Glazuurfluorose: Wat is het en hoe ontstaat het? Ton Bronckers Orale Celbiologie ACTA

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Glazuurfluorose: Wat is het en hoe ontstaat het? Ton Bronckers Orale Celbiologie ACTA"

Simon van de Berg
4 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Glazuurfluorose: Wat is het en hoe ontstaat het? Ton Bronckers Orale Celbiologie ACTA Ivoren kruis 10 november 2018

score 4&5 putjes, strepen porositeit score 3 score 8&9

2 Glazuurfluorose: Mineralisatie defecten veroorzaakt door te hoge inname van fluoride tijdens glazuur aanleg score 1 score 4&5 putjes, strepen porositeit score 3 score 8&9 krijtwitte strepen hypoplasie Defecten : bilateraal symmetrisch

3 Glazuur epitheel: het weefsel dat het meest gevoelig is voor fluoride. Langdurige fluoride inname waarbij de plasma-fluoride waarden hoger zijn dan 1 micromol/l Klinisch relevante plasma-f- waarden: 2-10 micromol/l DenBesten and Li Chronic fluoride toxicity: dental fluorosis. Monogr Oral Sci 22: (2011) Review

4 Wat is het werkingsmechanisme van glazuurfluorose? 1. Diermodel: glazuurvorming 2. Noodzaak om ph in vormend glazuur te reguleren 3. Model voor ph regulering door ameloblasten 4. Glazuurfluorosie 5. Verklaring voor het ontstaan van glazuurfluorose

5 (1). Diermodel voor glazuurvorming Continu erupterende snijtand muizen/ratten. dentine erosie glazuur stam cellen aanmaak early secretory ameloblasten secretorische ameloblasten r maturatie ameloblasten gingival margin junctional epithelium MicroCT plakken

6 Secretiefase bepaalt dikte van glazuur, maturatiefase de hardheid ameloblasten Secretiefase Maturatiefase ruw glad ruw enzymen Tomes uitloper secretie amelogenines tijd Afbraak amelogenines

7 Groei van apatietkristallen in glazuurkamer uit losse Ca 2+ - en fosfaat ionen vooral in maturatiefase Vorming dunne kristallen Ion-transport alleen door ruwe ameloblasten Ca2+ HPO 4 2- Ca2+ Ca 2+ HPO 4 2- apatiet kristallen 30% mineraal 95% mineraal tijd

8 Concept Glazuurkamer een afgesloten ruimte nodig voor gereguleerde kristalgroei. Intercellulaire weefselvloeistof kern Portier functie selectie cel lichaam tight junctions Vorming apatiet glazuurkamer dentine

9 (2) Noodzaak om vloeistof in vormend glazuur te bufferen 10Ca HPO H 2 O Ca 10 (PO 4 ) 6 (OH) hydroxylapatiet

10 Om kristallen te laten aangroeien moet de ph in de kamer gereguleerd worden. Voorbeeld model : Epitheel van alvleesklier maakt bicarbonaat voor transport naar de 12-vingerige darm

11 Eerste mechanisme: bufferen van ph in glazuur met bicarbonaat door ameloblasten met ruw uiteinde HCO 3 - Cl - Nhe1 Na + Ae2 Cl - CO 2 +H 2 O CAR - HCO CAR: carboanhydrase Ae2 : anion uitwisselaar 2 CF : cystic fibrose trans membraan regulator (verantwoordelijk voor taaislijmziekte) verzegeling TJ CF + Cl - S26 ) Glazuur kamer Cl - Cl Cl - - Apatiet vorming HCO - 3 Bronckers et al, J Dent Res 94, (2015) & J Dent Res 96, (2017)

12 chloride (mmol/kg) Hypomaturatie in glazuur door afwezigheid van CF-Cl kanaal) Mineraaldichtheid vs tijd (MicroCT) gezonde muis Calcium vs chloride y = 9,7232x + 9,0058 R² = 0,7105 muis zonder CF-Cl kanaal gezonde muis y = 0,967x + 31,928 R² = 0,0467 secretie maturatie 20 muis zonder CF-Cl 0 Plak nummer (tijd) calcium (mol/kg)

13 (3) Model voor ph regulering tijdens glazuurvorming (a) transport van bicarbonaat : beperkt bufferen (b) kort openen van de kamer voor instroom van bicarbonaat-rijk weefselvloeistof calcium bicarbo naat Ruw glad ruw glad ruw glad mineraal, buffer verkalk+buffer Verkalk+buffer actief rust & actief rust & actief zuurstress herstel zuurstress herstel zuurstress Staps gewijs toename van mineraalondanks stress

