UMC St Radboud. Usher syndroom en dan?
|
|
- Alfons Maas
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 UMC St Radboud Usher syndroom en dan? Patiënteninformatie
2 Inleiding U heeft te horen gekregen dat u of een familielid Usher syndroom heeft. Deze folder geeft u informatie over dit syndroom en waar u ondersteuning kunt krijgen bij het omgaan met het Usher syndroom. Wat is Usher syndroom? Usher syndroom is vernoemd naar een Britse oogarts genaamd Charles Usher die aan het begin van de 19 de eeuw veel onderzoek heeft gedaan naar slechtzienden en daarbij stuitte op de combinatie met slechthorendheid. Usher syndroom is een erfelijke aandoening waarbij zowel het horen als het zien aangedaan is. Bij deze combinatie wordt vaak gesproken over doofblindheid, terwijl de meeste mensen niet volledig doof en blind zijn maar slechthorend en slechtziend. Usher syndroom is zeldzaam en komt in Nederland naar schatting bij mensen voor. Ongeveer de helft van de mensen met doofblindheid heeft Usher syndroom. Het gehoorverlies wordt veroorzaakt door veranderingen in het slakkenhuis en de afname van het zien wordt veroorzaakt doordat het netvlies minder goed gaat functioneren (retinitis pigmentosa, ook wel afgekort tot RP). Door deze aandoening zijn er in het netvlies duidelijke veranderingen zichtbaar die aan Usher syndroom doen denken. Er zijn drie verschillende typen van Usher syndroom, zie tabel 1. Horen Zien Evenwicht Usher 1 Aangeboren, ernstig/doof RP start voor puberteit Afwezig (areflexie) Usher 2 Aangeboren, mild/matig, RP start voor/na puberteit Normaal langzaam toenemend Usher 3 Aangeboren, snel toenemend RP start voor/na puberteit Variabel Tabel 1. Typen Usher syndroom. Horen en evenwicht bij Usher syndroom Het horen is voor de drie typen zeer verschillend. Bij Usher syndroom type 1 worden kinderen doof geboren. Tegenwoordig worden deze kinderen al op zeer jonge leeftijd ontdekt door de neonatale gehoorscreening en hebben ze veel baat bij vroegtijdige cochleaire implantatie. Door deze implantatie hebben deze kinderen over het algemeen een goede taal- 1
3 spraakontwikkeling en zijn hierdoor vaak in staat zijn om het gewone onderwijs te volgen. Voor kinderen onder de 5 jaar wordt tweezijdige cochleaire implantatie vergoed. Bij Usher syndroom type 1 werkt het evenwichtsorgaaan niet. Dit betekent dat kinderen met dit type vaak pas laat gaan lopen (na 18 maanden) en ook meer moeite hebben met lopen in het donker en met fietsen. Bij Usher syndroom type 2 is er over het algemeen sprake van een matig gehoorverlies dat erger is bij de hoge tonen. Hoortoestellen werken over het algemeen redelijk goed. Bij sommige mensen met Usher syndroom type 2 treedt een verslechtering van het gehoor op. Over het algemeen gaat dit geleidelijk en slechts in sommige gevallen wordt het gehoorverlies op hoge leeftijd zo ernstig dat cochleaire implantatie zinvol kan zijn. Het evenwicht bij Usher syndroom type 2 werkt in principe normaal. Usher syndroom type 3 is zeldzaam in Nederland en komt vooral veel voor in Scandinavische landen als Finland en het noorden van Zweden. Het wordt gekenmerkt door sterk verlies van het gehoor en vaak wordt al op jonge leeftijd cochleaire implantatie toegepast. Het evenwicht bij Usher syndroom type 3 toont veel verschil en kan soms ook uitgevallen zijn. Zien bij Usher syndroom Bij Usher syndroom neemt het zien af bij toenemende leeftijd. Dit komt doordat er sprake is van retinitis pigmentosa, een erfelijke aandoening van het netvlies. Retinitis pigmentosa begint over het algemeen met nachtblindheid. Dit betekent dat men in het donker veel meer moeite heeft met zien dan leeftijdsgenoten. Daarnaast ontstaan er ook problemen met het waarnemen van contrast (bijvoorbeeld krijt op grijs schoolbord). De retinitis pigmentosa heeft langzaam (over vele jaren) steeds meer effect gaan op het zien. Doordat het gezichtsveld langzaam kleiner wordt, ontstaat kokerzien, mensen beginnen steeds meer door een koker te kijken (figuur 1). Figuur 1. Kokerzien (links) bij retinitis pigmentosa en normaal zien (rechts) let op de bus! Naast kokerzien kan ook de gezichtsscherpte afnemen. Hierdoor wordt dat wat u ziet minder scherp. Hiervoor helpt het dragen van een bril niet. Bij mensen met Usher syndroom treedt ook vaker staar (cataract) op. Dit kan geopereerd worden, maar dit is niet altijd zinvol en kan ook risico s met zich meebrengen. Goed overleg hierover met uw oogarts is belangrijk. Bij een fundoscopie kan het netvlies bekeken worden. In geval van retinitis pigmentosa treedt er klontering van pigment op (beenbalkjes), zie figuur 2 voor een voorbeeld van een normaal netvlies en een netvlies met retinitis pigmentosa. Het lijkt erop dat het zien harder achteruit gaat wanneer men meer blootgesteld wordt aan fel licht. Daarom wordt geadviseerd zo veel mogelijk een zonnebril te dragen ook wanneer het niet zonnig is. Aanvullend kan een pet of zonneklep ook bescherming bieden. Zolang kinderen met Usher syndroom nog geen problemen met het zien hebben, hoeven ze niet naar de oogarts. Figuur 2. Normaal netvlies (links) en netvlies aangedaan door retinitis pigmentosa (rechts) 2 3
