Notitie besluitvorming harmonisering schuldhulpverlening gemeente Westerwolde

Transcriptie

1 *ZEB84DD24C3* Zaaknummer: Z/18/067821/D Notitie besluitvorming harmonisering schuldhulpverlening gemeente Westerwolde 1. Huidige schuldhulpverlening gemeente Westerwolde. a. Volkskredietbank Noord-Oost Groningen te Appingedam De gemeente Bellingwedde was voor de uitvoering van schuldhulpverlening voor haar inwoners deelnemer in de Gemeenschappelijke Regeling Volkskredietbank voor Noord-Oost Groningen te Appingedam (VKB). De VKB is een gemeenschappelijke regeling van de gemeenten Appingedam, Delfzijl, Het Hogeland, Loppersum, Oldambt, Pekela, Veendam en Westerwolde. Binnen de gemeenschappelijke regeling was de gemeente Bellingwedde qua inwonersaantal de kleinste deelnemende gemeente (6%). De Gemeenschappelijke Regeling VKB is een gemengde regeling. Dit betekent dat de gemeenschappelijke regeling is getroffen door gemeenteraden en colleges van de deelnemende gemeenten. De deelnemende gemeenten zijn door hun portefeuille houdende wethouder vertegenwoordigd in het algemeen bestuur (AB) van de VKB, dat is belast met het algemeen toezicht. Het dagelijks bestuur (DB) van de VKB is verantwoordelijk voor het directe toezicht op de VKB. Bij de VKB is er voor de deelnemende gemeenten een basispakket en een pluspakket. De volgende producten/diensten vormen het (vaste) basispakket van de VKB: Intake en diagnose Adviesgesprekken Leenaanvraag zonder borgstelling Budgetbeheer Financieel beheer Budgetcoaching Schuldregeling Schuldbemiddeling Wsnp-verklaring Beschermingsbewind Pluspakket/individuele inkooprelatie: Cursus en trainingen Leenaanvraag met borgstelling Overigens dient betreffende het product beschermingsbewind nog opgemerkt te worden dat er door de VKB sinds maart 2015 hiervoor een cliëntenstop is ingevoerd. De redenen zijn het nietkostendekkend zijn van het product, waardoor een toename van het exploitatietekort ontstaat, en daarnaast het bij een verdere groei niet langer kunnen waarborgen van de kwaliteit van beschermingsbewind. 1

2 b. Gemeentelijke Kredietbank te Assen Voormalig Vlagtwedde was voor de uitvoering van schuldhulpverlening aangesloten bij de Gemeenschappelijke Regeling Gemeentelijke Kredietbank te Assen (GKB). De GKB is een gemeenschappelijke regeling van de gemeenten Assen, Meppel en Hoogeveen. Buiten schuldhulpverlening voor de drie GR gemeenten, wordt door de GKB schuldhulpverlening voor 17 overige gemeenten in de provincies Drenthe, Overijssel, Groningen en Flevoland verleend op basis van een Dienstverleningsovereenkomst (DVO). Uitvoering van de schuldhulpverlening door de GKB voor onze gemeente vindt plaats op basis van deze DVO-constructie, bestaande uit een vierjarige raamovereenkomst (looptijd tot 1 januari 2022) en een jaarlijkse uitvoeringsovereenkomst. In de uitvoeringsovereenkomst wordt door het college van burgemeester wordt jaarlijks bepaald welke schuldhulpverleningsproducten/-diensten voor onze gemeente ingekocht worden. De volgende producten/diensten zijn voor het jaar 2019 van de GKB voor de gemeente Westerwolde ingekocht: Aanmelding Beperkte intake Schuld oplossen Verzoekschriften en verklaring Wsnp Budgetbeheer Budgetbeheer in beeld Beschermingsbewind c. Voorportaal Schuldhulpverlening Sinds 2013 is er in de beide voormalige gemeenten, als aanvulling op de tweedelijns schuldhulpverlening door de GKB en de VKB, het Voorportaal Schuldhulpverlening gestart, bij zowel de Stichting Rzijn als de Stichting Welzijn Bellingwedde. Binnen de gemeentelijke schuldhulpverlening is het Voorportaal Schuldhulpverlening het laagdrempelige eerstelijns loket. Inwoners met financiële problemen worden hier ondersteund en gericht geadviseerd. Bij problematische schulden worden inwoners door het voorportaal doorgeleid naar de tweedelijns schuldhulpverlening. Terwijl de VKB en de GKB in de tweede lijn werken aan het oplossen van problematische schuldsituaties van klanten, wordt er vanuit de eerste lijn gewerkt aan preventie, financiële zelfredzaamheid van inwoners en nazorg. Het voordeel van deze werkwijze is, dat problemen snel én bij bredere problematiek ook integraal worden aangepakt. Uit een eerdere evaluatie is gebleken dat klanten snel en adequaat worden geholpen en zich snel gehoord en begrepen voelen bij het Voorportaal Schuldhulpverlening. 2