14 (4). Glazuurfluorose Primaire effect van fluoride: het versnelt apatietgroei (hyperlijnen) F - 10Ca HPO H 2 O Ca 10 (PO 4 ) 6 (OH) 2 + 8

15 Glazuurfluorose bij muizen -F + F Plasma-fluoride: 8 micromol/l

16 Chlorine (gewichts % x10-3 ) Fluorotisch glazuur bevat minder chloride Muizen plasma-f-: - F: 1 micromol F/L + F: 5 micromol F/L calcium (gewichts %) (functie van tijd) Verhoogd transport van bicarbonaat (in ruil voor Cl-) als reactie op verzuring tijdens vorming van hyperlijnen. Kwantitatieve X-ray microanalysis Lyaruu et al J Dent Res 93: (2014)

17 Hypomaturatie van glazuur: vergelijking tussen fluorotische muizen en muizen zonder CF-CL kanaal. muis hyperlijnen ph-regulatie (ph indicator) Cl Doorlaatbaarheid (open-dicht) Ca normaal nee 100% 100% normaal + F ja 77% 81% CF null nee 58% 83% CF null + F ja 39% 69% zuur neutraal open gesloten

18 (5) Verklaring voor het ontstaan van glazuurfluorose Primair effect van fluoride: - stimulatie van kristalgroei aan oppervlak (hyperlijnen) Secundair effect: - Verhoogde kristalgroei veroorzaakt locaal tijdelijk verdere daling ph - De hyperlijnen vormen in toenemende mate een F-houdende, zuur-resistente fysieke barriere voor diffusie vanuit en naar diepere lagen glazuur

uren Verklaringen voor de defecten in fluorotisch glazuur:

secretie- + maturatiefase F - op maturatiefase alleen plasma F

HCO 3 - HCO 3 - - - HCO 3 - F1 F1 F2 F F - laag Cl F1 erg laag

19 uren Verklaringen voor de defecten in fluorotisch glazuur: Gevolg van hypermineralisatie Fluoride op secretiefase F - op secretie- + maturatiefase F - op maturatiefase alleen plasma F 2 1 herstel F A A F2 F1 HCO 3 - A laag Cl F3 F2 F1 carry-over F HCO 3 - HCO HCO 3 - F1 F1 F2 F F - laag Cl F1 erg laag Cl F1 F2 F3 mineralisatiefront verplaatst mineralizatiefront statisch

20 Maturatiefase: meest gevoelig voor fluoride door langere duur en door concentratie effecten aan het glazuuroppervlak Secretiefase Maturatiefase (duur: 2x langer dan secretie fase) RE SE RE Concentratie van effecten SE F3 F2 F1 dentine F1 F1+F2 RE SE F1+F2+F3 glazuur Hypergemineraliseerde lijnen/oppervlak Toename naar binnen Hypomineralisatie /porositeit onder oppervlak

21 Boodschap/Take home message - Ameloblasten bufferen met bicarbonaat en cyclisch openen en sluiten de toegang naar de glazuurkamer - Primair effect van fluoride is versnelling van uitgroei van kristallen. Dit genereert extra protonen en mineraal barrieres - Maturatiefase is gevoeligst voor fluoride door cumulatie en concentratie van dichte hypermineralisatielijnen aan het glazuur oppervlak

22 Pre-eruptieve effecten van fluoride Fluoride versnelt de vorming van F-apatiet-rijke kristallen (verhoging molaire Ca/P ratio, minder carbo-apatiet): meer zuurresistent Maar vermindert de mate van verkalking en bevordert vorming van porositeiten vooral in late maturatie fase

23 Volwassenen Plasmafluoride concentraties in fluorotische muizen liggen in dezelfde range als bij jonge kinderen Kinderen Leeftijd : 2-5 jaar Inname: 0,5 mg NaF tablet of 0,5 gr 0.1% F tandpasta Plasma F : 5 micromol/l Muizen 6 weken 100 ppm F water Plasma F: 5-10 micromol/l Controle 1-2 micromol/l Ekstrand J Dent Res 64(10):1250-2; 1985 Ekstrand et al Pediatr Res35: (1994)

Vergelijkbare documenten

Analyse van het Z-B evenwicht Stewart methodiek

Analyse van het Z-B evenwicht Stewart methodiek Fellowonderwijs Intensive Care UMC St Radboud De relatie tussen ph en [H + ] ionen 300 250 [H + ] nmol/l 200 150 100 50 0 6,4 6,6 6,8 7 7,2 7,4 7,6 7,8 ph