Deel A: Algemeen. A1: Inleiding

Transcriptie

1

2 Deel A: Algemeen A1: Inleiding Per 1 januari 2017 heeft de speed-pedelec, de e-bike die tot 45 km/h kan, de status van bromfiets. Dit heeft tot gevolg dat: De speed-pedelec in de bebouwde kom de rijbaan op moet, tenzij er een bromfietspad of parallelweg ligt. De speed-pedelec een geel kentekenplaatje gaat dragen in plaats van de huidige blauwe. Speed-pedelec-gebruikers een speciale helm dienen te dragen, die het midden houdt tussen een fietshelm en een bromfietshelm. gebruikers hebben tot om hun kentekenplaat om te wisselen. Het verplaatsen van de speed-pedelec naar de rijbaan heeft de nodige verkeerskundige consequenties voor provinciale weginfrastructuur en voor snelfietsroutes die mede op initiatief van de provincie Gelderland zijn / worden gerealiseerd. In deze notitie wordt beschreven wat deze verkeerskundige consequenties zijn, en wordt vanuit verkeerskundig oogpunt geadviseerd op welke wijze de provincie hiermee om dient te gaan. A2: De speed-pedelec nader beschouwd De speed-pedelec is bezig aan een snelle opmars, vooral omdat dit relatief nieuwe vervoermiddel op woon-werkafstanden van gemiddeld 30 km een aantrekkelijk alternatief vormt voor de auto en OV. Dit geldt des te meer voor relaties waarbij de doorstroming van de auto onder druk staat. Onderzoek (Ruben de Bruijne / Sweco, 2015) onder ca. 130 gebruikers laat het volgende profiel zien: De speed-pedelec is er pas enkele jaren, maar het gebruik groeit explosief; in 2015 waren er ca geregistreerd, in 2016 al Gebruikers zijn uitsluitend forensen, personen tussen de 30 en 60 jaar. 2/3 e van alle gebruikers gebruikte de auto voordat zij overstapten naar de speed-pedelec. De gemiddelde free flow snelheid (waarin vertraging a.g.v. verkeerslichten en drukte niet zijn verdisconteerd) buiten de bebouwde kom is 34 km/h, binnen de bebouwde kom ca. 31. Het theoretische maximum van 45 km/h wordt in de praktijk heel weinig gereden (mede omdat hiervoor een aanzienlijke fysieke inspanning is vereist en het actieradius verkleind wordt). De speed-pedelec kan nog in vermogen toenemen. Deze modellen zijn nog niet op de markt, maar zouden er wel kunnen komen. Overigens blijft de 1:4 relatie in stand, ook op de sterkere modellen (maximale ondersteuning t.o.v. eigen inspanning). Vanuit sommige hoeken (o.a. de Fietsersbond) wordt zorg geuit over de drukte op het (brom)fietspad i.c.m. grote snelheidsverschillen. Mede hierom heeft Minister Schultz Van Haegen besloten om de speedpedelec conform een EU-besluit uit 2015 als bromfiets te classificeren.

