Invasieve exoten in Nederland, in het oog uit het hart

Transcriptie

1 Invasieve exoten in Nederland, in het oog uit het hart Een oogje in het zeil bij invasieve exoten Presentatie van NatuurbalansLimes Divergens BV Ir. B. Crombaghs Brulkikker

2 NEC-E Nederlands Expertise Centrum - Exoten

3 Opbouw lezing Noodzaak tot bestrijding Methoden van bestrijding De praktijk, een voorbeeld van een bestrijdingsactie De (on)mogelijkheden van humaan euthanaseren Enkele stellingen

4 Exoten in Nederland (WWW. Nederlandse soorten.nl) Totaal aantal soorten Nederland (35.578) Exoot (925) Fauna (420) Flora (275) Schimmel (229) Exoten fauna 1 1,5%, maar die zijn zeker niet allemaal invasief!!

5 Exoten vissen, amfibieën en reptielen? Inheems Exoot Soorten Amfibieën 16 4 brulkikker italiaanse kamsalamander balkan Meerkikker springkikker Reptielen 7 3 russische rattenslang aspisadder roodwangschildpad Vissen dikkopelrits, zonnebaars, amerikaanse hondsvis, zwartbekgrondel, pontische stroomgrondel, marmelgrondel, blauwband, blauwneus, roofblei.. te veel om op te noemen TOTAAL (36%)!

6 Exotische amfibieën, daar heeft toch geen mens last van? NIET ALLEEN EXPLOSIEVE ONTWIKKELING MAAR OOK... RISICO VOOR VOLKSGEZONDHEID RISICO OP ECONOMISCHE SCHADE EN VEILIGHEID BEDREIGINGEN VOOR DE BIODIVERSITEIT

7 Het gaat echter niet zo zeer om het aantal soorten Als om het aantal individuen.. According to EcoHealth Alliance, a New York nonprofit that researches and works to prevent disease caused by wildlife, 120 million animals - fish, birds and reptiles - are shipped around the globe annually, legally and illegally. En de daar aan gerelateerde risico s. Rhys Farrer of the Imperial College London and his team found that different strains of the Chytrid fungus were identified in different parts of the globe. Through sequencing of the fungal genome, they found that the extremely lethal form of the fungus was created when two distinct strains came together to create a potent killer.

8 De potentiële ecologische bedreigingen op een rij Invasief Verspreider ziektes/parasieten Predator Concurrent hybridisatie

9 Amerikaanse brulkikker/stierkikker Invasief Vector ziektes/parasieten Predator Concurrent Genetische vervuiling

10 Verspreiding stierkikker Breda Tilburg Eindhoven Maasbracht

11 Italiaanse kamsalamander Invasief Vector ziektes/parasieten Predator Concurrent Genetische vervuiling

12 Verspreiding in Nederland (Bosman & van Delft, 2011, Hoogen & Crombaghs, 2012)

13 Toenemend risico op hybridisatie Aantal vindplaatsen vanaf 1997 Hybriden 4

14 Het kan nog erger.exotische meerkikkers Exoot Invasief Vector ziektes/parasieten Predator Concurrent Genetische vervuiling Inheems

15 Situatie Zuid-Limburg 2010 Meerkikker: zuidelijke Balkan type Meerkikker: Balkan en Oost-Europees type Italiaanse poelkikker Meerkikker: inheems type Poelkikker leefgebied Geelbuikvuurpad leefgebied Vroedmeesterpad

16 Invasie curve Actie Locale controle GROOTTE GEBEID Ontdekking Besef bij groot publiek Uitroeing onwaarschijnlijk, Intensieve inspanningen vereist KOSTEN Introductie preventie / uitroeiing mogelijk JAAR

17 Invasie curve Locale controle GROOTTE GEBEID Ontdekking Besef bij groot publiek Actie Uitroeing onwaarschijnlijk, Intensieve inspanningen vereist Italiaanse Kamsalamander Groene kikkers KOSTEN Introductie Brulkikker preventie / uitroeiing mogelijk JAAR

18 Bestrijding tbv economische schade en veiligheid Verdrinkingsdood! Afgelopen jaar werden er gevangen. Afgezien van het leed dat de muskusratten wordt aangedaan worden in deze verdrinkingsvallen die in Nederland worden toegepast ook allerlei andere diersoorten het slachtoffer. Bekend als bijvangst zijn soorten als waterhoen, meerkoet, wilde eend, kuifeend, fuut, dodaars, aalscholver, bunzing, hermelijn, woelrat, bruine rat, nerts, kikkers, padden, rivierkreeft en vissen waaronder snoek en karper. Op landelijk niveau blijkt het jaarlijks over vele duizenden, maar mogelijk zelfs tienduizenden, dieren te gaan die onbedoeld de dood vinden.

19 Of ten behoeve van de volksgezondheid Rattengif De huidige gifstoffen leiden tot immens leed (uren tot enkele dagen) onder de doeldieren en indien een vrouwelijk dier wordt vergiftigd sterven de achterblijvende jonge dieren in het nest door uitdroging en verhongering.

20 Dus ook bij ernstige ecologische bedreigingen geen probleem? Toch wel! In Nederland is wettelijk gezien geen enkel middel toegelaten om vissen, amfibieën of reptielen te doden Dubbele ontheffing/vrijstelling is noodzakelijk 1 Ontheffing voor het vangen en doden van dieren (EL&I) 2 Vrijstelling art 65 van de Wet gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Min I & M) Eenmalige verstrekking (120 dagen)!

