Duurzaam Gedrag Dr. Carina Wiekens Communication, Behavior & the Sustainable Society Centre of Expertise Energy Hanzehogeschool Groningen

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Duurzaam Gedrag Dr. Carina Wiekens Communication, Behavior & the Sustainable Society Centre of Expertise Energy Hanzehogeschool Groningen"

Transcriptie

1 Duurzaam Gedrag Dr. Carina Wiekens Communication, Behavior & the Sustainable Society Centre of Expertise Energy Hanzehogeschool Groningen Nasa s Earth Observatory 1

2 -photo-of-europe-at-night-lg.jpg 2

3 Tegenwnd33.nl 3

4 Teleurstelling = Verwachtingen Realiteit Duurzaam Gedrag Waarom doen mensen wat ze doen? 4

5 Waarom onze hersenen klimaatverandering ontkennen: Waarom doen mensen niets? Geen PAIN (persoonlijk, abrupt, immoreel, nu) Onzekere bedreigingen in de toekomst => excuusjes Optimisme bias Cherry picking Gewoonte /bekendheid (immuun) Failure to communicate Raamwerk ( frames ) bepalen wat we zien => ervaringen, voorkeuren, ingroup....?! 5

6 Wat kunnen we doen?! Stel dat je mensen wilt motiveren om duurzamer te gaan leven. Wat moet je dan doen? 6

7 Theorie van het geplande gedrag: Attitude Waargenomen Sociale Invloed Intentie Gedrag Eigen effectiviteit Attitude 1) Gevoelens 2) Gedachten 3) Gedrag 7

8 Waargenomen sociale norm: Descriptieve norm (e.g., Cialdini) Waargenomen sociale norm: Descriptieve norm (e.g., Cialdini) 8

9 Waargenomen sociale norm: Theorie van het geplande gedrag: Attitude Waargenomen sociale invloed Eigen effectiviteit 9

10 Attitude Waargenomen sociale invloed Attitude Waargenomen sociale norm Intentie Gedrag Eigen effectiviteit 1. Gebrek aan bewustzijn 2. Gebrek aan motivatie 10

11 1. Gebrek aan bewustzijn Bewustzijn doorbreekt automatisch gedrag, waardoor we na kunnen denken over wat we aan het doen zijn en hoe we verder willen gaan. 11

12 Vergroten van het bewustzijn (triggers, nudges) Vergroten van de motivatie 12

13 Ja Ja Nee Waarom niet?! Motivatie: Laat het gemakkelijk lijken Eenvoud is een functie van je meest schaarse bron op het moment 13

14 Reddit.com designapplause.com Verander de waargenomen eenvoud 14

15 15

16 1. Vergroot het bewustzijn 2. Motivatie: Verander de waargenomen eenvoud 1. Vergroot het bewustzijn 2. Motivatie: Verander de waargenomen eenvoud 3. Motivatie: Maak het gedrag aantrekkelijker Ijslander.com 16

17 17

18 1. Vergroot het bewustzijn 2. Motivatie: Verander de waargenomen eenvoud 3. Motivatie: Maak het gedrag aantrekkelijk Choice architecture (nudging) 4. Bewustzijn & Motivatie: Onmiddellijke feedback 18

19 icat van Philips, research of Cees Midden and Jaap Ham Feedback washing machine: 47% less consumption compared to energy meter 19

20 Slimme meter + EMS: Vergroot bewustzijn van energiegebruik en verminder het energiegebruik Onderzoeksontwerp: EMS 1 EMS 2 & EMS 3 Control condition No EMS 20

21 Enkele resultaten: Gemiddeld persoon met een lage SES wil wel meedoen, maar is niet intrinsiek gemotiveerd => Economische motieven op de voorgrond EMS vergroot bewustzijn van het energiegebruik, maar maakt van een energiegebruiker niet een energiemanager Gebrek aan handelingsperspectieven Is dit wel de manier om bewustzijn te vergroten? Bij wie? In welke fase? Welke display hebben we nodig? Welke functies moet een app hebben? 21

22 22

23 Enkele resultaten 44% deed mee (!!) Resultaten positief: meer bewustzijn energiegebruik + anders omgaan met/vervangen van energieslurpers 23

24 Bijna alle deelnemers waren geïnteresseerd in vervolgacties 24

25 5 d o d d o M is d e 25

26 26

27 Bron: ECN #54 3 Acties. 27

28 Gedrag & de duurzame samenleving We helpen mensen bewuste keuzes te maken op het gebied van energie en duurzaamheid. Hoe? 1. Door mensen voldoende bagage te geven om zelf bewuste keuzes te kunnen maken. 2. Door mensen te ondersteunen. 3. Door mensen samen te brengen. 28

29 Gedrag & de duurzame samenleving We helpen mensen bewuste keuzes te maken op het gebied van energie en duurzaamheid. Hoe? 1. Door mensen voldoende bagage te geven om zelf bewuste keuzes te kunnen maken. 2. Door mensen te ondersteunen. 3. Door mensen samen te brengen. Waarom? Omdat voor 99% van de mensen geldt dat een sociale en duurzame wereld een fijne wereld is. 29

30 Vragen? Duurzaam Gedrag Dr. Carina Wiekens Communication, Behavior & the Sustainable Society Centre of Expertise Energy Hanzehogeschool Groningen 30

dr. Carina Wiekens Lector Duurzaam Gedrag Kenniscentrum Energie

dr. Carina Wiekens Lector Duurzaam Gedrag Kenniscentrum Energie dr. Carina Wiekens Lector Duurzaam Gedrag Kenniscentrum Energie Duurzaam gedrag Missie: We helpen mensen bewuste keuzes te maken op het gebied van energie en duurzaamheid. 1 Energie besparen 2 Slimme meter

Nadere informatie

Duurzaam Gedrag. Duurzaam Gedrag

Duurzaam Gedrag. Duurzaam Gedrag - commissie Brundtland, 1987 20 maart 2018, World Social Work Day Dr. Carina J. Wiekens Lector Duurzaam gedrag Communication, Behaviour & The Sustainable Society Academie voor Sociale Studies Hanzehogeschool

Nadere informatie

Take home messages: Thuis: Duurzaam gedrag. Duurzaam Gedrag bij Huurders. Hoeveel energie gebruikt u thuis? Waar gaat de energie naartoe?

