Samenvatting Geschiedenis De VS en de federale overheid

Transcriptie

1 Samenvatting Geschiedenis De VS en de federale overheid Samenvatting door A woorden 25 maart ,5 2 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inleiding Federale staat : Centrale regering in Washington DC ( District of Columbia ) 50 deelstaten De deelstaten zijn praktisch zelfstandig, de centrale regering heeft relatief weinig macht: zij regelen alleen zaken die de afzonderlijke deelstaten niet goed kunnen regelen. ( defensie, buitenlandse politiek ) 1865 : einde van de Amerikaanse burgeroorlog 1965 : Voting rights act (wet) = de zwarte bevolking kreeg onvoorwaardelijk kiesrecht ( zonder beperkingen) De Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog e eeuw : eeuw van de verlichting ( volkssoevereiniteit, trias politica ) De Amerikaanse kolonisten wilden niet langer meer onderdrukt worden door Engeland : er was vooral verzet tegen de Engelse belastingwetten de Amerikanen weigerden nog langer belasting te betalen = No taxation without representation Hoofdstuk 1 Macht in evenwicht Staat in ontwikkeling 1783 : Ongeveer 3 miljoen inwoners 13 deelstaten langs de Oostkust Blanken en boeren Afrikaanse slaven Grootste deel van de VS bewoont door de natives = indianen 1865 : Ongeveer 35 miljoen inwoners 37 deelstaten Territories : gebieden met zelfbestuur die nog niet zijn toegelaten 4. Industrie in opkomst ( Noorden ) Pagina 1 van 14

2 Slavernij à conflict tussen de Noordelijke en Zuidelijke deelstaten : Amerikaanse burgeroorlog Frontier : beschavingsgrens à verschuift van Oost naar West Reservaten à indianen werden vermoord of in reservaten geduwd Pioniers ontgonnen nieuwe gebieden : geschikt maken voor landbouw Tegenstellingen Noord en Zuid Politiek : Noord en Zuid kenden een gescheiden politieke ontwikkeling. De koning van Engeland had het gebied in 2 delen geknipt om zo de bestuurbaarheid te vergroten Economisch: Bestaansmiddelen Zuiden : plantages ( katoen, rijst, tabak, indigo ) Noorden : industrie. Bodem en klimaat waren minder geschikt voor landbouw Zuiden: vrijhandel Noorden : protectionisme Godsdienst : Noorden: puriteinen ( strenge protestanten ) Zuiden : tolerante Anglicanen Slavernij: Noorden: nauwelijks slaven Zuide : veel slaven, voor op de plantages Verschuivende invloed : Aanvankelijk lag de meeste macht in het Zuiden, later verschoof de macht naar het Noorden. Reden het Noorden had de burgeroorlog gewonnen 2 Heilige grondwet Grondwet : de rechten en plichten van het volk en regering 1800 : De nieuwe grondwet moest 3 problemen oplossen: Voorkomen van een nieuwe dictatuur Verhouding tussen de centrale regering en de deelstaten Een grondwet maken die nooit meer veranderd mocht worden ( heilig ) Aan de grondwet mochten wel dingen toegevoegd worden : Amendementen ( 27 amendementen ) Oplossingen : Voorkomen dictatuur à scheiding van de machten = trias politica Pagina 2 van 14

