Handreiking. Scenario s voor flexibilisering in de JGZ

Transcriptie

1 Handreiking Scenario s voor flexibilisering in de JGZ

2 Colofon Titel Scenario s voor flexibilisering in de JGZ Een uitgave van Nederlands Centrum Jeugdgezondheid Auteurs Eline Dubbeldam-Weststrate Marga Beckers NCJ - Nederlands Centrum Jeugdgezondheid 2012

3 inhoudsopgave 1. INLEIDING 4 Aanleiding resultaat vervolg 4 Aanpak 5 Achtergrond 5 2. Doelstelling van de handreiking 8 3. Flexibilisering 9 Basisaanbod 9 Extra zorg op indicatie voor bepaalde (groepen) kinderen 10 Randvoorwaarden 10 Vraaggericht werken en samenwerken 10 JGZ-discipline 10 Taakherschikking Drie scenario s voor flexibilisering 12 1e scenario 12 2e scenario 12 3e scenario 12 Bijlagen 14 Toelichting bij de kolommen en schema s van de scenario s 14 1e scenario 15 2e scenario 16 3e scenario 18 Huidige richtlijn contactmomenten gecombineerd met advies ABC 19 Geraadpleegde documentatie 20 Afkortingen 21 Overzicht contacten 22 Handreiking Scenario s voor flexibilisering in de JGZ 3

4 1. inleiding Aanleiding resultaat vervolg Naar aanleiding van het verzoek van het ministerie van VWS en gebaseerd op de uitkomsten van de denksessies die het NCJ bij zijn start heeft georganiseerd, is het NCJ in 2011 aan de slag gegaan met het thema flexibilisering van contactmomenten. Het NCJ heeft een veldonderzoek uitgevoerd naar modellen voor flexibilisering van de huidige Richtlijn Contactmomenten uit 2003 die door JGZ-organisaties in de praktijk zijn ontwikkeld als alternatieve uitvoeringsvarianten. Het veldonderzoek heeft drie scenario s voor flexibilisering opgeleverd. Het NCJ beoogt met deze drie scenario s een handreiking voor JGZ-organisaties te bieden om (verder) aan de slag te gaan met flexibilisering. In het JGZ-veld wordt al enige tijd geëxperimenteerd met flexibilisering van de contactmomenten, een en ander in afstemming met de Inspectie voor de Gezondheidszorg. Het NCJ wil met de drie scenario s deze ontwikkeling ondersteunen. Belangrijke kanttekening is dat de beschreven modellen nog niet of onvoldoende zijn beproefd in de praktijk, zodat nog niet kan worden beoordeeld of het beoogde effect van flexibilisering - adequate zorg op maat voor kinderen en hun ouders - is behaald. Het is de bedoeling dat de drie scenario s in 2012 en 2013 in de praktijk zullen worden gemonitord. Het NCJ zal hiertoe het initiatief nemen in nauwe samenspraak met JGZorganisaties, die voor een van de modellen kiezen. Naar verwachting zullen halverwege 2013 de resultaten van de monitoring bekend zijn. Deze worden in samenhang met een aantal andere ontwikkelingen beoordeeld. Deze ontwikkelingen zijn: De resultaten uit het ZonMw- programma vernieuwing uitvoeringspraktijk JGZ, die eind 2013 bekend zijn. Het wettelijk vast te leggen basisaanbod preventie dat door het ministerie van VWS in de beleidsbrief van 8 november 2011 is aangekondigd. Uit deze ontwikkelingen en uiteraard ook uit de toepassing van de scenario s in de JGZpraktijk kunnen verbeterpunten komen die aanpassing van de drie scenario s nodig maken. Het NCJ streeft ernaar om in goed overleg met alle JGZ-organisaties te bezien of de drie scenario s uiteindelijk kunnen rekenen op voldoende draagvlak om als verantwoorde alternatieven van de huidige Richtlijn Contactmomenten te dienen. Handreiking Scenario s voor flexibilisering in de JGZ 4