Take home messages: Thuis: Duurzaam gedrag. Duurzaam Gedrag bij Huurders. Hoeveel energie gebruikt u thuis? Waar gaat de energie naartoe? Take home messages: 1. Duurzaam leven begint bij jezelf & de eigen medewerkers 2. Duurzaam leven begint met bewustzijn en urgentie 3. maar start pas als er handelingsperspectief is 4. Gedragsverandering

Nadere informatie

Duurzaam Gedrag. We helpen mensen bewuste keuzes te maken op het gebied van energie en duurzaamheid.

Duurzaam Gedrag. We helpen mensen bewuste keuzes te maken op het gebied van energie en duurzaamheid. Duurzaam Gedrag Dr. Carina Wiekens Centre of Expertise Energy Hanzehogeschool Groningen c.j.wiekens@pl.hanze.nl CBSS We helpen mensen bewuste keuzes te maken op het gebied van energie en duurzaamheid.

Nadere informatie

Naar een Duurzame Samenleving. Dr. Carina Wiekens Lector Duurzaam Gedrag Kenniscentrum Energie Hanzehogeschool Groningen

Naar een Duurzame Samenleving. Dr. Carina Wiekens Lector Duurzaam Gedrag Kenniscentrum Energie Hanzehogeschool Groningen Naar een Duurzame Samenleving Dr. Carina Wiekens Lector Duurzaam Gedrag Kenniscentrum Energie Hanzehogeschool Groningen c.j.wiekens@pl.hanze.nl Duurzaam gedrag Missie: We helpen mensen bewuste keuzes te

Nadere informatie

Energietransitie. Energietransitie

Energietransitie. Energietransitie Gedragsverandering Gedragsverandering ter ter bevordering bevordering van van de de Energietransitie Energietransitie dr. dr. Carina Carina J. J. Wiekens Wiekens Toegepaste Toegepaste Psychologie Psychologie

Nadere informatie

Communication, Behaviour & the Sustainable Society. Onderzoeksportfolio 1/2. Verwachtingen Realiteit. Teleurstelling =

Communication, Behaviour & the Sustainable Society. Onderzoeksportfolio 1/2. Verwachtingen Realiteit. Teleurstelling = Communication, Behaviour & the Sustainable Society Dr. Carina J. Wiekens & Dr. Wim J.L. Elving Lector Duurzaam gerag & Lector Duurzame Communicatie Acaemie voor Sociale Stuies & Instituut voor Communicatie,

Nadere informatie

Energietransitie. Energietransitie

Energietransitie. Energietransitie Gedragsverandering Gedragsverandering ter ter bevordering bevordering van van de de Energietransitie Energietransitie dr. dr. Carina Carina J. J. Wiekens Wiekens Toegepaste Toegepaste Psychologie Psychologie

Nadere informatie

(Water)bewustzijn & participatie

(Water)bewustzijn & participatie (Water)bewustzijn & participatie Dr. Carina J. Wiekens Lector Duurzaam Gedrag EnTranCe Centre of Expertise Energy & Academie voor Sociale Studies c.j.wiekens@pl.hanze.nl Take home messages: 1. Transitie

Nadere informatie

Speur de Energieslurper Westlaren

Speur de Energieslurper Westlaren Speur de Energieslurper Westlaren Communication, Behaviour & the sustainable society Missie: We willen een bijdrage leveren aan de totstandkoming van een duurzame samenleving. Zuidlaren, 2 juli 2018 Carina

Nadere informatie

Energie & Gedrag Missie: We helpen mensen bewuste keuzes te maken op het gebied van energie en duurzaamheid.

Energie & Gedrag Missie: We helpen mensen bewuste keuzes te maken op het gebied van energie en duurzaamheid. Dr. Carina Wiekens Onderzoeksleider Energie & Gedrag Kenniscentrum Energie Hanzehogeschool Groningen c.j.wiekens@pl.hanze.nl Energie & Gedrag Missie: We helpen mensen bewuste keuzes te maken op het gebied

Nadere informatie

De smaak van Groen: Op zoek naar een gezonde balans. Dr. Carina Wiekens Centre of Expertise Energy Hanzehogeschool Groningen

De smaak van Groen: Op zoek naar een gezonde balans. Dr. Carina Wiekens Centre of Expertise Energy Hanzehogeschool Groningen De smaak van Groen: Op zoek naar een gezonde balans Dr. Carina Wiekens Centre of Expertise Energy Hanzehogeschool Groningen c.j.wiekens@pl.hanze.nl Wie is er vanavond met de auto gekomen? Wie heeft er

Nadere informatie

Dr. Carina Wiekens Onderzoeksleider Energie & Gedrag Kenniscentrum Energie Hanzehogeschool Groningen

Dr. Carina Wiekens Onderzoeksleider Energie & Gedrag Kenniscentrum Energie Hanzehogeschool Groningen Dr. Carina Wiekens Onderzoeksleider Energie & Gedrag Kenniscentrum Energie Hanzehogeschool Groningen c.j.wiekens@pl.hanze.nl Overzicht Energieslurpers: gezocht & gevonden Sluipverbruik Andere resultaten

Nadere informatie

Speur de Energieslurper Woonborg

Speur de Energieslurper Woonborg Woonborg Energie & Gedrag Missie: We helpen mensen bewuste keuzes te maken op het gebied van energie en duurzaamheid. Vries, 18 december 2017 dr. Carina Wiekens & Aimée van Dullemen Kenniscentrum Energie

Nadere informatie

Energietransitie = Gedrag

Energietransitie = Gedrag Energietransitie = Gedrag Dr. Carina J. Wiekens Lector Duurzaam gedrag Communication, Behaviour & The Sustainable Society Arne Naevra / Shell Wildlife Photographer of the Year 2007 https://climate.nasa.gov/effects/

Nadere informatie

Donderen, Actie Energiestekkers Tynaarlo

Donderen, Actie Energiestekkers Tynaarlo Donderen, 02-11-2015 Actie Energiestekkers Tynaarlo Programma vanavond 19.30 Welkom! 19.35 Drenthe in Transitie (Peter Galavazi, Provincie Drenthe) 19.45 Meetresultaten (Carina Wiekens, Hanzehogeschool

Nadere informatie

Het vergroten van het succes van Buurkracht. Het vergroten van het. succes van Buurkracht

Het vergroten van het succes van Buurkracht. Het vergroten van het. succes van Buurkracht Het vergroten van het Het vergroten van het succes van Buurkracht succes van Buurkracht Een studie naar het effect van 5 gedragsinterventies om de verspreiding Een studie van naar lokale het initiatieven

Nadere informatie

Why & How. Resultaten onderzoek gemeenten Drenthe. Wat is energieneutraal? Hoe ga je het bereiken? Hoe meet je het?