3 a. Wetgevende macht ( volksvertegenwoordigers ) Het Congres ( parlement ) : Senaat (1 e kamer) + huis van afgevaardigden (2 e kamer) a. Uitvoerende macht Door het volk gekozen president + vice president + kabinet van ministers a. Rechterlijke macht Hooggerechtshof In de grondwet is sprake van checks and balances : regels die moeten verhinderen dat 1 van de 3 machten te veel macht krijgt. VB: het hooggerechtshof telt 9 rechters, benoemd door de president. De wetgevende macht moet hiermee akkoord gaan. VB: de wetgevende macht kan de uitvoerende macht afzetten = impeachment The imperial presidency Ondanks de beperkingen in de grondwet, heeft een president in de praktijk toch veel macht. VB: de president kan zonder toestemming van het congres besluiten voor een periode van max. 90 dagen militaire acties uit te voeren in het buitenland. Presidenten kregen vooral veel macht als de VS in oorlog was. WO I : Wilson WO II : F.D. Roosevelt Vietnam : Johnson F.D Roosevelt speelde ook een grote rol in het bestrijden van de economische wereldcrisis. Roosevelt maakte ook gebruik van adviseurs. ( West-wing witte huis ) Verhouding centrale regering en deelstaten : In de VS ontstonden 2 groeperingen : Federalisten ( Alexander Hamilton ) Anti federalisten ( Thomas Jefferson ) De federalisten wilden een sterke centrale regering, de anti s waren hier tegen en wilden meer individuele vrijheid. De anti s kwamen vooral uit het Zuiden. In de grondwet werd besloten dat de federale regering zich alleen zou gaan bezighouden met defensie, buitenlandse politiek, financiën en economisch verkeer. Kwesties als slavernij en godsdienst werden niet geregeld in de grondwet, omdat ze niet te regelen waren. Het zuiden accepteerde de grondwet pas nadat The bill of rights aan de grondwet werd toegevoegd. ( 10 amendementen ) De tegenstelling tussen de federalisten en de anti s, werd 1 van de oorzaken van de burgeroorlog. 3 De VS politiek wordt sinds 1854 gedomineerd door 2 politieke partijen : Republikeinen en de Democraten. Republikeinen: Voor afschaffing slavernij Pagina 3 van 14

4 Voorstanders free labor Kwamen op voor de zwarte bevolking Grote projecten infrastructuur Krachtige overheid Invoerrechten Noorden Federalisten Liberalen Democraten: Tegen federale overheid Kwamen op voor de rechten van de afzonderlijke staten Waren blanken mensen uit het Zuiden, pioniers uit het Westen en immigranten in de steden Zuiden Anti-federalisten Voor slavernij en rassenscheiding Conservatief Eind 19 e eeuw veranderde deze partijen : Republikeinen: Vertegenwoordigers bedrijfsleven Tegen de instroom van immigranten Hierarchistische samenleving Wezen federaal ingrijpen af, regels op moraal terrein niet Lage belastingen Tegen big government conservatief Democraten: Sociaal zwakke groepen Activistische overheid Verzorgingsstaat : Big Government Burgerrechten Liberaal In onze tijd hebben de democraten ideeen die vroeger bij de Republikeinen hoorden. De beide partijen hebben hun standpunten gewisseld. De Republikeinse politiek bereikte haar hoogtepunt onder president Ronald Reagan à Reaganomics (blz 13 ) Hoofdstuk 2 Gescheiden maar niet gelijk : einde burgeroorlog 1918: einde WO I De reconstructie : Lincoln vermoord. Vooral republikeinen zorgden voor de emancipatie van de zwarte bevolking Bijvoorbeeld: Pagina 4 van 14