3 A3: Draagvlak en handhaving Voor het aspect handhaving is het belangrijk te weten dat speed-pedelecs qua uiterlijk vrijwel niet van reguliere e-bikes te onderscheiden zijn zonder het blauwe / gele kentekenplaatje. Tijdens gesprekken met gebruikers geven velen aan het plaatje eraf te halen, om zo ongemerkt binnen de bebouwde kom van het fietspad gebruik te kunnen maken. De helmplicht wordt over het algemeen wel onderschreven door gebruikers (veel gebruikers dragen er nu al een). A4: Speed-pedelecs en verkeerslichten Speed-pedelecs worden niet of nauwelijks gedetecteerd door VRIdetectielussen. De hoeveelheid metaal in speed-pedelecs is dusdanig laag dat deze niet worden opgepikt door de lussen. Dit zal in de praktijk dus betekenen dat een speed-pedelec die voor een VRI opgesteld staat pas groen krijgt als er op zijn rijrichting zich ook een motorvoertuig meldt. Om te zorgen dat speed-pedelecs alsnog worden gedetecteerd zouden alternatieve technieken nodig zijn, zoals videodetectie en/of drukknoppen. Laatstgenoemde optie is niet te realiseren indien de VRI verschillende rijrichtingen apart regelt. Los hiervan: het is sowieso wenselijk om de hier beschreven aanpak breed te delen. Veel wegbeheerders in Nederland worstelen nog met dit onderwerp; wellicht kan de Gelderse aanpak als een best practice dienen. A6: Verkeerskundige visie Het aanwijzen van de speed-pedelec als bromfietser komt mede voort uit de ervaren onveiligheid op fietspaden als gevolg van snelheidsverschillen. Wij delen het streven naar uniforme snelheden, naar veilige fietspaden, en naar zo uniform mogelijke regels omtrent plek op de rijbaan. Vanuit dit streven nemen wij het besluit van de Minister op hoofdlijnen over: Zodra speed-pedelecs op een fietspad de bebouwde kom binnenrijden dienen zij, samen met bromfietsers, naar de rijbaan te gaan tot zij de kom weer uitrijden. Kijkende naar de speed-pedelec stellen we dat de afweging speedpedelec op rijbaan versus speed-pedelec op fiets tamelijk eenzijdig is gemaakt, en dat het beeld dat het ministerie van de speed-pedelec heeft geschetst verkeerd en onvolledig is, en geen recht doet aan de speedpedelec, zijn gebruiker en diens gedrag: A5: Relatie met andere wegbeheerders Als provincie hebben we veel wegen waarvan ons beheer bij de komgrens ophoudt en daar overgaat naar de gemeente. Als er in de bebouwde kompassage maatregelen nodig zijn hebben deze mogelijk ook invloed op de bebouwde komingang (zeker wanneer bromfietsers en speed-pedelecs hier met een doorsteek naar de rijbaan worden gedirigeerd). In dergelijke gevallen is afstemming met de gemeente nodig. Wij gaan er niet op voorhand van uit dat het besluit op alle Gelderse komtraverses veilige, verantwoorde situaties oplevert. Wij toetsen dit per wegvak, op basis van vooraf bepaalde criteria. Als in bepaalde gevallen blijkt dat de toename van de onveiligheid op de rijbaan onevenredig veel groter is dan de afname van de onveiligheid op het fietspad worden alternatieve maatregelen onderzocht.

4 De provincie hecht belang aan de bijdrage die de speed-pedelec kan leveren aan het verbeteren van de bereikbaarheid en gezondheid. In de afweging van het Ministerie is dit punt niet beschouwd. In de delen B en C wordt deze visie doorvertaald in een aantal concrete beoordelingscriteria. A7: Toekomst De techniek rond de speed-pedelec ontwikkelt zich snel. Aanbevolen wordt om de ontwikkelingen rond de techniek, snelheid en gebruik van de speed-pedelec (ook i.r.t. VRI-detectie) de komende jaren nauwgezet te blijven monitoren, en de maatregelen die uit de voorliggende notitie volgen hierop periodiek te projecteren.

5

6 In de meeste van de 18 gevallen wordt geadviseerd om speed-pedelecs toe te blijven staan op het fietspad binnen de bebouwde kom. Dit kan in de praktijk op 3 manieren: Door van het fietspad een bromfietspad te maken (waarmee dus ook bromfietsers terug gaan naar het fietspad). Door een onderbord speed-pedelecs toegestaan op te hangen onder het bord G11 (fietspad). Door met politie en OM af te spreken dat op deze trajecten niet gehandhaafd wordt op positie op de rijbaan. De eerste optie valt op voorhand af vanwege de verkeersveiligheid en doorstroming op het fietspad. Bij de derde optie geldt als bezwaar dat het op deze manier voor speed-pedelec-gebruikers niet duidelijk is op welke wijze wegbeheerder en politie/om de regels nu interpreteren, en op kompassages speed-pedelecs nu wel op het fietspad worden gedoogd. Ook aan de tweede optie kleven nadelen en risico s. Immers, het onderbord Speed-pedelecs toegestaan bestaat juridisch gezien niet. Richting verkeersdeelnemers is het echter de meest duidelijke en op maat gesneden boodschap. In feite wordt op deze trajecten de speed-pedelecgebruiker de keuze gelaten: Op het fietspad of op de rijbaan rijden? Hij kan dan zelf kiezen. Bij 14 van de 18 onderstaande trajecten wordt geadviseerd om de speedpedelec op het fietspad toe te staan / te gedogen. Voorgesteld wordt om dit d.m.v. het onderbord speed-pedelecs toegestaan onder het bord G11 (fietspad) te doen. Naast het regelen van de afwijking t.o.v. de regels heeft dit onderbord een waarschuwende functie richting fietsers. De overige 4 locaties zijn komingangen die in beheer zijn bij de provincie die overgaan in een komtraverse die bij de gemeente in beheer is, en waar één of meerdere VRI s staan. Afstemming met de betreffende gemeente is nodig om hier tot de juiste maatregel te komen. Op alle komingangen / -traverses die niet in onderstaande tabel staan kunnen speed-pedelecs zonder problemen naar de rijbaan. Een grote tabel met de afweging voor alle provinciale komingangen/-traverses is bijgevoegd; zie bijlage 1. Wegnr Traject Advies Etm.int V85 Vmax >50 Vmax structureel overschreden GOW met krap profiel i.c.m. drukte VRI op kompassage N781 Komingang Wageningen (noord) Speed-pedelec op fietspad toestaan / gedogen (afstemming met (x) x gemeente noodzakelijk ivm gemeentelijke VRI's) N319 Winterswijk Speed-pedelec op fietspad toestaan / gedogen x N225 Komingang Wageningen (oost) Afstemming met gemeente zoeken, voorstellen SP's te (x) x gedogen/toestaan op fietspad N348 Leuvenheim Speed-pedelec op fietspad toestaan / gedogen (x) x N301 Nijkerk Speed-pedelec op fietspad toestaan / gedogen x x x N303 Ermelo Speed-pedelec op fietspad toestaan / gedogen x N844 Malden Speed-pedelec op fietspad toestaan / gedogen x x N788 Beekbergen Speed-pedelec op fietspad toestaan / gedogen x x N309 t Harde Speed-pedelec op fietspad toestaan / gedogen x x N309 Oostendorp Speed-pedelec op fietspad toestaan / gedogen x x N786 Loenen Speed-pedelec op fietspad toestaan / gedogen x x N345 De Hoven Speed-pedelec op fietspad toestaan / gedogen x x x N225 Komingang Oosterbeek (west) Gemeentelijke VRI in verlengde; Afstemming met gemeente zoeken x N782 Komingang Bennekom (oost) Gemeentelijke VRI in verlengde; Afstemming met gemeente zoeken x N836 Zetten Speed-pedelec op fietspad toestaan / gedogen x N839 Haalderen Speed-pedelec op fietspad toestaan / gedogen x x N831 Velddriel Speed-pedelec op fietspad toestaan / gedogen x N843 Komingang Groesbeek (zuid) Gemeentelijke VRI in verlengde; Afstemming met gemeente zoeken x (x) = o.b.v. visuele waarneming