4 Overerving Genen bevinden zich in elke cel en zijn de dragers van het erfelijk materiaal. Ze bevatten de code voor het maken van een eiwit. Deze eiwitten hebben in het geval van Usher syndroom weer een bepaalde functie in zowel het oor als het oog. Van elk gen heeft iedereen in elke lichaamscel twee exemplaren. Eén exemplaar is geërfd van vader via de zaadcel, de andere van moeder via de eicel. Het syndroom van Usher erft autosomaal recessief over. Dit betekent dat een persoon deze aandoening krijgt wanneer door beide ouders een afwijkend gen wordt doorgegeven. Personen met slechts één afwijkend exemplaar van het betrokken gen hebben geen ziekteverschijnselen en noemen we dragers. Een zoon of dochter van twee dragers heeft 25% (1 op 4) kans op de aandoening. Figuur 3 toont een voorbeeld van deze overerving. Usher 1 Usher 2 Usher 3 Usher subtype Locatie Gen USH1B 11q13.5 MYO7A USH1C 11p15.1 USH1C USH1D 10q22.1 CDH23 USH1E 21q21? USH1F 10q21-22 PCDH15 USH1G 17q24-25 SANS USH1H 15q22-23? USH1J 15q22-23 CIB2 USH2A 1q41 USH2A USH2C 5q VLGR1 USH2D 9q32 WHRN USH3A 3q21-25 USH3 Tabel 2. Genetische vormen van Usher syndroom Figuur 3. Autosomaal recessieve overerving bij Usher syndroom Genetica van Usher syndroom In het verleden werd gedacht dat de drie verschillende typen Usher syndroom veroorzaakt werden door veranderingen (mutaties) in drie verschillende genen. De afgelopen jaren is duidelijk geworden dat bij Usher syndroom veel meer genen betrokken zijn dan de geschatte drie genen. Tabel 2 geeft een overzicht van alle genen die betrokken zijn bij de drie verschillende vormen van Usher syndroom. 4 Behandeling van Usher syndroom Tot nu toe valt Usher syndroom niet te genezen. Aan (gentherapeutische) behandelingen om Usher syndroom te genezen wordt gewerkt. De verwachting is dat het nog zeker enkele jaren duurt voordat deze behandelingen beschikbaar zijn. Bovendien werken deze waarschijnlijk alleen voor bepaalde vormen van het Usher syndroom. Daarnaast zijn er ook ontwikkelingen om een netvliesimplantaat te ontwikkelen. Zo n implantaat zou de slechtziendheid kunnen beperken. Waar kan ik ondersteuning vinden voor Usher syndroom? Usher syndroom is een zeldzame aandoening die ongeveer mensen in Nederland treft. Er zijn meerdere initiatieven die steun geven aan mensen met Usher syndroom. 5
5 Hieronder volgen enkele patiëntverenigingen: Stichting MUS (My Usher Syndrome) Stichting MUS is een patiëntenvereniging die toegewijd is aan patiënten, hun families en hun naasten om hen te helpen om te gaan met het Usher syndroom. De stichting levert een bijdrage aan het welzijn van patiënten met het syndroom van Usher, hun familie en hun naasten. Dit wordt o.a. gedaan door het verzamelen en beschikbaar stellen van informatie, alsmede het opzetten van een netwerk voor patiënten en hun families. Oogvereniging DoofBlinden Stichting Doofblindennetwerk heeft een website voor mensen die niet goed kunnen horen en zien. Hier kun je in contact komen met lotgenoten, ervaringen en praktische tips uitwisselen, steun en inspiratie opdoen en knelpunten melden. Doofblind.nl Voor en over mensen die niet (goed) kunnen zien en horen. Retina Nederland - contactgroep Usher Retina Nederland behartigt de belangen van mensen met retinitis pigmentosa in Nederland. De contactgroep Usher houdt zich met name bezig met Usher syndroom. Retina Nederland heeft ook een informatieve brochure over Usher syndroom en deze is te vinden op: De volgende organisaties bieden zorg en revalidatie aan doofblinde mensen: Bartiméus Centra voor Consultatie en Expertise (CCE) De Gelderhorst OTwee Kalorama Koninklijke Visio Koninklijke Kentalis De volgende organisaties bieden zorg en revalidatie aan mensen met een auditieve (gehoor) beperking GGMD FENAC Gelderse Roos De Gelderhorst Aurisgroep Nederlands Centrum voor Plots- en Laatdoofheid (NC PLD) Koninklijke Kentalis De volgende organisaties bieden zorg en revalidatie aan mensen met een visuele (zien) beperking Robert Coppes Stichting Bartiméus Innoforte Koninklijke Visio Mogelijkheden van een zintuiglijke beperking Een site waar lotgenoten en betrokkenen samen een positieve kijk op beperkingen kunnen geven. Met ruime aandacht voor mogelijkheden
6 Noteer hier uw vragen
7 Adres Bezoekadres Polikliniek Keel-Neus-Oorheelkunde Ingang West Philips van Leydenlaan 15, route EX Nijmegen Telefoonnummer UMC St Radboud overname van (gedeelten uit) deze tekst is uitsluitend mogelijk na schriftelijke toestemming van Productgroep Communicatie
Definitie van doofblindheid. Doofblindheid is een combinatie van doofslechthorendheid
Definitie van doofblindheid. Doofblindheid is een combinatie van doofslechthorendheid en blind-slechtziendheid. Doofblindheid belemmert mensen in hun communicatie, het verwerven van informatie en de mobiliteit.
