inhoud blz. 1. Holen en nesten 3 2. Een zoetig nest 4 3. Veilig onder de grond 6 4. Een nest van schuim 8 5. Een rover in zijn hol 10 6.

Transcriptie

1 Holen en nesten

2 inhoud blz. 1. Holen en nesten 3 2. Een zoetig nest 4 3. Veilig onder de grond 6 4. Een nest van schuim 8 5. Een rover in zijn hol Een nest van spuug Drukte in het nest Vogelnesten Filmpjes 18 Pluskaarten 19 Bronnen en foto s 21 Colofon en voorwaarden 22

3 1. Holen en nesten Het leven in de natuur zit vol gevaren. Geen wonder dat veel dieren een veilige woonplek maken. Dat kan op allerlei plekken: onder de grond, hoog in een boom of in een grot. Dit boek gaat over holen en nesten. Je leest meer over dieren die bijzondere holen of nesten hebben. Je krijgt antwoord op vragen als: Hoe ziet een bijennest eruit? Waarom maken sommige dieren een nest van schuim? Welk nest van een vogel wordt gebruikt voor soep? Welke spinnen leven in een hol? Welke mieren weven een nest tussen de bladeren? Welke vogel maakt een nest van spinrag? Welke vogel maakt helemaal geen nest?

4 2. Een zoetig nest Bijen bouwen bijzondere nesten. Ze zoeken bomen of een holle ruimte om hun nest te bouwen. Het nest bestaat uit kleine 6-kantige doosjes. Die doosjes worden ook wel cellen genoemd. De cellen zitten in een raat. De raat is gemaakt van was. Er zijn twee soorten cellen: 1. De cellen waarin eitjes gelegd worden door de koningin. Uit die eitjes worden larven geboren. Die larven veranderen langzaam in bijen. Deze cellen zijn een soort babykamer. 2. De cellen waarin het voedsel voor alle bijen zit. In deze cellen zit het stuifmeel en de nectar. Deze cellen zijn de voorraad-kasten van de bijen. Alle cellen worden afgesloten met een dekseltje van was. het bijennest de raat met cellen larve eitje 1. babykamer 2. voorraadkamer

5 De imker of bijenhouder heeft goed naar de natuur gekeken. Hij geeft een bijenvolk een gratis woning. Die woning is een bijenkast. In die kast zit een gat. Het is de deur naar het nest. Alleen dat nest moet nog door de bijen gebouwd worden. De bijen maken hun raten in een leeg raamwerk van hout. Die raamwerken hangen in de kast. De bijen gaan nectar verzamelen. In de maag van de bij verandert de nectar in honing. De bijen stoppen de honing in de cellen. De imker haalt later de honing uit de cellen. Die honing wordt verkocht door de imker. De imker voert de bijen met suikerwater. Als bijenvolken te groot worden, vliegt één deel weg om een nieuw nest te gaan bouwen. In het nest wonen de mannetjesbijen (de darren) en een koningin. De darren paren met de koningin. De koningin legt alle eitjes. De meeste bijen in het nest zijn werksters. Zij bouwen het nest en verzamelen nectar en stuifmeel. de dar bijenkast de koningin de imker het raamwerk met de raat de werkster

6 3. Veilig onder de grond Een konijn moet een veilige plek hebben om te wonen. Konijnen hebben veel vijanden. Vijanden in de lucht, zoals de valk, maar ook op de grond. Denk maar aan de vos die op de loer ligt en wacht op een konijnenbout. Konijnen leven in groepen in de buurt van hun hol. Vaak is het hol in een soort heuvel gebouwd. Bij het minste gevaar waarschuwen de konijnen elkaar. Ze roffelen met hun achterpoten op de grond. Dat is het teken om het hol in te vluchten. Ze hoeven niet te dringen om naar binnen te gaan. Het hol heeft meerdere in en uitgangen (1). Binnen in het hol vind je gangen (2) naar slaapkamers (3). Je vindt er ook een aparte kamer voor de jonge konijnen (4). Er is ook een aparte afvalkamer. de vos het konijnenhol het konijn in zijn hol 1 2 3

7 Één van de veiligste plekken in het hol is de babykamer. Het nest is bedekt met haar uit de vacht van de moeder. Dat haar trekt de moeder uit haar vacht. Een warme en veilige plek is belangrijk, want de jonge konijntjes worden kaal en blind geboren. Ze zijn hulpeloos. Na 10 dagen gaan de ogen open. De jonge konijntjes hebben geen geur. Zo zijn ze nog beter beschermd tegen vijanden. Helemaal veilig is het hol niet voor roofdieren. De wezel en de hermelijn zijn zo slank dat ze het hol gemakkelijk binnen kunnen gaan. kaal en blind de hermelijn veilig in een warm nest de wezel

