MCPAtegendoorwasbijconsumptieaardappelen

Transcriptie

1 MCPAtegendoorwasbijconsumptieaardappelen C.B.Busen CD.vanLoon, PAGV projector Doorwas kan de knolkwaliteit van consumptieaardappelen op verschillende wijzen nadelig beïnvloeden.zo neemt alsgevolg van doorwas het aantal knollen toe,waardoor hette oogsten produkt fijnerwordt, terwijl juist een grofprodukt devoorkeurheeft.ookneemtveelalde hoeveelheidmisvormdeknollentoe. Het onderwatergewicht van doorwaspartijen is lager en vaak binnen een partij sterk uiteenlopend. Desecundaire knollen worden paslaat gevormd en hebben daardoor veelal een laag onderwatergewicht. Erkangeengoede frietvan gebakken worden,omdatkleurentextuurvande frietstaafjes nietgoed zijn.ookde primaireknollen - waaraaneensecundaire knolgegroeid is - hebben als regel een laag onderwatergewicht. Deze knollen hebben een hoog suikergehalte, waardoorookhiervangeengoede friet tebakken is. Primaire knollen kunnen zelfs glazig worden en tijdensdebewaring totzogenaamde waterzakken overgaan. Doorwasbijaardappelen wordtveroorzaaktdoor hitte tijdensdegewasgroei.het treedtmetname opalsde ondergrondsedelenvande plant gedurende langere tijd (meerdere dagen) worden blootgesteldaanhoge temperaturen.ditisveelal het geval bijmaximum luchttemperaturenboven 25 C incombinatiemeteendrogegrondeneen niet geslotenbladerdek.naarmateermeer loof is, is de kans op directe instraling op de grond geringerenzaldegrondtemperatuurminder snel enminderhoog oplopen,waardoor dekansophet optredenvandoorwasgeringer is (tabel 1 ). Als de grond vochtig is, wordt de ingestraalde warmte gemakkelijker naar diepere lagenafgevoerdenzaldetemperatuur inderuggenminder hoog worden en zal dientengevolge eveneens minder snel doorwas optreden. Het is ook geblekendateenflinkestikstofbemestingdoorwas kanverergeren. Stikstofdeling lijktin ditverband gunstig. Als gevolg van de hoge temperatuur wordt de kiemrustvande knollenverbrokenenontstaaner één of meer kiemen. Als na een hitteperiode voldoende vochtaanwezigis - veelalnaregenof beregening - dan kunnen zich aan de kiemen zogenaamdesecundaireknollenvormen. In de doorwasjaren 13 en 16 bleek in de praktijk dat op percelen waar met het onkruidbestrijdingsmiddel MCPA was gespoten tegen distels en koolzaad, de hoeveelheid doorwas duidelijk minder was. Dit leidde tot een betere kwaliteit van de geoogste consumptie-aardappelen.dezewaarnemingenwaren aanleidingeen onderzoek te beginnen naar de mogelijkheden Tabel 1. Relatie tussen grondbedekking met groen loof en het optreden van doorwas (16). object % grondbedekk op 29 juni ng % gekiemde knollen op 12 juli bouwvoor onverdicht met beregening bouwvoor onverdicht bouwvoor matig verdicht bouwvoor sterk verdicht

2 van MCPA ter beperking van doorwas. In de daarop volgende jarenkwamenechternauwelijks temperaturen boven de 25 C voor endientengevolgeookgeendoorwasvan betekenis.navijf jaarishetonderzoekdaaromgestopt.hetduurde tot 1983 alvorensweeropgroteschaaldoorwas optrad. Er zijn toen opde proef boerderijen Wijnandsrade (WR411),Westmaas (WS534),Rusthoeve (RH 881) en Kandelaar (KL 576) in praktijkpercelen Bintje consumptie-aardappelen alsnog proeven aangelegd.op grondvanderesultatenis toeneen toelatingvoormcpa ter beperkingvandoorwas bijaardappelenaangevraagd.die