5 Aanpak Het veldonderzoek is gestart met de workshop flexibilisering binnen de JGZ op het NCVGZ-congres in april Er zijn vervolgens gesprekken geweest met de koepelorganisatie ActiZ, GGD Nederland, de beroepsverenigingen AJN, V&VN en NVDA, de Inspectie voor de Gezondheidzorg en met diverse vertegenwoordigers van JGZ-organisaties. De discussies over flexibilisering binnen de Kenniskring Jeugdgezondheidszorg, maar ook daarbuiten, zijn ondersteunend geweest in het gehele proces. Documentatie van verschillende JGZ-organisaties over flexibilisering en de verdiepende gesprekken hierover vormen de basis van de totstandkoming van deze handreiking. Achtergrond Op 1 januari 2003 is conform het Besluit JGZ het Basistakenpakket Jeugdgezondheidszorg 0 19 jaar ingevoerd. Het Basistakenpakket is verankerd in de Wet publieke gezondheid en kent een uniform deel en een maatwerkdeel. Het uniforme deel van het Basistakenpakket Jeugdgezondheidszorg biedt alle kinderen in Nederland eenzelfde preventief gezondheidsprogramma. Dit programma wordt uitgevoerd tijdens contactmomenten zoals vastgelegd in de JGZ Richtlijn Contactmomenten (2003). De richtlijn moet ertoe leiden dat elke jeugdige in Nederland rond dezelfde leeftijd dezelfde handelingen van eenzelfde kwaliteit door de jeugdgezondheidszorg krijgt aangeboden. Het maatwerkdeel is per gemeente verschillend, omdat iedere gemeente het zorgaanbod afstemt op de zorgbehoefte en de gezondheidssituatie van de jeugd in de eigen gemeente. De Richtlijn Contactmomenten gaat uit van 20 contactmomenten, waaronder één (massa) vaccinatiemoment op de leeftijd van 9 jaar. De contactmomenten hebben plaats op alle zogenaamde sleutelleeftijden op het gebied van de fysieke en psychosociale ontwikkeling van een kind (zie bijlage). In 2010 is het (massa)vaccinatiemoment voor 12-jarige meisjes voor vaccinatie met het HPV-vaccin aan deze contactmomenten toegevoegd. Het in februari 2008 verschenen rapport Activiteiten Basistakenpakket Jeugdgezondheidszorg 0 19 jaar per Contactmoment (ABC-rapport) van het RIVM/ Centrum Jeugdgezondheid geeft een overzicht van wat jeugdgezondheidszorg aanbiedt vanuit het uniforme deel van het Basistakenpakket. De Inspectie voor de Gezondheidszorg houdt toezicht op de uitvoering van de jeugdgezondheidszorg. Zij hanteert de Richtlijn Contactmomenten als een norm voor verantwoorde preventieve jeugdgezondheidszorg. Uit de evaluatie en het onderzoek naar het gebruik van de Richtlijn Contactmomenten (2005) bleek dat de richtlijn, met uitzondering van op het speciaal onderwijs en enkele contactmomenten, redelijk tot goed wordt uitgevoerd. Tevens kwam naar voren dat: Driekwart van de organisaties onderscheid wil maken in het aantal contactmomenten: meer contactmomenten bij risicokinderen en -gezinnen, meer of minder contactmomenten op verzoek van ouders. Handreiking Scenario s voor flexibilisering in de JGZ 5

6 Bijna de helft van de JGZ-organisaties voor 4- tot 19-jarigen een contactmoment mist na de leeftijd van 13 jaar. JGZ-organisaties voorstellen doen over de werkwijze en uitvoering van de contactmomenten bij 7½ maand en 18 maanden, met name om deze in de vorm van een groepsconsult uit te voeren, en om een schriftelijke vragenlijst te gebruiken voor het contactmoment van 13 jaar. In het advies Extra Contactmoment in de leeftijdsperiode van jaar adviseert het RIVM/Centrum Jeugdgezondheid een extra contactmoment in te voeren op de leeftijd van 15/16 jaar als onderdeel van het uniforme deel van het Basistakenpakket. Dit draagt bij aan vroege signalering van ongezond gedrag, psychosociale problemen en schooluitval en maakt tijdige interventies mogelijk. Het belang van dit extra contactmoment wordt breed onderschreven en een aantal JGZ-organisaties gaat over tot het uitvoeren hiervan in verschillende varianten. Flexibiliteit in de uitvoering van de contactmomenten kan op diverse manieren vorm krijgen: Het aantal contactmomenten dat het kind krijgt aangeboden (de huidige 20 contactmomenten of meer of minder). De discipline die het contactmoment uitvoert. De plaats van het contactmoment: op het consultatiebureau, in het CJG, op school of elders. De focus van het contactmoment: individueel of collectief. De vorm van het contactmoment (consult, huisbezoek, telefonisch of digitaal contact). De duur van het contactmoment (is niet opgenomen in de scenario s). Uit een inventarisatie onder de leden van ActiZ blijkt dat veel JGZ-organisaties de opvatting hebben dat de contactmomenten gedifferentieerd aangeboden kunnen worden, afhankelijk van de zorgbehoefte, zodat het ene kind meer en het andere kind minder contactmomenten consumeert. De JGZ-professional stelt in principe in overleg met de ouder/ jongere vast wanneer het volgende contactmoment zal plaatsvinden. Uiteraard kan de professional hiervan afwijken als daartoe aanleiding is in het belang van het kind. In dat geval zal de professional de ouder, en indien aangewezen ook het kind/de jongere, hiervan in kennis stellen. Bij alle beroepsverenigingen en bij de brancheorganisaties staat flexibilisering van jeugdgezondheidszorg op de agenda, waarbij verschillende uitvoeringsvarianten worden geïnventariseerd en binnen het beroepsdomein worden bediscussieerd. In deze discussie gaat het niet alleen over het moment waarop het kind gezien zou moeten worden, maar ook over de inhoud en de vorm van het contactmoment, de discipline die het contactmoment uitvoert en het gebruik van goede ernst- of risicotaxatiemethoden en -instrumenten. Het ZonMw-programma vernieuwing uitvoeringspraktijk JGZ, TNO en verschillende academische werkplaatsen bieden de mogelijkheid om te onderzoeken welke effecten de verschillende vormen van flexibilisering hebben op de kwaliteit van de jeugdgezondheidszorg. De beschreven scenario s in deze handreiking vragen vanuit de uitvoeringspraktijk tevens nader onderzoek ten aanzien van effectiviteit, kwaliteit van zorg, uitvoerbaarheid en mate Handreiking Scenario s voor flexibilisering in de JGZ 6

