Nieuwsbrief Dijkbewaking

Transcriptie

1 sterke dijken schoon water Nieuwsbrief Dijkbewaking Met uw inzet een veilig Rivierenland We werken bij het waterschap hard aan veilige en sterke dijken. Maar we weten allemaal dat er altijd een bedreigende hoogwatersituatie kan ontstaan. Dan kunnen de inwoners rekenen op onze calamiteitenorganisatie. Onze professionals, maar vooral ook alle vrijwilligers die in weer en wind naar buiten gaan om schades op te sporen en maatregelen te nemen waar dat nodig is. Ik ben trots op de manier waarop ook het afgelopen jaar weer samengewerkt en geoefend is en ik wil iedereen die daaraan meegewerkt heeft hartelijk bedanken. Verder wens ik u en uw familie hele fijne feestdagen en een mooi en gelukkig nieuwjaar. Ik hoop dat wij ook volgend jaar weer op uw inzet mogen rekenen Buiten oefenen in het donker Wie al wat langer meeloopt, heeft het al eerder meegemaakt. Maar voor veel mensen van de dijkbewakingsorganisatie was het hun eerste keer; een oefening in het donker. In november werden drie avondoefeningen gehouden op alle dijkposten in het beheergebied van Waterschap Rivierenland. Organisatie vooraf Andrea Bouman was bij het waterschap verantwoordelijk voor de hele organisatie van de oefeningen in november. Zij zorgde samen met haar collega s voor de bemensing en zij maakte het draaiboek voor alle oefeningen. Andrea vertelt: Het indelen van de teams is behoorlijk complex. Eerdere oefeningen hadden 3 shifts op één dag, nu was er één shift per avond. Het is dan belangrijk om te zorgen dat iedereen deel kan nemen. Je probeert rekening te houden met voorkeuren die men heeft. Eigenlijk ben je tot een dag voor de oefening nog vaak aan het schuiven met indelingen. Goed verlopen De rapporten van alle waarnemers worden nu verzameld en bij elkaar gelegd. Hoewel alle bevindingen nog grondig gelezen en vergeleken moeten worden, is al wel duidelijk dat de oefeningen over het algemeen als zeer positief ervaren zijn. Praktische zaken Op de meeste dijkposten verliep het verstrekken van de Persoonlijke Bescher >> Roelof Bleker Dijkgraaf Waterschap Rivierenland 1

2 mingsmiddelen en het uitzenden van de patrouillelopers vlot. De inzet van gastvrouwen/gastheren werkte erg goed. Na afloop gaven sommige patrouilles aan dat zij behoefte hadden aan beter licht en bescherming voor het geval ze over prikkeldraad moesten klimmen. Het was ook de eerste keer dat er een flink traject gelopen moest worden. Voor sommige lopers viel dat niet mee. Je hebt een behoorlijke conditie nodig en in het donker is het soms lastig te zien waar je loopt. Meldingen Bijna alle bordjes met schades zijn gevonden en voor zover nodig gemeld. Op de dijkposten werden de meldingen goed verwerkt. Er waren hier en daar wat problemen met (satelliet) telefoonverbindingen, maar dat werd door de patrouillelopers en dijkpostpersoneel goed opgelost. Natuurlijk zijn er verbeteringen mogelijk, zoals bij het invoeren van de meldingen in het systeem. Aannemers Behalve het donker, was er nog een nieuw element in de oefeningen, namelijk de deelname van een aantal aannemers. Zij werden geconfronteerd met een grote calamiteit waarvoor zij in korte tijd een plan van aanpak moesten maken. Zij deden dit in nauw overleg met de toezichthouders. Samen moesten zij bepalen wat de beste technische oplossing voor het gegeven probleem was en welke mensen en materialen daarvoor nodig waren. Welke noodmaatregelen worden uitgevoerd en moeten daar bijvoorbeeld wegen afgezet worden? Een hectische klus die veel deskundigheid vraagt. Na een korte, intensieve voorbereiding moet de uitvoering dan zo snel mogelijk, liefst nog tijdens de oefening, kunnen starten. Blijven leren De oefeningen zijn goed verlopen, maar het kan altijd nog een beetje beter. Daarom kijken de mensen van