NATIONALE REKENINGEN. Aggregaten en Rekeningen. Instituut voor de Nationale Rekeningen

Transcriptie

1 NATIONALE REKENINGEN Deel 1 Aggregaten en Rekeningen Instituut voor de Nationale Rekeningen Dienst Financiële en economische statistieken Nationale Bank van België, Brussel

2 Conventionele tekens n.b. niet beschikbaar p.m. pro memorie v voorlopig 0 nul of kleiner dan de helft van de gebruikte eenheid Instituut voor de Nationale Rekeningen / Nationale Bank van België, Brussel Bronvermelding is verplicht. Verveelvoudiging voor eigen gebruik of intern gebruik is toegestaan. D/1996/0210/19

3 Woord vooraf Het Instituut voor de Nationale Rekeningen (INR), opgericht bij wet van 21 december, draagt de eindverantwoordelijkheid voor de opstelling van de volgende statistieken : de nationale rekeningen, de rekeningen van de overheid, de inputoutputtabellen, de economische begroting en de statistieken van de buitenlandse handel. Het INR doet voor het verrichten van zijn taken een beroep op drie geassocieerde instellingen : het Nationaal Instituut voor de Statistiek, het Federaal Planbureau en de Nationale Bank van België. Deze versie van de nationale rekeningen is de tweede die de Nationale Bank van België - daarmee belast krachtens een wettelijke bepaling - opstelt voor rekening van het INR. Voor de opstelling van de rekeningen is in ruime mate een beroep gedaan op de basisgegevens verzameld door het Nationaal Instituut voor de Statistiek; wat de opstelling van de rekening van de overheid betreft, heeft de Nationale Bank van België nauw samengewerkt met het Federaal Planbureau. De nationale rekeningen van België betreffende werden geconfronteerd met leemten in het vlak van de basisstatistieken. Vanaf is daar heel wat verbetering in opgetreden, onder meer in de statistieken van de buitenlandse handel, Prodcom en de in aanbouw genomen woningen. Daarnaast zijn ook een aantal methodologische aanpassingen doorgevoerd. Ingevolge een Europese richtlijn diende de toegerekende huur van woningen in overeenstemming te worden gebracht met de geldende Europese regels. Ook de boekingen in de rekening van de overheid zijn aangepast aan de voorschriften die sinds medio zijn vastgelegd door het Committee on Monetary, Financial and Balance of Payments Statistics van Eurostat. Het Wetenschappelijk comité voor de nationale rekeningen heeft na onderzoek een gunstig advies uitgebracht over de nationale rekeningen. Het comité stelt vast dat ondanks een aantal breuken in de basisstatistieken, het INR de continuïteit van de reeksen zo goed mogelijk tracht te handhaven. Het neemt bovendien akte van de methodologische wijzigingen, beschreven in deel 1 Synthese, die aan de basis liggen van de rekeningen. Het comité is er zich van bewust dat, ondanks de inmiddels aangebrachte verbeteringen, er in de huidige methodologie een aantal lacunes blijven bestaan, inzonderheid vanuit productie-oogpunt. Het dringt er dan ook op aan dat het bedrijfsregister en de zogeheten structuurenquête zo snel mogelijk in orde zouden worden gebracht teneinde de nationale rekeningen vanuit een volwaardig productieoogpunt te kunnen benaderen. Op die wijze wil het eens te meer beklemtonen dat thans absolute prioriteit moet worden verleend aan de voorbereiding van het opstarten van het nieuw Europees Stelsel van Rekeningen (ESR95) dat in april 1999 in werking treedt en op basis waarvan de rekeningen, met terugwerkende kracht, vanaf moeten worden opgesteld. De Raad van het INR heeft nota genomen van de bemerkingen van het Wetenschappelijk comité en zal de nodige stappen ondernemen om eraan tegemoet te komen. De voorzitter van de Raad van Bestuur van het Instituut voor de Nationale Rekeningen Lambert Verjus Brussel, juni 1996 Nationale rekeningen - ESER 3