7 Naast de 3 beschreven maatregelen is ook gekeken naar de mogelijkheid van het aanbrengen van een voorziening (zoals een magneet) aan de speed-pedelec, die ervoor zorgt dat hij alsnog door VRI-detectielussen wordt waargenomen. Voor een wegbeheerder is het echter niet mogelijk om dit op te leggen aan de gebruiker. Daarnaast is de probleemoplossende werking van deze maatregel zeer beperkt; op geen van de 14 provinciale komtraversen vormt alleen de VRI het knelpunt; in alle gevallen is er sprake van een combinatie van factoren. Om een indruk te geven van de consequenties van dit voorstel worden hieronder de 5 drukste provinciale komtraverses opgesomd waar speedpedelecs wél naar de rijbaan gaan, omdat bij geen van de onderzochte criteria een belemmering is gevonden: Wegnr Kom (Trajectdeel) Etm.int. N785 Rozendaal Westgrens - Daalhuizerweg N336 Babberich N345 Voorst N344 Twello N782 Renkum / Heelsum B. Streeflandweg - Doornenkampseweg B2: Implicaties en uitwerking Juridisch Het aanbrengen van de onderborden Speed-pedelecs toegestaan kan niet zomaar worden uitgevoerd. Er wordt iets gewijzigd aan een ge- /verbod, wat betekent dat een verkeersbesluit noodzakelijk is. De wetgeving is niet geheel coherent in dit thema. Artikel 8 van het Besluit administratieve bepalingen inzake het wegverkeer (BABW) stelt: 1. Onder verkeersborden kunnen onderborden worden geplaatst. 2. Deze onderborden kunnen: ( ) e. bij de verkeersborden G7, G9, G11 en G12a van bijlage 1, behorende bij het RVV 1990, een aanduiding inhouden dat de uit het verkeersbord voortvloeiende geboden of verboden niet gelden voor het verkeersgebruik als op het onderbord is aangegeven. Dit impliceert dat een onderbord zoals voorgesteld in de voorkeursmaatregel juridisch mogelijk is, zeker omdat de speed-pedelec als term gedefinieerd is in het RVV: Elektrische bromfiets met trapondersteuning waarvan de aandrijfkracht aanhoudt als het voertuig de snelheid van 25 km per uur overschrijdt. Heel strikt genomen zou toepassing van het bord G12a (verplicht fiets/bromfietspad) met onderbord Uitgezonderd alle bromfietsen niet zijnde speed-pedelecs juridisch het meest zuiver zijn. De werking hiervan is uiteraard exact hetzelfde als bij de voorkeursmaatregel (bord G11 verplicht fietspad met onderbord Speed-pedelecs toegestaan ), en omdat deze vorm vele malen duidelijker en functioneler is gaat de voorkeur hiernaar uit. Als de maatregel juridisch worden teruggefloten is de G12a-variant eventueel een terugvaloptie. Verder biedt ook artikel 1 van de Wegenverkeerswet (die boven het RVV 1990 en het BABW staat) een juridisch anker:

8

9 Bijlage 2 bevat per komtraverse een overzicht van alle locaties waar het onderbord onder de borden G11 opgehangen dient te worden. In totaal gaat het om 208 onderborden. In 19 gevallen dient er daarnaast ook een nieuw G11-bord geplaatst te worden.