Why & How. Resultaten onderzoek gemeenten Drenthe. Wat is energieneutraal? Hoe ga je het bereiken? Hoe meet je het? Resultaten onderzoek gemeenten Drenthe Wat is energieneutraal? Hoe ga je het bereiken? Why & How Hoe meet je het? Carina Wiekens, Marcel Koenis & Lynette Germes EnTranCe: Centre of Expertise Energy Hanzehogeschool

Nadere informatie

Kanaalmanagement de ontwikkeling en inzet van nieuwe digitale kanalen

Kanaalmanagement de ontwikkeling en inzet van nieuwe digitale kanalen Kanaalmanagement de ontwikkeling en inzet van nieuwe digitale kanalen sneak preview Virtuele Assistent Samenwerking TU/Eindhoven Belastingdienst Positive Persuasive Technology & Domein Onderzoek dr. Jaap

Nadere informatie

VBZ ARBEIDSMARKTCONFERENTIE MET LEF KOERSEN OP KANSEN EIGEN REGIE IS HET DUURZAME MEEDOEN Oktober 2017 Tinka van Vuuren

VBZ ARBEIDSMARKTCONFERENTIE MET LEF KOERSEN OP KANSEN EIGEN REGIE IS HET DUURZAME MEEDOEN Oktober 2017 Tinka van Vuuren VBZ ARBEIDSMARKTCONFERENTIE MET LEF KOERSEN OP KANSEN EIGEN REGIE IS HET DUURZAME MEEDOEN Oktober 2017 Tinka van Vuuren EVEN VOORSTELLEN Loyalis in de Zorg: een deskundige partner voor werkgevers Ontstaan

Nadere informatie

kilo aan troep achter in een collegezaal.

kilo aan troep achter in een collegezaal. Ruim 60% van de HvA studenten neemt eten en drinken mee de collegezalen in. Gemiddeld laten HvAstudenten per maand 80 kilo aan troep achter in een collegezaal. Minder dan 5% van de HvA docenten spreekt

Nadere informatie

De training wordt incompany gegeven en op maat aangeboden.

De training wordt incompany gegeven en op maat aangeboden. Training Feedback Feedback, reflecteren om te kunnen groeien Opbouwende kritiek; zo wordt feedback ook vaak genoemd. Het is bedoeld zodat anderen, of jij zelf iets leren, ergens bewust van worden. Het

Nadere informatie

GEDRAGSVERANDERING. Wilma Otten, Hilde van Keulen, Pepijn van Empelen TNO. SHINE North Sea Region Program

GEDRAGSVERANDERING. Wilma Otten, Hilde van Keulen, Pepijn van Empelen TNO. SHINE North Sea Region Program GEDRAGSVERANDERING Wilma Otten, Hilde van Keulen, Pepijn van Empelen TNO SHINE North Sea Region Program 2014 2020 OM MEE TE NEMEN Systematische analyse: gedrag probleem Verandering gedrag: oud nieuw Blijvende

Nadere informatie

FIT en GEZOND op het WERK

FIT en GEZOND op het WERK FIT en GEZOND op het WERK Katrien Bruyninx Prevent Lummen 18 september 2013 Prevent Prevent-Factory A solutions provider Tailor made support of companies and organisations Prevent-Academy Training centre

Nadere informatie

Perceptie. dinsdag 6 maart 2012

Perceptie. dinsdag 6 maart 2012 Perceptie H7 Gestuurde perceptie... Perceptie betekent observatie, hoe je iets waarneemt, je blik zoals in is een glas half vol of half leeg?. Je perceptie wordt beïnvloed door je ervaringen en je basishouding

Nadere informatie

Internet of Things De definitieve stap naar slimme woningen

Internet of Things De definitieve stap naar slimme woningen Internet of Things De definitieve stap naar slimme woningen Frank den Hartog Senior Scientist Consumer Networks, TNO Chair of the Technical Working Group, HGI Frank.denHartog@tno.nl www.frankdenhartog.net

Nadere informatie

CASI MODEL (Pag 122) Stappen. Antwoorden

CASI MODEL (Pag 122) Stappen. Antwoorden CASI MODEL (Pag 122) HOE KANSRIJK IS UW CAMPAGNE? Het Campagne Strategie Instrument (CASI) is een hulpmiddel om tot onderbouwde keuzes te komen voor het opzetten van een campagne. Het gaat hierbij om campagnes

Nadere informatie

De kosten van de energietransitie, en: kansen voor de gasindustrie. Martien Visser Lector Energietransitie & Netwerken. Hanzehogeschool Groningen

De kosten van de energietransitie, en: kansen voor de gasindustrie. Martien Visser Lector Energietransitie & Netwerken. Hanzehogeschool Groningen De kosten van de energietransitie, en: kansen voor de gasindustrie Martien Visser Lector Energietransitie & Netwerken Hanzehogeschool Groningen Hanzehogeschool Groningen (circa 30.000 studenten) Energy

Nadere informatie

Training Timemanagement

Training Timemanagement Training Timemanagement Timemanagement, efficiënt omgaan met tijd Tijd is schaars. Dit zorgt voor een bepaalde druk. Zeker als je veel dingen wilt doen in weinig tijd, zoals vergaderen, organiseren, afspraken

Nadere informatie

Met ongeveer 1 op de 3 Nederlanders die meer dan 7,5 uur per dag zitten, zijn we Europees kampioen zitten.

Met ongeveer 1 op de 3 Nederlanders die meer dan 7,5 uur per dag zitten, zijn we Europees kampioen zitten. Dagelijks 8-11 uur zitten leidt tot 15% meer kans binnen 3 jaar te overlijden dan 4 uur per dag zitten. Met ongeveer 1 op de 3 Nederlanders die meer dan 7,5 uur per dag zitten, zijn we Europees kampioen

Nadere informatie

REMIND. Bij u op SCHOOL?