7 van tevredenheid met de zorg- en dienstverlening. In de afgelopen jaren heeft de jeugdgezondheidszorg 0 19 jaar in toenemende mate te maken met een aantal knelpunten, dilemma s en nieuwe vraagstukken: Met de komst en ontwikkeling van de Centra voor Jeugd en Gezin vervult de JGZ een spilfunctie en ziet de JGZ haar taakstelling verbreden in het bereiken van risicokinderen en -gezinnen in de samenwerking met haar ketenpartners. JGZ-organisaties worstelen met de uitvoering van het Basistakenpakket en de Richtlijn Contactmomenten JGZ in relatie met het beschikbare budget en de groep(en) kinderen en ouders die extra aandacht en zorg behoeven. Ouders, kinderen en jeugdigen hebben veranderende opvattingen en behoeften ten aanzien van de jeugdgezondheidszorg, zoals een meer positieve benadering en bevestiging van ouders in hun opvoedtaken, minder algemene adviezen, maar meer advies op maat. Er is behoefte aan betrouwbare en toegankelijke digitale informatie, communicatie via social media en een aanbod van e-(mental-)healthprogramma s. JGZ-professionals hebben in relatie met de CJG-ontwikkeling de wens om (nog) eerder en beter in te kunnen spelen op vragen en behoeften van kinderen en hun ouders. De JGZ vindt het belangrijk om op de leeftijd van 15/16 jaar een contactmoment aan te bieden, als informatiemoment voor de volwassenheid. Deze leeftijdsfase wordt gekenmerkt door grote lichamelijke en psychosociale veranderingen en nieuwe gezondheidsrisico s, zoals verslavingsproblematiek en psychiatrische aandoeningen. Handreiking Scenario s voor flexibilisering in de JGZ 7

8 2. Doelstelling van de handreiking Uit de veldconsultaties van het NCJ op landelijk niveau bleek een toenemende vraag naar verantwoorde, kwalitatief goede uitvoeringsvarianten van de JGZ, die antwoord kunnen bieden op onderstaande vragen: Hoe kan op een verantwoorde manier aan de wettelijke taak van de jeugdgezondheidszorg 0-19 jaar uitvoering worden gegeven? Hoe kunnen de doelen van de JGZ 0 19 jaar met de huidige middelen worden behaald? Hoe kan de kwaliteit van de zorg- en dienstverlening van de JGZ worden verbeterd? Hoe wordt de expertise van medewerkers optimaal ingezet? Hoe ziet een kwalitatief goed basisaanbod voor alle kinderen eruit? Hoe tijd, middelen en capaciteit te creëren voor extra zorg voor kinderen en ouders die dat nodig hebben? Hoe sluit de JGZ goed aan bij de keten, de CJG-ontwikkeling en de transitie van de jeugdzorg? Daarnaast bestaat de wens deze uitvoeringsvarianten te onderzoeken, te beschrijven en beschikbaar te stellen voor JGZ-organisaties en gemeenten, alwaar ze toegepast kunnen worden binnen de lokale situatie. Handreiking Scenario s voor flexibilisering in de JGZ 8