Nadere informatieErfelijkheidsonderzoek: Exoomsequencing bij erfelijke slechthorendheid
Erfelijkheidsonderzoek: Exoomsequencing bij erfelijke slechthorendheid Exoomsequencing is een techniek voor erfelijkheidsonderzoek, die kan worden gebruikt om de oorzaak van erfelijke slechthorendheid
Nadere informatieGenetische therapie voor Usher syndroom: toekomstmuziek of? Erwin van Wijk Usher symposium, Lent
Genetische therapie voor Usher syndroom: toekomstmuziek of? Erwin van Wijk Usher symposium, Lent 28-09-2017 Usher syndroom: wat is het? - Autosomaal recessief - Prevalentie ~ 1: 20.000 - Klinisch: a. Slechthorend/doof
Nadere informatieErfelijke slechthorenheid. Gids voor patiënten en families
Erfelijke slechthorenheid Gids voor patiënten en families In deze folder vindt u informatie over erfelijke slechthorendheid. Hierbij komen de volgende onderwerpen aan bod: Inleiding Wat is erfelijke slechthorendheid?
Nadere informatieUMC St Radboud. Schisis: Erfelijkheidsadvisering. jong-volwassenen
UMC St Radboud Schisis: Erfelijkheidsadvisering voor jong-volwassenen Patiënteninformatie Voor wie is deze folder bedoeld? Deze folder gaat over schisis en erfelijkheid en is vooral bedoeld voor jong-volwassenen
Nadere informatieCentrumlocatie. Vitamine A therapie bij retinitis pigmentosa
Centrumlocatie Normaal netvlies Netvlies bij retinitis pigmentosa Vitamine A therapie bij retinitis pigmentosa U heeft een afspraak op de polikliniek Oogheelkunde voor een Vitamine A therapie bij retinitis
Nadere informatieKlinische Genetica. Autosomaal recessieve overerving
Klinische Genetica Autosomaal recessieve overerving Klinische Genetica U of uw kind is doorverwezen naar de polikliniek Klinische Genetica. Tijdens de afspraak legt een klinisch geneticus of een genetisch
Nadere informatieRetinitis pigmentosa. Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op
Retinitis pigmentosa Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding Uw oogarts heeft met u besproken dat u een oogaandoening heeft die retinitis pigmentosa genoemd wordt. Dit
Nadere informatieRetinitis Pigmentosa (RP) Poli Oogheelkunde
00 Retinitis Pigmentosa (RP) Poli Oogheelkunde Inleiding Retinitis pigmentosa (ook wel TRD (tapetoretinale dystrofie) genoemd) is eigenlijk niet één ziekte maar een verzamelnaam voor een groep ziekten
Nadere informatieMaculadegeneratie (MD)
Maculadegeneratie (MD) Deze folder is samengesteld door de oogartsen prof.dr. C. B. Hoyng en prof.dr. J.E.E. Keunen. Inleiding In deze folder vindt u informatie over de leeftijdsgebonden maculadegeneratie
Nadere informatieKlinische Genetica. Geslachtsgebonden (X-chromosoom gebonden) recessieve overerving
Klinische Genetica Geslachtsgebonden (X-chromosoom gebonden) recessieve overerving Klinische Genetica Bij uw bezoek aan de polikliniek Klinische Genetica heeft de klinisch geneticus of een genetisch consulent
Nadere informatieAlgemene aspecten van erfelijkheid. Waarom is kennis over erfelijke aspecten van een ziekte belangrijk? Wanneer erfelijkheidsadvies/onderzoek?
Erfelijke nierziekten: algemene aspecten van erfelijkheid, overerving en erfelijkheidsadvies Nine Knoers Klinisch Geneticus Commissie Erfelijke Nierziekten NVN 4 november 2006 HUMAN GENETICS NIJMEGEN Inhoud
Nadere informatieKoninklijke Visio voor mensen die slechter zien door een (erfelijke) netvliesaandoening
Koninklijke Visio voor mensen die slechter zien door een (erfelijke) netvliesaandoening Samen helpen we u verder De oogarts heeft bij u of uw kind een netvliesaandoening geconstateerd die leidt tot slechtziendheid.
Nadere informatieVisusproblemen binnen cluster 2
Visusproblemen binnen cluster 2 10-6-2014 Peter Brouwers, Marijke Bolwerk Welkom! 2 Een leerling in de klas haakt altijd af tijdens kringgesprekken en gaat dan voor zich uit zitten kijken, zonder betrokken
Nadere informatiePatiënten Informatie Brochure Erfelijkheidsonderzoek: Exoom Sequencing
2 Patiënten Informatie Brochure Erfelijkheidsonderzoek: Exoom Sequencing Algemene informatie Exoom Sequencing is een nieuwe techniek voor erfelijkheidsonderzoek. In deze folder vindt u informatie over
Nadere informatieMitochondriële ziekten
Mitochondriële ziekten Erfelijkheid NCMD Het Nijmeegs Centrum voor Mitochondriële Ziekten is een internationaal centrum voor patiëntenzorg, diagnostiek en onderzoek bij mensen met een stoornis in de mitochondriële
Nadere informatieSIVANTOS PARTNER EVENT. Horen 2025 Waar gaan we naartoe. ALLES OVER HET Usher Syndroom LEES HET VERSLAG OVER HET. zie pag. 40
vakblad voor de totale hoorbranche, zomer 2015 Horen 2025 Waar gaan we naartoe ALLES OVER HET Usher Syndroom INTERVIEWS, REPORTAGES, COLUMNS EN NIEUWS LEES HET VERSLAG OVER HET SIVANTOS PARTNER EVENT.