3 d. Huidig financieel kader schuldhulpverlening In de gemeentelijke begroting zijn voor de jaren 2019 tot en met 2022 voor lasten betreffende de schuldhulpverlening door zowel de VKB, GKB als het Voorportaal Schuldhulpverlening de volgende bedragen opgenomen: VKB GKB Voorportaal Schuldhulpverlening Totale lasten e. Harmonisering schuldhulpverlening Westerwolde Het is gewenst en noodzakelijk na de gemeentelijke herindeling de schuldhulpverlening te harmoniseren, om zo tot een eenduidige en uniforme schuldhulpverlening voor de inwoners van Westerwolde te komen. Er dient daartoe bestuurlijk een keuze gemaakt te worden tussen uitvoering van de schuldhulpverlening door de huidige partijen, de VKB of de GKB. In het vervolg van dit document worden inhoudelijke en financiële overwegingen voor deze bestuurlijke keuze weergegeven. 2. Ontwikkelingen schuldhulpverlening VKB en GKB a. Toekomstige koers VKB De VKB heeft geconstateerd dat er bij de deelnemende gemeenten steeds meer behoefte bestaat om schuldhulpverlening integraal en dichterbij de inwoners te organiseren. Gelet op de verschillen in de lokale situatie, lopen de wensen met betrekking tot schuldhulpverlening per gemeente steeds meer uiteen. Daarnaast wilde de VKB ook de gevolgen van de gemeentelijke herindeling van enkele deelnemers (Bellingwedde per 2018 en Eemsmond per 2019) in beeld krijgen. In verband met deze ontwikkelingen heeft de VKB in 2017 door onderzoeksbureau BMC laten onderzoeken hoe schuldhulpverlening door de VKB toekomstbestendig kan worden uitgevoerd. De conclusie van dat onderzoek was, dat een flexibel ingerichte gemeenschappelijke regeling de meest geschikte vorm is. De GKB is hier een voorbeeld van. Als vervolg op dit onderzoek is er door de VKB een -concept- Toekomstplan opgesteld. In lijn met de uitkomsten van het onderzoek van BMC is daarin geconcludeerd dat de VKB als uitvoeringsorganisatie zoveel mogelijk rekening wil gaan houden met uiteenlopende wensen en verzoeken van opdrachtgevers. Daarvoor wil de VKB een flexibele, aantrekkelijke en betaalbare partner zijn in het sociaal domein. In combinatie daarmee zal ook een nieuwe financieringssystematiek worden toegepast. De VKB schatte in het onderzoek 3-5 jaar nodig te hebben om volledig uitvoering aan een toekomstige koers te kunnen geven. Als vervolg op het -concept- Toekomstplan heeft het AB van de VKB door onderzoeksbureau BDO in 2018 laten doorberekenen welke financiële gevolgen een nieuwe koers voor de VKB voor de deelnemende gemeenten zal hebben. In deze doorberekening is ook een eventuele DVO-constructie voor zowel deelnemers in de gemeenschappelijke regeling als nietdeelnemers in de gemeenschappelijke regeling meegenomen. 3

4 Over de hierboven beschreven toekomstige koers van de VKB zijn, mede door het vertrek van de directeur in december 2018, tot heden door het AB echter nog geen definitieve besluiten genomen. Wél heeft het AB van de VKB in april 2018 besloten per 1 januari 2019 een nieuwe financieringssystematiek voor haar deelnemers toe te gaan passen. b. Nieuwe financieringssystematiek VKB per 1 januari 2019 De financieringssystematiek van de VKB is samengesteld uit kosten voor productafname, een vaste bijdrage (vóór 1 januari 2019: 0,87 per inwoner) en een exploitatiebijdrage. De vaste bijdrage was voor dekking van de algemene kosten van de VKB, maar dit bedrag per inwoner was gedurende tien jaar niet aangepast. De overige kosten van de VKB werden gedekt vanuit een integrale kostprijs per product. Hierin waren alle kosten van de hele VKB opgenomen, ook al hadden deze niet direct te maken met het betreffende product. De afgelopen jaren werden door de afname van het aantal producten ook de vaste kosten van de VKB over minder producten verdeeld. Bij een lagere productafname dan was begroot, ontstond daardoor een grotere exploitatiebijdrage, die achteraf jaarlijks middels een verdeelsleutel over de deelnemende gemeenten werd verdeeld. In de nieuwe financieringssystematiek worden de bestaanskosten van de VKB (overhead) als de vaste bijdrage (in 2019: 11,45 per