4 Inhoud van de publicatie De nationale rekeningen van België worden opgesteld volgens de definities van het Europees Stelsel van Economische Rekeningen (ESER 1979). Zij worden in twee keer gepubliceerd. De eerste publicatie verschijnt in juni volgend op het beschouwde jaar en bevat de belangrijkste aggregaten en rekeningen voor de jongste tien jaar. De tweede publicatie, met alle gedetailleerde rekeningen en tabellen over een langere tijdspanne, verschijnt tegen het einde van het jaar volgend op het beschouwde jaar. Deze publicatie omvat de belangrijkste aggregaten en rekeningen voor tot en met. Zij bestaat uit twee hoofdstukken : het eerste bevat de synthese van de resultaten met daarbij een korte beschrijving en een methodologische toelichting, het tweede presenteert de statistische tabellen. De rekeningen zijn opgesteld op basis van de beschikbare gegevens per 15 mei Bestelinformatie Prijs per los nummer : 900 BEF (BTW inbegrepen). Voor bestelling en informatie betreffende abonnementen en kortingen : Nationale Bank van België, dienst Documentatie - Publicaties, de Berlaimontlaan 14, 1000 Brussel. Telefoon : 02 / Fax : 02 / Voor meer informatie Personen die meer informatie wensen over de inhoud, de methodologie, de berekeningswijze, de bronnen e.d. kunnen terecht bij de dienst Financiële en economische statistieken van de Nationale Bank van België. Telefoon : 02 / Fax : 02 / Verantwoordelijke uitgever B. Meganck, Chef van het departement Algemene statistiek, Nationale Bank van België. 4 Nationale rekeningen - ESER

5 INHOUD Woord vooraf 3 Inhoud 5 1 Synthese 7 2 ESER-statistieken Aggregaten Belangrijkste aggregaten in werkelijke prijzen Besteding en oorsprong van goederen en diensten In werkelijke prijzen In prijzen van Rekeningen Nationale economie Vennootschappen, quasi-vennootschappen, privaatrechtelijke instellingen en gezinshuishoudingen (S10 - S40 - S50 - S70 - S80) Vennootschappen en quasi-vennootschappen (S10 - S40 - S50) Privaatrechtelijke instellingen en gezinshuishoudingen (S70 - S80) Overheid (S60) Buitenland (S90) Bijlagen Bijlage I - Bruto toegevoegde waarde tegen marktprijs per activiteitsklasse Bijlage I-1 - Ramingen in werkelijke prijzen Bijlage I-2 - Ramingen in prijzen van Bijlage II - Verdeling van het nationaal product over de productiefactoren, ramingen in werkelijke prijzen Bijlage III - Besteding van het nationaal product Bijlage III-1 - Ramingen in werkelijke prijzen Bijlage III-2 - Ramingen in prijzen van 82 Nationale rekeningen - ESER 5