Nadere informatieOogheelkunde. adviezen. retinitis. na een. pigmentosa. hernia-operatie. ZorgSaam
Oogheelkunde adviezen retinitis na een pigmentosa hernia-operatie ZorgSaam 1 RETINITIS PIGMENTOSA Inleiding Retinitis pigmentosa (RP), ook wel T.R.D., tapetoretinale dystrofie, genoemd, is eigenlijk niet
Nadere informatieKlinische Genetica. Autosomaal dominante overerving
Klinische Genetica Autosomaal dominante overerving Klinische Genetica U bent (of uw kind is) doorverwezen naar de polikliniek Klinische Genetica. Tijdens de eerste afspraak legt een klinisch geneticus
Nadere informatieInterview 3FM Collin Eisema 20150918.txt Transcript interview Collin Eisema voor 3FM met Harm den Besten.
Transcript interview Collin Eisema voor 3FM met Harm den Besten. Gemaakt door: Richard van Royen, info@letterval.nl HARM DEN BESTEN (PRESENTATOR): Aankomende zaterdag wordt er wereldwijd aandacht gevraagd
Nadere informatieIvonne Bressers: Dank je wel. Rob Kleijs: Ivon, Kun je nog eens uitleggen wat het Usher Syndroom is?
100 Col 's beklimmen in 40 dagen met een totale afstand van 4100 kilometer. Eddy Driessen uit Arnhem wil die tocht gaan afleggen en dat doet hij voor zijn plezier maar ook voor het goede doel. Namelijk
Nadere informatieToen ik blind werd... drs. Peter Kraft, klinisch fysicus - audioloog
Toen ik blind werd... drs. Peter Kraft, klinisch fysicus - audioloog De triage audicien in de praktijk - Dordrecht 21 april 2012 1 ... ben ik slechter gaan horen niet volgens mijn audioloog maar wel in
Nadere informatieErfelijke netvliesaandoeningen in Nederland: opsporing genetische oorzaken en klinische karakterisering
Geachte heer/mevrouw, De onderzoeker/ heeft u geïnformeerd over bovengenoemd medischwetenschappelijk onderzoek en u al het een en ander uitgelegd. U beslist zelf of u meedoet. Voor toestemming of weigering
Nadere informatieErfelijk gehoorverlies. Gids voor patiënten en families
Erfelijk gehoorverlies Gids voor patiënten en families Inhoud Inleiding 3 Hoe wordt gehoorverlies vastgesteld? 4 Hoe wordt gehoorverlies overgeërfd? 7 Wat zijn genetische testen? 15 Waarom zijn genetische
Nadere informatieErfelijkheidsonderzoek: Exoomsequencing
Erfelijkheidsonderzoek: Exoomsequencing Exoomsequencing is een nieuwe techniek voor erfelijkheidsonderzoek. In deze folder vindt u informatie over dit onderzoek. De volgende onderwerpen komen aan bod:
Nadere informatieMaculagat Radboud universitair medisch centrum
Maculagat Deze folder geeft algemene informatie over een maculagat en wat u van deze operatie kunt verwachten. Deze informatie dient ter ondersteuning van gesprekken die artsen en verpleegkundigen met
Nadere informatieOnderwijs, zorg en dienstverlening voor volwassenen met een visuele beperking
Onderwijs, zorg en dienstverlening voor volwassenen met een visuele beperking Volop in het leven staan Ik wil de krant blijven lezen, zijn daar hulpmiddelen voor? Ik ben slechtziend, hoe breng ik de kinderen
Nadere informatieKoninklijke Visio voor mensen die slechter zien door glaucoom
Koninklijke Visio voor mensen die slechter zien door glaucoom Samen helpen we u verder De oogarts heeft bij u glaucoom geconstateerd. Deze brochure beschrijft kort wat dit inhoudt en wat de praktische
Nadere informatieMedische oorzaken van gecombineerde visuele en auditieve handicaps
Medische oorzaken van gecombineerde visuele en auditieve handicaps R.J.C. Admiraal, R.J.E. Pennings, J.R.M. Cruysberg (Nijmegen) KNO-NVA vergadering 7 april 2011 Embryologie oog en oor overeenkomsten Neuroectodermale
Nadere informatieOperatie Cochleaire Implantatie bij uw kind
Operatie Cochleaire Implantatie bij uw kind Op basis van de vooronderzoeken en in overleg met u (en eventueel uw kind) is besloten dat uw kind een cochleair implantaat krijgt. In deze folder leest u informatie
Nadere informatieOnderzoeksgroep Neurodegeneratieve Hersenziekten
WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK NAAR DE ROL VAN GENETICA IN JONGDEMENTIE: FAMILIES, MUTATIES EN GENETISCHE TESTEN. Christine Van Broeckhoven Neurodegeneratieve Hersenziekten Groep, Department Moleculaire Genetica,
Nadere informatieLOW VISION & REVALIDATIE SPREEKUUR
LOW VISION & REVALIDATIE SPREEKUUR 785 Afspraak Low Vision & Revalidatie spreekuur Datum afspraak: Tijdstip: Uw afspraak vindt plaats op de polikliniek Oogheelkunde van het Sint Franciscus Gasthuis. U
Nadere informatieChromosoomonderzoek bij herhaalde miskramen
Chromosoomonderzoek bij herhaalde miskramen Een miskraam betekent vrijwel altijd een teleurstelling voor een vrouw en haar partner. Al snel zal de vraag naar de oorzaak gesteld worden; na een tweede miskraam
Nadere informatieInformatie over Exoom sequencing
Informatie over Exoom sequencing Exoom sequencing is een nieuwe techniek voor erfelijkheidsonderzoek. In deze folder vindt u informatie over dit onderzoek. De volgende onderwerpen komen aan bod: Om de
Nadere informatieHet Low Vision & Revalidatie spreekuur
Oogheelkunde Het Low Vision & Revalidatie spreekuur Het Antonius Ziekenhuis vormt samen met Thuiszorg Zuidwest Friesland de Antonius Zorggroep Slechtziendheid Er is sprake van slechtziendheid wanneer
Nadere informatieDFNA9, wat is het en wat kunnen we er wel (en niet) aan doen?