inwoner) bij de deelnemende gemeenten in rekening gebracht. Het uurtarief per product hoeft daardoor niet langer dekking te bieden aan de bestaanskosten. De productprijzen worden daardoor aanzienlijk lager. Door de nieuwe financieringssystematiek krijgen gemeenten vooraf in de begroting ook een beter beeld van de kosten van de VKB en niet pas achteraf door de exploitatiebijdrage. Daarbij ontstaan er productprijzen die beter zijn te vergelijken met die van andere kredietbanken. Voormalig Bellingwedde nam relatief weinig producten af en betaalde daardoor ook relatief weinig aan de VKB. Door nu een groter deel van de kosten te verdelen middels de hogere vaste bijdrage, die gebaseerd is op inwonersaantallen en het relatieve inwoneraantal van Bellingwedde hoger is dan de relatieve productafname, betaalt onze gemeente nu een veel hoger aandeel van de totale kosten van de VKB. Mede deze nieuwe financieringssystematiek heeft voor de gemeente Westerwolde geleid tot een -structurele- lastenverhoging van tot in 2019 (krachtens de -conceptwijziging begroting 2019 VKB). c. Toekomstige koers GKB Bij brief van de 18 januari 2018 heeft de GKB haar strategische koers kenbaar gemaakt. Vanwege de ontwikkelingen/hervormingen in schuldhulpverlening bij de aangesloten DVOgemeenten en de daarmee gepaard gaande financiële risico's voor de GKB hebben de colleges van de drie deelnemende gemeenten, Meppel, Assen en Hoogeveen, van de Gemeenschappelijke Regeling GKB in december 2017 besloten de GKB geleidelijk terug te brengen naar de kern van de gemeenschappelijke regeling: een specialistische tweedelijns organisatie, die gericht is op de meer complexere schuldenproblematiek voor inwoners van de huidige deelnemers in de gemeenschappelijke regeling. Daarbij hanteren de colleges het uitgangspunt dat lopende overeenkomsten met niet deelnemende gemeenten gerespecteerd worden. Die ontwikkeling zou voor Westerwolde betekenen dat er na 1 januari 2022 (einde vierjarige raamovereenkomst) geen DV0 meer mogelijk zou zijn. 4

5 Echter, op 4 april 2019 heeft het AB van de GKB alsnog de volgende uitvoeringsafspraken vastgesteld. De strategische koers van de GKB blijft ongewijzigd. De GKB ontwikkeld zich door als tweedelijnsvoorziening bij het oplossen van schulden. Daarnaast wordt de uitfasering van de DVO voortgezet. Deze uitfasering kan worden getemporiseerd, als dat in het belang is van de GKB en de DVO gemeente. Concreet betekent dit, dat verlenging van een DVO met twee jaar is toegestaan. Indien een verlenging met meer dan twee jaar wordt gevraagd, dan dient hier een bestuursbesluit aan ten grondslag te liggen. Dat betekent in ieder geval voor Westerwolde dat de DVO met de GKB ook na 1 januari 2022 kan worden voortgezet. 3. Juridisch kader herindeling VKB en GKB a. VKB Artikel 4, sub b van de Wet samenvoeging gemeenten Bellingwedde en Vlagtwedde bepaalt dat de nieuwe gemeente Westerwolde aangewezen wordt voor de toepassing van artikel 41, lid 3 Wet algemene regels herindeling (hierna: Wet Arhi), in verband met de deelneming aan gemeenschappelijke regelingen, waaronder de Gemeenschappelijke Regeling VKB. Dit houdt in dat de gemeenschappelijke regeling in beginsel ongewijzigd van kracht blijft, waarbij de nieuwe gemeente Westerwolde in de plaats treedt van de opgeheven gemeente Bellingwedde. Dat betekent dat de VKB van rechtswege aan alle inwoners van de gemeente Westerwolde schuldhulpverlening kan verlenen. Artikel 41, lid 4 Wet Arhi, bepaalt dat de deelnemers in een gemeenschappelijke regeling binnen zes maanden na de datum van herindeling met toepassing van de Wet gemeenschappelijke regelingen, de uit de gewijzigde gemeentelijke indeling voortvloeiende voorzieningen treffen. Het belang van deze termijn van de Wet Arhi zit in het feit dat de deelnemende bestuursorganen gedurende deze termijn gezamenlijk kunnen afwijken van de bepalingen van een gemeenschappelijke regeling. Het gaat dan om bepalingen over de wijziging of opheffing van de regeling en het toe- en uittreden van deelnemers. Uit de jurisprudentie over uittreding is af te leiden dat ( ondanks de Wet Arhi) de bepalingen van een GR bij uittreding in beginsel van toepassing zijn, tenzij dat in