5 Amendement 13 (1865) à afschaffing slavernij Amendement 14 (1867) à zwarte bevolking recht op leven,vrijheid en eigendom Amendement 15 (1870) à kiesrecht voor de zwarte bevolking 1877 à het federale leger wordt teruggetrokken uit het Zuiden Sabotage van de reconstructie: Door middel van black codes = plaatselijke wetten die discriminatie mogelijk maakten, verzonnen door conservatieven blanken VB. gemengde huwelijken en scholen werden verboden VB. met flauwe maatregelen probeerden de blanken te voorkomen dat de zwarten gebruik maakten van het kiesrecht ( blz 17 ) Gevolgen van de sabotage Geheime organisaties ontstonden in het Zuiden tegen de zwarten VB. Ku Klux Klan: Spookgewaden Terreur Huizen/scholen in brand Negers aftuigen/verbranden Freedmen à voormalige slaven Opgericht door Abraham Lincoln Freedmen s bureau : Noodhulp aan zwarten die van plantages waren gevlucht Voedsel, kleding, huisvesting en medische zorg Later à Onderwijs Arbeidscontracten American Missionary Association = Protestantse organisatie voor de afschaffing van slavernij Stichtte Freedmen Schools Zwarten wilden niet meer terug naar de plantages, maar wilden een eigen stuk grond à Sharecroppers : eigenaren van het land lieten het eigen stukje bewerken door de voormalige slaven, als betaling mochten ze een deel van de oogst houden. Ook arme boeren en landarbeiders deden aan sharecropping Als de oogst mislukte, dan werd de voormalige slaaf weer terug afhankelijk van de landeigenaar à nieuwe slavernij Jim Crow Wetten: Zorgden voor een nog grotere scheiding tussen zwart en blank Verschil bij ziekenhuizen Pagina 5 van 14

6 Parkjes Treinen Wachtkamers Seperate- but equal Zwarten werden als minderwaardigen en apart behandeld, maar de blanken bevolking vond dat terecht. In hun ogen werd dat dus ook gezien als gelijk, omdat het gewoon terecht was. Zwarten protesten tegen segregatie : Booker T. Washington Met name door onderwijs opgaan in de blanke maatschappij William E. B. Dubois Vechten tegen discriminatie : NAACP ( 1909 ) Discriminerende wetgeving werd juridisch aangevochten. Het protest tegen lynchen (ophangen) van zwarten mensen. Apartheid : Vanaf 1877 ook introductie van de Jim Crow wetten in de deelstaten. Legalisering van de segregatie. Het Hooggerechtshof (1896) vond dat de segregatie niet in strijd was met de grondwet, mits gescheiden ook gelijk betekende. Wel gelijke voorzieningen, maar toch apart 2 Na 1877: apartheid/segregatie : van agrarische maatschappij naar industriële maatschappij. Waardoor werd de industrialisatie bevorderd? Goede infrastructuur Groei spoorlijnen van naar km 1869: eerste franscontinentale spoorlijn van oost naar west. Twee spoorlijn maatschappijen zorgden voor de aanleg van Union Pacific en Central Pacific, in 1869 werden de lijnen met elkaar verbondene in Promontory point, Utah. Aanwezigheid van grondstoffen Goedkope arbeidskrachten ( chinezen ) Bevolkingsgroei Groei van de afzetmarkt Belangrijke uitvindingen Edison : gloeilamp, telefoon, typmachine Henry Ford : lopende band à massaproductie Ondernemers : vernieuwend en commercieel, vaak self-made men à op eigen kracht succesvol ondernemer worden John D. Rockefeller Standerd oil Pagina 6 van 14