DFNA9, wat is het en wat kunnen we er wel (en niet) aan doen? drs. Jeroen Smits dr. Ronald Pennings arts-onderzoeker/promovendus KNO-arts, otoloog Erfelijke slechthorendheid, wat is dat? Slechthorendheid
Nadere informatieRecessieve Overerving
12 Recessieve Overerving Aangepaste informatie van folders geproduceerd door Guy s and St Thomas Hospital en Londen Genetic Knowledge Park, aangepast volgens hun kwaliteitsnormen. Juli 2008 Vertaald door
Nadere informatiePrenatale behandeling met dexamethason bij AGS
Prenatale behandeling met dexamethason bij AGS Bij meisjes met een ernstige vorm van het adrenogenitaal syndroom (AGS) treedt vermannelijking van de uitwendige geslachtsdelen op voor de geboorte. In deze
Nadere informatieAfsluitende les. Leerlingenhandleiding. DNA-onderzoek en gentherapie
Afsluitende les Leerlingenhandleiding DNA-onderzoek en gentherapie Inleiding In de afsluitende les DNA-onderzoek en gentherapie zul je aan de hand van een aantal vragen een persoonlijke en kritische blik
Nadere informatieGehoorverlies bij kinderen
Libra Audiologie Gehoorverlies bij kinderen Onlangs heeft u de mededeling gekregen dat uw kind slechthorend is. Er komt dan ineens veel op u af, er zijn zoveel vragen te stellen en beslissingen te nemen.
Nadere informatieX-gebonden Overerving
12 http://www.nki.nl/ Afdeling Genetica van het Universitair Medisch Centrum Groningen http://www.umcgenetica.nl/ X-gebonden Overerving Afdeling Klinische Genetica van het Leids Universitair Medisch Centrum
Nadere informatiejaqueline van der veen 0102829
jaqueline van der veen 0102829 Wat is een verstandelijke beperking? Verstandelijke beperking is een naam voor een ontwikkelingsstoornis waarbij de verstandelijke vermogens zich niet met de normale snelheid
Nadere informatieBeter door de dag met doofheid of hoorproblemen
Beter door de dag met doofheid of hoorproblemen GGMD staat voor Geestelijke Gezondheidszorg en Maatschappelijke Dienstverlening. Wij helpen doven, mensen met een hoorprobleem en hun naasten met advies,
Nadere informatieBorstkanker en Erfelijkheid
Borstkanker en Erfelijkheid Algemeen In Nederland wordt per ar bij ongeveer 10.000 vrouwen borstkanker vastgesteld. Het is de meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen: in Nederland krijgt 1 op de
Nadere informatieMaculadegeneratie (MD) is een ingrijpende oogaandoening waarbij het gezichtsvermogen in het centrale deel (het scherpe zien) achteruit gaat.
Achter in het oog ligt het netvlies. Het netvlies dient als scherm waarop beelden worden getoond, net zoals dat gebeurt bij een fototoestel. Het middelpunt van het netvlies heet de macula of gele vlek.
Nadere informatieObjectieve Diagnostiek. Tympanometrie Oto-Akoestische Emissies BERA Rechts 70 db, Links 90 db
Objectieve Diagnostiek - casuïstiek - Arjan J Bosman en Henriëtte Koch Audiologisch Centrum UMC St Radboud Nijmegen Objectieve Diagnostiek Tympanometrie, stapedius reflexen functionaliteit middenoor Oto-Akoestische
Nadere informatieErfelijkheid & Borstkanker
Erfelijkheid & Borstkanker Borstkanker komt veel voor en heeft meestal geen erfelijke oorzaak. Bij 5 tot 10% is een erfelijke aanleg de oorzaak van de ziekte. Deze aanleg wordt door de vader of moeder
Nadere informatieHet belang van etiologische diagnostiek bij slechthorendheid
Het belang van etiologische diagnostiek bij slechthorendheid Ad Snik, namens Hearing and Genes, otogenetisch spreekuur UMC Radboud Nijmegen Theo Goverts, namens centrum diagnostiek slechthorenheid (CDS)
Nadere informatieCardiologisch onderzoek
Aritmogene Cardiomyopathie Een aritmogene cardiomyopathie (ACM) is een aandoening waarbij de hartspier deels wordt vervangen door vet- of bindweefsel. Meestal is bij deze aandoening voornamelijk de rechterhartkamer
Nadere informatieKoninklijke Visio voor mensen die slechter zien door een afwijking in de macula (gele vlek)
Koninklijke Visio voor mensen die slechter zien door een afwijking in de macula (gele vlek) Samen helpen we u verder De oogarts heeft bij u een afwijking in de macula (gele vlek) van het netvlies geconstateerd
Nadere informatieWat doen wij? Hearing and Genes is een orgaan dat zich richt op het vervullen van wetenschappelijk onderzoek naar allerlei vormen erfelijke
1 Wat doen wij? Hearing and Genes is een orgaan dat zich richt op het vervullen van wetenschappelijk onderzoek naar allerlei vormen erfelijke slechthorendheid. Dit kan syndromaal zijn, zoals Usher Syndroom
Nadere informatieSignalering van visusproblemen
Artikelen Signalering van visusproblemen bij kinderen met een auditieve beperking Anneke Antonissen en Kim de Gooijer Visusproblemen komen bij kinderen met een auditieve beperking relatief vaak voor. Voor
Nadere informatieMaculadegeneratie. Wat is leeftijdsgebonden maculadegeneratie (LMD)?
