Werkstuk Geschiedenis Dinosaurus

Transcriptie

1 Werkstuk Geschiedenis Dinosaurus Werkstuk door een scholier 3462 woorden 11 maart ,9 440 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inleiding Ik heb dit onderwerp gekozen omdat ik het strakke beesten vind en ik had er gewoon zin in. Wat is een Dinosaurus Een dinosaurus is een reptiel Maar allang uitgestorven en hij lijkt niet op de hedendaagse reptielen. Hij liep met zijn poten recht onder zijn lichaam, dit in tegenstelling tot de moderne reptielen die zijn poten aan de zijkant van het lichaam heeft zitten. Een dinosaurus leefde zo'n 248 tot 65 miljoen jaar geleden Dus een dinosaurus leefde niet voor en niet na deze periode, dit geldt voor de normale dinosaurussen. We weten tegenwoordig dat vogels zijn ontstaan uit normale dinosaurussen en die leven nog steeds en kunnen eigenlijk dinosaurus worden genoemd. Een dinosaurus leefde op het land Als je een prehistorisch dier ziet dat in het water leefde, is dat dus geen dinosaurus. Eentje die je door de lucht ziet vliegen dus ook niet, maar ook hier geldt weer de vorige opmerking. Natuurlijk zijn dit niet de criteria die paleontologen hanteren, die kijken naar het skelet. Dinosaurussen behoren tot de Archosauriërs die bijvoorbeeld 3 openingen in de schedel hebben. Dit in tegenstelling tot de Diapsiden die er maar 2 hebben (hier worden de neus en oogkasopeningen niet bij geteld). Er zijn natuurlijk nog veel meer kenmerken, zoals de heupkolom die zo gevormd is dat het dijbeen recht onder het lichaam werd gehouden, met een rand waardoor het dijbeen niet uit de heup kon schieten en waardoor een dinosaurus zijn benen ook alleen maar recht onder zich kon houden. Bij de meeste dinosaurussen is het scheenbeen langer dan het kuitbeen. Ook de heupen zelf verschilden van die van gewone reptielen. De dinosaurussen liepen op hun tenen zoals vogels het nu ook nog doen, de eerste teen was net zoals bij vogels nu naar achteren gekeerd, en de middelste teen was meestal de langste. Sauropoden hadden voeten die meer op die van olifanten leken Tyranosaurus Een van de grootste roofdinosaurussen die ooit op aarde heeft gelopen is de Tyranosaurus. Alleen al zijn kop was 1.20 meter lang, hij had 18 cm lange tanden. Vergelijke tot de rest van zijn lichaam had hij korte armpjes, maar ze waren toch nog net zo lang als een mensenarm. Hoewel je het misschien zou verwachten leefde hij NIET in de Juraperiode (Jurassic park) maar in het Krijt. Pagina 1 van 9

2 Onlangs is een van de gaafste skeletten van deze dinosaurus voor 15 miljoen verkocht aan een museum. Hij leefde in Noord-Amerika. Er zijn onlangs nog enkele zaken ontdekt over het gedrag van Tyrannosaurussen. De voor zoveel geld verkochte dinosaurus met de bijnaam Sue, vertoont drie opmerkelijke wonden. De eerste wond stamt van een beet van een andere Tyrannosaurus in de ribben van Sue, die geheeld is. Hieraan kunnen we zien dat in ieder geval Tyrannosaurussen onderling vochten, dit duidt op een solitair dier. Ook in groepen levende dieren lijken wel eens onderling te vechten maar dat is veel meer gebaseerd op intimidatie en van echte wonden is dan ook geen sprake. Sue is hier in ieder geval niet aan gestorven. De tweede wond is voor een dinosaurus waarschijnlijk nog erger geweest, Sue heeft namelijk een gebroken been gehad en dat is voor een tweebenig dier natuurlijk dodelijk. Je bent dan een makkelijke prooi voor andere dieren en je kunt zelf niet jagen. Toch is het opmerkelijk dat de beenbreuk van Sue geheel is genezen. Het lijkt erop dat een ander dier (het mannetje?) Sue van eten voorzien heeft en beschermd heeft. Dit betekent dat Tyrannosaurussen dan wel niet in groepsverband hebben geleefd, maar misschien wel in paren. Of dit