BIJLAGE CULTUURDIMENSIES

Transcriptie

1 0 BIJLAGE CULTUURDIMENSIES Aan de hand van de data uit het werk van Hofstede, Hofstede, & Minkov (2016 (1991)) / Hofstede Insights zijn landenscores te bepalen op zes cultuurdimensies. Gezien de diversiteit in Nederland volgen hier de scores van de herkomstlanden van de in Nederland grootste niet-westerse bevolkingsgroepen. Op alle dimensies zijn er opvallende verschillen te zien tussen de vier vergeleken landen. De gevolgen hiervan voor de opvoeding worden hier geduid. Voor alle verschillen geldt dat het gaat om een continuüm en niet om harde tegenstellingen. Ook gaat het niet om verschillen op individueel niveau, maar op cultureel niveau. De scores zijn niet absoluut: het gaat om waarderingen en generalisaties. Het is niet de bedoeling om stereotyperingen van culturen te maken, maar om de eigen veronderstellingen over wat goede opvoeding is te toetsen. Wat goed opvoeden is hangt erg af van de culturele oriëntatie en de socialisatie in een bepaalde cultuur. De Nederlandse cultuur is daarin niet als enige normgevend. Kinderen die opgroeien tussen twee culturen krijgen vaak heel verschillende boodschappen mee. De zes dimensies volgens ITIM, juli 2017 Niet-westerse hiërarchie individualisme masculiniteit vermijding onzekerheid flexibiliteit impulsiviteit Turkije Marokko Suriname * * Nederland NB. Over de Antillen zijn geen aparte data beschikbaar DE DIMENSIES: Hiërarchie: - hiërarchie. Het begrip brengt in beeld in hoeverre de meer afhankelijke burgers in het land machtsverschillen accepteren. Dit geldt ook voor opvoeden: een hoge score op deze dimensie betekent dat er veel gezag wordt toegekend aan een autoritaire (vader-)figuur. Een lage score betekent dat grote machtsverschillen en hiërarchie niet worden geaccepteerd. hiërarchie Turkije 66

2 1 Marokko 70 Suriname 85 Nederland 38 In Nederland accepteren de meer afhankelijke burgers weinig machtsverschillen in vergelijking met de andere drie landen. Suriname gaat het meest uit van machtsverschillen en ook Turkije en Marokko scoren hier tamelijk hoog in. Volgens de definitie van het 6-D model betekent dit dat beduidend meer mensen in de drie herkomstlanden afhankelijkheid en autoriteit normaal vinden dan in Nederland. Verschillen in de opvoeding die daaruit voorkomen kunnen bijvoorbeeld zijn: accepteren van afhankelijkheid -----<<< >>>----- streven naar zelfstandigheid accepteren van autoriteit -----<<< >>>----- zich verzetten tegen autoriteit afkeuren van onafhankelijkheid -----<<< >>>----- aanmoedigen van zelfredzaamheid De grootste tegenstelling in deze dimensie bestaat voor kinderen die thuis een meer Surinaamse opvoeding krijgen en op school een Nederlandse. Zij krijgen dan twee verschillende boodschappen mee over welke houding van hen verwacht wordt. In de praktijk is bij Surinaams- Nederlandse inwoners een mengeling (modus vivendi) ontstaan, waardoor de tegenstelling vaak niet meer zo scherp is. Individualisme: - individualisme/collectivisme. Dit begrip weerspiegelt in hoeverre burgers binnen een samenleving van elkaar afhankelijk zijn. Een hoge score duidt aan dat er veel waarde wordt gehecht aan individuele ontwikkeling en autonomie. Een lage score betekent dat de samenleving meer collectivistisch van aard is. Het verschil wordt ook wel aangeduid met ik-cultuur en wij-cultuur. individualisme Turkije 37 Marokko 46 Suriname 47 Nederland 80 Marokko en Suriname scoren ongeveer rond het middelpunt van de schaal tussen individualisme en collectivisme. Turkije heeft wel een onderscheidende score richting een wij-cultuur, terwijl in Nederland een ik-cultuur duidelijk dominant is. Verschillen in de opvoeding kunnen bijvoorbeeld zijn: nadruk op saamhorigheid -----<<< >>>----- nadruk op individuele ontplooiing nadruk op groeps-/gezinsbelang -----<<< >>>----- nadruk op individueel belang goedkeuring en controle -----<<< >>>----- ruimte bieden en loslaten