9 3. Flexibilisering Het resultaat van de inventarisatie in het JGZ-veld is een beschrijving van drie scenario s van flexibilisering van contactmomenten op basis van bestaande én vernieuwde uitvoeringspraktijken van de JGZ. Het wettelijke BTP, de Richtlijn Contactmomenten en het zogenaamde ABC-rapport vormen de basis van elke uitvoeringsvariant. In de uitgewerkte scenario s (zie bijlage) zijn op vergelijkbare wijze de leeftijd waarop het contactmoment plaatsvindt, de inhoud, de focus, de discipline én de extra zorg op indicatie opgenomen. Er is sprake van een samenhangend geheel, gelet op de complexiteit van de uitvoeringspraktijk van de JGZ. De mate van flexibilisering is gebaseerd op de percentages van kinderen waar het goed mee gaat en kinderen/gezinnen die extra zorg nodig hebben. Al naar gelang de behoefte en noodzaak om te flexibiliseren, kan een scenario worden toegepast op de lokale situatie. Daar waar meer extra zorg voor kinderen/gezinnen nodig is, neemt de mate van flexibilisering van de contactmomenten op populatieniveau toe. De scenario s zijn beschreven voor een geïntegreerde JGZ 0 19 jaar. Zowel de CJG-ontwikkeling als de behoefte en/of noodzaak om te flexibiliseren geeft in de praktijk aanleiding tot het ontwikkelen van een gezamenlijke visie op de JGZ en hoe de doelen van de JGZ in samenhang gerealiseerd kunnen worden vanuit het perspectief van: ouders en kinderen (bevestiging en ondersteuning in het opgroeien en opvoeden); de maatschappij (vroegsignalering, uitvoering van vaccinaties, screening, monitoring en indicatiestelling); de organisatie (efficiënte bedrijfsvoering, kwaliteit van zorg- en dienstverlening en de samenwerking met keten- en CJG-partners); professionals (ontwikkeling van expertise en competenties). De scenario s voor flexibilisering zijn met nadruk geen middel om bezuinigingsmaatregelen uit te voeren, maar een manier om de beschikbare middelen zo effectief mogelijk in te zetten. Basisaanbod In elke uitvoeringsvariant is uitgegaan van een kwalitatief goed basis(zorg)aanbod en extra zorg op indicatie; tezamen vormen ze verantwoord scenario. Het basisaanbod houdt in dat voor elk kind een aanbod is waarin activiteiten uitgevoerd worden uit het BTP: op een vastgesteld moment (bv. vaccinaties); eenmalig en binnen een bepaalde tijdspanne (bepaalde lichamelijke onderzoeken); een aantal keer, maar niet per se op vastgestelde momenten (voorlichting). In het basisaanbod zijn alle contactmomenten zogenaamde face-to-facemomenten, zowel individueel als collectief, uitgezonderd het extra contactmoment op de leeftijd van Handreiking Scenario s voor flexibilisering in de JGZ 9

10 15/16 jaar, waarbij een digitaal contactmoment ook mogelijk is. In het programma van ZonMw, vernieuwing uitvoeringspraktijk JGZ, wordt de invoering van het digitale contactmoment EHealth4Uth onderzocht en geëvalueerd. Extra zorg op indicatie voor bepaalde (groepen) kinderen Op basis van de informatie over de situatie van een kind, de behoefte van de ouder(s) en de beoordeling van de professional is er sprake van een gemotiveerde keuze voor extra zorg op indicatie. Het aanbod kan bestaan uit een extra contactmoment, maar er kunnen ook andere vormen van extra zorg geboden worden, zoals een groepsvoorlichting, een huisbezoek, telefonisch of digitaal contact of de uitvoering van zorgcoördinatie. Extra zorgvragen JGZ komen ook voort uit de samenwerking binnen het CJG en met partijen buiten het CJG, zoals kinderdagverblijven, peuterspeelzalen en (voor)scholen (bijvoorbeeld vanuit de Zorg AdviesTteams). Randvoorwaarden Bij elke uitvoeringsvariant is uitgegaan van de volgende randvoorwaarden Alle kinderen krijgen de basiszorg die voortvloeit uit het Basistakenpakket. De jeugdgezondheidszorg signaleert alle risicokinderen en -gezinnen vroegtijdig en zij volgt deze voldoende intensief om de veilige ontwikkeling van de kinderen te bevorderen en te bewaken en indien nodig te interveniëren. Bij verschuiving van taken vindt deze verschuiving plaats naar bevoegde en bekwame medewerkers. De vrijkomende ruimte wordt daadwerkelijk ingezet voor risicokinderen en ActiZ -gezinnen. De jeugdgezondheidszorg levert de zorg die past bij het kind/de jongere. Vraaggericht werken en samenwerken De JGZ moet een nieuwe balans creëren tussen een kwalitatief goed basisaanbod voor alle kinderen en tijd en ruimte voor vragen van ouders, kinderen en jeugdigen. Daarmee komt de JGZ ook meer tegemoet aan verwachtingen en behoeften van ouders en jongeren. Het is van belang dat JGZ-professionals in vraaggericht werken worden geschoold en worden getraind in de samenwerking met partners in en om het CJG. In de huidige praktijk zien we vraaggericht werken al terug in onderstaande activiteiten: website JGZ (informatie en digitaal contact); algemeen telefonisch spreekuur voor inhoudelijke vragen; inloopspreekuur op locaties JGZ/CJG/school/wijk; digitaal contact met de eigen JGZ-professional. JGZ-discipline De Richtlijn Contactmomenten doet geen uitspraken over welke JGZ-discipline het contactmoment moet uitvoeren. Uit de Evaluatie Richtlijn Contactmomenten blijkt dat ongeveer de helft van de JGZ-organisaties daar wel behoefte aan heeft. Handreiking Scenario s voor flexibilisering in de JGZ 10