6

7 1 SYNTHESE

8 SLEUTELGEGEVENS UIT DE NATIONALE REKENINGEN Naar volume vertraagt de groei van het bruto binnenlands product (BBP) in, nl. 1,9 pct. tegen 2,3 pct. in. De gemiddelde BBP-groei over de jaren - ligt daarmee, na de inzinking van, op hetzelfde niveau als over de periode -. Het bruto nationaal product (BNP), waarin ook het saldo van de factorinkomens ontvangen van en betaald aan het buitenland is begrepen, stijgt in naar volume met 2,2 pct., tegen 2,4 pct. in het voorgaande jaar. Het BBP tegen werkelijke prijzen beloopt mrd. BEF, wat neerkomt op een nominale groei van 3,4 pct. Het BNP tegen werkelijke prijzen bedraagt mrd. BEF, wat neerkomt op een nominale groei van 3,7 pct. In tegenstelling tot wordt de groei minder ondersteund door de netto-uitvoer maar eerder door de binnenlandse bestedingen. De uitvoer van goederen en diensten stijgt met 5,0 pct., terwijl voor de invoer van goederen en diensten een groei van 4,8 pct. wordt opgetekend. De netto-uitvoer draagt 0,4 procentpunt bij tot de volumegroei van het BBP, tegen 0,9 procentpunt in. Bij de binnenlandse bestedingen, die de complementaire bijdrage van 1,6 procentpunt tot de volumegroei van het BBP leveren, stijgt de particuliere consumptie in nagenoeg dezelfde mate als in (+ 1,2 pct. tegenover ). De overheidsconsumptie stijgt in met 1,0 pct., tegen 1,4 pct. het jaar voordien. De brutovorming van vast kapitaal, die in een beperkte groei van 0,3 pct. te zien gaf, na de forse daling met 5,0 pct. in, laat in - vooral dankzij de brutovorming van vast kapitaal door de bedrijven - een groei met 3,0 pct. optekenen. Wat de sectorale rekeningen betreft, dienen de volgende elementen te worden aangestipt. Het financieringstekort van de gezamenlijke overheid beloopt 328 mrd. BEF, een belangrijke daling tegenover. Aldus komt de financieringsbehoefte van de gezamenlijke overheid in uit op 4,1 pct. van het BBP, tegen circa 5 pct. het jaar voordien. Het bruto beschikbaar inkomen van de vennootschappen en de quasi-vennootschappen stijgt in met 78 mrd. BEF tot 918 mrd. BEF. Hun financieringsoverschot bedraagt 134 mrd. BEF. Wat de gezinnen betreft, tenslotte, stelt men vast dat hun bruto beschikbaar inkomen met 1,9 pct. stijgt. Hun consumptieve bestedingen nemen met 2,8 pct. toe, wat alles samen resulteert in een teruggang van hun brutobesparingen. De spaarquote, dat is de verhouding van de brutobesparingen tot het beschikbare gezinsinkomen, bedraagt 17,8 pct., tegen nog 18,6 pct. in ; desondanks blijft zij vanuit internationaal oogpunt op een hoog niveau. Het financieringsoverschot van de Belgische economie neemt met 51 mrd. BEF toe tot 350 mrd. BEF, wat neerkomt op 4,4 pct. van het BBP. 8 Nationale rekeningen - ESER

9 SLEUTELGEGEVENS UIT DE NATIONALE REKENINGEN Tegen prijzen van, veranderingspercentages t.o.v. het voorgaande jaar Bruto nationaal product 2,1 2,4 5,0 3,8 3,1 2,2 1,5-0,3 2,4 2,2 Bruto binnenlands product 1,6 2,1 4,9 3,4 3,7 1,6 1,7-1,4 2,3 1,9 Particuliere consumptie 2,0 2,5 2,9 3,9 2,7 2,9 2,3-0,8 1,3 1,2 Overheidsconsumptie 1,8 0,3-0,9-1,1-0,4 2,2 0,1 1,4 1,4 1,0 Brutovorming van vast kapitaal 4,5 5,6 15,7 11,6 12,0-5,0 1,8-5,0 0,3 3,0 Binnenlandse bestedingen 2,6 3,4 4,5 4,4 3,6 1,3 2,0-1,5 1,4 1,6 Uitvoer van goederen en diensten 5,5 6,1 8,5 7,5 3,8 3,1 3,6 1,8 9,2 5,0 v Invoer van goederen en diensten 7,4 8,5 8,1 9,1 3,8 2,8 4,0 1,8 8,3 4,8 v Tegen werkelijke prijzen, veranderingspercentages t.o.v. het voorgaande jaar Bruto nationaal product 5,7 4,6 6,8 8,5 6,1 5,3 5,1 3,5 5,0 3,7 Bruto binnenlands product 5,3 4,4 6,8 8,2 6,6 4,7 5,3 2,4 4,9 3,4 Particuliere consumptie 3,1 5,0 4,4 7,8 6,1 6,1 4,5 2,1 4,5 2,8 Overheidsconsumptie 3,9 0,6 0,1 3,0 3,9 7,6 3,8 6,1 4,4 3,9 Brutovorming van vast kapitaal 5,7 6,8 18,0 16,4 15,1-3,0 4,7-3,4 2,5 4,8 Binnenlandse bestedingen 3,8 5,4 6,1 8,7 7,1 4,5 4,4 1,5 4,5 3,5 Uitvoer van goederen en diensten -3,3 2,4 11,6 14,9 2,2 2,6 2,6 0,6 9,6 5,0 v Invoer van goederen en diensten -5,6 3,8 10,8 16,0 2,6 2,2 1,2-0,8 9,3 5,3 v Procenten van het BBP Financieringsbehoefte of -overschot van de overheid -9,5-7,7-7,0-6,4-5,6-6,5-7,2-7,0* -5,0* -4,1-9,5-7,7-7,0-6,4-5,6-6,5-7,2-7,5-5,1-4,1 Financieringsoverschot tegenover het buitenland 1,7 0,9 1,4 1,4 0,5 1,4 1,8 3,5 3,9 4,4 Tegen werkelijke prijzen, miljarden franken Bruto beschikbaar inkomen van de vennootschappen en quasivennootschappen Procenten van het bruto beschikbaar inkomen van de gezinnen Spaarquote van de gezinnen 16,0 14,4 15,6 16,5 17,1 19,0 20,0 20,9 18,6 17,8 v Het veranderingspercentage moet met omzichtigheid worden geïnterpreteerd ten gevolge van het optreden van breuken in de brutostromen tussen en. * In de hypothese waarbij de privatiseringsopbrengsten vóór geboekt zijn als kapitaaloverdrachten - en dus de netto financieringsbehoefte beïnvloeden - en niet als financiële transacties, zonder weerslag op de netto financieringsbehoefte. Nationale rekeningen - ESER 9

