlagen bacheloropleiding Kunstmatige Intelligentie 2010-2011 Bijlage I Eindtermen van de bacheloropleiding (artikel 1.3) Met de opleiding wordt beoogd: - inhoudelijke kennis, vaardigheid en inzicht op

Nadere informatie

Bijlage bacheloropleiding Informatica

Bijlage bacheloropleiding Informatica Bijlage bacheloropleiding Informatica 2011-2012 Bijlage I Eindtermen van de bacheloropleiding (artikel 1.3) De bachelor Informatica: a. kennis en inzicht a1. heeft kennis van en inzicht in de belangrijkste

Nadere informatie

PROGRAMMA VAN TOETSING EN AFSLUITING. VWO 4, 5 en Versie september 2018

PROGRAMMA VAN TOETSING EN AFSLUITING. VWO 4, 5 en Versie september 2018 PROGRAMMA VAN TOETSING EN AFSLUITING, 5 en 6 2018-2021 Versie september 2018 PTA VWO aardrijkskunde 2018-2021 Leerjaar Onderwerp Soort Afname Duur (min.) Weegfac tor Herkansbaar week B1 Samenhang en verscheidenheid

Nadere informatie

Bijlagen bacheloropleidingen Biologie en Life Science and Technology

Bijlagen bacheloropleidingen Biologie en Life Science and Technology Bijlagen bacheloropleidingen Biologie en Life Science and echnology 0-011 Bijlage I Eindtermen van de bacheloropleidingen (artikel 1.) De afgestudeerde 1. heeft een grondige kennis van - en inzicht in

Nadere informatie

Culture, Organization and Management Vrije Universiteit Amsterdam - Faculteit der Sociale Wetenschappen - P Culture Organization and Management -

Culture, Organization and Management Vrije Universiteit Amsterdam - Faculteit der Sociale Wetenschappen - P Culture Organization and Management - Culture, Organization and Management Vrije Universiteit Amsterdam - - P Culture Organization and Management - 2013-2014 Vrije Universiteit Amsterdam - - P Culture Organization and Management - 2013-2014

Nadere informatie

Welkom bij Diergeneeskunde

Welkom bij Diergeneeskunde Welkom bij Diergeneeskunde 16 maart 2019 Wist je dat er in Nederland 33,4 miljoen gezelschapsdieren zijn? Denk daarbij aan honden, katten, maar ook reptielen en postduiven er bijna 125 miljoen landbouwhuisdieren

Nadere informatie

Profielkeuze M. van den Bremer, decaan bovenbouw havo/vwo

Profielkeuze M. van den Bremer, decaan bovenbouw havo/vwo Profielkeuze 2018-2019 M. van den Bremer, decaan bovenbouw havo/vwo 4 havo 4 vwo 5 havo 5 vwo 6 vwo algemeen deel profieldeel vrij deel Nederland Engels Maatschappijleer (alleen 4 havo en 4 vwo) CKV (culturele

Nadere informatie

Beleid, Communicatie en Organisatie Vrije Universiteit Amsterdam - Faculteit der Sociale Wetenschappen - P Beleid, communicatie en organisatie -

Beleid, Communicatie en Organisatie Vrije Universiteit Amsterdam - Faculteit der Sociale Wetenschappen - P Beleid, communicatie en organisatie - Beleid, Communicatie en Organisatie Vrije Universiteit Amsterdam - der Sociale Wetenschappen - P Beleid, communicatie en organisatie - 2014-2015 Vrije Universiteit Amsterdam - der Sociale Wetenschappen

Nadere informatie

Scheikunde inhouden (PO-havo/vwo): Schaal, verhouding en hoeveelheid

Scheikunde inhouden (PO-havo/vwo): Schaal, verhouding en hoeveelheid Scheikunde inhouden (PO-havo/vwo): Schaal, verhouding en hoeveelheid kerndoelen primair onderwijs kerndoelen onderbouw havo bovenbouw exameneenheden vwo bovenbouw exameneenheden 44: De leerlingen leren

Nadere informatie

Bijlagen bacheloropleiding Sterrenkunde

Bijlagen bacheloropleiding Sterrenkunde Bijlagen bacheloropleiding Sterrenkunde 2012-2013 Bijlage I Eindtermen van de bacheloropleiding (artikel 1.3) A. Kennis A1. De bachelor heeft een globale kennis van de grondslagen en geschiedenis van de

Nadere informatie

Bijlagen gentie. Bijlage. Bijlage. Bijlage - - vakgebied. Educatie en. Major van. Minor van

Bijlagen gentie. Bijlage. Bijlage. Bijlage - - vakgebied. Educatie en. Major van. Minor van n bacheloropleiding Kunstmatige Intellig gentie 2011-2012 I Eindtermen van de bacheloropleiding Met de opleiding wordt beoogd: - inhoudelijke kennis, vaardigheid en inzicht op het gebied van Kunstmatige