30-8-2018 1009 Maculadegeneratie Wat is leeftijdsgebonden maculadegeneratie (LMD)? Maculadegeneratie is een aandoening van het centrale gedeelte van het netvlies, de macula lutea, of gele vlek. Vaak wordt
Nadere informatieWat is Familiaire Exsudatieve Vitreoretinopathie?
Wat is Familiaire Exsudatieve Vitreoretinopathie? U hebt te horen gekregen dat er bij u (of uw kind) mogelijk sprake is van familiaire exsudatieve vitreoretinopathie (FEVR). FEVR is een, weinig bekende,
Nadere informatieOnderzoeken van het oog
Onderzoeken van het oog In overleg met uw behandelend arts heeft u besloten om één of meerdere onderzoeken van het oog te ondergaan. De onderzoeken worden uitgevoerd door een optometrist. Een optometrist
Nadere informatieInzicht hebben in veel voorkomende patronen van overerving. Professor Martina Cornel and professor Heather Skirton Gen-Equip Project
Inzicht hebben in veel voorkomende patronen van overerving Professor Martina Cornel and professor Heather Skirton Gen-Equip Project Leerdoelen Inzicht hebben in de drie belangrijkste patronen van overerving
Nadere informatie(MAP) Informatie over het ziektebeeld
MUTYH-geassocieerde polyposis (MAP) Informatie over het ziektebeeld Wat is MAP? Polyposis coli is een erfelijke aandoening die wordt D gekenmerkt door de ontwikkeling van poliepen in de dikke darm. De
Nadere informatieCardiologisch onderzoek
Dilaterende Cardiomyopathie Een dilaterende cardiomyopathie (DCM) is een aandoening waarbij de hartspier is verwijd. Dit gaat doorgaans gepaard met het dunner worden van de hartspier. Geschat wordt dat
Nadere informatieUMC St Radboud. Verpleegkundig spreekuur voor ziekte van Crohn of Colitis Ulcerosa
UMC St Radboud Verpleegkundig spreekuur voor ziekte van Crohn of Colitis Ulcerosa Patiënteninformatie Van uw behandelende arts heeft u gehoord dat u de ziekte van Crohn of Colitis Ulcerosa heeft. Een ziekte
Nadere informatieBehandeling van bijziendheid met Atropine
Behandeling van bijziendheid met Atropine Inleiding Uw kind begint binnenkort met een behandeling van bijziendheid. In deze folder leest u hier meer over. Wat is bijziendheid? Bijziendheid wordt ook wel
Nadere informatieEen aandoening van de oogzenuw
Een aandoening van de oogzenuw Glaucoom Informatie voor patiënten F0312-3415 juli 2014 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus 411, 2260 AK Leidschendam
Nadere informatieCardiologisch onderzoek
Het Brugada-syndroom Het Brugada-syndroom (BrS) is een aandoening waarbij de elektrische functie van het hart is verstoord. Op het elektrocardiogram (ECG of hartfilmpje) is de aandoening meestal te herkennen.
Nadere informatie2. Erfelijkheid en de ziekte van Huntington
2. Erfelijkheid en de ziekte van Huntington Erfelijkheid Erfelijk materiaal in de 46 chromosomen De mens heeft in de kern van elke lichaamscel 46 chromosomen: het gaat om 22 paar lichaamsbepalende chromosomen
Nadere informatiewww.prenatalescreening.nl
Downsyndroom In dit informatieblad leest u meer over Downsyndroom. De informatie is bedoeld voor aanstaande ouders die meer willen weten over deze aandoening, omdat zij overwegen de combinatietest te laten
Nadere informatieWat is leeftijdsgebonden maculadegeneratie (LMD) Afdeling Oogheelkunde
Wat is leeftijdsgebonden maculadegeneratie (LMD) Afdeling Oogheelkunde Wat is leeftijdsgebonden maculadegeneratie (LMD) Maculadegeneratie is een aandoening van het centrale gedeelte van het netvlies, de
Nadere informatieInfoblad. Chromosoomafwijkingen. Chromosoomafwijkingen, wat zijn dat eigenlijk? En waardoor ontstaan ze? Hierover lees je in dit infoblad.
Chromosoomafwijkingen Chromosoomafwijkingen, wat zijn dat eigenlijk? En waardoor ontstaan ze? Hierover lees je in dit infoblad. Chromosomen In het lichaam zitten heel veel cellen. De cellen zijn de bouwstenen
Nadere informatieKinderneurologie.eu. Waardenburg syndroom.
