Samenvatting ANW Hoofdstuk 3 (3.1 ziek en gezond)

Transcriptie

1 Samenvatting ANW Hoofdstuk 3 (3.1 ziek en gezo) Samenvatting door een scholier 1907 woorden 7 maart ,8 16 keer beoordeeld Vak ANW 3.1 ziek en gezo Definitie van gezoheid-> gezoheid is meer dan het ontbreken van ziekte. Gezoheid is de toesta van volledig lichamelijk geestelijk en maatschappelijk welzijn. Kritiek-> niema is volledig gezo, dus iedereen is ziek. Mensen met erge ziekte (diabetes, suikerziekte) willen niet ziek gevoen worden. Het hart is een belangrijk orgaan in ons lichaam. Zoer het hart zouden we niet kunnen leven. Als ons hart teveel afwijkt van de staaard, is het hart ziek Dokters vien iema ziek als je de afwijking kunt zien/voelen. Maar bij rugpijn is iets persoonlijks niet te zien. (depressie, moeheid, jeuk) Moe zijn= niet verder kunnen. 2% van de Nederlaers is abnormaal snel moe, zoer zware inspanningen. Oorzaken: kanker, chronische infectie, bloedarmoede (lichamelijk) slecht slapen, stress, hevige emoties, depressie, vervelen (geestelijk). ME-> chronische moeheidsyroom. Een raadsel. Patiënten zeggen dat het lichamelijk is, dokters weten het nog niet. Hoe kijken mensen tegen ziekte aan? Oosters denken-> evenwicht zeer belangrijk. (China). In alle mensen 2 krachten-> yin en yang. Yang = mannelijke energie, actief en creatief. Yin-> vrouwelijke energie, passief en ontvange. Zorgen voor harmonie. Gezo-> yin en yang in balans. Ziekte-> één van de twee krachten overheerst. Beter worden-> evenwicht zoeken. Je moet de juiste voeding gaan eten. Langer koken, gebruik van zout en sterke verhitting meer yang. Kort koken, weinig zout meer yin. Ook acupunctuur zorgt voor de harmonie. Winti-> religie waar voorouders en geesten een belangrijke rol spelen. Ziekte is een straf voor het beledigen van een geest of voorouder. Winti genezer-> geneest met rituelen (trance of wassen) hij probeert je te bevrijden van boze geesten. Laen ro Middellase Zee- veel drama tijdens ziekte. In de dorpen werken mensen samen heel hard, het enige excuus voor niet werken is ziekte. Een patiënt wil door veel drama laten zien dat hij niets kan omdat hij/zij ziek is. Vroeger dachten dokters-> ongrijpbare levenskracht stuurt lichaam > veraering, F. Wöhler maakte ureum, bestadeel urine. Menselijke lichaam bleek vat van chemie. Moderne natuurwetenschappelijke geneeskue ontsto. Vanaf toen werkten dokters met feiten, geen hocus pocus meer. Het bloed gaat bij elke hartslag via slagaders, haarvaten en aderen in 30 secoen weer terug naar het Pagina 1 van 5

2 hart. Het circuleert, vervoer zuurstof en voedsel. Elke hartslag-> gr. Bloed slagaders ingepompt. Snelheid bloed= 7 m. per secoe. Gezo hart-> staaard hart, wijkt het teveel af-> ziek hart. Hoe komen artsen aan kennis als: roken veroorzaakt longkanker, pil is veilig en sport is goed voor het hart. Antwoord->grote oerzoeken houden en conclusies trekken. (simpelweg tellen) Lichaam als ding beschouwen-> grote successen. Grote kracht moderne geneeskunst= veralgemenisering (iedereen zelfde geneesmiddelen, therapie enz.) Nadeel-> klacht dat je als nummer wordt behaeld en niet als patiënt. Daarom is alternatieve geneeskue populair. De geneeskue op nw- basis ziet de mens als een lichaam met storingen die dikwijls op gestaaardiseerde manieren te verhelpen zijn. Arts beschouwt hart als machine (bloedpomp); lichaam is echter machine met ingebouwd aanpassingsvermogen bv. wisselee temperatuur, inspanningen, emotie. 3.2 ziekte als raadsel In 1846 krijgt dokter Semmelweis een baantje als assistent bij een kraaminrichting. Hij doet oerzoek naar de kraamvrouwenkoorts. Semmelweis heeft belangrijk werk geleverd door te bewijzen dat hygiëne erg belangrijk is. Semmelweis maakt onbewust gebruik van de nw- methode: hierbij toets je of een hypothese juist is door dit af te leiden uit de resultaten van de experimenten: probleem>hypothese>voorspelling>experiment>resultaat>hypothese bevestigd of verworpen. Iien verworpen opnieuw hypohese. Zijn oerzoek betrof het zoeken naar de oorzaak van kraamvrouwenkoorts. In 1846 was het heel gewoon dat je aan kraamvrouwenkoorts stierf. Verschijnselen: koorts, dorst, snelle polsslag, vlekken op huid, ontstoken organen. Hij gaat hierbij niet uit van onbewezen verklaringen maar ordent feiten en cijfers. Er zijn 2 afdelingen ; op de 1e: vrouwen die worden geholpen door studenten op de 2e: geholpen door vrouwen die worden opgeleid tot vroedvrouw Op de eerste afdeling is de kraamkoorts veel erger. Hypothese: mannen te hardhaig>onzin Hypothese 2: rugligging i.p.v. zijligging>na toetsing: onzin. Derde hypothese: na sectie van een vrie die overlijdt aan verwoing, ziet hij dat de organen dezelfde aantastingen hebben als de vrouwen> laat studenten haen wassen na sectie en sterftecijfer daalt van 30/100 naar 1/100. Nadien blijkt dat infectie niet alleen kan komen van lijken maar ook van verwoing van leveen (pus). De oplossing kreeg hij na de dood van zijn vrie. Hij ontdekt dat de ziekte komt van de doktoren zelf, doordat ze hun haen niet goed wassen. Hij voert de regel in dat iedereen zijn haen moet wassen tot dat de lijkengeur verdwenen is. En het werkt. Het sterftecijfer liep van 18 op de 100 naar 1 op de 100. Hij had gelijk, maar hij kreeg geen gelijk. Hij stierf later ineen gekkenhuis aan de gevolgen van een eerder opgelopen infectie. Semmelweis zet alle feiten op een rijtje. De studenten die eerst een lijk hebben onleed gaan direct erna naar de vrouwen op de kraamafdeling. Nog steeds sterven er veel vrouwen. Semmelweis vit dit absurd en trekt weer aan de bel bij de commissie. Deze zet een oerzoek in. Ze zeggen dat het door overbevolking op die afdeling komt terwijl de aere afdeling voller en kleiner is. Aere mogelijkheid: op de ene afdeling komen vroedvrouwen op de aere studenten die de vrouwen te hard behaelen. Dit vi Semmelweis onzin. Pagina 2 van 5