REMIND. Bij u op SCHOOL? REMIND Bij u op SCHOOL? Inhoudsopgave Slim jezelf zijn voor professionals 3 Slim jezelf zijn 3 Programma over persoonlijke ontwikkeling 3 Kostenoverzicht 4 Over Remind 5 Wij willen 5 Trainersopleiding

Nadere informatie

Hoe weet ik waarom mijn interventies werken en voor wie?

Hoe weet ik waarom mijn interventies werken en voor wie? Hoe weet ik waarom mijn interventies werken en voor wie? Maartje van Stralen: Mine Yildirim: Femke van Nassau: Mia Kösters: Hoe evalueer ik hoe mijn interventie werkt? Analyse van mediatoren Hoe evalueer

Nadere informatie

De psychologie van de wanbetaler

De psychologie van de wanbetaler 07-10-2015 De psychologie van de wanbetaler Dr. Martijn Keizer Rijksuniversiteit Groningen m.keizer@rug.nl Deze presentatie Deze presentatie Hoe motiveren we debiteuren om actie te ondernemen? Overzicht

Nadere informatie

Agenda. Inleiding Drieluik in veiligheid Veiligheidscultuur. Groepsgedrag Gedrag beïnvloeden Af en aanspreken. Aan de slag. www.denf.

Agenda. Inleiding Drieluik in veiligheid Veiligheidscultuur. Groepsgedrag Gedrag beïnvloeden Af en aanspreken. Aan de slag. www.denf. www.denf.nl 1 Agenda Inleiding Drieluik in veiligheid Veiligheidscultuur Groepsgedrag Gedrag beïnvloeden Af en aanspreken Aan de slag www.denf.nl 2 1 Drieluik in veiligheid www.denf.nl 3 Drieluik in veiligheid

Nadere informatie

Veilig werken via gedragsverandering

Veilig werken via gedragsverandering Veilig werken via gedragsverandering Veilig en gezond werken is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van werkgevers en werknemers. Werkgevers en werknemers hebben elkaar dan ook nodig. Die gezamenlijke

Nadere informatie

Utrecht, september 2010 Gerjoke Wilmink directeur Nibud

Utrecht, september 2010 Gerjoke Wilmink directeur Nibud Voorwoord Ongeveer twee jaar geleden publiceerde het Nibud Geld en Gedrag, Budgetbegeleiding voor de beroepspraktijk. Het boek werd enthousiast ontvangen door het werkveld, vooral vanwege de competenties

Nadere informatie

Communicating about Concerns in Oncology K. Brandes

Communicating about Concerns in Oncology K. Brandes Communicating about Concerns in Oncology K. Brandes Nederlandse samenvatting Uit een recente rapportage van KWF Kankerbestrijding blijkt dat 64% van de (ex-) patiënten met kanker zorgen ervaart over psychosociale

Nadere informatie

Speur de Energieslurper Gemeente Groningen. Groningen, 31 januari 2018 Marloes Nieuwenhuis Kenniscentrum Energie Hanzehogeschool Groningen

Speur de Energieslurper Gemeente Groningen. Groningen, 31 januari 2018 Marloes Nieuwenhuis Kenniscentrum Energie Hanzehogeschool Groningen Speur de Energieslurper Gemeente Groningen Groningen, 31 januari 2018 Marloes Nieuwenhuis Kenniscentrum Energie Hanzehogeschool Groningen Energie & Gedrag Missie: We helpen mensen bewuste keuzes te maken

Nadere informatie

Speur de Energieslurper Gemeente Groningen. Groningen, 10 april 2018 Marloes Nieuwenhuis Kenniscentrum Energie Hanzehogeschool Groningen

Speur de Energieslurper Gemeente Groningen. Groningen, 10 april 2018 Marloes Nieuwenhuis Kenniscentrum Energie Hanzehogeschool Groningen Speur de Energieslurper Gemeente Groningen Groningen, 10 april 2018 Marloes Nieuwenhuis Kenniscentrum Energie Hanzehogeschool Groningen Energie & Gedrag Missie: We helpen mensen bewuste keuzes te maken

Nadere informatie

Armoede en hoe daarop in te spelen?

Armoede en hoe daarop in te spelen? Armoede en hoe daarop in te spelen? Roeland van Geuns Lector armoede en participatie, Hogeschool van Amsterdam INHOUD! 1. Oorzaken van armoede 2. Wie zijn er arm? 3. Effecten armoede 4. Wat kunnen organisaties

Nadere informatie

Where innovation starts. Vakken eerste jaar Psychology & Technology

Where innovation starts. Vakken eerste jaar Psychology & Technology Where innovation starts Vakken eerste jaar Vakken eerste jaar In de major krijg je uiteenlopende vakken en projecten op het gebied van psychologie, techniek en onderzoeksmethoden. Daarnaast heb je binnen

Nadere informatie

Gedragsverandering. in het streven naar een energieneutrale provincie. dr. Carina J. Wiekens & Kayleigh Aalderink

Gedragsverandering. in het streven naar een energieneutrale provincie. dr. Carina J. Wiekens & Kayleigh Aalderink Gedragsverandering in het streven naar een energieneutrale provincie dr. Carina J. Wiekens & Kayleigh Aalderink Programma Energie - BMI - Bewust doen - Meters maken - Innoveren Drenthe in Transitie 1.

Nadere informatie

5 gedragslenzen; bekijk door iedere lens een ander aspect

5 gedragslenzen; bekijk door iedere lens een ander aspect 5 gedragslenzen; bekijk door iedere lens een ander aspect GEWOONTES EN IMPULSEN Een groot deel van ons gedrag is automatisch. We denken er niet bij na. Dit gedrag kan bestaan uit reflexmatige impulsen

Nadere informatie

Procesadvisering Bijeenkomst 4

Procesadvisering Bijeenkomst 4 Procesadvisering Bijeenkomst 4 Inhoud Terugblik bijeenkomst 3 Hoofdstuk 4: De beleving van adviseur en geadviseerde Rolopvatting adviseur Cyclus van veranderingen Appriciative inquiry Weerstand bij veranderingen

Nadere informatie

Energiebesparing & huishoudens

Energiebesparing & huishoudens 1. Praktijk Wat is het probleem? Op welke knoppen kun je drukken? Amsterdam Smart City Smart Challenge! Energiebesparing in stedelijke omgeving Veel projecten in kantoren, huizen, bedrijven! 11 bedrijven!