Waardenburg syndroom Wat is het Waardenburg syndroom? Het Waardenburg syndroom is een erfelijke aandoening waarbij kinderen een witte gekleurde vlekken op de huid en in het haar hebben in combinatie met
Nadere informatieCardiologisch onderzoek
Non-compactie Cardiomyopathie Een non-compactie cardiomyopathie (NCCM) is een aandoening waarbij er diepe groeven in de hartspier zitten. NCCM kan het enige verschijnsel zijn, maar kan ook worden gevonden
Nadere informatie6.7. Werkstuk door een scholier 1654 woorden 17 april keer beoordeeld. Biologie voor jou. Erfelijkheidsmateriaal
Werkstuk door een scholier 1654 woorden 17 april 2006 6.7 33 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Erfelijkheidsmateriaal Het menselijk lichaam bestaat uit een veel organen, deze organen
Nadere informatieVitrectomie (Glasvochtoperatie) bij storende glasvochttroebelingen
Vitrectomie (Glasvochtoperatie) bij storende glasvochttroebelingen Deze folder geeft algemene informatie over een glasvochtoperatie (vitrectomie) van storende glasvochttroebelingen en wat u van deze operatie
Nadere informatieVervangen van de stijgbeugel bij otosclerose
Vervangen van de stijgbeugel bij otosclerose In overleg met uw behandelend arts heeft u besloten tot een ooroperatie op de afdeling Keel-, Neus- en Oorheel-kunde (KNO) van het Radboudumc. Deze folder
Nadere informatieCentrum voor doofblinden
Centrum voor doofblinden Zorg voor mensen met een beperking in horen én zien. Het Centrum voor doofblinden van Kalorama richt zich op mensen van 18 jaar en ouder met een dubbele beperking in horen én zien
Nadere informatieKinderwens spreekuur Volendam
Kinderwens spreekuur Volendam Voor wie is deze folder? Deze folder is voor mensen afkomstig uit Volendam met kinderwens. Wat is het kinderwens spreekuur? Het spreekuur is een samenwerking tussen de afdelingen
Nadere informatieCentrumlocatie. Netvlies bij de ziekte van Stargardt. Beperkte inname van vitamine A bij ABCA4 mutaties
Centrumlocatie Normaal netvlies Netvlies bij de ziekte van Stargardt Netvlies bij kegel-staafdystrofie Netvlies bij Retinitis Pigmentosa Beperkte inname van vitamine A bij ABCA4 mutaties Op de polikliniek
Nadere informatieCardiologisch onderzoek
Het Brugada-syndroom Het Brugada-syndroom (BrS) is een aandoening waarbij de elektrische functie van het hart is verstoord. Op het elektrocardiogram (ECG of hartfilmpje) is de aandoening meestal te herkennen.
Nadere informatieMyotone Dystrofie type 2 / Proximale Myotone Myopathie (PROMM)
Myotone Dystrofie type 2 / Proximale Myotone Myopathie (PROMM) Inhoud Inleiding 1 1. Verklaring van de namen 2 2. Ziektegeschiedenis 2 3. Verschijnselen 3 3.1 Spierzwakte 3 3.2 Stijfheid 3 3.3 Pijn 4
Nadere informatieCardiologisch onderzoek
Dilaterende Cardiomyopathie Een dilaterende cardiomyopathie (DCM) is een aandoening waarbij de hartspier is verwijd. Dit gaat doorgaans gepaard met het dunner worden van de hartspier. DCM kan veel verschillende
Nadere informatieLet er op dat je voor iedere vraag een uitwerking maakt met kruisingsschema en/of berekening.
Week Thema Onderwerp Datum 43 3 Basisstof 1 t/m 4 23/10 28/10 44 3 Basisstof 1 t/m 4 31/10 4/11 45 7/11 11/11 Basisstof 5 t/m 7 bespreken 3 Basisstof 5 t/m 7 bespreken Verrijkingsstof 1 Herhalen en bespreken
Nadere informatieStaar (cataract) Wat is staar? Symptomen Risicofactoren Staaroperatie Nazorg
Staar (cataract) Wat is staar? Symptomen Risicofactoren Staaroperatie Nazorg Wat is staar? Vóór in het oog, achter de pupil, ligt de ooglens. Deze is helder en doorzichtig. Hierdoor kan het licht er ongehinderd
Nadere informatieKinderneurologie.eu. Congenitale nystagmus.
Congenitale nystagmus Wat is een congenitale nystagmus? Een congenitale nystagmus is een oogbewegingsstoornis waarbij de ogen een heen en weer gaande beweging maken die zichtbaar wordt in de eerste zes
Nadere informatieX-gebonden overerving
12 Universiteit Gent - UG http://medgen.ugent.be/cmgg/home.php Tel. +32(0)9 240 36 03 X-gebonden overerving Université Libre de Bruxelles - ULB Tel. +32 (0)2 555 31 11 Vrije Universiteit Brussel - VUB
Nadere informatieP.: Ja, we zitten hier nou zo'n tweeënhalve meter van elkaar. Wat zie je van mij?