11 In de drie scenario s wordt op basis van het moment, de inhoud en de uitvoeringspraktijk soms een of meerdere disciplines genoemd; doorslaggevend is dat de uitvoerende discipline over de bijbehorende competenties beschikt. Taakherschikking Op dit moment zijn meerdere vormen van taakherschikking binnen de JGZ in ontwikkeling en in onderzoek. De verpleegkundig specialist De daartoe opgeleide JGZ-verpleegkundige ofwel de verpleegkundig specialist of nurse-practitioner voert het grootste deel van de consulten uit, met de daarbij behorende geprotocolleerde medische handelingen. Jeugdartsen zien kinderen op indicatie en voeren andere JGZ-taken uit, passend bij hun competenties en ontwikkelingen. Vanuit verschillende behoeften tot taakherschikking wordt onderzoek gedaan naar de verschillende vormen, kwaliteit en effectiviteit van zorgverlening. Triage Triage wordt uitgevoerd door een JGZ-professional, waarbij op basis van een gevalideerde (ernst)taxatiemethode wordt bepaald door welke discipline het contactmoment moet worden uitgevoerd. In een aantal organisaties JGZ 4 19 jaar wordt triage door een doktersassistent uitgevoerd. In andere JGZ-organisaties wordt deze door een verpleegkundige of jeugdarts uitgevoerd. In de methode wordt nadrukkelijk het kind ouder leerkrachtperspectief meegenomen en een goede profilering van de JGZ op scholen. Andere belangrijke uitgangspunten bij triage zijn: Alle kinderen krijgen een basispakket aan zorg, waarbinnen goede monitoring wordt gewaarborgd via screening en vanuit signalering van ouders en leerkrachten. Het kwetsbare kind krijgt zorg op maat. Is laagdrempelig voor ouders, kinderen en leerkrachten. De JGZ heeft aansluiting met andere vindplaatsen van kinderen en ouders. Er is sprake van samenwerking binnen het zorgnetwerk. Er is een balans tussen efficiëntie en effectiviteit. Bij ZonMw wordt met name het effect van deze vorm van triage onderzocht. ZonMw heeft dit als onderdeel van het programma vernieuwing uitvoeringspraktijk JGZ opgenomen. Rechtstreeks verwijzen door de jeugdarts inmiddels is in een aantal regio s afspraken gemaakt met zorgverzekeraars en wordt ervaring opgedaan in het rechtstreeks verwijzen naar de tweede lijn, dat wil zeggen zonder tussenkomst van de huisarts. In het licht van de transitie van jeugdzorg is dit een interessante ontwikkeling voor de positionering en taakstelling van jeugdartsen. Handreiking Scenario s voor flexibilisering in de JGZ 11

12 4. Drie scenario s voor flexibilisering 1e scenario Het 1e scenario is een optimaal scenario, inclusief het extra contactmoment voor 15-/16-jarigen. Het individuele contactmoment bij 7½ maand wordt op indicatie aangeboden en het individuele contactmoment bij 11 maanden wordt als collectief contactmoment aangeboden. Op de leeftijd van 4/5 maanden en op de leeftijd van 13 jaar (of VO2) wordt er op indicatie een collectief contactmoment aangeboden. Dit scenario is gebaseerd op de huidige Richtlijn Contactmoment en, inclusief de (massa) vaccinaties, die als collectieve contactmomenten zijn opgenomen. Door een lichte differentiatie van het aanbod wordt er tijd en ruimte gecreëerd om het Extra Contactmoment voor 15/16 jarigen in het reguliere contactmomentschema op te nemen. In dit scenario is er sprake van benodigde extra zorg bij een normale of gemiddelde risicoverdeling: Kinderen/gezinnen waar het goed mee gaat (> 80%). Kinderen/gezinnen met een iets verhoogd risico (< 15%). Kinderen/gezinnen met een verhoogd risico (5%). 2e scenario Het 2e scenario is een scenario waarbij meerdere contactmomenten gedifferentieerd worden aangeboden, namelijk het contactmoment bij 4 maanden, 7½ maand, 11 maanden en 18 maanden, waarbij het extra contactmoment op 15-/16-jarige leeftijd in het reguliere schema is opgenomen. Op vastgestelde momenten wordt op indicatie een extra contactmoment of een collectief contactmoment aangeboden. De behoefte van het kind/de jongere en diens ouders is leidraad voor het zorgaanbod. Vaste evaluatiemomenten met ouders/de jongere zijn onderdeel van de werkwijze. In dit scenario is sprake van benodigde extra zorg met de volgende risicoverdeling: Kinderen/gezinnen waar het goed mee gaat (80%). Kinderen/gezinnen met een iets verhoogd risico (15 %). Kinderen/gezinnen met een verhoogd risico (5%). 3e scenario In het 3e scenario is een scenario bestaat de basiszorg uit 12 individuele en 9 collectieve contactmomenten. De collectieve contactmomenten worden op de volgende leeftijd aangeboden: 4 maanden, 8 maanden, 11 maanden, 4 jaar, groep 1, 9 jaar, groep 7, 12 jaar en op het mbo. Het extra contactmoment op 15-/16 jarige leeftijd is regulier opgenomen en wordt uitgevoerd in het jaar voor het examen op het vo. Uitgangspunt hierbij is dat ieder kind en iedere ouder door kind- en omgevingsfactoren andere behoeften heeft met betrekking tot ondersteuning en informatie van de JGZ. Handreiking Scenario s voor flexibilisering in de JGZ 12