Nadere informatie

INLEIDING DE KLEINE PRINS MOTIVATIE ZET MENSEN IN BEWEGING

INLEIDING DE KLEINE PRINS MOTIVATIE ZET MENSEN IN BEWEGING (GEEN) GOESTING?! INLEIDING ABC VAN MOTIVATIE LEREN OP SCHOOL, EEN AANGENAME EN BOEIENDE ACTIVITEIT? OPVOEDEN IS ROEKELOZE IMPROVISATIE LATER IS NOG LANG EEN VOL HOOFD DE WEG KWIJT TEN SLOTTE INLEIDING

Nadere informatie

Efficiënt feedback geven

Efficiënt feedback geven Efficiënt feedback geven Tips Dit document is onderdeel van een set ondersteunend materiaal dat ter download wordt aangeboden aan kopers van De Strategieoach door Jeroen De Flander (ISBN 978 90 8148 733

Nadere informatie

Een ervaringsdeskundige voor de klas: werkt het? Mail Bas voor het rapport

Een ervaringsdeskundige voor de klas: werkt het? Mail Bas voor het rapport Een ervaringsdeskundige voor de klas: werkt het? Mail Bas voor het rapport Bas van den Putte (s.j.h.m.vandenputte@uva.nl) Tessa Rutten Anneke de Graaf Gert-Jan de Bruijn Een ervaringsdeskundige voor de

Nadere informatie

Opdracht 2 2e scherm app

Opdracht 2 2e scherm app 2012 Opdracht 2 2e scherm app Principles and Design Frameworks CMD Naam: Leroy Souhuwat Stanley van der Brugh Klas: User Experience Klas 1 Docent: Hans Kemp Vak: Principles and Design Frameworks Opleiding:

Nadere informatie

Whitepaper by Silvie Bohan Online retail en persuasive design

Whitepaper by Silvie Bohan Online retail en persuasive design S B Whitepaper by Silvie Bohan Online retail en persuasive design Gewoontegedrag, persuasive design en online retail Gewoontegedrag zorgt voor meer terugkerende bezoekers. Wederkerigheid, commitment en

Nadere informatie

Sociaal - Economisch Voorzitter: Arjen van Klink Spreker: Joost van der Weide Spreker: Wim Elving en Mathieu Przybyla

Sociaal - Economisch Voorzitter: Arjen van Klink Spreker: Joost van der Weide Spreker: Wim Elving en Mathieu Przybyla Maatschappelijke Impact van Praktijkgericht Onderzoek Parallelsessie 27 juni 2019, Rotterdam Sociaal - Economisch Voorzitter: Arjen van Klink Spreker: Joost van der Weide Spreker: Wim Elving en Mathieu

Nadere informatie

Nudging. Yellow Cats. 16 juni 2016

Nudging. Yellow Cats. 16 juni 2016 Nudging Yellow Cats 16 juni 2016 "Een duwtje geven in de goede richting door het gewenste gedrag aantrekkelijk te maken, zonder mensen daarbij in hun vrijheden te beperken." 2 Wat is nudging? Het beïnvloeden

Nadere informatie

Regio Alkmaar Monitor Regiobeeld november 2016

Regio Alkmaar Monitor Regiobeeld november 2016 Regio Alkmaar Monitor Regiobeeld 2025 2 november 2016 0 Sinzer Ons team bestaat uit consultants en software developers waarmee we de volgende diensten aanbieden: Training en consultancy rondom het thema

Nadere informatie

Training Leiderschap, inspireren, motiveren en coachen

Training Leiderschap, inspireren, motiveren en coachen Training Leiderschap Training Leiderschap, inspireren, motiveren en coachen Als leidinggevende moet je meerdere ballen hooggehouden. Er wordt verwacht dat jouw team bepaalde doelen haalt, binnen een bepaald

Nadere informatie

Ik ben. Eerlijk. Geduldig. Creatief. Gestructureerd. Communicatief. Geïnteresseerd. Geeft aandacht WWW.IKBENHARRIE.NL

Ik ben. Eerlijk. Geduldig. Creatief. Gestructureerd. Communicatief. Geïnteresseerd. Geeft aandacht WWW.IKBENHARRIE.NL Ik ben Geïnteresseerd Creatief WWW.IKBENHARRIE.NL Communicatief Geeft aandacht Eerlijk Gestructureerd Geduldig Harrie is ontwikkeld door CNV Jongeren en Vilans, met dank aan de support van UWV en Instituut

Nadere informatie

Jouw motivatie. Excellent gemotiveerd. Waarom? Excellent gemotiveerd 2014. Hoe creëer je een omgeving waarin leerlingen willen excelleren?

Jouw motivatie. Excellent gemotiveerd. Waarom? Excellent gemotiveerd 2014. Hoe creëer je een omgeving waarin leerlingen willen excelleren? Excellent gemotiveerd Excellent gemotiveerd Hoe creëer je een omgeving waarin leerlingen willen excelleren? Motivatie volgens Deci en Ryan Feedback geven met 3 vragen Zelf oefenen Sandra Elzinga Sandra@betaonderwijsopmaat.nl

Nadere informatie

Lokale Energie Initiatieven

Lokale Energie Initiatieven De Drentse Schone LEI Lokale Energie Initiatieven Dr. Carina Wiekens & drs. Lynette Germes Communication, Behaviour & The Sustainable Society Kenniscentrum Energie Hanzehogeschool Groningen De Drentse

Nadere informatie

Speur de Energieslurper Gemeente Groningen ronde 3. Groningen, 26 juni 2018 Marloes Nieuwenhuis Kenniscentrum Energie Hanzehogeschool Groningen

Speur de Energieslurper Gemeente Groningen ronde 3. Groningen, 26 juni 2018 Marloes Nieuwenhuis Kenniscentrum Energie Hanzehogeschool Groningen Speur de Energieslurper Gemeente Groningen ronde 3 Groningen, 26 juni 2018 Marloes Nieuwenhuis Kenniscentrum Energie Hanzehogeschool Groningen Energie & Gedrag Missie: We helpen mensen bewuste keuzes te

Nadere informatie

Efficiënt feedback geven

Efficiënt feedback geven Efficiënt feedback geven Tips Dit document is onderdeel van een set ondersteunend materiaal dat ter download wordt aangeboden aan kopers van Strategiehelden door Jeroen De Flander (ISBN België 978 90 4860

Nadere informatie

Speur de Energieslurper Hanzehogeschool ronde 3. Groningen, 10 juli 2018 Marloes Nieuwenhuis Kenniscentrum Energie Hanzehogeschool Groningen