8 4. Een nest van schuim Sommige kikkersoorten, vissen en insecten maken een nest dat gemaakt is van schuim. Kikkers De meeste kikkers leggen hun eitjes in water. Bij de schuimnestkikker maakt het grotere vrouwtje het schuim met haar achterlijf. In dat schuim legt ze gelijk haar eitjes. Terwijl ze dat doet bevrucht het kleinere mannetje de eitjes in het schuim. In het schuim zijn de eitjes goed beschermd. Vissen Bij de dwerggourami (zeg goe-ramie) bouwt het mannetje een schuimnest. Het vrouwtje legt de eitjes. Die worden door het mannetje in de bek opgevangen. Daarna spuit het mannetje ei voor ei in het schuim. Het mannetje zal het schuimnest goed verdedigen tegen vijanden. de dwerggourami de schuimnestkikker

9 Insecten Het schuimbeestje is een insect dat een schuimnest maakt. Dat nest wordt ook wel koekoeksspuug genoemd. Het schuimnest wordt gemaakt van plantensap. Het schuimbeestje zuigt het sap uit een plant. Door het schuim drogen de eitjes niet uit. Alleen grote regenbuien kunnen de schuimnesten wegspoelen. Schuimnesten lijken niet erg sterk, maar toch hebben ze voordelen: 1. Roofdiertjes laten schuimnesten met rust. 2. De eitje en jongen drogen in droge tijden niet uit. 3. In het schuimnest zit veel zuurstof gevangen. Zuurstof zorgt voor leven. 4. Het schuim kan ook voedsel zijn. Bij sommige dieren eten de jongen vlak voor ze het nest verlaten het schuim op. Een schuimnest heeft voordelen het schuimbeestje koekoeksspuug

10 5. Een rover in zijn hol Als je aan een spin denkt, denk je gelijk aan een spinnenweb. Het is de woonplaats, maar ook het vangnet van de spin. Toch zijn er ook veel spinnen die zonder web hun prooi vangen. Ze jagen vanaf de grond. Sommige soorten doen dat vanuit hun hol De valdeurspin Deze spin maakt een nest in de vorm van een tunnel in de grond. De tunnel wordt afgesloten met een klepje. Het klepje is gemaakt van spinrag. Aan het spingrag plakt aarde. Zo is de ingang van de tunnel niet meer te zien. Rond de deur spint de spin een paar struikeldraden. De prooi raakt de struikeldraden aan. De wachtende spin voelt met zijn poten de draden trillen. Razendsnel opent de spin zijn deur en valt zijn prooi aan. Die verdwijnt even later met de spin achter de valdeur. de valdeur: open en dicht de valdeurspin

11 De vogelspin Er zijn veel soorten vogelspinnen. Het zijn allemaal jagers zonder web. Ze jagen op de grond. Sommige soorten spannen struikeldraden over de grond om hun prooi te vangen. Er zijn ook soorten die jagen vanuit een hol. Ze wachten geduldig op een prooi die langskomt. Dan slaan ze vliegensvlug toe vanuit het hol. De vogelspin bijt en spuit gelijk gif in het dier. Het gif verlamt de prooi. Het gif zorgt ook dat de prooi beter te verteren is voor de vogelspin. De vogelspin heeft veel vijanden, zoals wasberen, vogels en stinkdieren. Een goed verborgen hol is voor de vogelspin daarom belangrijk. Een gevaarlijke vijand van de vogelspin is de spinnendoder. Het is een soort wesp die de spin steekt en verlamt. Daarna legt de wesp haar eitjes in de spin. Zo draagt de spin de eitjes mee in haar lijf. De larven van de wesp eten later de spin van binnen uit op. de spinnendoder de vogelspin

12 6. Een nest van spuug In landen aan de zee in Azië leeft een vogel met een bijzonder nest. Het is de salangaan of zeezwaluw. Het dier woont in grotten langs de zee. Daar bouwt het zijn nest hoog tegen de rotswanden. Het is niet een gewoon vogelnest gemaakt van takjes en stro. Nee, dit nest is gemaakt van de spuug van de zeezwaluw. De vogel boetseert een half bakje van zachte spuug tegen de rotswand. De spuug wordt langzaam hard. Het nest is nu klaar om gebruikt te worden. Het nest lijkt daar veilig zo hoog tegen de rotswand. Maar dat is niet waar. Er is een kaper op de kust: de mens. Met gevaar voor eigen leven klimmen mannen tegen de rotswand om de nestjes te pakken. Waarom? De nestjes zijn veel geld waard. Ze worden gebruikt in een dure soep. De nestjes gaan in warm water. Daar worden ze zacht en lossen op. De soep heet vogelnestsoep. de vogelnestsoep de zeezwaluw het nestje