toelatingis op verkregen.Erblevenevenwelnog wat vragen bestaan over de meest doeltreffende toepassingswijzeendaaromzijner, toeneind juni 1986opnieuwdoorwasgesignaleerd werd, weer drie proevenaangelegd.dezelagenopdekandelaar (KL655),Rusthoeve (RH8)en opeen akkerbouwbedrijf nabijde proefboerderijwestmaas (WS666).Deproeven zijn,evenalsin 1983, door PAGV-medewerkersop matevandoorwas beoordeeld. Wijzevanuitvoeringenresultaten De pootdata, de spuitdata en de hoeveelheid MCPA25% dieover het gewas isgespoten,zijn weergegeven in de eerste twee kolommen van tabel3. De gewasontwikkeling op het moment van de bespuitingen is voor de verschillende proeven, voorzoverbekend,in tabel 2weergegeven. Demeeste proevenzijn invier herhalingenaangelegd. Uitzonderingen hierop waren RH8 (tweeherhalingen)enws666 (drie herhalingen). Inseptember werd ineennoggroengewasaan10 plantenper veldjedehoeveelheiddoorwasvastgesteld. Hierbij werd onder andere het aantal primaire knollen > 35mm geteld waaraaneen secundaireknolgegroeidwasdieeveneens groterwasdan35 mm. Het aantal van deze primaire met secundaire knollen is,indevormvanrelatieve cijfersweergegeven in kolom 3van tabel 3. Alleen bij het object '' is het werkelijk gevonden aantal tussen haakjes vermeld. Eind september zijn vervolgensde overigeplantenvandeveldjes gerooid.eris gesorteerdengewogenentevensis het onderwatergewicht vastgesteld.deresultatenhiervanzijn tevensin tabel 3 weergegeven.uit deze resultaten blijkt dat door toepassing van MCPA in de meeste gevallen de hoeveelheid doorwasis beperkt;demate waarin,is afhankelijk vanhet tijdstipende wijzevan toepassing.meestalwasde vroege toepassing-zodra kieming werd waargenomen - effectiever daneentoepassing twee weken later.vier litermcpaleekgeenbeter effecttehebbendantwee literenleidde toteen grotere opbrengstderving.eén liter MCPAbleek te weinig te zijn om doorwas daadwerkelijk te bestrijden.in tweeproevenmet21 MCPAperha vroegtoegepast (WR411 enws666)eneenmet Tabel 2. Mate van doorwas bij de bespuiting met MCPA. proef WR411 WS 534 RH 811 KL 576 datum knolgrootte mm maximaal 35 mm % gekiemde knollen lengte kiemen mm 5-40 mm mm circa 5 mm KL 655 RH 8 WS maximaal mm - mm mm mm 10

3 rabel 3. Aantal primaire knollen met secundaire knollen per plant (= aantal doorwasknollen per plant), totale knolopbrengst, netto knolopbrengst > 50 mmen onderwatergewicht, relatieve cijfers. behandeling, liters en tijdstip WR :8/7 2 1:8/7 + 21: 29/7 pootdatum aantal doorwasknollen per plant (4,3)* totale knolopbrengst (410)*2 98 netto knolopbrengst > 50 mm (176) onderwatergewicht (392)M *8 NS. WS / / / :11/ / (2,9) (537) (218) 106 (3)*5 RH I 22/7 2 I 29/7 2 I 22/ : 29/ (6,9) (564) (65)* (378)*6 44 KL I 27/7 2 I 9/8 3 I 27/7 + 21:9/ (3,7) (539) (275) 90 (327)*4 105 T(0.05) 37 2 KL I : 7/7 2 I : 21/7 2I: 7/ :21/ (6,1) (861) (470) (320)* RH 8 2 I 2 I 2/7 2/7 9/7 9/7 2/ : 9/7 2 I 2/7 2 1: 9/ (5,4) (727) 89 (371) (31 7)* WS 666 3/7 2 I 3/7 2 I 3/7 + 21:19/ (1,3) (601) (328) (403)*5 7(0 05; *1 aantal primaire knollen/plant > 35 mm met een secundaire knol > 35 mm *2 totale knolopbrengst in kg/ m 2 *3 knolopbrengst > 55 mm in plaats van > 50 mm *4 onderwatergewicht veldgewas *5 onderwatergewicht van de sortering 50/55 mm *6 onderwatergewicht van de sortering 45/55 mm *7 onderwatergewicht van de sortering 50 mm opwaarts *8 betrouwbare verschillen (P = 0.05) : Tuckey's H.S.D.-test ; : niet significant Opmerking : bij de e objecten zijn de absolute waarden tussen haakjes geplaatst. 11