7 Andrew Carthegie Staalborrow In de industrie was er hevige concurrentie. Om te kunnen overleven als bedrijf streefden zij naar machtsconcentratie door kartelvorming ( prijzenafspraken maken tussen bedrijven ) en monopolievorming ( de concurrentie uit de markt onderdrukken of bedrijven overnemen ) Gevolg voor de consument : Stijgende prijzen, groeiende kloof tussen arm en rijk. Dit was in strijd met het gelijksheidsprincipe van de American Dream. Organisaties van arbeiders, boeren en de middenklasse American Federation of Labor (AFL) : geschoolde arbeiders People s Party (populisten) : boeren Progressive movement : middenklasse à zij protesteerden tegen kinderarbeid, tegen slechte woonomstandigheden en tegen monopolievorming. Oplossing heropvoeding van het volk volgens de oude Amerikaanse waarden en normen en meer democratiseren in de samenleving. Maatregelen die zij wilden: Lagere belastingen à lagere prijzen Minder immigratie à het was onmogelijk nieuwe immigranten op te voeden Mede door deze beweging ontstond er sociale wetgeving : Wetten tegen kinderarbeid Invoering van pensioen Maximum werktijden Waarom werden deze partijen opgericht? 4. Sterke daling graanprijzen Monopolie spoorwegen à hoge prijzen voor boeren bij vervoer Mechanisatie à werkloosheid Leningen à hoge rente De populisten idealiseerden het verleden. De immigranten hadden de samenleving verstoord. Daarom wilden de populisten een einde aan de emigratie. Roosevelt en Wilson Theodore Roosevelt : ( REP) Woodrow Wilson ( DEM ) Beide presidenten kwamen met wetgeving om de burgers te beschermen tegen het bedrijfsleven. Vb. wetgeving voor te hoge prijzen 3 Voor veel Amerikanen is de VS a nation een voorbeeldland voor de rest van de wereld. Als mensen zo denken over hun land, kan dat leiden tot: Isolationisme à de VS houd zich alleen met zichzelf bezig, om zo de waardene en normen van de VS te beschermen en zuiver te houden. Monroe dictrine à VS bemoeit zich alleen met het werelddeel Amerika Idealisme / expansionisme/ imperialisme à wilden hun waarden en normen verspreiden over de hele wereld Pagina 7 van 14

8 De frontier is gesloten à de westkust is bereikt door de kolonisten Vanaf 1895: de EU landen zijn bezig met het koloniseren van Azie en Afrika. In de VS ontstaat behoefte aan een nieuwe frontier, met name op economisch gebied. grondstofgebieden Oorlogen en annexaties Van isolationisme naar imperialisme Annexatie = land in bezit nemen VB. nieuwe afzetmarkten, 1898 : de VS verjagen de Spanjaarden uit Cuba en de Filipijnen Ook annexeert de VS Puerto Rico en Hawaii Pearl Harbour China : de VS steunt open door policy ten opzichte van China. Dat wil zeggen, elk land krijgt dezelfde handelsrechten in China. De Europese landen + Japna verdeelden China echter in invloedssferen. ( werden verdeeld ) Panama : met steun van de VS maakte Panama zich los van Columbia en werd het Panama kanaal aangelegd. à toenemende invloed van de VS in midden-amerika Vredesapostel Wilson President Wilson beschouwde de VS als een voorbeeldland. Hij kreeg te maken met WO I, maar wilde niet bij de oorlog betrokken raken. dit lukte niet, omdat : De VS leverden wapens aan ENG+FR, die vochten tegen DU. Hij koos dus partij. De Duitsers brachten schepen van ENG+FR tot zinken, ook Amerikanen waren het slachtoffer. VB. de Lusitania Het Zimmerman telegram (zimmerman was de ministers van buitenlandse zaken van DU) Als Mexico de VS de oorlog zou verklaren en als de Duitsers de oorlog zouden winnen, zou Mexico de beloning delen van de VS krijgen. Gevolg : de VS verklaarde DU de oorlog 1917 Hoofdstuk 3 Groei, crisis en oorlog : einde WO I à soldaten keren terug naar de VS à op zoek naar werk à sociale onrust à opkomst revolutionaire bewegingen à palmer-raids : palmer is de minister van justitie, raids is het oppakken van communisten en socialisten In de VS ontstond rond 1920 de Red Scare : angst voor het communisme. Oorzaken à Communisten komen aan de macht in Rusland (1917) Opkomst communisme/socialisme in de VS Presidenten : Woodrow Wilson (DEM) Warren Harding (REP) Calvin Coolidge (REP) Herbert Hoover (REP) Pagina 8 van 14