Nadere informatie

Studiewijzer BACHELOR KUNSTMATIGE INTELLIGENTIE EXTRA KEUZENVAK VAK: C++ PROGRAMMEERMETHODEN

Studiewijzer BACHELOR KUNSTMATIGE INTELLIGENTIE EXTRA KEUZENVAK VAK: C++ PROGRAMMEERMETHODEN Studiewijzer BACHELOR KUNSTMATIGE INTELLIGENTIE VAK: C++ PROGRAMMEERMETHODEN EXTRA KEUZENVAK Semester, periode : 2 e semester, periode 4 en 5 Coördinator(en) : Arnoud Visser en Bas Terwijn Docent(en) :

Nadere informatie

Beleid, Communicatie en Organisatie Vrije Universiteit Amsterdam - Faculteit der Sociale Wetenschappen - P Beleid, communicatie en organisatie -

Beleid, Communicatie en Organisatie Vrije Universiteit Amsterdam - Faculteit der Sociale Wetenschappen - P Beleid, communicatie en organisatie - Beleid, Communicatie en Organisatie Vrije Universiteit Amsterdam - - P Beleid, communicatie en organisatie - 2013-2014 Vrije Universiteit Amsterdam - - P Beleid, communicatie en organisatie - 2013-2014

Nadere informatie

Overgangsregelingen Bachelor Econometrie en Operationele Research - vanaf 2007

Overgangsregelingen Bachelor Econometrie en Operationele Research - vanaf 2007 Overgangsregelingen Bachelor Econometrie en Operationele - vanaf 2007 Overgangsregeling 2015 N.v.t. Overgangsregeling 2014 Algemeen Per september 2014 zijn de volgende wijzigingen in het curriculum Econometrie

Nadere informatie

Bijlage 1 behorend bij de Onderwijs- en Examenregeling:

Bijlage 1 behorend bij de Onderwijs- en Examenregeling: Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen van de Universiteit Leiden en Faculteit Technische Natuurwetenschappen van de Technische Universiteit Delft Bijlage 1 behorend bij de Onderwijs- en Examenregeling:

Nadere informatie

CVO PANTA RHEI - Schoonmeersstraat GENT

CVO PANTA RHEI - Schoonmeersstraat GENT identificatie opleiding Graduaat Chemie Afstudeerrichting Biochemie modulenaam Instrumentele chemie code module Cc6 Geldig vanaf 01/09/2015 aantal lestijden 80 studiepunten structuurschema / volgtijdelijkheid

Nadere informatie

Bestuurskunde Vrije Universiteit Amsterdam - Faculteit der Sociale Wetenschappen - P Bestuurskunde

Bestuurskunde Vrije Universiteit Amsterdam - Faculteit der Sociale Wetenschappen - P Bestuurskunde Bestuurskunde Vrije Universiteit Amsterdam - - P Bestuurskunde - 2014-2015 Vrije Universiteit Amsterdam - - P Bestuurskunde - 2014-2015 I In het premasterprogramma Bestuurskunde staat het aanleren van

Nadere informatie

Bijlagen bacheloropleidingen Wiskunde en Technische Wiskunde

Bijlagen bacheloropleidingen Wiskunde en Technische Wiskunde Bijlagen bacheloropleidingen Wiskunde en Technische Wiskunde 2010-2011 Bijlage I Eindtermen van de bacheloropleiding (artikel 1.3) 1. Kennis De afgestudeerde bachelor 1.1 beheerst de basisbegrippen, theorieën,

Nadere informatie

Bijlage 1 behorend bij de Onderwijs- en Examenregeling:

Bijlage 1 behorend bij de Onderwijs- en Examenregeling: Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen van de Universiteit Leiden en Faculteit Technische Natuurwetenschappen van de Technische Universiteit Delft Bijlage 1 behorend bij de Onderwijs- en Examenregeling:

Nadere informatie

Inhoudsopgave. 2 Examenonderdelen 9. 3 Inhoudsopgave

Inhoudsopgave. 2 Examenonderdelen 9. 3 Inhoudsopgave Inhoudsopgave 1 Natuur- en sterrenkunde (BSc) 5 1.1 1e jaar voor studenten die beginnen in 2008/2009 5 1.2 2e jaar voor studenten gestart in 2007/2008 5 1.3 3e jaar voor studenten gestart in 2006/2007

Nadere informatie

Economie en Bedrijfseconomie. Faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde

Economie en Bedrijfseconomie. Faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde Economie en Bedrijfseconomie Faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde Faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde ( FEWEB) Opbouw van studie door prof. dr. Henri de Groot (programmadirecteur)

Nadere informatie

Sociologie Vrije Universiteit Amsterdam - Faculteit der Sociale Wetenschappen - P Sociologie - 2013-2014

Sociologie Vrije Universiteit Amsterdam - Faculteit der Sociale Wetenschappen - P Sociologie - 2013-2014 Sociologie Vrije Universiteit Amsterdam - Faculteit der Sociale Wetenschappen - P Sociologie - 2013-2014 Vrije Universiteit Amsterdam - Faculteit der Sociale Wetenschappen - P Sociologie - 2013-2014 I

Nadere informatie