altijd zo was of alleen in de paartijd is natuurlijk nog niet te zeggen. En dan is er nog een derde wond, ja het leven van een dinosaurus was niet gemakkelijk, en dat was een dodelijke. Dat is te zien aan het feit dat er geen herstel meer is opgetreden in de botten. Het was een beet, weer van een andere Tyrannosaurus, in de schedel van Sue. Velociraptor Misschien zul je zeggen dat de velociraptor heeft meegespeeld in de film van Jurrasic Park maar dat is toch niet helemaal waar. Toen de film gemaakt werd wilde de regisseur een wrede dinosaurus hebben, niet zo groot als Tyrannosaurus Rex, maar toch een die er op zou lijken. Maar wat er nu aan de hand was was dat de velociraptor te klein was voor de scènes dus werd als voorbeeld een andere dinosaurus genomen uit dezelfde familie, en wel Deinonychus. Maar zelfs die was iets te klein dus werd hij voor de film nog iets vergroot. Toen was er nog het probleem van de naam want de regisseur vond de naam velociraptor veel beter klinken dan deinonychus. Geen probleem de dinosaurus werd gewoon velociraptor genoemd. Velociraptor heeft een veel smallere, spits toelopende snuit dan Deinonychus. Velociraptor was zeker een wrede dinosaurus die in troepen jaagde, en die samen in staat waren om veel grotere prooidieren te doden dan zij zelf waren. Maar zijn lengte bedroeg niet meer dan zo'n 1.80 meter. Ongeveer de helft is staart dus dan blijft er niet meer zoveel over. Hij was niet hoger dan het middel van een volwassen mens. Toen de film trouwens in de bioscopen kwam werd er in de Amerikaanse staat Utah, een ander lid van Pagina 2 van 9

3 deze familie dinosaurussen gevonden met de toepasselijke naam Utahraptor. Deze had wel een flinke lengte van zo'n 6 a 7 meter (de andere familieleden komen niet boven de 3 meter). De familie Dromaeosauridae hebben als gemeenschappelijk kenmerk de draaibare teenklauw. Zijn resten zijn gevonden in Mongolië en China. Hij leefde 90 miljoen jaar geleden in de Krijtperiode en niet in de Juraperiode zoals de film misschien doet denken. Jurassic is namelijk engels voor Jura. Allosaurus Allosaurus leefde miljoen jaar geleden in de Juraperiode en was een van de grootste carnivoren dinosaurussen van die periode, en wordt alleen overtroffen door de Tyrannosauridae die pas zo'n 50 miljoen jaar later verschenen. Allosaurus heeft voor zijn ogen twee kleine uitsteeksels (hoorntjes) zitten. Allosaurus behoorde tot een groep die we ook wel eens Tetanurae genoemd word. In deze groep zitten de meeste carnivoren dinosaurussen, en alleen de primitiefste dinosaurussen en de ceratosaurussen behoren niet tot deze groep. Een belangrijk kenmerk van deze groep is het feit dat de hand maar 3 vingers (of 2) telt terwijl de vroege theropoden er 4 hebben. Van Allosaurus zijn meer dan 60 skeletten gevonden in de Verenigde Staten en Australië. Mogelijk ook in China en Tanzania, maar deze resten zijn te vaag om met zekerheid aan Allosaurus toe te kennen. De lengte van een volwassen Allosaurus bedraagt ongeveer 12 meter en had een gewicht van bijna 2 ton. Er zijn door paleontoloog Bob Bakker onlangs enkele aanwijzingen gevonden over het gedrag van Allosaurussen. Bob Bakker vond namelijk een plaats waar verschillende overblijfselen van dinosaurussen lagen, maar geen hele skeletten, maar gedeeltes van skeletten. Wat ook opmerkelijk was, was het feit dat er ook overblijfselen van theropode dinosaurussen te vinden waren. Niet dat deze de andere dieren gedood hadden, nee ze waren zelf ook prooi geweest voor een andere nog grotere dinosaurus. En wel Allosaurus, op de beenderen werden namelijk tandafdrukken gevonden van allosaurus en er werden ook gefossiliseerde tanden gevonden. Al die dieren die op die plek gevonden werden waren gedood