3 Semmelweis verzamelde feiten. Hij bedacht hypothesen (verwachtingen die je moet controleren). Eerste hypothese blijkt onzin. Hij komt er achter dat het aan iets op de afdeling moet liggen. Semmelweis was de bedenker van het natuurwetenschappelijk oerzoek. Nu is dat wel veraerd. De oerzoekers gebruiken eerst proefdieren, voordat ze het op mensen gebruiken Semmelweis heeft gelijk, maar gelijk kreeg hij niet, daarvoor ishij te emotioneel, te rechtlijning en te weinig diplomatiek. Dubbelbli oerzoek: artsen geloven niet zomaar wat aere artsen beweren, ze willen daarvoor bewijs, hoe sterker de bewerkingen, hoe sterker het bewijs, dan moet je een dubbelbli oerzoek doen, een dubbelbli oerzoek is dus een streng vergelijke warenoerzoek bij patiënten. 3.3 Ziektekiemen Tot 150 jaar geleden geloofde men in de "generatio spontanea", dit is het spontaan ontstaan van ziektekiemen uit dode stof. Dus geloofde men niet in het effect van hygiëne. (Semmelweis). In 1683 ontdekte Antonie van Leeuwenhoek reeds de eerste micro-organismen, maar hij zag nog niet het verba met ziekte (geen koppeling oorzaak - gevolg). Niema geloofde hem. Dat deden Pasteur en Koch 200 jaar later. In 1861 bewees Pasteur het bewijs dat er micro-organismen bestoen. Hij vo ook een manier om voedsel houdbaar te maken (pasteuriseren=enkele minuten sterk verhitten en dan luchtdicht afsluiten bv. wijnboeren) maatschappelijk relevant. In 1876 ontdekte de Duitser Koch dat 1 bepaald micro-organisme 1 bepaalde ziekte veroorzaakt.(miltvuurbacil koe -- muis muizen; isoleerde uit milt van zieke muis dezelfde bacil). Zo overtuigde hij de medische wereld door de strenge logica van zijn "reproduceerbaar" experiment. Hij ontdekte eveneens de tuberkelbacil (toen ergere ziekte dan kanker nu). Hij bepaalde de voorwaarden om met zekerheid vast te stellen welk micro-organisme welke ziekte veroorzaakt: 1.Op de zieke plek is het micro-organisme in grote getale aanwezig 2.Dit micro-organisme kan bij elke patiënt die deze ziekte heeft gevoen worden. 3.Het micro-organisme is uit de zieke delen te isoleren en in zuivere vorm verder te kweken. 4.Proefdier dat met dit gekweekte micro-organisme wordt besmet, krijgt dezelfde ziekte als de patiënt. Toen Koch in 1882 de bacil ontdekte die verantwoordelijk was voor tuberculose was hij op slag wereldberoemd. Er stierven in die tijd veel mensen aan tbc. Pasteur zij dat de chirurgen hun haen moesten wassen en hun gereedschap moesten verwarmen tot 1500 graden om eventuele bacillen te doden. De eerste arts die hier wat op uit deed was de Engelse chirurg Lister. Hij overtuigde zijn collega s door het succes hiervan en toen ging het snel. Pasteur ontdekte ook het pasteuriseren. Dit houdt in: eerst verhitten en dan luchtdicht afsluiten. Dit bleek de redding voor de Franse wijniustrie. De Engelse chirurg Lister begreep dat de hele operatiezaal oer de bacteriën zat en was de eerste die kiemvrij ging opereren; steriliseerde instrumenten; gebruikte carbol (later niet meer); later verba en operatiekleding in stoomketel; gebruik gummihaschoenen en mokapjes. Bederf van voedsel kan men tegen gaan door overmaat suiker of zout: bien water waardoor bacteriën, schimmels, virussen omkomen van de dorst. Effectiefste echter is pasteuriseren. Cholera>besmettelijke ziekte>200 jaar geleden naar Europa>mensen leefden in smalle, benauwde binnenplaatsen, vuile stegen met veel afval en open riolen> ene cholera epidemie na de aere. Openbare Pagina 3 van 5