9 Calvin Coolidge à Laissez faire politiek : vrijheid voor het bedrijfsleven Groeiende welvaart à vanaf 1923 opkomst van de comsumptiemaatschappij ( auto s, koelkasten, radio s, stofzuigers ) Waardoor werd de comsumptiemaatschappij mogelijk? Toenemende koopkracht Geld lenen was geen probleem Kopen op afbetaling was ook geen probleem Er was sprake van een New Era = nieuw tijdperk àhet oude kapitalisme (zware industrie ) was vervangen door het nieuwe kapitalisme. à hogere lonen, prettige werkomstandigheden. De nieuwe held in de VS werd de zakenman. CRISIS Het kopen van aandelen met geleend geld = trading on margin, dat was erg populair in de VS. De banken rekenden lagere rentes = easy money politiek. Dit ging goed, zolang de aandelen bleven stijgen. De omslag kwam op 20 oktober 1929 : de beurskrach (zwarte dinsdag). Dit was het begin van de economische depressie van de jaren 30. Gevolgen beurskrach: Grote inkomensongelijkheid Schaalvergroting Veel kleine, slecht geleide banken gingen failliet Spaarders zijn hun geld kwijt Landbouw overproductie à prijsdalingen VS stimuleerde de export en beperkte de invoer. à het buitenland had hierdoor veel schulden in de VS, en kon geen Amerikaanse producten kopen. Na WO I economisch herstel in EU, terwijl er in de VS sprake was van overproductie à dalende prijzen in de VS REP tegen de crisis : overheid moet zich niet bemoeien met de economie. Het economisch herstel komt vanzelf. ( Coolidge / Hoover ) DEM tegen de crisis : overheid moet de economie stimuleren, als het economisch goed gaat moet de overheid sparen en als het slecht gaat moeten ze de economie stimuleren. ( F.D. Roosevelt ) Roosevelt & New Deal 1933 : Roosevelt president Zogenaamde 100 dagen : aantal maatregelen om de crisis te bestrijden New deal : totaal aantal maatregelen uit deze periode Tegenstanders New Deal: Conservatieve ondernemers à overheidsingrijpen lijkt te veel op socialisme/communisme. Ze noemen Roosevelt : The red man in the white house. Rood staat voor het communisme. Hooggereechtshof (1935 ) : overheidsingrijpen is in strijd met de grondwet F.D Roosevelt stelt voor een aantal rechters te ontslaan, dit werd tegengehouden door het congres. angst voor imperial president : president met te veel macht. Zowel bij REP als DEM angst voor Big Government te grote overheid (verzorgingsstaat) Gevolg : New Deal bloedt langzaam dood Economische verslechtering : de Roosevelt depressie ( 1937 ) Pagina 9 van 14

10 Pas na het uitbreken van WO II kwam er een einde aan de crisis. Door : Werk in de wapenindustrie Werk in het leger vrouwen namen het werk van de mannen over ( reconstructie) à 1877 ( segregatie ) -à 1918 ( einde WO I) 1918: einde WO I Blank + zwart samen gevochten in EU, bij terugkeer kregen ze niet meer de rechten. Toch ontstond er bij de zwarten meer zelfbewustzijn. à NAACP : ging rechtzaken voeren tegen de aantasting van de burgerrechten. Urban League ( 1911 ) : gaf zwarten hulp bij het zoeken naar werk of onderdak. Harlem Renaissance : groep schrijvers, die schreven tegen rassendiscriminatie. Conclusie : het waren met name congresleden uit het Zuiden die dwarslagen bij de emancipatie van de zwarten. Gelijke rechten & the new deal : de zwarten werden het zwaarst getroffen door de crisis. The last to be hired, the first to be fired. F.D.R deed niets om de positie van de zwarten te verbeteren omdat hij de steun van de Z-deelstaten nodig had in het Congres. Toch waren er enige positieve veranderingen : Zwarten werken vaker bij de overheid Democraten zagen steeds meer het belang in van de zwarte stem Eleanor Roosevelt was voor de emancipatie van de zwarten VS en wereldpolitiek Nationaal : president Wilson verliest de meerderheid in het congres Internationaal : Wilson komt met de zogenaamde veertien punten Oprichting volkenbond ( vrede handhaven ) Elk land recht op zelfbeschikking ( elk land recht om zijn eigen toekomst te bepalen ) Er is weinig van deze veertien punten terechtgekomen. Oorzaken à In Versaille werd DU zwaar gestraft, DU wilden wraak nemen Het Congres ging niet akkoord met toetreding van de VS tot de volkenbond à VS keerde terug naar het isolationisme. Deze terugkeer was echter onmogelijk geworden door de opkomst van Nazi DU. Wel ging de VS een andere politiek voeren als de andere landen in Amerika : Good Neighbor Policy Amerika doet mee Einde isolationisme Begin idealisme 1935 : neutraliteitswet à geen Amerikaanse wapens of leningen voor oorlogvoerende landen Pagina 10 van 14