de dijkbewakingsorganisatie terug naar de leermomenten, maar vooral vooruit naar volgende oefeningen waarin ze gaan proberen onze werkwijze nog verder te optimaliseren. Patrouillelopers speuren op een talud naar schades. De Scenariomakers Tijdens een oefening worden de patrouille lopers geconfronteerd met schades of bedreigende situaties. Wie bedenkt deze scenario s en hoe komen ze tot stand? Schades Jaap Bronsveld is voor de oefeningen in 2014 scenarist bij Waterschap Rivierenland. Samen met zijn collega Rik de Schepper maakt hij de scenario s voor de hoogwateroefeningen. Daarbij gebruikt hij een uitgebreid bestand van foto s van schades en wateroverlast. Deze zijn verdeeld in acht categorieën die allemaal op een eigen manier behandeld moeten worden. Per oefening wordt een selectie van deze foto s gebruikt. Jaap Bronsveld vertelt dat het niet simpelweg een kwestie is van een paar foto s kiezen. Daar is grondige gebiedskennis voor nodig. De dijkbeheerders kiezen een situatie die in hun dijkvak echt voor kan komen om de oefening zo geloofwaardig mogelijk te maken. Oefendoelen De foto s vormen de basis voor de oefening. Vervolgens worden de oefendoelen opgesteld. Voor de oefeningen van november was dat onder andere monitoring. Patrouillelopers kregen te horen dat een denkbeeldige eerdere shift bepaalde zaken geconstateerd had en daar een melding over gedaan had. >> Uittredend water in een sloot 2

3 Tijdens de oefening kwamen patrouillelopers foto s tegen van dezelfde situatie. Het is dan aan hen om te beoordelen of er iets veranderd is ten opzichte van de melding van de eerdere shift. Een ander oefendoel was zelf beoordelen. Eerder was de afspraak dat elke situatie gemeld moest worden. Nu wordt aan de patrouillelopers gevraagd zelf een eerste beoordeling te maken. Zijn rijsporen waar water in staat bedreigend of zijn het gewoon plassen met regenwater en hoeft dit verder niet opgevolgd te worden? Dat is een inschatting die patrouillelopers zelf moeten maken. Hoofd dijkpost Ook het hoofd dijkpost krijgt tijdens oefeningen zijn eigen uitdagingen. Hij krijgt situaties voorgelegd waarin hij moet beoordelen of hij die zelf afhandelt door bijvoorbeeld monitoring of een andere maatregel in te stellen. Het kan ook voorkomen dat het WAT ingeschakeld moet worden. Het hoofd dijkpost moet dan een heldere vraag stellen aan het WAT. Bij het nemen van deze beslissing overlegt hij als het nodig is met onder andere de wachtcommandant op de dijkpost. Binnenoefeningen Jaap Bronsveld: Voor de binnenoefeningen kiezen we uitgebreidere scenario s. Het doen van de meldingen is volledig geautomatiseerd en loopt goed. Daarom kunnen we het nu ingewikkelder maken door expres fouten in te bouwen. Daarnaast maken we het scenario uitdagender. We maken een script voor de responscel die steeds iets toevoegt aan de oefening. Als we bijvoorbeeld een ongeluk bij een Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard sluis oefenen, brengt de responscel na een tijdje in dat de politie alle wegen rondom het ongeluk afgezet heeft. Dat heeft grote consequenties voor hoe wij ons werk in het gebied kunnen doen. Het WAT moet daar dan passend op reageren. DROGE VOETEN EN SCHOON WATER Maasboulevard Postbus AB Rotterdam T F Kijken bij de buren Dijkbewakingsorganisatie Hoogheemraadschap van Schieland en Krimpenerwaard Nederland heeft 24 waterschappen. Hoe hebben die het bewaken van de dijken bij hoogwater geregeld? We nemen een kijkje bij de buren. Kunnen we nog iets van hun leren? Deze keer kijken we bij de dijkbewakingsorganisatie van Hoogheemraadschap van Schieland en Krimpenerwaard (HHSK) die vanuit 4 dijklegerposten werkt en een beroep kan doen op ruim 130 vrijwilligers die werken op basis van een aanstellingsovereenkomst op een vaste dijklegerpost. Gerrit