3 2 De grootste tegenstelling in deze dimensie bestaat voor kinderen die thuis een Turkse opvoeding krijgen en op school een Nederlandse. Zij krijgen mogelijk twee verschillende boodschappen mee over welke houding van hen verwacht wordt. Deze tegenstelling ligt wellicht niet zo scherp, vooral niet bij Turks-Nederlandse inwoners, omdat er ook een combinatie kan plaatsvinden van autonoom en verbonden (related) (Kağıtçıbaşi, 2017). Masculiniteit: - masculien/feminien. Een hoge score op deze dimensie houdt in dat een cultuur veel waarde hecht aan competitie, prestaties en succes (winnaarsmentaliteit). Een lage score betekent dat de dominante waarden in de cultuur draaien om zorgzaamheid en levenskwaliteit. Het verschil wordt ook wel weeggeven met de beste willen zijn of doen wat je leuk vindt. masculiniteit Turkije 45 Marokko 53 Suriname 37 Nederland 14 Turkije en Marokko scoren gemiddeld tussen de twee polen masculiene en feminiene oriëntatie. Er is dus geen duidelijke voorkeur: ze zijn in balans en/of alle daaraan verbonden waarden zijn van belang. Suriname scoort wat lager op het masculiene, maar de echt opvallende uitschieter is Nederland, met een behoorlijk lage score. Dat betekent dat Nederland geen prestatiecultuur is en dat een winnaarsmentaliteit minder wordt omarmd dan zorgzaamheid en solidariteit. De kwaliteit van het leven staat er voorop. Doe wat je fijn vindt is belangrijker dan kop boven het maaiveld. nadruk op prestaties en winnen -----<<< >>>----- nadruk op zorg en solidariteit opvallen, onderscheiden -----<<< >>>----- doe maar gewoon doe je best -----<<< >>>----- doe wat je leuk vindt ambitie -----<<< >>>----- alles met mate De grootste tegenstelling in deze dimensie bestaat voor alle kinderen uit de ten opzichte van wat zij in de Nederlandse cultuur meekrijgen, hoewel dit voor Surinaamse kinderen wat minder geldt. Kinderen worden mogelijk op school om heel andere zaken geprezen en gestimuleerd dan thuis. Vermijding onzekerheid: - vermijding van/acceptatie van onzekerheid. In deze dimensie gaat het om de manier waarop een cultuur omgaat met onzekerheid. Wordt dit ten koste van alles vermeden of kan men een bepaalde mate van onzekerheid hanteren? Een hoge score geeft aan dat burgers zich bedreigd voelen door onzekere of onbekende situaties en dat zij mechanismen (rituelen/maatregelen/wetten) hebben ontwikkeld om deze te vermijden. Een lage score betekent dat burgers een bepaalde mate van onzekerheid kunnen accepteren.

4 3 vermijding onzekerheid Turkije 85 Marokko 68 Suriname 92 Nederland 53 De opvallend hoge scores op het vermijden van onzekerheid vinden we in Turkije en Suriname. Ook Marokko scoort hier nog redelijk hoog op, terwijl Nederland als middenmoot niet opvalt. Inwoners van de drie herkomstlanden voelen zich eerder bedreigd door onzekerheden en hebben systemen om deze te vermijden. Denk aan rituelen, religie en wetgeving. In Nederland zijn er weliswaar veel regeltjes, maar ze zijn niet echt essentieel voor de zekerheid-/onzekerheidsbeleving van inwoners. De geringe rol van godsdienst in Nederland is hierin ook opvallend: in de herkomstlanden is deze een stuk sterker. geloofsovertuiging -----<<< >>>----- iedereen mag geloven wat hij wil belang van rituelen, vaste gewoontes -----<<< >>>----- geen rituelen of vaste gewoontes risico-mijdend -----<<< >>>----- risico-nemend De grootste tegenstelling in deze dimensie bestaat voor kinderen die thuis een Surinaamse opvoeding krijgen en op school een Nederlandse. Hoewel Nederland niet extreem risico-nemend is, is het verschil met Suriname wel erg groot door de extreem hoge score van Suriname op deze dimensie. In de praktijk is er uiteraard een mengvorm ontstaan en hebben veel Surinaams-Nederlandse inwoners hiermee leren omgaan. Flexibiliteit: - continuïteit/flexibiliteit (lange-termijn-oriëntatie). Landen verschillen in de mate waarin de samenleving zich vormt volgens een continu proces, waarin het verleden, heden en toekomst met elkaar verbonden zijn. Een hoge score betekent dat er veel flexibiliteit is, veranderingen worden gemakkelijk geaccepteerd, ook als zij fundamenteel zijn. Een lage score betekent dat traditie en normen erg belangrijk zijn en verandering met wantrouwen wordt bekeken. flexibiliteit Turkije 46 Marokko 14 Nederland 67 Er zijn scores van 3 landen beschikbaar. Hierin valt met name de lage score van Marokko op. Marokko heeft een normatieve cultuur. Turkije scoort hier gemiddeld op en Nederland aan de hogere kant. Dat betekent dat Nederland het meest openstaat voor verandering, innovatie en vernieuwing. Vertaald naar opvoeding is Marokko een cultuur die sterk vasthoudt aan traditie en continuïteit, terwijl Nederland het

