Kwetsbare bewoners in de wijk

Transcriptie

1 Kwetsbare bewoners in de wijk Sander Koomen (Aedes) Kees Leidelmeijer (Rigo) Bert Moormann (Domesta) Femke Sybrandi (Havensteder)

2 Agenda 1. Aanleiding onderzoek 2. Onderzoeksresultaten 3. Reactie op het onderzoek en oplossingsrichtingen 4. De praktijk in Rotterdam 5. De praktijk in Coevorden

3 Aanleiding Het gaat niet goed met de leefbaarheid in sommige wijken Steeds meer concentraties kwetsbare bewoners Woningwet boosdoener, met name passend toewijzen

4 Onderzoeksresultaten 1. Geactualiseerd: Is er een toenemende instroom van kwetsbare groepen in corporatie-woningen en leidt dit tot problemen met de leefbaarheid? 2. In beeld: Coevorden en Rotterdam 3. Kort: Achtergrond bij uitkomsten 4. Ook uit het onderzoek: Oplossingsrichtingen

5 Ontwikkeling kwetsbare groepen Samenstelling populatie sociale huur is veranderd Ruim driekwart van de huurders van een sociale huurwoning heeft een laag inkomen 42% heeft een inkomen tot niveau bijstand Verandering staat niet op zichzelf; ook: Meer lager opgeleiden Meer werkloos Meer arbeidsongeschikt Meer alleenstaand Meer psychiatrische problematiek Toenemende kwetsbaarheid Afnemende zelf- en samenredzaamheid

6 Ontwikkeling kwetsbare groepen Ervaren gezondheid is steeds minder goed Toenemende kwetsbaarheid blijkt uit onder meer uit afnemende ervaren gezondheid in de sociale huur Ook bij huurders jonger dan 65 jaar

7 Ontwikkeling overlast Ervaren overlast (vooral van buren) neemt toe Toename is groter in de buurten met een zwakkere leefbaarheid Oorzaak: daar is de toename van kwetsbare groepen groter Oorzaak: hier staan vaak de echt goedkope woningen

8 Ontwikkeling ervaren onveiligheid Aandeel mensen dat bang is te worden lastig gevallen of beroofd neemt toe Gevolg: verschil tussen goede en slechte wijken wordt (weer) groter

9 Leidt toename kwetsbare groepen tot lagere leefbaarheid? Ja. Niet alleen op basis van ervaringen, maar ook de cijfers geven het aan. We wisten al dat er sprake is van een samenhang, want kwetsbare groepen zijn aangewezen op goedkope woningen en die staan dikwijls in de slechtste wijken. Maar de toename blijkt ook een van de oorzaken van verslechtering Bij toename van specifieke kwetsbare groepen neemt de overlast toe en de leefbaarheid af. (Ook als we corrigeren op aantal corporatiewoningen en context)

10 Voorbeeld: Meer mensen met psychiatrische problemen, meer overlast

11 Corporatiebuurten en overige buurten groeien uit elkaar Toename van kwetsbare groepen (lagere zelf- en samenredzaamheid) én toename van problemen (meer overlast) Gaat om 1,5 miljoen mensen in buurten met > 67% corporatiebezit Maar wel grote verschillen tussen steden en buurten Het gaat niet overal slecht

12 Coevorden Ook hier concentratie van laagste inkomens in een aantal buurten waar veel corporatiebezit is

13 Coevorden Ook hier concentratie van laagste inkomens in een aantal buurten waar veel corporatiebezit is

14 Coevorden Ook hier concentratie van laagste inkomens in een aantal buurten waar veel corporatiebezit is Maar afname laagste inkomens in Poppenhare. Daar wordt flink geherstructureerd door Domesta

15 Rotterdam In veel buurten een afname van het aandeel laagste inkomens Relatief weinig in de corporatiebuurten (verschillen nemen dus ook hier toe) Wel uitzonderingen, b.v. in delen van Oud-Crooswijk, Rubroek en Feijenoord