redelijkheid niet van de uittredende deelnemer kan worden gevergd. Bij het afwijken van de bepalingen van de GR wordt vooral gedacht aan het (al dan niet om praktische redenen) afwijken van de vaak lange termijnen. Vooralsnog worden geen redenen gezien voor afwijking van de geldende bepaling voor uittreding van de Gemeenschappelijke Regeling VKB door de herindeling. Omdat de termijn van zes maanden, voor het treffen van de uit de gewijzigde gemeentelijke indeling voortvloeiende voorzieningen, op voorhand niet haalbaar bleek, heeft het AB van de VKB het college van Gedeputeerde Staten van de provincie Groningen verzocht de termijn met zes maanden te verlengen (tot 31 december 2018) hetgeen is gehonoreerd. Een verdere verlenging van die termijn is op grond van de Wet Arhi in principe niet mogelijk. b. GKB Op de schuldhulpverlening door de GKB middels de bestaande DVO-constructie is na de herindeling artikel 44 Wet Arhi van toepassing, inhoudende dat alle rechten en verplichtingen van voormalig Vlagtwedde naar de gemeente Westerwolde zijn overgegaan. De raamovereenkomst is na de herindeling juridisch gezien van kracht gebleven, omdat de gemeente Westerwolde daarin van rechtswege de plaats heeft ingenomen van voormalig Vlagtwedde. Tot 1 januari 2022 geldt hierdoor 5

6 de (vierjarige) raamovereenkomst tussen de gemeente Westerwolde en de GKB. Dat betekent dat ook de GKB van rechtswege aan alle inwoners van de gemeente Westerwolde schuldhulpverlening kan verlenen. 4. Juridisch kader uittreding VKB. Zoals eerder in deze notitie aangegeven, zijn zowel het college als de gemeenteraad deelnemer in de Gemeenschappelijke Regeling VKB. Om dit te kunnen beëindigen, dienen beide bestuursorganen te besluiten tot uittreding. Uittreding als deelnemer in de Gemeenschappelijke Regeling VKB is bepaald in artikel 42 van de GR VKB. Artikel 42 Uittreding 1. Deelnemende gemeenten kunnen uittreden bij daartoe strekkende besluiten van de betrokken gemeentelijke organen. Tot uittreding kan alleen worden besloten in het vijfde kalenderjaar na dat van toetreding en vervolgens telkenjare, met dien verstande dat het besluit voor 1 juli moet zijn genomen en in werking treedt met ingang van 1 januari van het tweede daarop volgende kalenderjaar. 2. Van het voornemen omtrent een besluit tot uittreding als bedoeld in het eerste lid wordt ogenblikkelijk bij aangetekende brief kennis gegeven aan het algemeen bestuur. De periode tussen het ter kennis brengen van het voornemen en het nemen van het uittredingsbesluit bedraagt tenminste twee maanden. 3. De kosten voor uittreding worden als volgt bepaald: a. Personeelskosten: De uittredende gemeente dient naar rato van inwonersaantal per 1 januari van het uittredingsjaar een afkoopsom te betalen van drie jaar wachtgeld gebaseerd op de gemiddelde formatie over de drie jaren voorafgaande aan het uittredingsjaar. b. Organisatiekosten: De kosten hiervan bedragen drie maal de gemiddelde vaste bijdrage van de uittredende gemeente gerekend over de drie jaren voorafgaande aan het uittredingsjaar; c. Lopende risico s op leningen: Zolang enige aan een inwoner van een uittredende gemeente verstrekte lening nog niet geheel is afgelost, dan wel als oninbaar is afgeschreven, draagt de uittredende gemeente bij in een eventueel voorkomende exploitatietekort op basis van het bepaalde in artikel 38 lid 3. Ofwel de aangegane verplichtingen inzake kredietverlening aan inwoners van de uittredende gemeente dienen volledig overgenomen te worden door de gemeente. 4. Het algemeen bestuur benoemt een commissie, als bedoeld in artikel 24 van de Wet gemeenschappelijke regelingen, die de financiële verplichtingen als gevolg van de uittreding alsmede de gevolgen van deze uittreding vaststelt. 5. De ontvangen uittreedsom wordt toegevoegd aan een daartoe te vormen en aan te houden bestemmingsreserve. De eventuele rentebaten over deze reserve worden bijgeboekt op de reserve. 