11 1941 : Lend Lease Act à een in 1941 aangenomen wet waarin Amerika in eerste instantie Engeland en later alle bondgenoten militaire hulp ( als lening ) verstrekte Atlantisch Handvest : beginselverklaring ui 1941 van Roosevelt en Churchill voor een wereld zonder oorlog. à basis document VN Conclusie : de VS begint het isolationisme los te laten December 1941 : Pearl Harbour Japan bombardeert PH in Hawaii VS verklaart Japan de oorlog Definitief einde isolationisme Presidenten: Lincoln (REP) Afschaffing slavernij Johnson (REP) Reconstructie McKinley (REP T. Roosevelt (REP) Bescherming van de consument tegen monopolie vorming Wilson (DEM) Bescherming consument veertien punten isolationisme Harding (REP) Coolidge (REP) Laissez faire + welvaart Hoover (REP) Economische depressie F.D Roosevelt (DEM) New Deal + einde isolationisme + Pearl Harbour Truman Fair deal + Truman doctrine Hoofdstuk 4 Economische en politieke supermacht : ontstaan van de welvaart voor met name de blanke arbeiders en de middenklasse Verklaring De G.I Bill (1944) : government issue à oorlogsveteranen kregen financiële hulp bij werkloosheid, bij het volgen van een opleiding en ze konden bij banken terecht voor goedkope leningen ( Roosevelt ). Dit was ook om de economische crisis te voorkomen. Pagina 11 van 14

12 Het geld dat de Amerikanen tijdens de oorlog hadden gespaard, werd na de oorlog uitgegeven. Politieke situatie 1945 : Roosevelt stierf in 1944, hij werd opgevolgd door de Vicepresident Truman. Probleem voor Truman in 1946 ontstond er in het Congres een REP meerderheid. Er kwam een einde aan de New Deal. Truman: Fair deal : burgerrechten voor iedereen, nationale gezondheidszorg en door de overheid betaald onderwijs Ging niet door, maar er kwam wel een verhoging van het minimumloon en er kwam sociale woningbouw. G. I Bill werd vervolg door Truman Eisenhower : Gematigde opstelling bij conflicten, onpartijdig, nieuwe wetgeving Middenweg Verlaagde belastingen Verhoogde minimumlonen Ministerie voor gezondheid, onderwijs en welzijn Steun boeren beperken Uitbreiding sociale woningbouw Truman en Eisenhower 1948 : Truman herkozen (DEM) à fair deal 1952 : Eisenhower gekozen (REP) à middenweg International : koude oorlog en het militair industrieel complex = samenleving waarin het militaire aspect te machtig dreigt te worden. Kritiek op de snelle stijging van de welvaart John Kenneth Galbraith met zijn boek de Affluent Society = de overbedige samenleving, zwarten hadden geen welvaart. 1960: Kennedy (DEM) New frontier : investeren in onderwijs, hogere minimumlonen, en een nationale ziektekostenverzekering. De new frontier politiek kreeg geen meerderheid in het Congres : president Kennedy vermoord, opgevolgd door de vicepresident L.B Johnson. Deze president was een voorstander van een nieuwe New Deal. Hij noemde zijn programma The Great Society. Onderdelen hiervan waren, bestrijden van : Armoede Drugsgebruik Rassendiscriminatie Dit programma kon niet nogmaals uitgevoerd worden : de oorlog in Vietnam was enorm kostbaar en daarvoor was er onvoldoende geld voor het project The Great Society. De strijd van de zwarte bevolking voor gelijke rechten Ook na WO II vooral in het Zuiden rassendiscriminatie. Wetgeving om hieraan een einde te maken werd tegengehouden door het Congres. Toch ontstond er geleidelijk meer begrip voor de strijd tegen rassendiscriminatie. Verklaring à NAACP voerde met succes een aantal rechtzaken tegen rassendiscriminatie Er ontstond een zwarte middenklasse ( groeiend zelfbewustzijn ) Steeds meer blanke Amerikanen begrepen dat de VS een gemengde samenleving was Pagina 12 van 14