16 Rotterdam In veel buurten een afname van het aandeel laagste inkomens Relatief weinig in de corporatiebuurten (verschillen nemen dus ook hier toe) Wel uitzonderingen, b.v. in delen van Oud-Crooswijk, Rubroek en Feijenoord

17 Achtergronden bij de ontwikkelingen Bewegingen die elkaar versterken Huisvestingsbeleid sociale huur domein laagste inkomensgroepen (sinds 1980) Marktdenken concentratie goedkope woningen in de slechtste wijken (sinds 2000) Beperking speelveld corporaties minder aandacht leefbaarheid, minder differentiatie in bezit (sinds 2012) Extramuralisering toename kwetsbare groepen op de woningmarkt (sinds 2000/2012)

18 Oplossingsrichtingen Hardware Investeren in de sociale huurvoorraad (positieve keuze) Differentiëren: Duurder in goedkope wijken Sociale huur in duurdere wijken/gemeenten Middenhuur Realiseren tussenvormen zelfstandig en onzelfstandig wonen (met begeleiding) Software Huurbeleid Toewijzing: Gebruik 20%-ruimte Screening (past persoon x hier?) Prestatieafspraken: niet alleen aantallen, maar ook waar Meer aandacht voor uitstroom ggz Sociaal buurtbeheer i.s.m. gemeente en zorginstellingen (vroegsignalering van problemen, dagbesteding, begeleiding naar werk)

19 Reactie op het onderzoek

20 Reactie Aedes Rigo-rapport onderbouwt kwantitatief de signalen van corporaties. Geschetste ontwikkelingen zijn zorgelijk en onwenselijk. Corporaties staan voor inclusieve samenleving en ongedeelde wijken. Aedes onderschrijft de bevindingen dat ontwikkelingen worden veroorzaakt door decennia van landelijk en lokaal beleid van de afgelopen decennia waarin is ingezet op een kleinere en effectievere sociale huursector, aangevuld met extramuralisering. Aedes benadrukt dat, door inzet van lokale partijen, het in veel wijken wél goed gaat. In wijken waar het niet goed gaat moeten geschetste ontwikkelingen gekeerd worden.

21 Voorstel oplossingsrichtingen #1 Rijk: Mogelijkheden bieden om lokaal te doen wat nodig is: Gemengde buurten (voorraad en instroom) Sociaal beheer: meer mogelijkheden (corporaties) en stimuleren (gemeenten) Gemeenten en zorgpartijen: Aandacht voor begeleiding kwetsbare personen en leefbaarheid: Opstellen plannen Concrete (prestatie)afspraken maken Bij bestemmingsplannen (en grondbeleid) gemengde wijken nastreven.

22 Voorstel oplossingsrichtingen #2 Corporaties Kunnen in sommige gevallen meer doen: Strakker sturen op leefbaarheid (op basis van informatie en analyses). Scherpe (prestatie)afspraken maken met lokale partijen over begeleiding. Benutten wettelijke ruimte (o.a. instroom). Leren van andere corporaties.

23 Dank!

24 HAVENSTEDER Het RIGO rapport en de grote stad

25 Havensteder Verhuureenheden In Rotterdam en Capelle In Rotterdam een relatief grote sociaal zwakkere bevolking Concentratie van problemen in complexen met huur tot 651,03 Bij mutatie: 50 % van de nieuwe huurders heeft een rugzak GGZ, zwakbegaafd, licht verstandelijke beperking, verslaving, uit nachtopvang, gevangenis en crisisopvang In februari 2019 kwam slechts 39 % van de nieuwe huurders zonder voorrang binnen

26 VOORRANG IN ROTTERDAM

27 Acties HAVENSTEDER Analyse RIGO geldt ook voor bezit Havensteder Gevoel : in Rotterdam is de problematiek intenser/grootschaliger Extra opdracht aan RIGO gegeven om te focussen op situatie in Rotterdam Top Kwetsbare personen met verward gedrag - 4 voorbeeldwijken - Wijkschakels, brandveilig wonen, privacybeleid