4 3 IMCPAvroeg (KL576) werddedoorwasmaar matigbestreden.deverminderinginaantaldoorwasknollenwashier respectievelijk14,31 en22%. Indeandere vierproevenwerdmet21 MCPAper ha vroegdedoorwasmet54 tot59% beperkt. Tweemaalmet21 MCPA spuiten - zowelin1983 alsin1986washetlange tijd warm - was meestal effectiever tegen doorwas dan alleen 2 I vroeg, maar leidde ook tot een grotere opbrengstderving. Het effect van MCPA-toepassing op deknolopbrengstvarieerdesterkenbedroeg voor de bruto totaleopbrengstvan3%positief tot 12%negatief envoordenettoopbrengstbovende50mmvan 8% positief tot 16% negatief. Gemiddeld over zevenproevenwasdebruto totaleopbrengstna eenvroegebespuitingmet21mcpa ten opzichte vanmet5%verlaagd. (Hierbijisde bespuiting bijrh8van9/7inbegrepen omdat dieooknog vrijvroegwas.) Voorde netto opbrengstbovende50mmwasde opbrengstdervingals gevolgvan '21MCPA vroeg' bijdezelfdeproeven4%.het onderwatergewicht, dat een maat isvoor de hoeveelheid zetmeel in aardappelen en daarmee een belangrijk kwaliteitskenmerk,werd inallegevallendoor het gebruikvanmcpa verhoogd.bij toepassingvan 2 I MCPA vroeg was de stijging in onderwatergewicht 1 tot 7%en gemiddeld3%. Bij twee maal met 2 I MCPA spuiten was de verhoging gemiddeld 5%. De netto opbrengst boven de 50 mm werd dan echter ook meer gedrukt. Gemiddeld was de opbrengst dan7% lager. Discussie Inbeideonderzoekjarenzijn weinigglazigeknollenwaargenomen. Ditzousamenkunnenhangen met de aanhoudende droogte in beide zomers. Hierdoor zijn de secundaire knollen relatief laat gaan groeien en de primaire knollen nog lang doorgegroeid.ook bleven in beidejarendegewassen met doorwas erg lang groen,zodat de primaire knollen naar verhouding maar weinig 'leeggezogen' zijn. Door met MCPA te spuiten blijkt het dus mogelijk de hoeveelheid doorwas met20 tot60% te verminderen.tevens wordthet risico beperktvaneenslechtbewaarbare partijals gevolg van 'waterzakken' tijdens de bewaring. Hierstaat tegenover datde knolopbrengstnaeen MCPA-bespuiting lager is, gemiddeld5%. Of een bespuiting met MCPA in de toekomst financieelvoordeligzal zijn,zalafhangenvande prijsontwikkeling vandoor middel vanmcpain onderwatergewicht verbeterde partijen ten opzichtevannietverbeterdepartijen. Achteraf ismcpain 1983en 1986indemeeste gevallen waarschijnlijk niet voordelig geweest, omdat enerzijds door de weersomstandigheden hetop groteschaalontstaanvanglazigheid nietis opgetredenen anderzijdsdeprijsverschillen tussen welennietbakwaardige Bintjeconsumptieaardappelen nietzo grootwaren.verwachtmag echter worden dat de prijsverschillen voor de verschillende bakkwaliteiten indetoekomst toe zullen nemen. Tevens mag het risico van het optredenvanglazigheideneventueel 'waterzakken'bijveeldoorwasnietvergeten worden. Conclusie Door een bespuiting met MCPA is het mogelijk om de gevolgen van een doorwasinductie bij Bintje consumptie-aardappelen te beperken. Hierbij lijkt een gewasbespuiting met 2 IMCPA per hectare,zodraeen beginvankieming wordt waargenomen, het meest effectief. Door een bespuitingkanhetaantaldoorwasknollenmet20 tot 60% worden beperkt. Dit betekent eenaanzienlijkgeringerekansopproblemenmet glazige knollen en met 'waterzakken' in het geoogste produkt. Tevens wordt door MCPA veelal de kwaliteit verbeterd omdat het onderwatergewicht hoger is. 12