4 hygiëne moest worden aangepakt. Waterleiding, riolering en goede huisvesting zijn effectievere maatregelen tegen de verspreiding van ziektekiemen en de invloed van deze sanitaire maatregelen op onze levensverwachting zijn veel groter geweest dan die van de geneeskue. Hygiëne is nu goed geregeld. Riolen zijn aangelegd en de operaties zijn mier gevaarlijk. El-Tor is een nieuwe variant van cholera die zo gevaarlijk is omdat iema drager kan zijn en daardoor de ziekte verspreidt zoer het zelf te weten. 3.4 Vaccineren Middel tegen alle ziekten bestaat niet; middel moet werken tegen heleboel ziekten, goedkoop zijn, makkelijk toe te dienen en vooral preventief werken=vaccin. Sommigen onnatuurlijk of in strijd met God. Hoe beschermt vaccin tegen ziekte? Werking menselijk afweersysteem belangrijk. Pasteur was eerste die op wetensch. basis vaccins maakte tegen besmettelijke ziekten maar de eerste die het toepaste was Edward Jenner, die entte eens een jongen in met vaccin, de jongen werd immuun tegen de pokken (waarin totaal zo n 60 mil. aan zijn gestorven). Pasteur deed per ongeluk mislukte proef met cholera bij kippen. Daaruit bleek dat de twee weken oude kweek te zwak was om kippen ziek te maken, maar dat het wel gebruikt kon worden om de productie van afweerstoffen tegen cholera te stimuleren. (kippen werden immuun tegen nieuwe besmetting). Besmetting met verzwakte ziektekiemen maakt niet ziek, maar immuun tegen de ziekte. Tiomf van Pasteur: jongetje gered van hosdolheid door vaccin. Als een bacterie je lichaam binneringt komt je afweersysteem in werking: Macrofagen (witte bloedcellen, veelvraten) omhullen de bacteriën en schakelen de iringers zo uit. Aere witte bloedcellen zijn de T en B cellen: als het afweersysteem bij een infectie actief wordt, herkennen T cellen geïnfecteerde lichaamscellen en vernietigen die en boveien maken ze de B cellen actief; deze B cellen maken de antistoffen actief die de aangetaste lichaamscellen merken. Deze gemerkte lichaamscellen worden aangepakt door de macrofagen. Elk type B cel kan 1 soort aantasting herkennen. B cellen die antistoffen produceren leven maar enkele dagen. Gelukkig zijn er T en B geheugencellen die jaren in leven blijven Als diezelfde ziekte dan weer komt ben je immuun. Drie oorzaken van een slecht afweersysteem: 1.Er worden geen goede T en B cellen gevormd 2.Medicijnen die afweersystemen aantasten(chemokuur) 3.Virussen die afweersystemen vernietigen (aids-virus) Door vaccinatieprogramma's wordt de Nederlase bevolking beschermd tegen gevaarlijke infectieziekten: DKTP(difterie, kinkhoest, tetanus, polio), BMR(bof, mazelen, rode ho), sis 1992 nekkramp. Polio epidemie in Nederla 1929, eerste vaccin in 1959 (polio = verlamt spieren>longen). Nu kleine plaatselijke epesimieën om de zoveel jaar. Staphorst (1971), Veluwe (1978) en Streefkerk (1992). 2 grote bevolkingsgroepen wijzen vaccins af: bepaalde kerkgenootschappen (God brengt over mij wat Hij over mij bescheiden heeft) en aanhangers van de alternatieve geneeswijze want vaccins zouden natuurlijk afweersysteem verzwakken.( mensen niet ingeënt; om religieuze redenen>hier polio>besloten Ziektekiemen veraeren en nieuwe gevaarlijke ziektekiemen ontstaan. Wetenschappelijk oerzoek naar oorzaak, preventie en behaeling van infectieziekten blijft daarom actueel. Bv. Aids-virus: vaccins ertegen te duur ( gulden/jaar); proefdieren zijn er niet want chimpansee wordt na infectie niet eens ziek en vaccins wekken nog onvoldoee antistoffen op. 90% aids patiënten-> ontwikkelingslaen. Het uiterlijk van het HIV-virus veraert steeds, en een stukje van het virus is niet genoeg voor de antilichamen; Pagina 4 van 5

5 het ene vaccin helpt niet bij een aere vorm. Pagina 5 van 5