Preventie en behandeling van orale mucositis. Michiel Daem / Verpleegkundig specialist oncologie UZG

Transcriptie

1 Preventie en behandeling van orale mucositis Michiel Daem / Verpleegkundig specialist oncologie UZG

2 GUIDELINES

3 Geen evidentie voor chloorhexidine als preventie of behandeling OM Chloorhexidine bij die patiënten met onvoldoende controle tandplak + aanbeveling tegen preventief gebruik (HoHa) Geen evidentie voor magistrale mondspoeling als behandeling OM Analgetica o.a. morfine mondspoeling LLLT (+ preventief bij HSTC/chemoRT HoHa) Cryotherapie 5 FU bolus 3 /

4 Geen chloorhexidine als preventie Cryotherapie 5FU bolus Preventie OM: LLLT HSCT, Hoha Analgetica: Fentanyl TD Morfine mondspoeling 4 /

5 5 /

6 PREVENTIEVE MONDZORG

7 Mondhygiëne Medium (elektrische) tandenborstel (3 x d na elke maaltijd, 1-2 min, kleine hoeveelheid tandpasta, niet spoelen, borstelkop naar boven) Water of fysiologisch serum (debris wegnemen, plaque verwijderen, mucosa zuiveren) Flossen indien gewoon, tongschraper Kunstgebit: neutrale zeep, geen bruistabletten, droog bewaren Vuile mond: Natriumbicarbonaat 2 theelepels op 1 liter water. Poetsen lukt niet: kompres + spoelen (geen lemonswabs) Verzorg de lippen (cacaoboter) Na aerosol/puff: mond spoelen (uitdroging, schimmelinfecties)

8 Preventie Identificeer risicogroepen (leukemie, MDS, stamceltx of gebrekkige mondzorg) Chloorhexidinespray 0,05% indien spoelen ook niet meer lukt Tandsanering voor aanvang chemotherapie (start met gezonde mond, voorkom problemen en uitstel behandeling): tandscreening, tandsteenverwijdering, cariës behandelen, infecties behandelen, verwijderen orthodontie, Belang dagelijkse mondinspectie (handschoenen, spatel, lampje, kompressen, vaseline bij droge mond)

9 ORALE MUCOSITIS

10 Mucositis Ontstekingsreactie van de mondslijmvliezen die zich klinisch uit Risico voor sepsis (open toegangspoort en vaak neutropenie)! Oedeem, erytheem, ulceraties en/of pijn Incidentie: 40% patiënten conventionele chemo (verhoogd tot 85% bij hoha/hemato) Oorzaak: myelosuppressie en toxiciteit mucosa Pijn, uitstel therapie, anorexie, Risicofactoren

11 ANALGETICA

12 Medicamenteus Systemisch WHO-pijnladder volgens graad EN uitgebreidheid (paracetamol, NSAID s, opiaten) 12 / VOETTEKST

13 Medicamenteus Lokaal Kortwerkend!!! Zuigtablet op basis van chloorhexidine (langdurige contactvorming met slijmvliezen waardoor verlengde werking) en/of lidocaïne: bv. Medica Mondspoeling op basis van morfine: 2mg/ml biedt analgetisch effect ipv anesthetisch effect (lager risico slikproblemen) Mondspoeling op basis van lidocaïne: bv. Syngel (gel biedt verhoogde contactvorming in slokdarm voor dieper gelegen letsels), Nilstat Xylocaïne Potio (veralgemeende spoeling bij verspreide mondletsels), Xylocaïnegel 2% (anesthesie op gelokaliseerd mondletsel, cave inslikken) Mondspoeling op basis van corticoïden (target/m-tor): dexamethasone 0,5mg/ml 13 / VOETTEKST

14 Low level laser therapy

15 LLLT Mechanisme? Onmiddellijk pijnstillend effect(stimulatie β-endorphins en bradykinines) Wondheling (angiogenese, verhoogde celactiviteit) Anti-inflammatoir (inhibitie productie prostaglandines en interleukines) Vertraagde progressie bestaande mucosale laesies een fotochemische reactie waarin fotoreceptoren (chromophoren), gelegen in het membraan van de mitochondria, bepaalde golflengtes absorberen met een productie van energie ter bevoorrading van het celmetabolisme.

16 Rood gidslicht Filterbril Pijnloos Penetratie 3-15mm Gratis Praktisch

17 Praktisch

18 Tips & tricks Start: as soon as possible (snellere regressie naar graad 0, tijdsinterval duurt langer voor hogere graden) Vaak op zelfde plaats: preventie zinvol als je locatie kent LLLT effectief voor herpes infectie Gebruik licht + tongspatel Gebruik bril zorgverlener: laser klasse 3B (kijken naar rode licht mag, maar niet in oog, lichtbundel straalt recht) 18 /

19 Tips & tricks Start in begin mond en werk dieper Laser lokaal, blijf op één plaats Laser wondranden, werk overlappend en treedt zelf buiten wondrand Uitwendige lasering keel of moeilijk openen mond (1cm 2 diep) Laat pat meehelpen 19 /

20 Tips & tricks Bij twijfel: hoogste graad hanteren Bevraag pijnscore voor en na. Bij onvoldoende effect: te laag gelaserd of te hoog (uitgesteld analgetisch effect) Laser bij indien nodig 20 /

21 MICHIEL DAEM Verpleegkundig Functie specialist oncologie Kankercentrum Afdeling of dienst Universitair Ziekenhuis Gent C. Heymanslaan 10 B 9000 Gent T +32 (0) E info@uzgent.be Volg ons op