Speur de Energieslurper Hanzehogeschool ronde 3. Groningen, 10 juli 2018 Marloes Nieuwenhuis Kenniscentrum Energie Hanzehogeschool Groningen Speur de Energieslurper Hanzehogeschool ronde 3 Groningen, 10 juli 2018 Marloes Nieuwenhuis Kenniscentrum Energie Hanzehogeschool Groningen Energie & Gedrag Missie: We helpen mensen bewuste keuzes te maken

Nadere informatie

Het voorspellen van de levensduur van LED verlichting met gebruik van omgevingstesten En enkele voorbeelden van faal mechanismen

Het voorspellen van de levensduur van LED verlichting met gebruik van omgevingstesten En enkele voorbeelden van faal mechanismen Het voorspellen van de levensduur van LED verlichting met gebruik van omgevingstesten En enkele voorbeelden van faal mechanismen Boudewijn Jacobs Philips Lighting 3 december 2015 Toename in foutmodes Onze

Nadere informatie

Trends in organiseren

Trends in organiseren Trends in organiseren Noodzaak en uitdagingen van nieuwe organisatievormen Sebastiaan van den Bogaard & Geert Lonterman 4 oktober 2018 #KOERS2018 Publieke organisaties lijken zich in toenemende mate

Nadere informatie

CUBISS BUITENSCHOOLSE TAALACTIVITEITEN VOOR JONGEREN (14+) AMSTERDAM 6 NOVEMBER 2017

CUBISS BUITENSCHOOLSE TAALACTIVITEITEN VOOR JONGEREN (14+) AMSTERDAM 6 NOVEMBER 2017 CUBISS BUITENSCHOOLSE TAALACTIVITEITEN VOOR JONGEREN (14+) AMSTERDAM 6 NOVEMBER 2017 ONDERZOEKSDESIGN ONDERZOEKSDESIGN OPDRACHT Doel Cubiss Laaggeletterdheid bestrijden en voorkomen. Situatie Cubiss is

Nadere informatie

Ulrica WF van Panhuys Authentic Leadership www.uwfvanpanhuys.com

Ulrica WF van Panhuys Authentic Leadership www.uwfvanpanhuys.com Module 1 Profileren van de emotionele intelligentie: Team Effectiviteit (). De Team Effectiviteit wordt vastgesteld door het identificeren, vaststellen en beheersen van de emotionele intelligentie van

Nadere informatie

C U R R I C U L U M V I T A E

C U R R I C U L U M V I T A E C U R R I C U L U M V I T A E PERSONALIA Naam: Dr. Carina Johanna Wiekens Geboortedatum: 17 november 1978 E-mailadres: info@carinawiekens.nl OPLEIDING 2006-2009 Universiteit van Tilburg Promotie in de

Nadere informatie

Beperkte zelfkennis. Beperkte kennis sterke en zwakke kanten. Overzicht. Waarom speciale aandacht voor het kiezen van een vervolgopleiding?

Beperkte zelfkennis. Beperkte kennis sterke en zwakke kanten. Overzicht. Waarom speciale aandacht voor het kiezen van een vervolgopleiding? Kiezen van een vervolgopleiding voor VO-leerlingen (met psychische problemen) Evaluatieonderzoek Overzicht Waarom speciale aandacht voor het kiezen van een vervolgopleiding? Het kiezen-traject met oefening

Nadere informatie

Artikel. Lara Peeters. Laurens Vreekamp JDE-SEMUX.3V-13. Seminar. Blok C. Aantal woorden: 1221

Artikel. Lara Peeters. Laurens Vreekamp JDE-SEMUX.3V-13. Seminar. Blok C. Aantal woorden: 1221 Artikel Lara Peeters 1622966 Laurens Vreekamp JDE-SEMUX.3V-13 Seminar Blok C 1 Aantal woorden: 1221 Voorwoord Mijn keuze om persuasive design nog verder te gaan onderzoeken is gebaseerd op mijn toekomst

Nadere informatie

Hoe motiveer je mensen hun gedrag te veranderen en gezonder te leven? 24/10/2017

Hoe motiveer je mensen hun gedrag te veranderen en gezonder te leven? 24/10/2017 Hoe motiveer je mensen hun gedrag te veranderen en gezonder te leven? 24/10/2017 35.000 keuzes per dag Gezond en ongezond Gezonde en ongezonde keuzes Determinanten van gedrag Denken dat men genoeg beweegt

Nadere informatie

Welke ruimte en skills hebben leerlingen nodig om bevlogen en gemotiveerd te werken. Astrid van den Hurk 22 januari 2015

Welke ruimte en skills hebben leerlingen nodig om bevlogen en gemotiveerd te werken. Astrid van den Hurk 22 januari 2015 Welke ruimte en skills hebben leerlingen nodig om bevlogen en gemotiveerd te werken Astrid van den Hurk 22 januari 2015 Doelen Zicht op basisbehoeftes van leerlingen om gemotiveerd te kunnen werken; Zelfdeterminatietheorie

Nadere informatie

Emotioneren en laten associëren

Emotioneren en laten associëren Emotioneren en laten associëren Deze strategie is erop gericht om via communicatie in te spelen op en rekening te houden met associaties en emoties die een rol spelen bij het gewenste gedrag. Deze strategie

Nadere informatie

Motiverende gesprekstechnieken. zelf. redzaamheid

Motiverende gesprekstechnieken. zelf. redzaamheid Motiverende gesprekstechnieken zelf redzaamheid Motiverende gesprekstechnieken Wat is motiverende gespreksvoering? Motiverende gespreksvoering is een cliëntgerichte, directieve methode om te bevorderen

Nadere informatie

A Pilot Study of the App Rethink on the Cyberbullying behaviour and Awareness of Secondary School Students

A Pilot Study of the App Rethink on the Cyberbullying behaviour and Awareness of Secondary School Students A Pilot Study of the App Rethink on the Cyberbullying behaviour and Awareness of Secondary School Students Sietse van der Goot 6 December 2017 Student FHML Thesis gezondheidswetenschappen Cyberpesten:

Nadere informatie

SWPBS: meer dan behaviorisme? W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g

SWPBS: meer dan behaviorisme? W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g SWPBS: meer dan behaviorisme? Programma Welkom & intro: de kern Pedagogische kwaliteit: de opdracht & keuzes in de uitvoering Theoretische kaders De functie & kwaliteit van feedback Belonen/ erkennen/

Nadere informatie

Wat is gedragsbeïnvloeding?