13 In de basiswerkwijze is de JGZ, als kernpartner van het CJG, dicht aangesloten op de vindplaatsen van kinderen, ouders en jongeren. Door het organiseren van inloopspreekuren werkt men vraaggericht en in de samenwerking met CJG-partners kan men beter en sneller risico s signaleren en de zorg rondom het kind en het gezin organiseren. De pedagogische visie is richtinggevend in de bejegening van kinderen, jongeren en ouders, en het beoordelingsproces wordt ondersteund door een ontwikkeld ernsttaxatiemodel. Door tijd vrij te maken in een kwalitatief goed basisaanbod dat ieder kind ontvangt, kunnen én extra zorg én kwaliteit geboden worden aan kinderen die dat nodig hebben. De zorg laat zich vertalen in een aantal doelgroepen van basiszorg tot aan extra zorg tot en met de uitvoering van zorgcoördinatie JGZ. Het gezonde eerste kind. Gezonde tweede en volgende kinderen. Extra zorg op basis van kindfactoren. Extra zorg op basis van lichte (eenvoudige/enkelvoudige) problematiek in de omgeving. Extra zorg vanwege multiproblematiek. In dit scenario is er sprake van benodigde extra zorg met de volgende risicoverdeling Kinderen/gezinnen waar het goed mee gaat (< 80%). Kinderen/gezinnen met een verhoogd risico (> 20%), waarvan 5% met een hoog risico. Handreiking Scenario s voor flexibilisering in de JGZ 13

14 BIJLAGEN Toelichting bij de kolommen en schema s van de scenario s Kolom Contactmoment op indicatie: (ROOD) voor een bepaald deel van kinderen/jongeren/ouders op vastgestelde contactmomenten individueel of collectief Op basis van de situatie van het kind/de jongere, de behoefte van de ouder/jongere en de inschatting van de professional. Kolom Contactmomenten op de leeftijd van: (PAARS) Alle basiscontactmomenten voor alle kinderen (individueel of collectief). Kolom Inhoud: Het aanbod is gebaseerd op de inhoud van het ABC-rapport, de situatie van het kind/ de jongere, de behoefte van de ouder/jongere en de inschatting van de professional. Kolom Focus: (collectief= GROEN) Het contactmoment wordt individueel of collectief aangeboden, dit bepaalt mede de vorm waarin het contactmoment plaatsvindt. Kolom Discipline: De JGZ-disciplines zijn in het schema opgenomen zoals deze in de uitvoeringspraktijk van de JGZ vaker voorkomen; de Richtlijn gaat uit van de inzet van een JGZ-team. In dit team zijn ten minste een arts en een verpleegkundige vertegenwoordigd. Doel en inhoud van het contactmoment bepalen het in te zetten deskundigheidsniveau. Kolom : (ROOD) Voor een bepaald deel van kinderen/jongeren/ouders. Extra zorg kan inhouden: een lichte vorm van zorg of ondersteuning tot aan de uitvoering van zorgcoördinatie door de JGZ vanuit het uniforme of maatwerkdeel op basis van de situatie van het kind/jongere/gezin, de behoefte van de ouder/jongere en de inschatting van de professional. Handreiking Scenario s voor flexibilisering in de JGZ 14

15 Scenario 1 Contactmoment op indicatie Op indicatie Op indicatie Op indicatie Op indicatie Contactmoment op de leeftijd Inhoud Focus Vorm Discipline Extra Zorg JGZ 4e tot 7e dag Zie ABC Postnatale Screening Gehoor/ PKU of Huisbezoek /CB ass 2e week Kennismaking Huisbezoek 4e week JA 8e week 3 maanden JA 4 maanden 4/5 maanden Zie ABC Collectief Groepsvoorlichting 6 maanden JA 7 ½ maanden Zie ABC 9 maanden 11 maanden RVP Collectief Vaccinatie JA//DA 11 maanden Zie ABC JA/ 14 maanden JA 18 maanden Zie ABC of collectief, huisbezoek of groepsvoorlichting 2 jaar JA/ 3 jaar JA/ 3.9 jaar / 5 jaar of groep 2 BO /JA 9 jaar RVP Collectief Massavaccinatie JA//DA 10 jaar of groep 7 BO /JA 12 jaar Meisjes RPV Collectief Massavaccinatie DA//JA 12 jaar of klas 1 VO JA / 13 jaar of klas 2 Zie ABC Collectief Groepsvoorlichting jongeren/ouders 15/16 jaar Zie advies Extra Contact moment Taxatie of collectief (E- )consult /JA Handreiking Scenario s voor flexibilisering in de JGZ 15