6. Van elk besluit tot uittreding wordt door de gemeente van vestiging van de bank zo spoedig mogelijk kennis gegeven aan het college van Gedeputeerde Staten van de provincie Groningen. Krachtens artikel 42, lid 2 van de Gemeenschappelijke Regeling VKB diende er door Westerwolde vóór 1 mei 2018 een voornemen tot uittreding en krachtens artikel 42, lid 1 van de Gemeenschappelijke regeling VKB vóór 1 juli 2018 een besluit tot uittreding te worden genomen en aan het AB van de GKB kenbaar te zijn gemaakt. De daadwerkelijke uittreding is dan op grond van artikel 42, lid 1 Gemeenschappelijke Regeling VKB per 1 januari Gelet op de hiervoor genoemde termijnen voor uittreding heeft uw raad bij brief van 28 maart 2018 aan het AB van de VKB het voornemen tot uittreding kenbaar gemaakt en tevens verzocht tijdig, vóór 1 juli 2018, duidelijkheid te verschaffen over de financiële consequenties van definitieve uittreding. Vervolgens heeft het AB van de VKB aan onderzoeksbureau BDO de opdracht verstrekt de -financiëlegevolgen van de uittreding van de gemeenten Westerwolde en ook Eemsmond in beeld te brengen. De resultaten van dat onderzoek door BDO zijn eind september 2018 afgerond en met de portefeuillehouder in een gesprek met het DB van de VKB gedeeld. Tijdens dat gesprek heeft het DB van de VKB te kennen gegeven de gemeente Westerwolde graag als deelnemer te behouden. De 6

7 portefeuillehouder heeft aangegeven de schuldhulpverlening in de toekomst mogelijk dichterbij de inwoners te willen organiseren. Daarop heeft het DB aangegeven dat eind oktober 2018 het onderzoek door BDO van de financiële doorberekening van de toekomstige koers van de VKB zou worden afgerond, zodat ook meer duidelijkheid zou ontstaan over toekomstige mogelijkheden en eventuele wensen van Westerwolde inzake schuldhulpverlening. Het betrof hier mede een mogelijke DVO-constructie voor deelnemende gemeenten, maar ook voor niet-deelnemende gemeenten. De tijdspanne voor een definitieve besluitvorming betreffende uittreding vóór eind 2018 (verlenging Arhi termijn) was daardoor voor de gemeente Westerwolde té gering geworden. In overleg met de portefeuillehouder heeft het AB van de VKB daarom besloten tijdsruimte te creëren voor de definitieve en zorgvuldige besluitvorming over uittreding of voortzetting van deelnemerschap in de Gemeenschappelijke Regeling VKB. Voor de VKB heeft een besluit tot uitstel het nadeel dat, wanneer Westerwolde uiteindelijk toch tot uittreding besluit en daadwerkelijk uittreedt per 1 januari 2020, de VKB praktisch gezien minder tijd heeft om de organisatie aan te passen aan een nieuwe situatie. Dit nadeel woog voor het bestuur van de VKB echter minder zwaar dan het mogelijke voordeel dat het uitstel er ook toe kan leiden dat Westerwolde eventueel deelnemer blijft in de GR. Een en ander is door de gemeente Westerwolde ter juridische advisering aan Trip Advocaten & Notarissen te Groningen voorgelegd en na juridische advisering is door het AB van de VKB besloten de volgende voorzieningen te treffen: in afwijking van artikel 42, lid 1 GR VKB, kan Westerwolde tot uiterlijk 1 juli 2019 besluiten om uit te treden per 1 januari 2020 waarbij de uittreedsom wordt bepaald conform artikel 42, lid 3 GR VKB en op basis van de uitgangspunten van de volgende twee besluitonderdelen (de fictie dat alleen voormalig Bellingwedde deel uitmaakt van de regeling); de VKB bedient geen inwoners van het grondgebied van voormalig Vlagtwedde, totdat een besluit tot uittreding door de gemeente Westerwolde is genomen dan wel totdat de overeenkomst van de gemeente Westerwolde met de Gemeentelijke Kredietbank afloopt; qua bijdrage in de kosten van de VKB en de hoogte van de uittreedsom wordt uitgegaan van het aantal inwoners van de voormalig Bellingwedde per 31 december Financiële verplichtingen uittreding VKB en beëindiging DVO GKB. a. Kosten uittreding VKB Wanneer een gemeente besluit als deelnemer uit de Gemeenschappelijke Regeling VKB te treden, dan dient hiervoor op grond van artikel 42, lid 3 GR VKB een uittreedsom betaald te worden. Uittreding van een deelnemer brengt kosten voor overige deelnemers met zich mee en het is redelijk dat daar een bedrag tegenover staat: een uittreedsom om de schade, die de uittreding veroorzaakt, te compenseren. Zoals eerder aangegeven, heeft het AB van de VKB aan onderzoeksbureau BDO de opdracht verstrekt om de uittreedsom voor de gemeente Westerwolde in beeld te brengen. Door het AB van de VKB is in de vergadering 28 maart 2019 besloten het rapport van BDO niet openbaar te laten zijn, omdat het een advies aan het bestuur van de VKB betreft. BDO komt, op grond van de berekening conform artikel 42, lid 3 van de Gemeenschappelijke Regeling VKB, tot een uittreedsom voor de gemeente Westerwolde van circa