13 1964: Civil Rights Act à scheiding op grond van ras zou uitgebannen worden 1965 : Voting Rights Act à stemrecht voor zwarten Segregatie in het onderwijs : 1954 : Linda Brown à hooggerechtshof was van mening dat segregatie in strijd was met de grondwet. In de praktijk was dit niet : Little Rock à in Little Rock probeerde 9 zwarte toegang te krijgen tot een blanke school. De deelstaatregering lag dwars met behulp van het federale leger werd de deelstaatregering gedwongen om de zwarte alsnog toe te laten. De gouverneur besloot toen de school te sluiten. Belangrijke momenten van de strijd van de zwarte bevolking tegen de segregatie : 1946 : rapport voor zwarte rechten dankzij Truman Erkenning van de blanke dat de VS een gemengde samenleving is Gewonnen rechtzaken NAACP Protestbeweging Martin Luther King Civil Rights Act Voting Rights Act Segregatie in het openbaar vervoer (1955) Rosa Parks ( NAACP) à werd gearresteerd toen ze weigerde plaats te maken voor een blanke buspassagier in Montgomery. Martin Luther King à hij kwam in actie voor Parks, hij was tegen geweld en organiseerde een busboycot. In 1956 bepaalde het hooggerechtshof dat segregatie in het open vervoer verboden was. Gebeurtenissen die leiden tot juridische gelijkheid : Gelijkheid voor de wet, niet in praktijk. Kennedy wilde de zwarten op een geleidelijke manier gelijke rechten geven. Dit proces kwam echter in een stroomversnelling toen in 1963 in Birmingham (Alabama) een zwarte demonstratie met veell geweld werd neergeslagen. Nog in hetzelfde jaar kreeg de zwarte bevolking dezelfde rechten als de blanke bevolking. Civil Rights Act Voting Rights Act In de dagelijkse praktijk veranderde er voor de zwarten weinig. Het gevolg was dat er groepen ontstonden die bereid waren om geweld te gebruiken. Black Panthers Nation of Islam ( Black Muslims) o. l.v. Malcolm X 4.3 Communisme = ideologie : ideeën die met elkaar samenhangen VS Sovjet Unie Politiek Democratie Dictatuur Economisch Vrije markt economie Planeconomie Planeconomie = overheid regelt de hele economie door middel van plannen Het communisme streeft in de praktijk naar wereldrevolutie. Dit betekende in de praktijk dat de VS zich gedwongen voelde om het communisme overal ter wereld te bestrijden. De strijd tussen de VS en de SU om de meeste invloed in de wereld = de Koude oorlog ( ) Maar het kwam nooit tot een rechtstreekse confrontatie. Verklaring à atoomoorlog zou leiden tot vernietiging van de wereld Einde WO II à in de loop van 1944/1945 had de SU o.l.v Stalin in Oost-Europa een bufferzone gevormd : bufferzone is een veiligheidszone, een aantal staten die de SU moesten beschermen tegen een mogelijke aanval uit het Westen. Dit bestond uit een aantal O-Europese landen ( Hongarije, Polen, Tsjecho-Slowakije, Bulgarije, Roemenie ) In de door de SU bevrijde gebieden ontstonden communistische satelietstaten = een staat die in theorie Pagina 13 van 14