28 Acties HAVENSTEDER Deelname aan de Innovatie Challenge Leefbare wijken en buurten KWH, Aedes en Blomberg Instituut Hoe zorgen we voor duurzame huisvesting van kwetsbare groepen en leefbare wijken voor iedereen? Op zo n manier dat het aangenaam en veilig is voor de kwetsbare persoon, voor de omwonenden, professionals en voor ons vastgoed - Minder vinkjes zetten, meer regie

29 Acties HAVENSTEDER Naar aanleiding van advies RIGO: Sturen op instroom Intakes houden bij zwakkere complexen Andere manier van aanbieden woning: inschrijfduur, loting, direct kans, wens & wacht Differentiëren van de woningvoorraad Experimenteren met de vrije toewijzingsruimte Beter monitoren woningtoewijzing Toespitsen per woningblok

30 Acties voor de GEMEENTE De extramuralisering is doorgeslagen: sommige zorgcliënten passen niet in de wijk! Eerder ingrijpen bij overlast waar psychiatrie, verstandelijke beperking of verslaving in het spel is

31 Actie voor de RIJKSOVERHEID Voldoende budget voor de gemeenten om mensen die écht niet in de wijk passen intramuraal onder te brengen

32

33 Hoe hou je de sociale huur in Coevorden leefbaar?

34 De huurder en de markt 40% is gepensioneerd 30% werkt 15% werkloos / bijstand 15% Arbeidsongeschikt 20% van de huizen woont een kind(eren) 55% alleenwoners 25% ouder dan 75 jaar Gemiddeld inkomen: incl. toeslagen Huurquote: 26%, Woonquote 36% 70% heeft huurtoeslag Ca 15-20% laaggeletterd 75% koopwoningen 25% huur Middenhuur + vrije sector huur nihil Ca. 80% voorraad tot eerste aftoppingsgrens 65% grondgebonden huizen Ontspannen markt anticipeergebied Gemiddelde wachttijd is 2 jaar

35 Bron: NVM rapportage gemeente Emmen november 2018 Ontwikkeling aanbod

36 Conclusie Leefbaarheid in de wijken met veel sociale huur staat onder druk vanwege: Er wonen nagenoeg uitsluitend mensen met lage inkomens 1 op de 3 huurders is arbeidsongeschikt of langdurig werkloos (bijstand) 1 op de 4 huurders is inmiddels 75+, dit aandeel is groeiende Hoger opgeleide jongeren trekken weg en komen niet terug Groeiende instroom vanuit beschermd wonen, reclassering en statushouders Mensen participeren beperkt maar zijn druk met overleven vanwege weinig geld, het hebben van een beperking of vanwege ouderdom. Symptomen: Gordijnen blijven dicht, tuinen worden niet onderhouden en verveling/beperking leidt tot onaangepast woongedrag. Mix met dure huur of koop geen optie vanwege afwezigheid vraag en meer dan voldoende aanbod betaalbare koopwoningen.

37 Oplossing (1) Sociale werkplaats terug

38 Oplossing (2) onderhoud = Leren + werken

39 Oplossing (3) zorg en de wijk Woon/zorgcentrum ontwikkelt wijkfunctie zorg, vertier en dagbesteding Aangepaste huurovereenkomst corporatie - zorgaanbieder (extramuralisering als kans)

40

41 Evaluatie woningwet: hoe verder? Leefbaarheid: 125 eis vervalt; initiatieven van huurders; niet in prestatieafspraken wel in het bod Differentiatie van wijken: meer mogelijk vanuit de niet-daeb tak door vereenvoudiging markttoets en rendementseis Toewijzing 95/5 bij doelgroep met huursubsidie: flexibele inzet Vrije ruimte: 90/10 totale doelgroep met hogere daeb grens voor meerpersoons huishoudens Overig: grotere inzet VWS voor personen met verward gedrag (meer budget) en met gevaarlijk gedrag (intramuraal). Algemeen: meer prestatieafspraken met gemeente, zorg, corporaties en huurders