13 7. Drukte in het nest Mieren leven net als bijen in grote groepen bij elkaar. Je noemt zo n groep een kolonie. Elke kolonie bestaat uit, mannetjes, werksters en een koningin. Die koningin legt alle eitjes. Niet alle mierensoorten bouwen hun nest op dezelfde manier. De wevermier Kolonies wevermieren leven in bomen. Daar maken ze hun nest. De werksters vouwen de bladeren aan een tak samen. De werksters moeten goed samenwerken om de bladeren naar elkaar toe te trekken. Andere werksters halen jonge witte larven uit een ander nest. Die larven maken een plakkerige draad waarmee ze zich net als rupsen inpakken. Nu wordt alleen die draad gebruikt om de bladeren van het nest aan elkaar te weven. Spinnen_%28dieren%29 Met z n allen trekken! plakken met larven

14 De rode bosmier Kolonies rode bosmieren kun je vinden in dennenbossen en langs de hei. De werksters bouwen hun nest voor een deel onder de grond. Het andere deel van het nest zit onder een hoop van takjes, aarde en restjes hout. We zeggen vaak een mierenhoop, maar het is een koepelnest. In het nest zijn gangen naar aparte kamers voor eitjes en larven. Ook slaan de mieren hun voedsel op in het nest. In de nacht en als het regent, worden alle ingangen naar het nest afgesloten met takjes. De rode bosmier kan gemeen bijten. Met zijn kaken maakt hij een piepklein wondje. Dan buigt hij zijn achterlijf en spuit er een beetje mierenzuur in. Dat zuur geeft een gemeen brandend gevoel. Spinnen_%28dieren%29 het koepelnest van de rode bosmier Bijtende mier die mierenzuur spuit

15 8. Vogelnesten Vogels bouwen nesten. Die nesten kunnen heel erg verschillend zijn. De vorm en grootte kan verschillen. Maar ook kan de vogel een heel ander soort bouwmateriaal gebruiken. Op deze en de volgende bladzijde vind je een paar voorbeelden van vogelnesten. Dit nest is gemaakt door de kolibri. Deze soort maakt een nest van spinnendraad, De draad plakt en kan goed in de vorm van een bakje gemaakt worden. Het plakkende bakje blijft goed tussen de takken zitten. Ook blijven er goed blaadjes aan het nest plakken. Spinnen_%28dieren%29 De vrouwtjesmerel bouwt een nest van blaadjes, gras en hooi. Het nest wordt steviger gemaakt met modder. De fuut is een watervogel. Hij bouwt een drijvend nest langs de waterkant. Het is gemaakt van waterplanten. Het nest lijkt op een eilandje.

16 De wevervogel weeft een kunstig nest van gras of hooi. Het hangt aan een boomtak. Sommige soorten wevervogels wonen in kolonies. In een boom kunnen dan honderden van deze nesten hangen. Bij sommige soorten zit de opening onderin. Bij andere soorten zit de opening aan de voorkant. De specht moet hard werken om een nest te maken. In een boom hakt hij Spinnen_%28dieren%29 met zijn snavel een holle ruimte in de boomstam. In het bos hoor je het gehamer van deze timmerman goed. De ooievaar bouwt een nest op grote hoogte. Hoge palen, schoorstenen of kerktorens zijn een prima plek. Het nest bestaat uit takken. Ooievaars vertrekken in de herfst naar warmere streken. In het voorjaar komen ze vaak terug naar hun oude nest.

17 Weer andere vogels maken juist weinig werk van hun nest. Dat geldt voor de stern. Deze zeevogel is vooral een lange afstandvlieger over zee. Hij broedt langs kusten. Een ondiep kuiltje in het zand met wat steentjes en schelpen er rond is genoeg. Meer hoeft ook niet, want de eieren vallen bijna niet op. En sterns leven in grote kolonies dicht bijelkaar. Zo zijn de eieren een stuk veiliger tegen rovers. Spinnen_%28dieren%29 Je hebt natuurlijk altijd bijzondere vogels die helemaal geen nest maken. De koekoek is een vogel die zich er heel gemakkelijk vanaf maakt. De koekoek legt maar één ei. Dat ei wordt tussen de eieren gelegd in het nest van een veel kleinere vogelsoort. De nieuwe pleegouders hebben niets door. Het koekoeksjong is veel groter dan de andere jonge vogels. Hij werkt de jongen één voor één het nest uit. Zo is al het voedsel voor het koekoeksjong. koekoeksjong koekoeksei in een vreemd nest de koekoek pleegmoeder

18 Bronnen en foto s

19 Filmpje Hoe dieren wonen Bekijk het filmpje

20

21

22 Dit is een uitgave van E-duboek Website: Copyright Age Cnossen 2012 Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Ondanks alle aan de samenstelling van dit e-boek bestede zorg kan noch de auteur, noch de uitgever aansprakelijkheid aanvaarden voor schade die het gevolg is van enige fout in deze uitgave.