door een Allosaurus, maar waarom nam een (of meerdere) Allosaurus een stuk prooi mee naar deze plaats? Het antwoord was weer op de beenderen van de gedode dieren terug te vinden, er zaten namelijk ook tandafdrukken bij van kleinere dieren, namelijk jonge nog niet voor zichzelf zorgend kunnende Allosaurusjongen. Dit is volgens Bob Bakker weer een aanwijzing dat dinosaurussen voor hun jongen gezorgd hebben en niet zoals vroeger gedacht hun jongen aan hun lot hebben overgelaten. Als een leeuw wordt geboren eet je geen konijn of eekhoorntje, maar zebra of gnoe die door je familie naar je toegebracht wordt. Zo is dat 150 miljoen jaar geleden ook gegaan met Allosaurusjongen, vader of moeder of misschien wel een hele familie bracht grote stukken vlees mee terug naar het hol voor de jonge Allosaurussen. Pagina 3 van 9

4 Euoplocephalus Deze Gepantseerde dinosaurus had een grote benen bal aan zijn zijn staart, waarmee hij via een welgemikte klap zijn belagers voor de rest van hun leven kon verminken. Hij had dikke benen en platen die zijn kop bedekten, terwijl rijen beenachtige knobbels en stekels de rest van zijn tankachtige lijf beschermden. Zelfs zijn oogleden waren beenachtig en vielen bij gevaar als luiken dicht om zijn kwetsbare ogen te beschermen. Ondanks zijn omvang en logge uiterlijk was hij vrij wendbaar. Hij draaide handig om zijn belagers heen of dreunde er op een draf vandoor. Aan het eind van het Krijt was de Euoplocephalus waarschijnlijk de best bepantserde dinosaurus van westelijk Noord-Amerika. Lawrence Lambe ontdekte het eerste fossiel in 1902 in Alberta, Canada.Sindsdien zijn er meer dan 40 andere exemplaren gevonden in rotsformaties in Alberta en Montana(VS.) Zijn lengte is 6 meter en hij weegt wel 2 ton. Hij heet laagroeiende planten zoals gras. Zijn verdediging is zijn staartknots en pantserplaten. Zijn naam betekent goed gepantserde kop. Stegosaurus Er waren een aantal verschillende soorten van de Stegosaurus, en ze varieerden in grootte en soorten pantsers platen en stekels over hun rug en staart. De meest populaire en bekende was de Stegosaurus stenops, die de traditioneel getekende dubbele rij van grote pijlvormige pantser platen op zijn rug had van hoofd tot staart (en maar uitgerust was met twee paar stekels). Doordat het pantser platen niet vastzaten aan het skelet, is het onduidelijk op welke plek ze zaten. De staart stekels van sommige Stegosauriërs waren tot 1.22 meter lang en worden verondersteld in de mogelijkheid te zijn geweest om te bewegen als een stekelige knuppel, waarschijnlijk als verdedigingswapen. De gemiddelde Stegosaurus was ongeveer 6 meter lang, maar sommige waren tot 9 meter lang. Ze wogen waarschijnlijk zo'n 1800 kg. De schedel was ongeveer 40 cm lang, was heel nauw en bevatte smalle wang tanden en een tandeloze bek aan de voorkant. De achterpoten waren gewoonlijk twee keer zo lang als de voorpoten, waardoor de Stegosaurus een schuine verschijning had alsof hij altijd bergafwaarts liep. Ze hadden een lange ruggengraat die omhoog kwam vanaf de heupwervels en de staartbeentjes. Deze dienden waarschijnlijk als aanhechtings punten voor de grote en sterke spieren van de bovenste bil kwadranten, en konden zelfs de Stegosaurus mogelijk maken om zijn voorpoten van de grond te tillen, waardoor het kon eten van de lagere takken van de bomen. Een aantal exemplaren van de Stegosaurus zijn gevonden met beentjes ongeveer ter grootte van een button, die het keelgebied bedekten en op andere plaatsen van het lichaam (zoals over de dijen en staart), die het dier wellicht bescherming gaven als een natuurlijke ketting van pantsers. Pagina 4 van 9