8 Overigens wordt nog opgemerkt dat krachtens artikel 42, lid 4 van de Gemeenschappelijke Regeling VKB het AB van de VKB nog een commissie dient te benoemen, als bedoeld in artikel 24 van de Wet gemeenschappelijke regelingen, die de financiële verplichtingen als gevolg van de uittreding alsmede de gevolgen van deze uittreding vaststelt. b. Kosten beëindiging DVO met GKB Zoals aangegeven loopt de vierjarige raamovereenkomst tussen Westerwolde en de GKB tot 1 januari Op grond van het bepaalde in artikel 5, lid 5 van de raamovereenkomst en artikel 2, lid 2 van de uitvoeringsovereenkomst dient de gemeente Westerwolde bij eerdere beëindiging van de overeenkomst(en) -jaarlijks- het garantiebudget ter hoogte van (50% van het jaarlijks begrote bedrag) te voldoen. Dat betekent dat, indien de gemeente Westerwolde, per 1 januari 2020 de overeenkomst met de GKB zou beëindigen, de gemeente dient te voldoen aan de GKB. 6. Vergelijking schuldhulpverlening door VKB GKB. Allereerst dient opgemerkt te worden dat inhoudelijk de schuldhulpverlening aan onze inwoners door de GKB en de VKB in grote lijn vergelijkbaar is. Beide organisaties hebben een brede toegang en een goed product-/dienstenaanbod, waardoor vrijwel alle doelgroepen geholpen kunnen worden. Er zijn vanuit de gemeente goede ervaringen met zowel de uitvoering van de schuldhulpverlening door de GKB als door de VKB. Dat geldt voor zowel de kwaliteit van de dienstverlening als de klanttevredenheid. Het laatste wordt door de klanten van de VKB met een 7,5 gewaardeerd en door klanten van de GKB met een 7,9 gewaardeerd, voor zover deze klanttevredenheidsonderzoeken en resultaten met elkaar te vergelijken zijn. De klachten en bezwaar- en beroepsprocedures vanuit inwoners van Westerwolde bij beide organisaties zijn de afgelopen jaren nagenoeg nihil. Eerder in deze notitie zijn de producten in het vaste pakket en in het pluspakket van de VKB benoemd. Bij de GKB is er een gevarieerd en ruim aanbod in producten/diensten. Als gemeente heb je daarbij de keuze welke producten/diensten je wel of niet afneemt. Door die flexibele inkooprelatie van producten/diensten bij de GKB is er ook meer sturing en grip door de gemeente op de uitvoeringskosten en is er meer -lokaal- maatwerk mogelijk. Hierdoor is er de mogelijkheid om delen van het aanbod in de schuldhulpverlening wel of niet af te nemen, zelf te organiseren of uit te besteden aan een derde partij. Omdat de GKB al lange tijd werkt met een DVO-constructie voor gemeenten, is de GKB ook ingesteld op de wensen van de individuele gemeente en daardoor innovatiever en wendbaarder. Dat heeft, bijvoorbeeld, geleid tot het invoeren van een eigen bijdrage voor de producten eigen bijdrage voor schuldhulpverlening en beperkte intake voor onze gemeente en het product Budgetbeheer in beeld. Een ander verschil met de VKB is, dat de GKB binnen hun producten-/dienstenaanbod ook voor alle klanten het product beschermingsbewind biedt. Hierdoor zijn ook die klanten in beeld, waardoor er ook meer sturing mogelijk is op die specifieke dossiers en de uitvoeringskosten. In het AB van de VKB kan de vertegenwoordigend portefeuillehouder van de deelnemende gemeente eventuele -lokale- wensen kenbaar maken. In de besluitvorming ben je echter afhankelijk van de andere deelnemende gemeenten in de GR. 8