5 HetspuitenvanMCPAzalechter dikwijls plaats moeten hebben in een schraal,aan droogte lijdendgewas,waardoordekansop opbrengstdervinggrootis (gemiddeld5%).hetisdevraagofde kwaliteitsverbetering gemiddeld wel voldoende beloond wordt ten opzichte van het opbrengstverlies. Weliszekerdatinjarenmet doorwas,aan aardappelen met eenhoger onderwatergewicht en minder glazigheid de voorkeur zal worden gegeven. Watdewijze vantoepassing van MCPA betreft zoudehuidigegebruiksaanwijzing opgrondvan deervaringenin1986als volgtverbeterdkunnen worden: Niet spuiten bij scherp zonnig weer op een sterkaan droogtelijdendgewas. Spuitdan bij voorkeur 's avonds of 's morgens vroeg.de opnameenhet effect isdanbeter. Spuit pas als meerdere knolletjes per plant gekiemd zijn, bijvoorbeeld gemiddeld vier of meerperplant. Literatuur Loon, CD. van and J. Bouma. Acase study on the effect of soil compaction on potato grouth in a loamy sand soil. 2. Potato plant responses. Neth. J. of Agric. Sei. 26(18), p Bus, C.B. Effect vanmcpa op het ontstaanvan doorwas bij aardappelen (KL 576) Landbouwkundig Onderzoek in de IJsselmeerpolders en Noord-Holland (1983),p Bus, C.B. Het effect van MCPA op het ontstaan van doorwas bij aardappelen (WS534 + RH 881). Resultaten van het Landbouwkundig Onderzoek in Zuidwest-Nederland (1983),p Bus, C.B. De invloed van MCPA op het optreden van doorwas bij consumptie-aardappelen (WR411 ). Van onderzoek naar voorlichting. Onderzoekresultaten 1983 van de proef boerderij 'Wijnandsrade', Bus, C.B. De invloed van MCPA 25% op doorwas bij consumptie-aardappelen. Afgesloten meerjarig onderzoek in Zuidwest-Nederland (1986),p Bus, C.B. De invloed van MCPA op doorwas bij consumptie-aardappelen (RH 8, WS 666). Resultaten van het Landbouwkundig Onderzoek in Zuidwest-Nederland (1986),p Bus, C.B. De invloed van MCPA op doorwas bij consumptie-aardappelen (KL 655). Landbouwkundig Onderzoek in de IJsselmeerpolders en Noord-Holland (1986),p Bus, C.B. MCPA as an effective means of combatting second-growth in potatoes cv. Bintje. Abstracts of Conference Papers and Posters. 10th Triennial Conference of the European Association for Potato Research, Aalborg, Denmark (1987) p Deinvloedvanberegening oppootaardappelen bij hoge plantdichtheden C.B.BusenJ.F.Houwing,PAGV projector Bijde teeltvanpootaardappelen streeftmennaar een groot aantal knollen per oppervlakte-éénheid, omdatdekleinerepotermatenperkgbeter betaald worden dan de grotere. Knollen boven eenbepaaldemaat,afhankelijkvan hetrasenhet jaar, kunnen alleen in de consumptie- of veevoersectorwordenafgezet. Om veel knollen te kunnen oogsten moet men zorgen voor voldoende stengels per m 2. Veel stengelskanmen verkrijgendoorveelpootgoed te gebruiken. Dit heeft ertoe geleid daterzelfs pootgoedtelers zijn die tot 10poters per m 2 ( =.000 poters per ha) gaan. Als men zo veel pootgoed gebruikt verkrijgt men ook veel stengels en veel loof en daarmee een grotere vochtonttrekking dan normaal, waardoor de grondsnellerzoukunnen uitdrogen. Onderdrogebodemomstandigheden wordenbij 13