5 Een ander kenmerk van de Stegosauriërs was het "tweede brein" of sacrale plexus. Er was een grote holte (tot 20 keer zo groot als het gewone brein) in de heup waarvan geloofd wordt dat deze een grote collectie zenuwweefsel had. De bedoeling van dit "tweede brein" is onduidelijk. Theorieën hebben zich opgestoken zoals een brein die de achterste helft van het lichaam bestuurde (vooral gezien het gegeven dat het echte brein tussen de 70 en 80 gram woog en niet groter dan een walnoot was, en volgens O.C. Marsh de kleinste brein-tot-lichaam verhouding had van alle land gewervelden) tot een centrum van spiercoördinatie en evenwicht (zoals bij een struisvogel). Sommigen hebben zelfs gesuggereerd dat de holte in de heup een klier bevatte die glycogeen produceerde, wat een nuttige bron van energie zou zijn voor de massieve spieren van de bil spieren. De waarheid is dat er simpelweg een holte in de heup was en we geen idee hebben wat het was en wat het deed! De pantser platen over de rug geven een ander gebied van speculatie waarvan geen functie bekend is. Sommige wetenschappers geloven dat de platen bedekt waren met een harde hoornachtige laag, zoals de hoorns van een rund, met een functie van bescherming. Anderen denken dat ze bedekt waren met een bloed rijke huid en dienden als zon bescherming, en ze daarmee hun lichaamstemperatuur konden regelen. In het echt is alles wat we weten dat de Stegosauriërs grote benige platen op hun rug hadden! Stegosauriërs werden herontdekt in 1876 in Quarry 1 in Fremont County, Colorado door Marsh en werd door hem beschreven in 1877 (de Stegosaurus is het staatsfossiel van Colorado). De grootste collectie van Stegosauriërs was in 1879 in wat bekend werd als Quarry 13 in Albany County, Wyoming. Dit gebied werd onderzocht tot 1887 door William H. Reed onder supervisie van Marsh. We weten dat alle dinosauriërs klein beginnen. Het is alleen na vele jaren groeien dat ze gigantische maten hadden. Heel goed mogelijk is dat een "tiener" dinosaurus, net in zijn vruchtbare tijd komende, veel kleiner was (ongeveer de grootte van een pony) dan een oudere reuze Stegosaurus. Triceratops Triceratops was ongeveer 9 meter lang en woog een kleine 5,5 ton. Fossielen zijn gevonden in het huidige Noord-Amerika. Zijn naam betekent 'driehoornige snuit' en het is wel duidelijk waarom. Triceratops is een ceratopside wat wil zeggen dat het een van de gehoornde viervoetige plantenetende dinosaurussen is. Er zijn verschillende soorten ceratopsiden gevonden, allen met verschillende uiterlijke. Niet zozeer de bouw van het lichaam maar (hoewel de afmetingen flink kunnen verschillen) vooral in de kraag en de hoorns. Zo heeft bijvoorbeeld Triceratops een korte kraag en drie hoorns op zijn kop waarvan twee wenkbrauwhoorns. Pagina 5 van 9

6 Centrosaurus heeft een hoorn op zijn neus terwijl Styracosaurus een hoorn op zijn neus heeft en een stuk of 9 grotere en kleinere hoorns aan zijn nekschild heeft zitten. Zo zijn de ceratopsiden zeer goed te herkennen en met een beetje oefening ook vrij goed uit elkaar te houden. Verder zijn de ceratopsiden aan hun opvallende papegaaienbek te herkennen, die verder nog voorkomt bij de Psittacosauridae, een ander lid van de ceratopsia. Merk wel het verschil op tussen Ceratopsia en de familie ceratopsidae. De Infraorde ceratopsia bestaat uit de Psittacosauridae, Protoceratopsidae en de Ceratopsidae, terwijl de familie Ceratopsidae weer onderverdeeld kan worden in de soorten; Centrosaurus Styracosaurus Pachyrhinosaurus Triceratops Chasmosaurus en nog enkele soorten Je kunt bij de ceratopsida het beste denken aan de tegenwoordige neushoorns, want niet alleen hadden ze daar wel wat van weg maar de geleerden denken dat zij ongeveer hetzelfde gedrag vertoonden. Zo zullen ze waarschijnlijk schijngevechten hebben gehouden om indruk te