Wijnstekers, Technisch Specialist Waterkeringen bij HHSK is verantwoordelijk voor de organisatie. Werkgebied van Hoogheemraadschap van Schieland en Krimpenerwaard ± DL post 3 Gemaal de Kooij Hoe is jullie dijkbewaking georganiseerd? Gerrit Wijnstekers: In ons gebied hebben we 74 km primaire waterkeringen. Die bewaken we vanuit vier dijklegerposten. We werken met een hoofd dijklegerpost, 4 technisch medewerkers, 2 administratief ondersteuners en 2 mensen voor catering en ehbo. Een bijzondere activiteit van onze organisatie is de droogteinspectie. We zitten hier in veengebied en het is belangrijk de kades goed in de gaten te houden. Vrijwilligers inspecteren ook in de zomer, vooral bij langdurige droogte, een vast kadevak. Ze geven ons waardevolle informatie. Het is al een keer voorgekomen dat we acuut hebben moeten handelen omdat één van hen een scheur geconstateerd had. Hoe houd je vrijwilligers betrokken en hoe leid je ze op? Allereerst zorgen we voor een goede opleiding, verzorgd door een extern bureau. Door middel van filmpjes, proeven, testen en een interactief lesprogramma leren we onze vrijwilligers wat ze moeten weten over dijkinspectie. Verder organiseren we ook interessante bezoeken, zoals bij de Veiligheidsregio of de sluiting van de Maaslandkering. En natuurlijk een leuke attentie voor de kerstdagen Wat is de kracht van jullie dijkbewakingsorganisatie? Dat is zonder meer de burgerparticipatie. Hoogheemra Schieland DROGE VOETEN EN SCHOON Maasboulevard Postbu T F. 010 Legenda Dijklegerpost Primaire water Aandachtslocaties h ZW wind DL post 1 AWZI Kortenoord ZZW wind Aandachtslocaties st Zwakste locati Legenda DL post KWD Loods Zuidbroek DL post 2 AWZI Kralingse Veer Overzicht aandach en Dijklegerposte Tek. nr. : Bestand : Aandach Datum : Formaat : Get. : A3 RB (C) Topografische Dienst Kadaster, Emmen Versie : Status : Schaal : Aandachtsloca Aandachtslocaties d BAS Dijklegerpost Primaire waterkering Nederlek Aandachtslocaties hoogte ZW wind ZZW wind Aandachtslocaties stabiliteit Zwakste locaties Aandachtslocatie Aandachtslocaties dijkversterking BAS Nederlek 1 1: Overzicht aandachtslocaties en Dijklegerposten

4 We hebben er altijd aan gewerkt goed zichtbaar te zijn in de samenleving. We vertellen wat we doen en hoe mensen ons daarbij kunnen helpen. Dat heeft ons een grote groep vrijwilligers opgeleverd. Dat is belangrijk, want hun werk is zwaar en tijdens een calamiteit moet je mensen kunnen rouleren. Verder weten de burgers ons makkelijk te vinden. We zijn niet zo n grote organisatie en kunnen niet altijd overal kijken. Meldingen die we van bewoners krijgen, kunnen van groot belang zijn. Wat is de uitdaging voor 2015? Komend jaar willen we een oefening houden tijdens zeer slecht weer. We willen oefenen in storm en zware regen. Daar zijn we nu druk mee bezig. Het is een heel andere situatie dan een gewone oefening. Ten eerste heb je te maken met een stuk gevaarzetting. Daar moet je zeer zorgvuldig mee omgaan. Verder weet je pas 24/48 uur van tevoren wanneer de oefening plaats gaat vinden. Je moet goed uitkienen wanneer je mensen op gaat roepen en hoeveel personen er op elk moment in de oefening zijn. Maar het is de moeite waard. Vrijwilligers willen dit graag en ook de vakmensen die de leidinggevende functies hebben komen zo veel dichter bij het ervaren van een echte calamiteit. Ze zullen in deze situatie veel meer verantwoordelijkheid moeten overlaten aan de technische mensen. Kort nieuws Deltabeslissing Waterveiligheid In het kader van het Deltaprogramma is op Prinsjesdag de Deltabeslissing Waterveiligheid genomen. Hierin staan nieuwe afspraken om Nederland te beschermen tegen overstromingen. Het gaat erom de gevolgen van een overstroming zo klein mogelijk te maken. Dat kan door te zorgen dat een dijk