5 4 doorbreken daarvan heel acceptabel en zelfs wenselijk vindt. Gevolgen hiervan zijn o.a. ook dat de Marokkaanse cultuur relatief eenvoudig is, er is veel respect voor het verleden en de manier waarop men dingen aanpakt is snel duidelijk. Turkije is met een gemiddelde score in balans tussen traditie en toekomst. Nederland hecht meer waarde aan verandering. Wat waar is hangt af van de situatie, context en tijd. Er wordt geïnvesteerd in nieuwe ontwikkelingen en men zoekt naar nieuwe en goede resultaten. traditie -----<<< >>>----- toekomst waarheid -----<<< >>>----- relativering antwoorden uit het verleden -----<<< >>>----- lokroep van de toekomst De grootste tegenstelling in deze dimensie bestaat voor kinderen die thuis een Marokkaanse opvoeding krijgen en op school een Nederlandse. Kinderen kunnen het verschil in oriëntatie als stressvol ervaren omdat de waarden niet alleen tegengesteld, maar ook moeilijk verenigbaar zijn. Naarmate generaties in deze gecombineerde culturen opgroeien blijkt ook hier weer dat er mengvormen ontstaan, waardoor de spanning tussen de twee polariteiten afneemt. Hedonisme: - hedonisme-soberheid. Opvoeding bepaalt voor een groot deel of kinderen hun impulsen sterker of minder sterk onder controle krijgen. Landen waarin de controle zwak is en burgers veel ruimte krijgen voor individueel genot, plezier en behoeftebevrediging (hedonisme) scoren hoog op deze dimensie. Landen waarin de controle sterk is en burgers dus beperkt worden in hun behoeftebevrediging en geprezen om soberheid scoren laag op deze dimensie. hedonisme Turkije 49 Marokko 25 Nederland 68 Ook op dit thema scoort Turkije in het midden en heeft dus een balans tussen impuls en controle. Marokko en Nederland liggen hierin juist behoorlijk ver van elkaar. In Marokko is het controleren van impulsen erg belangrijk, terwijl in Nederland genieten en lol hebben van grote waarde is. Waarden die hier volgens het model bij horen zijn ook optimisme en een positieve grondhouding. Het is gebruikelijk om vrije tijd te nemen en in te vullen en hier geld aan te besteden. Marokko scoort hier juist tamelijk laag op: begrenst het genieten en is eerder wat pessimistisch en/of cynisch van karakter. Genieten is verbonden met schuldgevoelens. verboden en schuldgevoelens -----<<< >>>----- genieten en plezier nuttige tijdsbesteding -----<<< >>>----- vrije tijd sociale normen -----<<< >>>----- zich door niemand laten tegenhouden

6 5 De grootste tegenstelling in deze dimensie bestaat voor kinderen die thuis een Marokkaanse opvoeding krijgen en op school een Nederlandse. Net zoals bij de vorige dimensie is het verschil in oriëntatie erg groot, terwijl Turkse kinderen wel lijken te kunnen laveren tussen beide polen van het continuüm. Het is ook hier zichtbaar dat Marokkaans-Nederlandse inwoners met deze polariteit leren omgaan en dat de tegenstelling de oorspronkelijke scherpte verliest naarmate er meer acculturatie plaatsvindt.