maken op de vrouwelijke soortgenoten en om de leidersrol uit te maken. Verder zullen ze bij gevaar net zo een houding hebben aangenomen als neushoorns. Het is zeer waarschijnlijk dat ze in kuddes hebben geleefd. Deinonychus Aan dit dier kan je goed zien hoe hij aan zijn naam komt. Aan zijn achterpoten heeft hij een sikkelvormige klauw. Dit vreselijke wapen was ongeveer 13cm lang. Om te voorkomen dat de klauw bot werd, kon de deinoychus deze nagel intrekken als hij rende om te voorkomen dat hij bot werd. Fossielen van de Deinonychus zijn gevonden in Noord-Amerika. Dit dier leefde in het Midden-Krijt en was ongeveer even hoog als een mens, zo'n 1.80m (anderen vermoeden dat hij 3 meter kon worden) en men schat dat zijn gewicht ongeveer 70 kilo was. Waarschijnlijk was het een "lichtgewichtdinosaurus", met lichte botten: overal in zijn lichaam vindt men holle dunwandige beenderen. Zo'n lichte bouw was handig voor een actieve jager die, als hij aan het rennen was, snel en alert van richting moest kunnen veranderen. Het was een geweldige rover, toegerust met dodelijke wapens: aan elke voet een sikkelvormige klauw. Heel handig want hiermee kon hij door alle soorten dikke huid komen en zo zijn prooi openrijten. De wonden die de Deinonychus toebracht waren vreselijk en diep, waardoor de prooi gewoon doodbloedde. Verder had hij scherpe tanden en drie lange gebogen klauwen aan zijn voorpoten. Zijn grote herseninhoud was ook een machtig wapen. Hierdoor was hij slim en door zijn intelligentie kon hij in grotere groepen jagen en zo dieren doden die veel groter waren. Pagina 6 van 9

7 De staart van de Deinonychus was niet gemaakt om mee te kwispelen als hij blij was. Het was een lange stijve staart van ongeveer 3.50m en diende om het evenwicht te bewaren. Tijdens het rennen werd de staart gestrekt en bij het overmeesteren van zijn prooi kon hij op één been blijven staan zonder te vallen. Met zijn andere been kon hij in zijn prooi graven. Oviraptor De naam eierdief is niet toevallig gekozen want men vermoed dat oviraptor werkelijk een eiereter is geweest. De tandenloze bek is er in ieder geval zeer geschikt voor, en in zijn bek heeft hij twee uitstulpingen die er uitzien als tanden maar het niet zijn. Hiermee kon hij de harde dinosauruseieren breken en het voedzame vocht naar binnen werken. Er is een skelet van oviraptor gevonden met verbrijzelde schedel in de nabijheid van een nest van Protoceratops. Tenminste dat werd lange tijd aangenomen. Men dacht dat de Oviraptor was gedood door de woedende terugkerende moeder. Maar verdere studie heeft aan het licht gebracht dat de eieren van Oviraptor zelf waren, en er is zelfs een embryo van Oviraptor gevonden. De meeste gevonden oviraptoren zijn in een zandstorm gestorven en hebben hun nest niet verlaten, dit geeft ineens een heel ander beeld van deze 'eierdieven'. Er is zelfs een Oviraptor gevonden die boven op de eieren lag in een broedhouding, met de armen en benen over de eieren gespreid alsof de moeder ze wilde beschermen tegen het natuurgeweld. Sommige geleerden denken dat Oviraptor hun eieren echt aan het uitbroeden was en werd overvallen door een zandstorm. Het is goed mogelijk dat Oviraptor helemaal geen eieren heeft gegeten maar weekdieren die in een nabij gelegen meer werden gevangen. Oviraptor leefde in het Krijt en had een lengte van zo'n 2 meter bij een gewicht van 33Kg. Zijn resten zijn gevonden in Mongolië. Een nieuwe soort Het lijkt wel of alle dinosaurussen die nog gevonden worden uit China komen ( ). Dit is er weer een, gevonden in de provincie Yixian en ongeveer 128 miljoen jaar oud. Het is een basale oviraptorosauride dinosaurus met tanden. Zeer ongebruikelijk in deze groep dinosaurussen. Er is alleen een schedel