Tekst uit het Radio interview van Ivonne Bressers Omroep Gelderland, Peter van den Hout, 14 november 2014, 10 13.00 u. P: Peter van den Hout, programmamaker Omroep Gelderland I: Ivonne Bressers, campagneteamlid
Nadere informatieBleke papil: opticusatrofie
Opticusatrofie Inleiding Het beeld dat in het oog gevormd wordt van de buitenwereld, wordt in het netvlies omgezet in elektrische signalen die door de oogzenuw worden doorgestuurd naar het achterste gedeelte
Nadere informatieHemochromatose (ijzerstapeling) in de familie
Hemochromatose (ijzerstapeling) in de familie Deze brochure is bedoeld als aanvulling op de gesprekken op bij de genetisch consulent en kan hier dus niet voor in de plaats komen. Algemene informatie wordt
Nadere informatieCardiologisch onderzoek
Hypertrofische Cardiomyopathie Een hypertrofische cardiomyopathie (HCM) is een erfelijke aandoening waarbij de hartspier, met name het tussenschot tussen de hartkamers, is verdikt. Een verdikking van de
Nadere informatieProblemen met zien? Laat u verrassen door de mogelijkheden
Problemen met zien? Laat u verrassen door de mogelijkheden Revalidatievormen bij Visio Ik ben slechtziend, kan ik toch zelfstandig wonen en reizen? Door mijn plotselinge slechtziendheid kost het huishouden
Nadere informatieDownsyndroom In dit informatieblad leest u meer over Downsyndroom. Pagina 1 van 3
Downsyndroom In dit informatieblad leest u meer over Downsyndroom. Pagina 1 van 3 Wat is Downsyndroom? Downsyndroom is een aangeboren aandoening. Het wordt veroorzaakt door een extra chromosoom. Chromosomen
Nadere informatieAllochtone doven Zij hebben naast hun doofheid ook nog te maken met een andere cultuur dit maakt hen tot een aparte
Werkstuk door een scholier 1537 woorden 15 januari 2004 6,7 94 keer beoordeeld Vak ANW Doofheid Soorten doofheid Bij het vaststellen van de soorten doofheid wordt er gekeken naar de volgende afwijkingen:
Nadere informatieHet OMC licht u graag uitgebreid voor over: Macula Degeneratie
Het OMC licht u graag uitgebreid voor over: Macula Degeneratie Wat is macula degeneratie Macula degeneratie is een aandoening van het centrale gedeelte van het netvlies, de macula (gele vlek), waardoor
Nadere informatieZien of niet zien. Informatie voor spreekbeurt of werkstuk. Koninklijke Visio, expertisecentrum voor slechtziende en blinde mensen
Zien of niet zien Informatie voor spreekbeurt of werkstuk Koninklijke Visio, expertisecentrum voor slechtziende en blinde mensen Wat is zien nu eigenlijk? Kunnen zien lijkt heel gewoon. Maar ogen zitten
Nadere informatieOnderzoek en behandeling bij volwassenen met visuele problemen door hersenletsel. Informatie voor verwijzers
Onderzoek en behandeling bij volwassenen met visuele problemen door hersenletsel Informatie voor verwijzers Mijn ogen zijn goed, maar ik zie de stoeprand niet Meer dan 50% van de mensen met niet-aangeboren
Nadere informatieCochleaire implantatie bij volwassenen informatie voor werkgevers
Cochleaire implantatie bij volwassenen informatie voor werkgevers Eén van uw werknemers/collega s is ernstig slechthorend. Op dit moment wordt door het CI-team VUmc beoordeeld of hij/zij baat zou kunnen
Nadere informatieCliëntprofielen auditief en/of communicatief. Beknopte beschrijvingen. Cliëntprofiel 1 Cliënt met een gehoorstoornis in de leeftijd van 0 tot 1 jaar
Cliëntprofielen auditief en/of communicatief Beknopte beschrijvingen 7 januari 2015 Cliëntprofiel 1 Cliënt met een gehoorstoornis in de leeftijd van 0 tot 1 jaar Door neonatale gehoorscreening kan bij
Nadere informatieWorkshop Zien met één oog WELKOM. Thérèse Beemsterboer, orthoptist, Koninklijke Visio, Nederland
Workshop Zien met één oog WELKOM Thérèse Beemsterboer, orthoptist, Koninklijke Visio, Nederland Missie van Visio Expertise, revalidatiecentrum voor blinden en slechtzienden om hen zo zelfstandig mogelijk
Nadere informatieEen aandoening van de oogzenuw Glaucoom
Een aandoening van de oogzenuw Glaucoom U bent bij de oogarts geweest en er is glaucoom bij u geconstateerd. In deze folder leest u meer over glaucoom en de behandelmogelijkheden. Glaucoom Glaucoom is
Nadere informatieVerslag Biologie Drosophila Melanogaste
Verslag Biologie Drosophila Melanogaste Verslag door A. 1772 woorden 3 januari 2013 5,4 5 keer beoordeeld Vak Biologie Alles om ons heen leeft. We leven en planten ons voort. Bij die voortplanting worden
Nadere informatieMacula degeneratie. Albert Schweitzer ziekenhuis polikliniek Oogheelkunde augustus 2014 pavo 0536
Macula degeneratie Albert Schweitzer ziekenhuis polikliniek Oogheelkunde augustus 2014 pavo 0536 Inleiding Uw oogarts heeft met u besproken dat u een oogaandoening heeft die macula degeneratie genoemd
Nadere informatieHoe informeer ik mijn familie bij erfelijke of familiaire aanleg voor kanker?
Hoe informeer ik mijn familie bij erfelijke of familiaire aanleg voor kanker? Brochure voor patiënten en familieleden Inhoud 1. Inleiding 2. Erfelijke en familiaire kanker 3. Waarom familie informeren?
Nadere informatieCardiologisch onderzoek
Hypertrofische Cardiomyopathie Een hypertrofische cardiomyopathie (HCM) is een erfelijke aandoening waarbij de hartspier, met name het tussenschot tussen de hartkamers, is verdikt. Een verdikking van de
Nadere informatieBehandeling van bijziendheid met Atropine
Behandeling van bijziendheid met Atropine Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding Bij onderzoek is gebleken dat uw kind bijziend is. In deze folder leest u meer over
Nadere informatie