21 Elimineren van amfibieën, hoe? Mechanische bestrijding waterfase dempen/wegvangen schepnet+ kunstlicht fijnmazige zegen amfibiefuiken electrovisserij bodemvallen landfase vangstschermen kunstmatige schuilplaatsen Chemische bestrijding waterfase biociden rotenon Biologische bestrijding waterfase vis - graskarper?

22 De ideale aanpak Vraagt een maatwerkbenadering. Te elimineren soort, levensstadium Eigenschappen van water- en landhabitat Intensiteit waarmee kan worden ingegrepen Aanwezigheid van andere beschermde soorten en vooral een goede voorlichting en communicatie!

23 Belangrijke redenen voor mislukking bestrijding A Ongelukkige wettelijke bepalingen (invasieve soort blijkt ook beschermd in eigen wetten) B Gebrek aan inzicht of voorlichting over het potentiële gevaar C Onduidelijke of passieve houding van de overheid D Angst voor dieren rechten activisten of publieke opinie

24 Een praktijk voorbeeld, de brulkikker in Baarlo Staatssecretaris Atsma van Infrastructuur en Milieu Heeft besloten om een vrijstelling te verlenen voor het gebruik van benzocaïne hydrochloride in verband met de bestrijding van de Amerikaanse brulkikker, een beruchte invasieve exoot. Het middel mag alleen worden gebruikt in het kader van een wegvangactie die in opdracht van de nieuwe Voedsel en Waren Autoriteit (nvwa) in de omgeving van Baarlo in Limburg wordt uitgevoerd. De vrijstelling wordt verleend voor een periode van 120 dagen. 3 oktober januari 2012

25 Particuliere parktuin

26 De actuele situatie Particulier prive-paradijs dat met veel liefde en zorg wordt beheerd Zeer dicht water- en oevervegetatie die effectief vangen ernstig bemoeilijken, zo niet onmogelijk maken. Grote emotionele binding met het eigen stukje natuur Kritische houding ten opzichte van Plan van Aanpak Angst voor aantasting privacy en overige flora- en fauna

27 Alle opties bespreken X (tijdelijk) dempen van de vijver X bestrijding met een gif (rotenon) Afvissing met speciale fijnmazige zegen (larven) Wegvangen met amfibiefuiken Wegvangen met draagbare elektrovisserij & &?

28 Voorbereidende werkzaamheden En Verwijderen complete watervegetatie Verwijderen complete oevervegetatie

29 The day after, een goede uitgangsituatie voor effectief wegvangen Maar wel on speaking terms met de eigenaar blijven!

30 Vangstmethodieken Fijnmazige zegen Amfibiefuiken Elektro-visserij

31 Larvenvangsten met fijnmazige zegen 17 trekken 2011 (n = 1537) 16 trekken 2011 (n = 206) Totaal: 1876 Zegen: 1743 (92%)

32 Larvenvangsten met fuik (n = 141) 80 Aantal gevang en brulkikkerlarven per week we eknummer Wk 3 1 t/m 35 ge en fuike n geplaa tst Fuik: 121 (6%)

33 Drie jaarklassen larven Vangstaantallen larven Foto Rene Krekels I II III < 4 cm 4-10 cm > 10 cm (n = 3) (n=19) (n=1852)

34 Fuikvangsten brulkikkers Aantal brulk ikkers (n=261) Weeknummer Totaal: 329 Amfibiefuik: 261 (79%) Ju veniel (Sub) adult

35 Lengtefrequentieverdeling juvenielen en (sub)adulten Aantal brulkikker s (n=329) Lengte in cm-klassen

36 Totaaloverzicht Levensstadium larf larf larf juve- sub- adult Totaal Totaal groot middel klein niel adult larven kikkers Methodiek > 10 cm 4-10 < 4 < 5 Amfibiefuik ,4% ,3% Zegen , % Electro ,1% 19-5,8% Steeknet Totaal per levensstadium Totaal aantal dieren 2205

37 En dan zit je met 2205 (larven van) brulkikkers

38 De humane eliminatie van brulkikkers Doel: Zo weinig mogelijk stress, ongemak & pijn Totale tijd vervoer/ voorbereiding Totale tijd verdoving Totale tijd pijn Belasting milieu Risico calamititeiten Verdoofd elimineren (benzocaine) > 1,5 uur < 10 minuten 3-4 minuten 0 minuten 0 < 0,2 sec -- Geen Aanwezig Afwezig Onverdoofd elimineren (versnipperaar)

39 Resumerend 1. Goed Early Warning System is van groot belang (Ravon) 2. Ingrijpen op korte termijn is dan wel noodzakelijk 3. Ontwikkeling protocol en bijbehorende ontheffingen en vrijstellingen voor het bestrijden en euthanaseren 4. Initieren onderzoek meest efficiente mechanische, biologische bestrijding. Dit geldt eveneens voor het gebruik van biociden. 5. De meest humane wijze voor het euthanaseren van exoten dient niet (te veel) gebaseerd te zijn op emoties of angst voor kritiek 6. De invoer van een Exotentax bij tuincentra en dierenhandel is dringend gewenst. 7. De mogelijkheid tot het legaal houden van enkele algemene inheemse amfibiesoorten dient te worden onderzocht.

40 Bedankt voor uw aandacht!