gevonden en een halswervel maar genoeg om te kunnen vertellen dat zijn naaste verwant Caudipteryx is geweest. Incisivosaurus heeft een heterodont gebit, dat wil zeggen dat Incisivosaurus in tegenstelling tot verreweg de meeste dinosaurussen verschillende soorten tanden heeft gehad. In de krant stond zelfs een konijnachtige dinosaurus, en wel omdat deze dino twee snijtanden voor in de bek heeft zitten die veel weg hebben van konijnentanden. Verder had hij een soort afgesleten kauwtanden verder weg in de bek zitten. Het lijkt er op dat Incisivosaurus een herbivoor is geweest, dus een plantenetende theropode! Er zijn wat overeenkomsten met een andere groep dinosaurussen (ook plantenetende theropoden), de Therizinosauridae. Pagina 7 van 9

8 Het is geen erg grote dinosaurus geweest want zijn schedel was ongeveer 10 centimeter lang. Hoe het afgelopen is Dit is een van de grootste raadsels aller tijden en de oplossing laat nog steeds op zich wachten. Alle deskundigen zijn het er over eens dat de laatste dinosaurussen ongeveer 65 miljoen jaar geleden zijn uitgestorven. Maar over de oorzaak verschillen ze van mening. Er bestaan nogal wat theorieën over. Een van de mogelijkheden is, dat ongeveer 65 miljoen jaar geleden een reuzenmeteoriet uit de ruimte op aarde is terechtgekomen. Als gevolg van die gebeurtenis zou er zoveel op aarde zijn veranderd dat de dinosaurussen zich niet snel genoeg konden aanpassen en daardoor zijn uitgestorven. Theorie 1 Stel dat een reusachtige meteoriet de aarde raakt. Dan zou door de kracht van de botsing waarschijnlijk miljoenen tonnen stofdeeltjes in de lucht terechtkomen. De klap zou zo hevig zijn dat er vulkaanuitbarstingen zouden optreden. Door de dichte wolk van rook en stof zou het zonlicht de aarde niet meer kunnen bereiken en als gevolg daarvan zouden vrijwel alle bomen en planten sterven. Misschien heeft zo'n meteorietinslag ook plaatsgevonden in de tijd van de dinosaurussen. In dat geval zouden de vleeseters zich tegoed hebben gedaan aan alle dode en stervende planteneters. Maar vanaf het moment dat ze alle planteneters hadden opgegeten, zou er geen voedsel meer geweest zijn. Dan zouden de vleeseters op hun beurt van de honger omgekomen zijn. Als de meteoriet in de oceaan was terechtgekomen zou hij een gigantische vloedgolf teweeg hebben gebracht. Deze monstergolf zou met enorme kracht over de kusten heen zijn geslagen en ook de dinosaurussen verzwolgen hebben. Theorie 2 Aan het einde van het tijdperk van de dinosaurussen verschenen er nieuwe planten. Sommige wetenschappers menen dat de planteneters dit type planten niet konden verteren en daardoor uitstierven, maar deze theorie vindt weinig aanhang. Theorie 3 De mogelijkheid bestaat dat er door een onbekende ziekte een eind is gekomen aan het Pagina 8 van 9

9 dinosaurussentijdperk. Die ziekte zou alleen de dinosaurussen dodelijk hebben getroffen. Door een snelle verspreiding zouden alle dinosaurussen in korte tijd dood zijn gegaan. Theorie 4 Er zijn aanwijzingen dat tegen het einde van Het Krijt, ongeveer 65 miljoen jaar geleden,er een verandering in het klimaat op aarde is opgetreden. Het werd kouder. De dinosaurussen, die gewend waren aan een warm klimaat, konden zich hier niet aan aanpassen en stierven van koude. Theorie 5 De zoogdieren die in het dinosauriërtijdperk leefden, waren nog erg klein. Ze vormden dus geen bedreiging voor volwassen dinosauriërs. Maar die zoogdieren hebben misschien wel grote aantallen dinosauruseieren opgegeten. Daardoor werden er minder dinosaurussen geboren. Boekenlijst Atlas van dinosaurussen Sites Plaatjes Slot Ik vond het een leuk werkstuk. Ik heb er met plezier aan gewerkt. En ik hoop dat dit een goed werkstuk is Dit was mijn werkstuk Pagina 9 van 9