niet kan doorbreken, maar ook door een gebied zo in te richten dat iedereen hoog genoeg woont om veilig te blijven bij een overstroming. Per gebied wordt gekeken naar nieuwe veiligheidsnormen en eventuele maatregelen om de dijken te versterken. Samenwerking met defensie Defensie is bezig om te kijken of zij iets kunnen betekenen tijdens een hoogwater op de rivieren. Zij willen graag hun manschappen opleiden op de verschillende rollen binnen de dijkwachtorganisatie. Patrouilleloper, wachtcommandant, technisch administratief ondersteuner, hoofd dijkpost en zelfs als aannemer. Medewerkers van het waterschap hebben Projecten Dijkverbetering Waterschap Rivierenland is altijd bezig met projecten voor dijkverbeteringen. Momenteel zijn we bijvoorbeeld aan het werk aan de Diefdijklinie, bij Kinderdijk- Schoonhovenseveer, bij Gorinchem en op nog veel meer locaties. Benieuwd waar we allemaal bezig zijn? Kijk op www. dijkverbetering.waterschaprivierenland.nl een rondleiding gegeven aan manschappen van het 101 genie bataljon. Zij waren onder de indruk van onze organisatie. Het is dus mogelijk dat we volgend jaar samen met Defensie oefenen.. Dijkwachtapp Tijdens de oefening Howari zijn door enkele medewerkers van het waterschap de schades digitaal ingevoerd in een nieuwe dijkwacht app. Het is de bedoeling dat bij de volgende oefening alle patrouilles met de app gaan werken. In deze app worden dezelfde vragen gesteld als in het analoge formulier. Medewerkers kunnen de locatie invoeren en foto s maken die met de melding meegestuurd worden. Op deze wijze komt de melding sneller en beter binnen op de dijkpost. 4

5 Waarnemers in de oefening Elke oefening wordt voorbereid en geleid door de oefenstaf van het waterschap. De afdeling calamiteitenzorg heeft verschillende specialisten die afwisselend een bepaalde rol in de oefening uitvoeren. Zo is er de oefenleider, de waarnemer en de scenariomaker. Deze rollen rouleren bij elke oefening. Deze keer praten we met Jessica Zoethout, adviseur Calamiteitenzorg over de rol van de waarnemers. Met vele ogen kijken Jessica Zoethout vertelt: We oefenen en evalueren om ervan te leren. Dan is het ook belangrijk om goed te kijken wat er in de oefeningen gebeurt en dit ook systematisch vast te leggen. Waarnemers kijken naar alle aspecten van de oefening. Hoe verloopt het uitzenden van de patrouilles, zijn de materialen in orde, begrijpt iedereen de instructies, hoe verloopt alles buiten en worden meldingen binnen goed verwerkt? Evaluatieplan De waarnemers worden niet zomaar op pad gestuurd. Vooraf krijgen zij van de oefenstaf een evaluatieplan. Hierin staat per oefening aangegeven waar de waarnemers speciaal op moeten letten. Deze focuspunten zijn gekozen op basis van de oefendoelen en actuele ontwikkelingen. In het plan staat ook beschreven hoe de waarnemingen vastgelegd moeten worden. Verwerken en opvolgen Nadat alle verslagen binnen zijn, maken we een evaluatierapportage van de belangrijkste punten. Bij elk punt staat wie er wat aan gaat doen en wanneer dat gebeurd moet zijn. Deze lijst wordt regelmatig met de verantwoordelijke afdelingshoofden besproken en bijgehouden, zodat we ook echt weten of de leerpunten opgevolgd zijn. Zo blijven we steeds actueel en kunnen we echte verbeteringen aanbrengen. Systematisch waarnemen is belangrijk om te kunnen leren van de oefeningen. In oefeningen werken we met verschillende waarnemers. Dat kunnen ook mensen van buitenaf zijn, bijvoorbeeld collega s van andere waterschappen, mensen van Rijkswaterstaat, de Veiligheidsregio, Defensie en dergelijke. Het is voor ons heel leerzaam om de frisse blik van een buitenstaander te hebben. Andersom leren zij ook van de manier waarop wij werken. We maken soms ook koppels van collega s die afwisselend dezelfde functie vervullen. Als de één meedraait in de oefening, kan de ander observeren. Dit levert vaak nieuwe inzichten op omdat de collega s exact weten wat er allemaal komt kijken bij een bepaalde functie. Nabespreken met de oefenstaf 5