10 Deel C: Gelderse snelle fietsroutes C1: Criteria, beoordeling en advies De Gelderse, reeds aangelegde, snelle fietsroutes zijn grotendeels volgens dezelfde systematiek beoordeeld als de provinciale komtraverses en ingangen (zie deel B). Wel geldt dat er minder informatie beschikbaar is over intensiteiten en snelheden van gemotoriseerd verkeer op de hoofdrijbanen waar speed-pedelec naar moeten uitwijken ten opzichte van de voorsituatie. Een afweging met hetzelfde detailniveau als bij de komtraverses is daarom voor de snelle fietsroutes niet mogelijk. In de basis is er een belangrijk verschil tussen snelle fietsroutes en de komtraverses. Een belangrijk technisch is dat laatstgenoemde hoofdzakelijk bestaan uit brede (brom)fietspaden, qua dwars- /lengteprofiel erop gericht om fietsers op langere afstanden snel, veilig en comfortabel van A naar B te brengen. Bij speed-pedelec-gebruikers zijn dergelijke voorzieningen natuurlijk geliefd, aangezien de snelfietsroutes net als de speed-pedelec de virtuele afstand tussen woon- en werkplaats voor tweewielers aanzienlijk kan verkorten. Het idee dat snelheidsverschillen op fietspaden voor onveiligheid zorgen gaat in mindere mate op voor bredere fietspaden. Dit betekent ook dat het in de praktijk wel eens lastig zou kunnen zijn om speed-pedelecs te stimuleren gebruik te maken van alternatieve routes indien hun snelle fietsroute niet voor bromfietsers (en dus speed-pedelecs toegankelijk) is. Om die reden wordt het criterium Alternatieve route vormt een te grote omweg en/of is onsamenhangend in dit deel van de rapportage nog scherper gehanteerd dan in deel B. In de beoordeling van de snelle fietsroutes zijn 3 kleurcodes gevormd, die ieder een bepaalde status cq advies implicieren. De codes zijn als volgt: Kleur Beoordeling Maatregel Geel Deel van het tracé waarop de wetswijziging geen consequenties heeft (bromfietspad of (fiets)straat). Geen. Blauw Speed pedelec dient uit te wijken naar Geen. parallel lopende rijbaan. Dit kan naar verwachting zonder problemen qua verkeersveiligheid en doorstroming. Rood Paars Bijlage 3 bevat een overzicht van alle snelle fietsroutes met de kleurcoderingen per trajectdeel. Het gaat om de volgende routes: Speed pedelec dient uit te wijken naar In afstemming met parallel lopende rijbaan, maar op basis wegbeheerder de van expert judgement wordt dit voor mogelijkheden verkeersveiligheid en/of doorstroming bespreken om speed als ongewenst beoordeeld. En/of: er pedelecs alsnog toe te staan VRI's op de route op de weg die staan. speed pedelecs niet kunnen detecteren. Speed pedelec dient uit te wijken naar alternatieve route, die a) niet makkelijk te vinden is, b) onlogisch oogt, c) een te grote omweg vormt en/of d) voor veel extra afrem-/optrekbewegingen zorgt. Arnhem Zevenaar Ede Veenendaal Wijchen Nijmegen Beuningen Nijmegen Arnhem Nijmegen (Rijnwaalpad) In afstemming met wegbeheerder de mogelijkheden bespreken om speed pedelecs alsnog toe te staan.

11 C2: Juridisch Indien de voorgestelde afstemmingsacties met gemeenten tot extra uitzonderingsmaatregelen leiden zoals in deel B voorgesteld (bijvoorbeeld het onderbord Speed-pedelecs toegestaan ), geldt hiervoor hetzelfde juridische advies als bij deel B genoemd: het doorlopen van de benodigde verkeersbesluitprocedure maar, in gevallen waar de verkeersveiligheid dit noodzaakt, niet op de uitslag wachten met het uitvoeren van de maatregel.

12 Bijlage 1: Bijlage 2: Bijlage 3: Overzichtstabel afweging positie speed-pedelec per komtraject Overzicht aantallen en locaties nieuw op te hangen (onder)borden Overzicht beoordelingen snelle fietsroutes