Ruwvoeder, vruchtwisseling en bodem Rommie van der Weide, Hilfred Huiting, Joachim Deru, Wim van Dijk, Marcia Stienezen en...

Transcriptie

1 Ruwvoeder, vruchtwisseling en bodem Rommie van der Weide, Hilfred Huiting, Joachim Deru, Wim van Dijk, Marcia Stienezen en...

2 Klankbordgroep WP2: Agrifirm: Roel Veerman en Leo Tjoonk DLF: Hendrik Nagelhoud ForFarmers: Arjen Mager Limagrain: Jos Groot Koerkamp Nordic Maize breeding: Grietje Raaphorst LTO: Claude van Dongen Bionext: Piet Boons

3 Kader Mais is het grootste akkerbouw gewas in Nederland met ca ha Mais wordt veelal in monocultuur geteeld De bodemkwaliteit in de mais staat onder druk o.a. organisch stof gehalte en verdichting Er zijn problemen met uit- en afspoeling van nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen De maisopbrengst is vaak suboptimaal

4 Bodemkwaliteit en mais Afname bodem-organische stof en bodemkwaliteit op zand na omzetten grasland in bouwland. 7 6 Organische stof % jaar gras 36 jaar mais Van Eekeren et al, 2008

5 Oppervlakte verdicht Nederland: 45% Gelderland: 62% Noord-Brabant: 67% Zeeland: 43% Van den Akker 2016

6 Oplossingsrichtingen Rotatie met gras en akkerbouw Gereduceerde grondbewerking Groenbemesters Vroege maisrassen Korte maisrotaties en aangepast beheer Aangepast bemesten...

7 Ruwvoerder en vruchtwisseling: Doel Het verhogen van de ruwvoederproductie op bouwplan niveau en het verbeteren van de bodemkwaliteit d.m.v. verbreding van gewascombinaties in ruimte en tijd en aangepast management

8 Onderzoek Veldexperimenten (meerjarig) mais+ en bodem Literatuuronderzoek en dataverzameling Demo s, communicatie In kader van PPS beter bodembeheer en vanaf 2016 in PPS ruwvoer en bodem

9 Onderzoeksfocus Welke maatregelen dragen bij aan een duurzamer systeem: Verbeteren organische stofbalans Nitraatuitspoeling minimaliseren Bodemleven behouden Waterhuishouding verbeteren Economische en ecologische effectiviteit Locatie Grond Startjaar uitgangssituatie Bruikbare systemen voor de praktijk Rolde Zand 2012 Grasland De Moer Zand 2012 Grasland Veldproeven Lelystad Klei 2009 Grasland

10 Proefveld De Moer (sinds 2009) behandelingen 1. Ploegen 2. NKG volvelds 3. Strokenfrees 4. no-till 5. Ploegen 6. Strokenfrees 7. Ploegen 8. Strokenfrees Zandgrond Standaard mais, rogge nazaai Glyfosaat, 40 m 3, zaai 1 mei Rogge-wintererwten + KKM Géén glyfosaat, m 3 oogst rogge-erwten, zaai mais eind mei Vruchtwisseling 2 jaar standaard, 1 jaar KKM nu gras-klaver 40 m 3

11 Proefveld Lelystad (sinds 2009) Hoofdbehandelingen, 3 herhalingen A. Ploegen in voorjaar B. Niet kerende grondbewerking (NI) C. Niet kerend rotatie met gras D. No till (NT) E. Strokenteelt (ST) Sub treatments Kort en land seizoens mais 5 tussengewassen of groenbemesters in combi met beheer Totaal180 veldjes op proefveld van 2 hectare Zavel, ca 25% afslibbaar

12 Minder afbraak organische stof door minder grondbewerking Ploegen/Spitten Frezen, ploegen/ spitten zaaiklaar maken Kerend+volvelds NKG Woelen, zaaiklaar maken Niet kerend+volvelds Strokenteelt Stroken frezen Niet kerend, 1/6e opp. bewerkt no-till Woelen in de rij Niet kerend, niet bewerkt Ook meer tijd voor groenbemesters en meer draagkracht grond!

13 Meer toevoer organische stof->meer grondbedekking (groenbemester, dubbelteelt, vruchtwisseling) 1. Traditioneel (rogge) 2. Onderzaai tegelijk met de mais rietzwenkgras of in 50 cm hoge mais It. raaigras+rodeklaver 3. Nazaai met doel om ofwel in te werken ofwel om te oogsten en combinaties hierbij met de teelt van ultra vroege maïs

14 Varianten met strokenteelt in gras Vroeg doodspuiten Eerst maaien Grasgroei remmen

15 Relatieve opbrengst i.r.t. grondbewerking Locatie Kerend 1 Niet-kerend 2 Strokenteelt No-till In doodgespoten tussengewas In doodgespoten grasmat De Moer 1,00 0,97 0,98 0,87 Rolde 1,00 0,93 0,89 Lelystad 1,00 0,95 0,84 0,89 Gem 1,00 0,95 0,98 0,86 0,88 1 Ploegen in De Moer en Lelystad 2 Limburgs systeem 15

16 Opbrengst en voederwaarde tussengewassen Opbrengst Voederwaarde Noord Zuid VEM/ kg ds DVE/kg ds Snijmais Winterrogge Onderzaai Italiaans raaigras Rogge + wintererwt > Minder opbrengst van kortseizoen mais compenseren met tussengewas (verdere verbetering nog mogelijk) -> In combinatie met minder grondbewerking meer organische stof opbouw in bodem en betere infiltratie water 16