16 Scenario 2 Contactmoment op indicatie Contactmoment op de leeftijd Inhoud Focus Vorm Discipline 4e- 7e dag Zie ABC Postnatale Screening gehoor /PKU Huisbezoek of consult /CB ass 2e 3e week Kennismaking JGZ Huisbezoek Op indicatie 2e 3e week Zie ABC of huisbezoek /JA 3-4e week JA Op indicatie 6e week Zie ABC of huisbezoek /JA 7e- 9e week /JA 12e -14e week Zie ABC JA/ 4 ½- 5 maanden of collectief of Vaccinatie en/of groepsvoorlichting /JA 6 maanden Evaluatie JA Op indicatie 7 9 maanden Zie ABC Huisbezoek of of Telefonisch/digitaal contact /JA 9 maanden of collectief of groepsvoorlichting maanden of collectief Vaccinatie of consult 14/15 maanden Evaluatie JA 18 maanden Zie ABC of collectief of Huisbezoek of Inloopspreekuur of Groepsvoorlichting JA/ 2 jaar Evaluatie Op indicatie 2 ½ jaar Zie ABC of Telefonisch/ Digitaal contact /JA 3 jaar Evaluatie JA Op indicatie 3 ½ jaar Zie ABC JA/ Handreiking Scenario s voor flexibilisering in de JGZ 16

17 Contactmoment op indicatie Op indicatie Contactmoment op de leeftijd Inhoud Focus Vorm Discipline 4 jaar 5 jaar Evaluatie JA / 9 jaar RVP Collectief Massavaccinatie JA//DA Groep 7 Evaluatie én groepsvoorlichting JA//DA 12 jaar Meisjes RVP Collectief Massavaccinatie JA//DA VO1 Evaluatie Collectief JA/ VO3 Zie ABC JA/ 15/16 jaar Zie Advies Extra contactmoment Taxatie of collectief (E) consult JA/ Handreiking Scenario s voor flexibilisering in de JGZ 17

18 Scenario 3 Contactmoment op indicatie Contactmoment op de leeftijd Inhoud Focus Vorm Discipline Vertaald naar doelgroepen 4e tot 7e dag Zie ABC Postnatale screening gehoor /PKU of huisbezoek /CB ass Extra zorg doelgroepen 10 dagen Huisbezoek Extra zorg doelgroepen 3 weken JA Extra zorg doelgroepen 8 weken Extra zorg doelgroepen 3 maanden JA Extra zorg doelgroepen 4 maanden Zie RVP Collectief Vaccinatie JA//DA Extra zorg doelgroepen Op indicatie 4 maanden + vaccinatie JA/ Extra zorg doelgroepen 6 maanden JA Extra zorg doelgroepen 8/9 maanden Zie ABC Collectief Groepsvoorlichting Extra zorg doelgroepen Op indicatie 8/9 maanden JA/ Extra zorg doelgroepen 11 maanden Zie RVP Collectief Vaccinatie JA//DA Extra zorg doelgroepen Op indicatie 11 maanden + vaccinatie JA/ Extra zorg doelgroepen 14 maanden / Extra zorg doelgroepen 2 jaar JA/ Extra zorg doelgroepen 3 jaar JA/ Extra zorg doelgroepen 4 jaar Zie RVP Collectief Vaccinatie JA//DA Extra zorg doelgroepen Op indicatie 4 jaar + vaccinatie JA/ Extra zorg doelgroepen Groep 1 Zie ABC Collectief Klassikaal DA Extra zorg doelgroepen Groep 2 JA/ Extra zorg doelgroepen 9 jaar RVP Collectief Massavaccinatie JA//DA Extra zorg doelgroepen Groep 7 Zie ABC Collectief Groepsvoorlichting (kinderen en/of ouders) Extra zorg doelgroepen 12 jaar meisjes Zie RVP Collectief Massavaccinatie JA//DA Extra zorg doelgroepen VO1 /JA Extra zorg doelgroepen Jaar voor examen mbo Zie Advies Extra Contact Moment Taxatie Leeftijdsgebonden thema s of vraag en behoefte Jongere Ouders Leerkracht (E)- /JA Extra zorg doelgroepen Collectief Groepsvoorlichting /JA Extra zorg doelgroepen 18 Handreiking Scenario s voor flexibilisering, contactmomenten in de JGZ JGZ 0 19 jaar 18

19 Huidige Richtlijn Contactmomenten in combinatie met ABC-advies Contactmoment op indicatie Contactmoment op de leeftijd Inhoud Werkwijze Vorm Discipline Extra Zorg JGZ 4e tot 7e dag Zie ABC Postnatale Screening Gehoor/PKU of Huisbezoek 2e week Kennismaking Huisbezoek 4e week 8e week 3 maanden 4 maanden 6 maanden 7 ½ maanden 9 maanden 11 maanden 14 maand 18 maand Zie ABC 2 jaar 3 jaar 3.9 jaar 5 jaar Screeening 5 jaar of groep 2 BO PGO 9 jaar RVP Collectief Massavaccinatie 10 jaar of groep 7 BO PGO 12 jaar Meisjes RPV Collectief Massavaccinatie 13 jaar of groep 2 VO PGO Speciaal onderwijs Bij aanmelding / toelating (V)SO Beneden 8 jaar tweejaarlijks een PGO Vanaf 8 jaar 19 jaar driejaarlijks een PGO PGO Handreiking Scenario s voor flexibilisering in de JGZ 19