14 onafhankelijk is, maar in werkelijkheid totaal afhankelijk is van een andere staat Truman dacht dat de SU met de wereldrevolutie wilde beginnen. Er wordt daarom ook wel beweerd dat hij het atoomwapen tegen Japan gebruikte om de SU in bedwang te houden. Verloop koude oorlog 1947 : Truman doctrine / Marshallplan / Financiele steun Griekenland Truman doctrine elk land dat bedreigd werd door een communistische minderheid zou steun krijgen van de VS. Begin containment politiek : indamming. Verdere uitbreiding van het communisme verhinderen Marshallplan : onderdeel van containment politiek. Politiek doel à verhinderen dat het verwoeste West Europa zou kiezen voor het communisme.economisch doel à alleen met een welvarend EU kon de VS handel drijven 1947/1948 : ijzeren gordijn à communistische staatsgreep in Tsjecho-Slowakije en Hongarije. Staatsgreep = op een niet wettige manier de macht grijpen 1948 : Stalin blokkeerde alle wegen naar Berlijn. Na WO II werd DU verdeeld in 4 bezettingszones, Berlijn werd apart onderverdeeld. West Berlijn vormde een eiland van welvaart en was een democratie. Oost Berlijn was veel armoede en was een dictatuur : atoombom / NAVO/ China communistisch NAVO : Noord Atlantische Verdrags Organisatie Doel : West Europa verdedigen bij een Russische / communistische aanval 1950 : Noord Korea valt Zuid Korea binnen à Koreaanse oorlog. Het communistische Noord Korea valt het kapitalistische Zuid Korea aan : Vietnam / dominotheorie / McCarthysme Sinds de 19 e eeuw was Vietnam een kolonie van Frankrijk, in 1954 werden de Fransen verslagen door de Vietnamezen. De VS ging zich bemoeien met Vietnam. De Amerikanen grepen in, op basis van de dominotheorie = als Vietnam communistisch zou worden, zouden de andere landen in de regio ook communistisch worden. In 1975 eindigde de oorlog met een nederlaag voor de VS. Niet alleen Vietnam, maar ook andere landen in de regio werden communistisch. In de VS ontstond het McCarthyisme : genoemd naar senator McCarthy, heksenjacht op iedereen die ervan werd verdacht sympathie te hebben voor het communisme. In 1954 werd Vietnam verdeeld in Noord en Zuid, het noorden werd communistisch en het Zuiden kapitalistisch. Ook werd afgesproken dat er binnen 2 jaar vrije verkiezingen zouden komen. Direct na de verkiezingen zou het land herenigd worden. De verkiezingen zijn er nooit gekomen. De VS wilde geen verkiezingen, omdat ze bang waren dat ze zouden kiezen voor het communisme. President Kennedy stuurde nu adviseurs (militairen). Onder Johnson liep de oorlog helemaal uit de hand na het golf van Tonkin incident : Noord Vietnaamse marineschepen zouden Amerikaanse oorlogsschepen hebben beschoten. Gevolg : de golf van Tonkin resolutie : het congres geeft Johnson onbeperkte volmacht met bettrekking tot Vietnam. Johnson was een imperial president 1957 : lancering Spoetnik = kunstmaan oftewel satelliet. Begin van de ruimtewedloop à 1 e man op de maan Conferentie in Wenen / Berlijnse muur 1962 : Cubacrisis à SU plaatste atoomraketten op Cuba. à Dreiging van een atoomoorlog à oplossing : de SU haalt raketten weg uit Cuba, als tegenprestatie verwijdert de VS hun raketten uit Turkije. Pagina 14 van 14