Wat is gedragsbeïnvloeding? Wat is gedragsbeïnvloeding? Congres Met open vizier!' 19 januari 2016 Kaj Bots & Theodora Boschma, UWV Directie Handhaving Wat is gedragsbeïnvloeding? Wat is gedragsbeïnvloeding? Nudging Burgers een duwtje

Nadere informatie

PROGRAMMA van de training DE SOCIALE PSYCHOLOGIE VAN VERANDEREN

PROGRAMMA van de training DE SOCIALE PSYCHOLOGIE VAN VERANDEREN PROGRAMMA van de training DE SOCIALE PSYCHOLOGIE VAN VERANDEREN drs. Ad van der Made, psycholoog, coach, docent De training Sociale Psychologie van Veranderen is bedoeld voor professionals voor wie de

Nadere informatie

HET NIEUWE WERKEN IN RELATIE TOT PERSOONLIJKE DRIJFVEREN VAN MEDEWERKERS. Onderzoek door TNO in samenwerking met Profile Dynamics

HET NIEUWE WERKEN IN RELATIE TOT PERSOONLIJKE DRIJFVEREN VAN MEDEWERKERS. Onderzoek door TNO in samenwerking met Profile Dynamics HET NIEUWE WERKEN IN RELATIE TOT PERSOONLIJKE DRIJFVEREN VAN MEDEWERKERS Onderzoek door TNO in samenwerking met Profile Dynamics 1 Inleiding Veel organisaties hebben de afgelopen jaren geïnvesteerd in

Nadere informatie

Congres Duurzame Inzetbaarheid Veenendaal STUREN OP EIGEN REGIE VOOR DUURZAME INZETBAARHEID. EEN GEZAMENLIJKE VERANTWOORDELIJKHEID VAN WERKGEVERS ÉN

Congres Duurzame Inzetbaarheid Veenendaal STUREN OP EIGEN REGIE VOOR DUURZAME INZETBAARHEID. EEN GEZAMENLIJKE VERANTWOORDELIJKHEID VAN WERKGEVERS ÉN Congres Duurzame Inzetbaarheid Veenendaal STUREN OP EIGEN REGIE VOOR DUURZAME INZETBAARHEID. EEN GEZAMENLIJKE VERANTWOORDELIJKHEID VAN WERKGEVERS ÉN MEDEWERKERS. Juni 2017 Tinka van Vuuren WIE BEN IK?

Nadere informatie

Workshops De werkelijkheid van gedrag. 11 maart, 25 maart en 8 april 2010

Workshops De werkelijkheid van gedrag. 11 maart, 25 maart en 8 april 2010 Workshops De werkelijkheid van gedrag 11 maart, 25 maart en 8 april 2010 Workshops De werkelijkheid van gedrag Vandaag heb je de eerste workshop De werkelijkheid van gedrag gevolgd. De workshops geven

Nadere informatie

Innovatie Werkplaats Familiezorg

Innovatie Werkplaats Familiezorg Innovatie Werkplaats Familiezorg Marie Louise.Luttik m.l.a.luttik@pl.hanze.nl Lectoraat Verpleegkundige Diagnostiek Academie voor Verpleegkunde Hanzehogeschool Groningen Ism TSN-thuiszorg/Icare/Interzorg/UMCG

Nadere informatie

College Vitaliteit A+O Fonds Gemeenten. NOODZAKELIJKE PARADOX VAN STUREN OP EIGEN REGIE OP DUURZAME INZETBAARHEID Juni 2017 Tinka van Vuuren

College Vitaliteit A+O Fonds Gemeenten. NOODZAKELIJKE PARADOX VAN STUREN OP EIGEN REGIE OP DUURZAME INZETBAARHEID Juni 2017 Tinka van Vuuren College Vitaliteit A+O Fonds Gemeenten NOODZAKELIJKE PARADOX VAN STUREN OP EIGEN REGIE OP DUURZAME INZETBAARHEID Juni 2017 Tinka van Vuuren WIE BEN IK? Consultant bij Loyalis Kennis & Consult en bijzonder

Nadere informatie

HET VERTROUWEN IN INSTITUTIES NEEMT AF, MENSEN ZOEKEN VERTROUWEN BIJ ELKAAR Het vertrouwen in instituties zoals de media, vakbonden, grote

HET VERTROUWEN IN INSTITUTIES NEEMT AF, MENSEN ZOEKEN VERTROUWEN BIJ ELKAAR Het vertrouwen in instituties zoals de media, vakbonden, grote HET VERTROUWEN IN INSTITUTIES NEEMT AF, MENSEN ZOEKEN VERTROUWEN BIJ ELKAAR Het vertrouwen in instituties zoals de media, vakbonden, grote ondernemingen, de Tweede Kamer en de regering neemt af. Waarop

Nadere informatie

CASI > Werkblad 1 > Van beleidsdoel naar gedragsdoel

CASI > Werkblad 1 > Van beleidsdoel naar gedragsdoel CASI > Werkblad 1 > Van beleidsdoel naar gedragsdoel Beleidsdoel voor communicatie: 1a Keuze doelgroep 1b Huidig gedrag Wie is de groep die gedrag moet veranderen? Wat weten we over huidig gedrag? (feiten

Nadere informatie

opleidingsaanbod Ba Architectuur Andere bachelors - Prof bachelors (via schakelprogramma s) - Acad bachelors (via voorbereidingsprogramma s)

opleidingsaanbod Ba Architectuur Andere bachelors - Prof bachelors (via schakelprogramma s) - Acad bachelors (via voorbereidingsprogramma s) opleidingsaanbod VBP Ma INTERIEURarchitectuur [INTERIEURARCHITECT] Ba Architectuur VBP Ma Architectuur [ARCHITECT] Internationale Ma Architectuur (ENG) [ARCHITECT] Ma Stedenbouw & Ruimtelijke Planning

Nadere informatie

Zelfkennis als fundament voor loopbaanontwikkeling Bouwen op een onbetrouwbare

Zelfkennis als fundament voor loopbaanontwikkeling Bouwen op een onbetrouwbare Zelfkennis als fundament voor loopbaanontwikkeling Bouwen op een onbetrouwbare ondergrond Symposium t.g.v. afscheid Rupert Spijkerman 16 februari 2006 Tom Luken Bouwstenen 1. Probleem: mensen kennen zichzelf