9 Door opstelling en vaststelling van een eigen gemeentelijk beleidsplan in de samenwerking met de GKB is er veel meer sturing en couleur locale door de gemeente mogelijk. Bij de VKB is er een gezamenlijk opgesteld en door de gemeenteraden van de deelnemende gemeenten vastgesteld beleidsplan. In de beleidsbepaling ben je daardoor mede afhankelijk van wensen en standpunten van de andere deelnemende gemeenten. Zowel de VKB als de GKB werken in onze gemeente samen met het Voorportaal Schuldhulpverlening van zowel de Stichting Welzijn Bellingwedde als de Stichting Rzijn. De samenwerking tussen het Voorportaal Schuldhulpverlening van Stichting Rzijn met de GKB is de afgelopen jaren succesvoller geweest dan de samenwerking tussen het Voorportaal Schuldhulpverlening van de Stichting Welzijn Bellingwedde met de VKB. Vanuit de Stichting Rzijn wordt aangegeven dat er in de samenwerking met de GKB korte lijnen zijn en de GKB resultaat- en oplossingsgericht is. Ten slotte wordt nog opgemerkt dat de samenwerking met de GKB eenvoudiger beëindigd kan worden dan de samenwerking in de Gemeenschappelijke Regeling VKB. Met de GKB is er nu een vierjarige raamovereenkomst. Enkel bij eerdere beëindiging van de raamovereenkomst voor het einde van de looptijd betaal je het jaarlijkse garantiebudget. Uittreding is bij een GR lastiger vanwege de bepalingen in de GR voor uittreding, waaronder -de hoogte van- de uittreedsom. 7. Vergelijking kosten schuldhulpverlening door VKB GKB. a. Begrotingen VKB en GKB De begrotingen voor het jaar 2019 van de VKB en GKB voor Westerwolde komen uit op: VKB Basispakket Pluspakket - telling Vaste bijdrage Exploitatie bijdrage (incl btw compensatie) Kosten dienstverlening Eigen bijdrage klanten Kosten voor Westerwolde Beschermingsbewind pm Totaal begrote kosten voor Westerwolde Gemiddeld aantal unieke klanten excl Beschermingsbewind Gemiddelde kosten dienstverlening per klant excl Beschermingsbewind Kosten dienstverlening 53 klanten naar GKB (53* 913) b. Kanttekeningen: -Zowel de GKB als de VKB bieden beschermingsbewind aan. De tarieven beschermingsbewind zijn op basis van de landelijk vastgestelde tarieven, waardoor onderling geen verschillen, maar welke tarieven niet kostendekkend zijn. Om die reden heeft de VKB de cliëntenstop ten aanzien van beschermingsbewind ingevoerd en nemen die inwoners bij een externe partij beschermingsbewind af. Hierdoor is een onderlinge vergelijking ten aanzien van beschermingsbewind niet mogelijk en wordt deze buiten beschouwing gelaten. Overigens dient nog opgemerkt te worden dat inwoners, die bij een externe partij beschermingsbewind afnemen, deze kosten bij de gemeente vergoed kunnen GKB 9

10 krijgen middels bijzondere bijstand. Bij het overgaan van die inwoners naar de GKB zal de GKB de kosten beschermingsbewind bij de gemeente in rekening brengen, maar zal tegelijkertijd het beroep op de bijzondere bijstand afnemen, per saldo budgetneutraal. -Krachtens huidig beleid betaalt de klant van de GKB een eigen bijdrage van 50 per maand voor schuldhulpverlening, op jaarbasis 600. Overigens dient opgemerkt te worden dat hiervoor bijzondere bijstand bij de gemeente kan worden aangevraagd. Met de VKB is een dergelijke afspraak er niet. Voor de onderlinge vergelijking wordt deze eigen bijdrage in de vergelijking buiten beschouwing gelaten en gaan we uit van de Kosten dienstverlening. -De VKB en de GKB bieden beiden producten/diensten aan in het kader van schuldhulpverlening. De diverse aangeboden producten zijn echter lastig één op één onderling te vergelijken, zowel ten aanzien van de inhoud (wat wordt geleverd), als ten aanzien van aantallen en tarieven. De VKB lijkt op een aantal producten een lager tarief te hebben, maar door de vaste bijdrage per inwoner en de exploitatiebijdrage, beiden ter dekking van overhead- en bestaanskosten, komt de VKB uiteindelijk veel hoger uit. De GKB heeft de overhead- en bestaanskosten omgeslagen in de tarieven van de diverse producten/diensten. c. Onderlinge vergelijking De geraamde bijdrage volgens de begroting 2019 VKB ad is hoger dan waar in de gemeentelijke begroting 2019 rekening mee is gehouden, ad De geraamde bijdrage volgens de begroting GKB ad is hoger dan waar in de gemeentelijke begroting 2019 rekening mee is gehouden ad Beide bedragen zullen in de 1 e bestuursrapportage 2019 worden meegenomen. De kosten dienstverlening van de GKB zijn naar verhouding lager dan bij de VKB, de GKB bedient daarnaast meer klanten. Zonder rekening te houden met de eigen bijdrage van klanten, bedragen de kosten dienstverlening van de GKB over 149 klanten; is gemiddeld 913 per klant. De kosten van de VKB over 53 klanten zijn hoger, namelijk ; is gemiddeld 2792 per klant. De grootste begrotingspost bij de VKB voor Westerwolde is de post vaste bijdrage