10 OORSPRONG VAN HET NATIONAAL PRODUCT Na een daling in stijgt de bruto toegevoegde waarde tegen vaste prijzen in de landbouw in opnieuw met 2,7 pct. Enkel groenten en rundvlees hebben een productiedaling laten optekenen. De toename van het productievolume wordt evenwel ruimschoots gecompenseerd door een daling van de landbouwprijzen, die bijzonder uitgesproken is voor aardappelen, groenten en rundvlees. Bijgevolg loopt de brutowaarde van de landbouwproductie in met 4,1 pct. terug in vergelijking met. De toegevoegde waarde van de totale industrie neemt tegen vaste prijzen met 2,9 pct. toe. De toegevoegde waarde van de be- en verwerkende nijverheid, die ongeveer een vierde van het BBP vertegenwoordigt, laat een groei met 2,7 pct. optekenen. De plastiekverwerkende nijverheid en de nijverheid van de non-ferrometalen groeien elk met meer dan 10 pct. Na een forse groei in laat de chemische nijverheid voor opnieuw een toename van de toegevoegde waarde registreren met 6,7 pct. De textielnijverheid kent na enkele jaren van stabiliteit een sterke terugval met 8,2 pct. De sector elektriciteit, gas en water groeit met 4,6 pct., wat het hoogste groeipercentage is sinds. Na de inzinking in en de lichte opleving in kent de bouwnijverheid opnieuw een bescheiden groei van 0,6 pct. OORSPRONG VAN HET BRUTO NATIONAAL PRODUCT Tegen prijzen van, veranderingspercentages t.o.v. het voorgaande jaar Landbouw, bosbouw, visserij 4,6-6,3 5,4 1,6-2,8 6,0 10,1 4,9-6,3 2,7 Industrie 0,2 0,6 5,1 5,6 2,6 0,3-0,5-2,8 3,9 2,9 Bouwnijverheid 3,9 1,3 12,5 5,3 8,9 0,5 4,2-2,5 1,3 0,6 Verhandelbare diensten 2,4 3,5 4,6 3,9 2,0 3,4 2,3 0,4 2,0 2,1 Niet-verhandelbare diensten 1,6-0,4-0,1 0,8 0,7 1,8 2,2 1,2 2,1 1,1 Bruto binnenlands product 1,6 2,1 4,9 3,4 3,7 1,6 1,7-1,4 2,3 1,9 Bruto nationaal product 2,1 2,4 5,0 3,8 3,1 2,2 1,5-0,3 2,4 2,2 De tertiaire sector - verhandelbare en nietverhandelbare diensten - met een aandeel van ruim 62 pct. in het BBP, groeit in met 1,9 pct. De groei van de verhandelbare diensten (+ 2,1 pct.) ligt één procentpunt hoger dan de groei van de niet-verhandelbare diensten (+ 1,1 pct.). De toename in de verhandelbare diensten wordt vooral gedragen door de financiële diensten en verzekeringen en door de andere diensten aan bedrijven. De toegevoegde waarde van het luchtvervoer neemt sterk toe, terwijl die van het spoorwegvervoer er op achteruit gaat. Ook de groot- en kleinhandel, waarvan de toegevoegde waarde in reeds met 1,4 pct. verminderde, valt in verder terug, met 0,3 pct. De groei van de nietverhandelbare diensten komt bijna integraal voor rekening van de administratieve diensten van de overheid. 10 Nationale rekeningen - ESER