Nadere informatie

Training Persoonlijke Effectiviteit

Training Persoonlijke Effectiviteit Training Persoonlijke Effectiviteit Persoonlijke effectiviteit: vergroot je invloed door slim te werken Niet harder, maar slimmer werken: zo vergroot je je persoonlijke effectiviteit. Door op een slimme

Nadere informatie

(In)effectiviteit van Angstcommunicaties op Verminderen van Lichamelijke Inactiviteit: Rol van Attitudefuncties, Self-Monitoring en Self-Esteem

(In)effectiviteit van Angstcommunicaties op Verminderen van Lichamelijke Inactiviteit: Rol van Attitudefuncties, Self-Monitoring en Self-Esteem (In)effectiviteit van Angstcommunicaties 1 (In)effectiviteit van Angstcommunicaties op Verminderen van Lichamelijke Inactiviteit: Rol van Attitudefuncties, Self-Monitoring en Self-Esteem (In)effectiveness

Nadere informatie

Speur de Energieslurper Provincie Fryslân. Groningen, 12 juni 2018 Marloes Nieuwenhuis Kenniscentrum Energie Hanzehogeschool Groningen

Speur de Energieslurper Provincie Fryslân. Groningen, 12 juni 2018 Marloes Nieuwenhuis Kenniscentrum Energie Hanzehogeschool Groningen Speur de Energieslurper Provincie Fryslân Groningen, 12 juni 2018 Marloes Nieuwenhuis Kenniscentrum Energie Hanzehogeschool Groningen Energie & Gedrag Missie: We helpen mensen bewuste keuzes te maken op

Nadere informatie

Relatie Financieel Adviseur - Klant

Relatie Financieel Adviseur - Klant Relatie Financieel Adviseur - Klant Dr Anita Vlam 28 maart 2012 Inhoud: Voorbeelden Het onderzoek Rentes Leningen Financieel Advies Expertise Tevreden met relatie Relatie adviseur en consument Aanbevelingen

Nadere informatie

Vraagstelling: wanneer en hoe

Vraagstelling: wanneer en hoe Vraagstelling: wanneer en hoe In opdracht van AgentschapNL heeft TNO het volgende onderzocht: 1. Wanneer is een cloud oplossing groen?! Wat is een groene cloud?! Welke factoren zijn hierbij van belang?

Nadere informatie

Armoede, schulden en schaarste

Armoede, schulden en schaarste Armoede, schulden en schaarste Wat doet armoede met ons en hoe daarop in te spelen? Roeland van Geuns Lector armoede en participatie, Hogeschool van Amsterdam INHOUD 1. Wat weten we al? 2. Armoede in Nederland

Nadere informatie

TU/e Bachelor College Herontwerp bacheloropleidingen. VSNU Conferentie Studiesucces 13 juni 2012 dr. Diana Vinke en drs.

TU/e Bachelor College Herontwerp bacheloropleidingen. VSNU Conferentie Studiesucces 13 juni 2012 dr. Diana Vinke en drs. TU/e Bachelor College Herontwerp bacheloropleidingen VSNU Conferentie Studiesucces 13 juni 2012 dr. Diana Vinke en drs. Jim Bergmans Inhoud presentatie Grote veranderingen in het TU/e bacheloronderwijs

Nadere informatie

Kennisoverdracht. Werkingsmechanisme: Communiceer de functionele en affectieve voordelen van het gewenste gedrag. Kennis Houding Kunnen

Kennisoverdracht. Werkingsmechanisme: Communiceer de functionele en affectieve voordelen van het gewenste gedrag. Kennis Houding Kunnen Kennisoverdracht Kennis Houding Kunnen Werkingsmechanisme: Kennisoverdracht Communiceer de functionele en affectieve voordelen van het gewenste gedrag. Bijvoorbeeld: NL-Alert - Informatievoorziening over

Nadere informatie

Motivational Interviewing 14 november DAI Artsen Van ziekte en zorg naar preventie en gezond gedrag.

Motivational Interviewing 14 november DAI Artsen Van ziekte en zorg naar preventie en gezond gedrag. Motivational Interviewing 14 november 2018 DAI Artsen Van ziekte en zorg naar preventie en gezond gedrag Rubik Nazarian www.linkedin.com/in/dai-artsen/ Beinvloedingsstijlen Communicatiestijlen Sturend

Nadere informatie

Naar slimmere MM-maatregelen met het 9-stappenplan

Naar slimmere MM-maatregelen met het 9-stappenplan Naar slimmere MM-maatregelen met het 9-stappenplan Uitgangspunt en doel van het stappenplan Uitgangspunt van ons stappenplan is niet de plannen zijn niet goed, maar wel vanuit gedragsperspectief kan het

Nadere informatie

Zelfsturend leren met een puberbrein

Zelfsturend leren met een puberbrein Zelfsturend leren met een puberbrein Jacqueline Saalmink In het hedendaagse voortgezet onderwijs wordt een groot beroep gedaan op zelfsturend leren. Leerlingen moeten hiervoor beschikken over vaardigheden

Nadere informatie

Organisaties willen graag gedrag beïnvloeden

Organisaties willen graag gedrag beïnvloeden Nudging Organisaties willen graag gedrag beïnvloeden Commerciële organisaties Overheid marketeers psychologen communicatiedeskundigen economen Oud beïnvloedingsparadigma De mens als rationeel wezen KENNIS

Nadere informatie

INHOUDSOPGAVE INLEIDING

INHOUDSOPGAVE INLEIDING Verslag de EnergySense werksessie Hoe meet jij energie? in Nieuwolda 11 juni 2014 1/10 INLEIDING Op 11 juni 2014 is s avonds een werksessie gehouden met tien bewoners van het dorp Nieuwolda in Oost-Groningen.

Nadere informatie

CASI > Werkblad 1 > Vertalen beleidsdoel naar gedragsdoel

CASI > Werkblad 1 > Vertalen beleidsdoel naar gedragsdoel CASI > Werkblad 1 > Vertalen beleidsdoel naar gedragsdoel Beleidsdoel: 1a Keuze doelgroep 1b Huidig gedrag Wie is de doelgroep? Wat weten we over huidig gedrag? (feiten en cijfers) Is deze groep onder

Nadere informatie