17 Minder grondbewerking in maïs Gewasresten aan oppervlak Toename bladvlekkenziekten in continuteelt maïs (Exserohilum turcicum, Bipolaris zeicola, Kabatiella zeae, Phoma zeae-maydis) Jürgen Köhl

18 Uitdagingen Leereffect veranderde teelt Meer last van onkruid en sommige pathogenen en plagen Afhankelijkheid van goede groenbemesterbeheersing Veredeling, keuze en optimale teelt en beheersing wintergewas en maisras Regelgeving

19 Potenties Meer organische stof naar de bodem: C opslag; droogteresistentie (1% o.s extra = 15 mm); N/P/+ nalevering Minder uitspoeling van nutriënten Betere waterinfiltratie en waternalevering (klimaatadaptatie, minder afspoeling gewasbeschermingsmiddelen en nutriënten) Grotere biodiversiteit (regenwormen, insecten, kruiden) Risicospreiding in de veevoedervoorziening (klimaatadaptatie)

20 Conclusies Vruchtwisseling biedt kansen voor O.S. verhoging Niet kerende grondbewerking en strokenteelt geeft extra mogelijkheden in korte vruchtwisselingen en biedt kansen (os, bodemleven, draagkracht) zonder dat dit opbrengst hoeft te kosten (wel soms extra risico s en verdere doorontwikkeling systemen gewenst) Geslaagde groenbemester of tussengewas belangrijk voor behoud bodemkwaliteit: kans ultrakort seizoen mais, dubbelteelt, combinaties

21 Dank en graag uw input ook bij de workshop!

22 Workshop discussie: Ruwvoeder, vruchtwisseling en bodem Rommie van der Weide, Hilfred Huiting, Fogelina Cuperus

23 Opbouw Voorstellen en vraag OS opbouw en mais/gras rotatie + vraag OS opbouw verschillende gewassen + vraag OS opbouw mais, groenbemesters of tussengewassen + discussie handelingsperspectief Bonus mengteelten/agroforestry

24 Vraag: Voorstellen Ervaart U dat de bodemkwaliteit onder druk staat bij de maisteelt?

25 OS/N-opbouw in de bodem Bron: Schils et al.,

26 Vruchtwisseling mais en gras Snijmaïs heeft voordeel van afwisseling met grasland Opbrengst: 10-20% Bodemkwaliteit: structuur, organische stof Emissies: uitspoeling Kosten graslandvernieuwing nemen toe Inzaaikosten, opbrengstderving Opbrengstvoordeel hangt af van de situatie 26

27 Vruchtwisseling mais en gras Gras-klaver heeft voordeel van afwisseling met bouwland Klaver verdwijnt uit de zode Verschraling en afname bodempathogenen tijdens bouwlandperiode Volgteelten profiteren van vrijkomende stikstof Emissierisico is aandachtspunt (gewaskeus + groenbemester) 27

28

29 Vraag: Worden de mogelijkheden voor afwisseling van gras en maïs voldoende benut en waarom wel/niet?

30 Organische stofbalans maisteelt Afbraak Ca 2600 kg e.o.s. / ha Aanvoer 40 m 3 rundveedrijfmest = 1200 kg e.o.s. / ha Maisstoppel = 650 kg e.o.s./ha Groenbemester 850 kg e.o.s./ha (geslaagde winterrogge 850 / Italiaans raaigras 1000)

31 Verschillen in EOS-aanvoer gewassen 31

32 EOS-aanvoer voedergewassen 32

33 Vraag: Welke andere rotaties vindt U perspectiefvol met oog op bodemvruchtbaarheid en passend bij bedrijfsvoering op veehouderijbedrijf?

34 Reactie maisopbrengst op N-gift bron: handboek snijmaïs

35 Geslaagde groenbemester 3 weken eerder oogsten (incl rassen keuze) maisopbrengst -8% Nalevering geslaagde groenbemesters. (mais opbr + 2-5%) It RG onderzaai ca 85 kg K2O, 50 kg N/ha besch. W rogge herfst, ca 75 kg K2O, 40 kg N/ha besch. Meerjarig effect geslaagde rogge groenbemester maisopbrengst +7%, bij 30 m3 RDM en 20 kg N (rij) Lange termijn betere structuur en vochthoudend vermogen! Vlinderbloemigen op zand in nagewas (nog) niet toegestaan!

36 Continu maïs met tussengewas 36

37 Discussie: handelingsperspectief DSproductie Economie N uitspoeling Bodem OS Verbeterde continuteelt Vroeger ras + beter ontwikkeld tussengewas - Inwerken tussengewas - 0/ Oogst tussengewas 0/- 0/- + + Niet kerende grondbewerking 0/- 0 + Rotatie met gras + 0/ Samenwerking met akkerbouwer Rotatie met akk gewassen /+ Rotatie met akk gewassen en gras

38 Discussie Hoe een verdere verbetering van het handelingsperspectief? Wat nodig om dit in de praktijk te laten landen? Wensen t.a.v. onderzoek? Wensen t.a.v. beleid? Wensen t.a.v. kennisverspreiding e.a.?

39 Eventuele bonusvraag: In hoeverre ziet U toekomst voor mengteelten en agroforestry als mogelijkheid om o.a. de bodem te verbeteren? Foto Nordic Maize Breeding

40 Dank U voor de aandacht en de discussie!