11 VERDELING VAN HET NATIONAAL PRODUCT In bedraagt het nationaal inkomen tegen factorkosten mrd. BEF, vergeleken met mrd. BEF in. Dit is een toename met 4,2 pct. Het bruto nationaal inkomen tegen factorkosten, van zijn kant, groeit met 4,3 pct. De beloning van werknemers is weliswaar nog altijd goed voor 65,7 pct. van het totale nationale inkomen, maar het overwicht ervan heeft de neiging om af te brokkelen. Onder meer wegens maatregelen die in het kader van het globaal plan zijn getroffen, gaat zij in met slechts 2,9 pct. in de hoogte, tegen nog 3,3 pct. in. Het inkomen van zelfstandigen en personenvennootschappen neemt tijdens het verslagjaar met 2,1 pct. toe. Terwijl de inkomens van personenvennootschappen en vrije beroepen een stijging met respectievelijk 8,9 en 4,6 pct. laten optekenen, vertonen de inkomens van landbouwers een forse daling (- 18,3 pct.). Deze terugval is toe te schrijven aan de vermindering van de brutowaarde van de landbouwproductie in, ten gevolge van een prijsdaling die in onvoldoende mate is gecompenseerd door een productiestijging. De inkomens van zelfstandigen en ambachtslieden vermeerderen op hun beurt met 2,5 pct. Het inkomen uit vermogen toevloeiend aan particulieren vermindert met 0,6 pct. Dit resultaat is het gevolg van de krimp van de rente-inkomens (- 4,5 pct.), die voor het tweede opeenvolgende jaar wordt veroorzaakt door een daling van de rentetarieven. De reëel ontvangen en toegerekende huurgelden laten daarentegen een groei optekenen (4,7 pct.) De uitgekeerde dividenden, de tantièmes en de giften, van hun kant, nemen slechts zeer licht toe. De niet-uitgekeerde winst vertoont een forse toename met 18,2 pct., tegen 20,2 pct. in. De directe belastingen van vennootchappen van gelijk welke juridische vorm stijgen met 14,3 pct. Nationale rekeningen - ESER 11

12 VERDELING VAN HET NATIONAAL PRODUCT Tegen werkelijke prijzen, miljarden franken Inkomen uit bezoldigde arbeid Ondernemersinkomen van zelfstandigen en personenvennootschappen Inkomen uit vermogen toevloeiend aan particulieren Reserveringen van de vennootschappen Directe belastingen der vennootschappen Inkomen uit vermogen en ondernemersinkomen toevloeiend aan de overheid Minus : interesten op de overheidsschuld en consumptief krediet Nationaal inkomen Afschrijvingen Indirecte belastingen minus subsidies Bruto nationaal product tegen marktprijzen Nationale rekeningen - ESER