6 Grote informatieschermen in het WCC Coördinatiecentrum bijna klaar Het is een flinke operatie, maar als het eenmaal klaar is, heeft het Waterschap Rivierenland een prachtig coördinatiecentrum waarin de verschillende functies -zowel qua ruimte als digitaal- aan elkaar gekoppeld zijn. Eef Janssen, calamiteitenzorgcoördinator bij Waterschap Rivierenland geeft een rondleiding. Waterschapscoördinatiecentrum WCC De eerste ruimte is het WCC. Hier komt alle informatie over een calamiteit binnen. Op grote schermen aan de muur worden kaarten, een tijdlijn en genomen besluiten getoond. In alle andere ruimtes kan men zien wat er in het WCC gebeurt. De informatie wordt zo snel gedeeld en is steeds actueel beschikbaar. In het WCC worden de vergaderingen voorbereid. Om tot een goede afweging te komen volgens de BOB methode (Beeldvorming-Oordeelsvorming-Besluitvorming), is het essentieel dat alle betrokkenen over de juiste en dezelfde informatie beschikken. Centrale Regiekamer Een grote open ruimte vormt de Centrale Regiekamer met 9 werkplekken. Elke plek beschikt over meerdere computerschermen. Hier besturen medewerkers van peilbeheer de stuwen en gemalen en de medewerkers van zuiveringsbeheer de toevoergemalen en zuiveringsinstallaties. De combinatie van peilbeheer en waterzuivering in één centrale ruimte is uniek. De CRK zal voor de normale werkzaamheden van het waterschap in bedrijf zijn. Bij calamiteiten neem de CRK natuurlijk een belangrijke plek in. De ligging binnen het coördinatiecentrum is dan ideaal. Actiecentrum Crisiscommunicatie ACC Zes werkplekken bieden ruimte voor de mensen van het Actiecentrum Crisiscommunicatie. Hier houden medewerkers bij wat er over een calamiteit gezegd en geschreven wordt in de media. Daarbij kijken ze naar de professionele media, maar ook naar social media als Facebook en Twitter. Ook in het ACC hangen schermen waarop alle informatie uit het WCC te zien is. Naar aanleiding van alle informatie die binnenkomt, bepaalt het ACC de gewenste communicatiestrategie en wordt er over de calamiteit gecommuniceerd. Dit gebeurt onder andere door het opstellen van een lijst met antwoorden op veelgestelde vragen. Die dient dan weer als basis voor het beantwoorden van vragen door het telefoonteam, maar ook voor persberichten en gesprekken met journalisten. Voor telefonische interviews is er een speciale geluiddichte ruimte. Telefoonteam Vragen van burgers worden behandeld door een telefoonteam. Met de informatie uit het ACC kunnen zij de meeste vragen direct beantwoorden. WAT, WOT, WBT ruimte WWW Ook hier vullen schermen een hele wand en is alle informatie beschikbaar. Medewerkers kiezen zelf wat er te zien is op de schermen en hoe de indeling is. WAT, WOT en WBT bespreken de calamiteit met elkaar en stellen beslis- en actiepunten op. Deze worden vervolgens in het systeem gebracht zodat iedereen precies weet wat er gebeuren moet. ontwerp Het Lab ontwerp + advies - Arnhem fotografie Waterschap Rivierenland druk Drukkerij De Bondt grafimedia bv Colofon Deze nieuwsbrief is een uitgave van Waterschap Rivierenland en is bedoeld voor iedereen die een actieve rol heeft, of geïnteresseerd is in de dijkbewaking bij Waterschap Rivierenland. De nieuwsbrief houdt u op de hoogte van de laatste ontwikkelingen en verschijnt twee maal per jaar. Redactieleden: Jessica Zoethout, Hans Knotter, Marius van Herpen en Sandra de Wit. De centrale regiekamer met negen werkplekken 6 Opmerkingen over de inhoud of suggesties voor onderwerpen kun u per doorgeven aan Sandra de Wit, communicatieadviseur, s.de.wit@wsrl.nl.