20 Geraadpleegde documentatie Basistakenpakket Jeugdgezondheidszorg 0 19 jaar, ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (2002) Richtlijn Contactmomenten (2003) Richtlijnen Jeugdgezondheidszorg (2007) Activiteiten Basistakenpakket Jeugdgezondheidszorg 0 19 jaar per Contactmoment (2008) Evaluatie Richtlijn Contactmomenten Basistakenpakket (2005) Standpunt Aanpassing Richtlijn Contactmomenten JGZ 0 19 jaar (2005) Platform Jeugdgezondheidszorg Evaluatie JGZ (2006) TNO Advies Contactmomenten JGZ 0 19 jaar (2008) TNO Advies Extra contactmoment in de leeftijdsperiode jaar (2009) (RIVM/Centrum Jeugdgezondheid) Vernieuwing uitvoeringspraktijk JGZ (ZonMw-programma) Jeugdgezondheidszorg: zijn we op de goede weg? Bericht van een reiziger. (2010) GGD Nederland Standpunt AJN; taakherschikking in de jeugdgezondheidszorg (2008) Stand van zaken flexibilisering contactmomenten bij leden van ActiZ (2011) Flexibilisering en outcome JGZ (2011) ActiZ Verslag 2 bijeenkomsten Kenniskring JGZ (Flexibilisering en Taakherschikking) Factsheet Alle Kinderen in Beeld (vernieuwing uitvoeringspraktijk jeugdgezondheidszorg in Zuidoost-Brabant) 2011 Factsheet KIEN (Kwaliteit voor Ieder Kind Noodzakelijke Jeugdgezondheidszorg) 2011 Pedagogische Visie CJG Rijnmond (2011) Ernsttaxatiemodel CJG Rijnmond (2011) Professionals in het CJG (2010) CJG, ministerie voor Jeugd en Gezin Handreiking Scenario s voor flexibilisering in de JGZ 20

21 Afkortingen BTP JGZ JA DA CB ass Basistakenpakket jeugdgezondheidszorg jeugdarts jeugdverpleegkundige doktersassistente consultatiebureau-assistente Handreiking Scenario s voor flexibilisering in de JGZ 21

22 Overzicht contacten ActiZ (Jacqueline de Vries, beleidsmedewerker; Inge Steinbuch Senior beleidsmedewerker, arts M&G) GGD Nederland (Ingeborg ter Laak, beleidsmedewerker) Inspectie voor de Gezondheidszorg (F.J.M. van Leerdam, inspecteur) AJN (Lucy Smit, secretaris landelijk bestuur) V&VN (Inge Parlevliet, voorzitter) NVDA (schriftelijk geïnformeerd) Kenniskring JGZ 0 19 GGD Hollands Midden (Marjanne Bontje, beleidsmedewerker JGZ, projectleider/onderzoeker Samen opletten AWP-Jeugd), Nathalie Leeuwenburgh, stafarts jeugd gezondheidszorg 0 19 jaar) Gemeente den Haag, dienst OCW, Productgroep JGZ (Jeroen A. de Wilde, jeugdarts-onderzoeker) GGD den Haag (M.P.H. van der Velden, arts jeugdgezondheidszorg 4 19 jaar) GGD Zeeland (Ingrid Staal, stafverpleegkundige) GGD Rotterdam (Frouwkje de Waart, onderzoeker) GGD Amsterdam (Marjan Nijman, beleidsmedewerker JGZ) en Maarten Smakman, projectmedewerker) GGD Midden Nederland (Josette Bijlsma, stafarts, arts M&G, ActiZ jeugdgezondheidszorg) GGD Nijmegen (Margreet de Ruiter, stafverpleegkundige) JGZ 0 4 Zuidoost-Brabant/ZuidZorg (Dineke Brouwers, beleidsmedewerker jeugdgezondheidszorg) Stichting Vitras/CMD (G.J.W. (Betty) Bakker-Camu MSc, beleidsmedewerker JGZ) Icare JGZ (Janine ter Haar-Benjamins, medisch adviseur) Hulpverlening Gelderland Midden (Janine Bezem, afdelingshoofd jeugdgezondheidszorg) Yunio (Erica Stam, stafarts) GGD Brabant-Zuidoost (Antonie Verhees, beleidsfunctionaris) Stichting Thuiszorg Midden Gelderland (Lianne Verstraten, stafverpleegkundige JGZ) Rivas (Angela Hegeman, beleidsmedewerker JGZ) JGZ Fryslan (Fokje de Jong, stafverpleegkundige) GGD IJselland (Margreet Algera, hoofd JGZ) Thuiszorg Pantein (Elise Buiting, stafarts) GGD Regio Twente (Sietse Lever, stafverpleegkundige JGZ) Stichting CJG Rijnmond (Ineke Moerman, algemeen directeur, Cathelijne van Baar, projectleider KIEN) Handreiking Scenario s voor flexibilisering in de JGZ 22

23 Nederlands Centrum Jeugdgezondheid Churchilllaan GV Utrecht Handreiking Scenario s voor flexibilisering in de JGZ 23