ad , ter dekking van de overhead- en bestaanskosten. Omdat de GKB meer gemeenten bedient, kunnen de overhead- en bestaanskosten over meer gemeenten worden omgeslagen, waardoor die gemiddelde kosten per gemeente lager uitvallen, hetgeen doorwerkt in een lagere kostprijs. Op basis van de GKB gemiddelde kosten per klant, excl. beschermingsbewind, bedragen de kosten voor het onderbrengen van de 53 VKB klanten bij de GKB circa Ten opzichte van de huidige kosten van de VKB ad , een voordeel van circa Ondanks de gemaakte kanttekening dat de diverse aangeboden producten lastig één op één onderling te vergelijken zijn, zijn de kosten bij de GKB aanzienlijk lager. Uit een door de VKB aangeleverde berekening, waarbij ook de optie is uitgewerkt dat de klanten van de GKB over zullen gaan naar de VKB, blijkt dat de kosten voor Westerwolde uit zullen komen op een totaal van circa (aantallen en tarieven op basis van het jaar 2018). Dit betrof circa voor de klanten van voormalig Bellingwedde (VKB) en circa voor de klanten van voormalig Vlagtwedde (GKB). Ook hieruit blijkt het beeld dat de kosten dienstverlening VKB hoger zijn dan van de GKB. 10

11 d. Conclusie kostenvergelijking Op basis van het bovenstaande mag worden geconcludeerd dat de kosten dienstverlening GKB aanzienlijk lager uitvallen dan die van de VKB. De totale schuldhulpverlening onderbrengen bij de GKB kan binnen de bestaande reguliere begroting voor schuldhulpverlening van Westerwolde gerealiseerd worden, maar bij onderbrengen van de totale schuldhulpverlening bij de VKB zal er sprake zijn van een forse overschrijding van de reguliere gemeentelijke begroting. De uittreedsom bij de VKB bedraagt circa Op basis van het hiervoor berekende voordeel van jaarlijks circa kan deze eenmalige uittreedsom in circa 5 jaar worden terugverdiend. De drie GR-gemeenten van de GKB hebben eerder aangegeven dat zij als GR-leden financiële risico s lopen ten aanzien van de totale omzetten van de DVO-gemeenten. Een prijsstijging van de tarieven GKB kan dan ook realistisch zijn. Echter, dan is nog de verwachting dat de GKB de producten/diensten veel goedkoper kan aanbieden dan de VKB. Indien het jaarlijkse voordeel lager uit gaat vallen, naar bijvoorbeeld circa , dan kan de eenmalige uittreedsom in circa 8 jaar worden terugverdiend. 8. Conclusie. De kosten van dienstverlening door de GKB zijn aanzienlijk lager dan de kosten van dienstverlening door de VKB. Indien door de GKB, na uittreding uit Gemeenschappelijke Regeling VKB, ook schuldhulpverlening aan de huidige klanten van Westerwolde bij de VKB zal worden verleend, dan kan de gemeentelijke schuldhulpverlening gerealiseerd worden binnen het huidige financiële kader in de reguliere gemeentelijke begroting. Indien de schuldhulpverlening aan de huidige klanten van Westerwolde bij de GKB worden ondergebracht bij de VKB, dan wordt de gemeentelijke begroting voor schuldhulpverlening in de komende jaren aanzienlijk overschreden. Nadeel van uittreding van de gemeente Westerwolde als deelnemer in de Gemeenschappelijke Regeling VKB is de uittreedsom van circa Echter, gelet op de aanzienlijk lagere kosten van schuldhulpverlening door de GKB, kan een dergelijk bedrag terugverdiend worden in een periode van circa 5 jaar. Daarnaast is de dienstverlening van de GKB kwalitatief goed en is de GKB innovatief en wendbaar in de samenwerking met onze gemeente. Bij de GKB is er meer flexibiliteit in afname van producten/diensten en daardoor ruimte voor meer -lokaal- maatwerk, maar is er daardoor ook meer sturing en grip op de uitvoeringskosten. Door het eigen beleidsplan heb je als gemeente vrijheid in het maken van eigen keuzes in schuldhulpverlening. Daarbij heb je als gemeente de vrijheid om lokaal, vanuit de kracht van de eigen samenleving, mogelijkheden te bieden voor een eigen aanbod van ondersteuning. Bij gemeenten bestaat er ook steeds meer de behoefte om dienstverlening, waaronder schuldhulpverlening, dichterbij de burger en integraal vorm te gaan geven. Ook in de gemeente Westerwolde staan beide thema's hoog op de agenda. Ook vanuit die visie is de GKB, vanwege de flexibiliteit en sturingsmogelijkheid vanuit de gemeente, de beste partij. ************ 11