13 BESTEDING VAN HET NATIONAAL PRODUCT De particuliere consumptie, het grootste bestanddeel van de binnenlandse bestedingen, stijgt in reële termen met 1,2 pct. De uitgaven voor persoonsverzorging en hygiëne (0,2 pct.) en de uitgaven voor duurzame huishoudartikelen (0,5 pct.) nemen slechts licht toe. Een forsere stijging wordt opgetekend in de bestedingen voor verwarming en verlichting (3,7 pct.), vrijetijdsbesteding (3,5 pct.) en onderhoud van de woningen (2,4 pct.). De aankoop van voedingsmiddelen vertoont in een kleine teruggang (- 0,2 pct.) ten opzichte van. De daling van de particuliere uitgaven is meer uitgesproken bij de uitgaven voor vervoer (- 1,7 pct.) waar de forse daling van de aankopen van vervoermiddelen (- 7,2 pct.) opvalt. De overheidsconsumptie stijgt met 1,0 pct. Die groei is vrijwel volledig toe te schrijven aan de bezoldigingen, waar de aanpassing van de salarisschalen zich ook in doorzet, en de pensioenen. De brutovorming van vast kapitaal neemt met 3,0 pct. in volume toe. Na vier opeenvolgende jaren te zijn gedaald, lieten de investeringen van de ondernemingen een globale vooruitgang met 5,1 pct. optekenen. De sectoren die het meest van de heropleving van de activiteit hebben geprofiteerd, hebben ook het meest tot deze stijging bijdragen; dit zijn met name de chemische sector (+ 18,9 pct.) en de metaalverwerkende nijverheid (+ 30,8 pct.), alsook de sector vervoer en verkeer (+ 15,1 pct.). De investeringen in de bouw van woningen nemen met 3,3 pct. toe. De bruto kapitaalvorming van de overheid, van haar kant, gaat 12,9 pct. achteruit, na de stevige en stabiele groei die de voorbije jaren werd waargenomen. Net als het voorgaande jaar wordt ook in de groei positief beïnvloed door de ontwikkeling van de voorraadwijzigingen (0,1 procentpunt) en de netto-uitvoer van goederen en diensten (0,4 procentpunt). BESTEDING VAN HET NATIONAAL PRODUCT Tegen prijzen van, veranderingspercentages t.o.v. het voorgaande jaar Particuliere consumptie 2,0 2,5 2,9 3,9 2,7 2,9 2,3-0,8 1,3 1,2 Overheidsconsumptie 1,8 0,3-0,9-1,1-0,4 2,2 0,1 1,4 1,4 1,0 Brutovorming van vast kapitaal 4,5 5,6 15,7 11,6 12,0-5,0 1,8-5,0 0,3 3,0 Bedrijfsinvesteringen 6,5 7,4 14,8 15,3 11,5-4,1-0,6-9,7-3,2 5,1 Woongebouwen 4,2 6,2 22,7 19,2 17,5-10,4 6,5 3,5 5,5 3,3 Overheidsinvesteringen -3,9-4,4 6,8-28,7-2,9 8,1 7,8 7,8 9,3-12,9 Voorraadwijzigingen 1 0,2 0,8 0,2-0,3-0,2 0,1 0,1-0,2 0,3 0,1 Uitvoer van goederen en diensten 5,5 6,1 8,5 7,5 3,8 3,1 3,6 1,8 9,2 5,0 v Invoer van goederen en diensten 7,4 8,5 8,1 9,1 3,8 2,8 4,0 1,8 8,3 4,8 v Bruto binnenlands product 1,6 2,1 4,9 3,4 3,7 1,6 1,7-1,4 2,3 1,9 1 Bijdrage aan de verandering van het BBP. v Het veranderingspercentage moet met omzichtigheid worden geïnterpreteerd ten gevolge van het optreden van breuken in de brutostromen tussen en. Nationale rekeningen - ESER 13

14 SECTORALE REKENINGEN De overheid De financieringsbehoefte van de overheid loopt terug tot 328 mrd. BEF en is aldus teruggebracht van circa 5 pct. van het BBP in tot 4,1 pct. in. Aangezien het primaire overschot slechts matig wijzigt, vloeit die verbetering vooral voort uit een daling van de rentelasten, die voor het eerst sinds 1985 minder dan 10 pct. van het BBP bedragen. Daar de primaire uitgaven met 0,3 pct. van het BBP afnemen, resulteert die quasi-stabilisatie van het primaire overschot uit de geringere stijging van de fiscale en parafiscale ontvangsten wegens een wijziging in de structuur van de belastinggrondslag : de loonsom en de particuliere consumptie nemen verhoudingsgewijs minder toe dan andere bestanddelen van het BBP die minder zwaar worden belast. ONTVANGSTEN EN UITGAVEN VAN DE OVERHEID Tegen werkelijke prijzen, miljarden franken Lopende uitgaven en kapitaaluitgaven (in pct. van het BBP) 51,9 51,4 52,5 53,1 54,0 53,0 51,7 Primaire uitgaven waarvan : Brutolonen en -salarissen Sociale uitgaven Rentelasten Totale ontvangsten * 3 687* (in pct. van het BBP) 45,5 45,8 45,9 45,9 47,0* 48,0* 47,6 45,5 45,8 45,9 45,9 46,6 47,9 47,6 waarvan : Indirecte belastingen Belastingen op het inkomen en op het vermogen Sociale bijdragen Financieringsoverschot of -tekort * -381* (in pct. van het BBP) -6,4-5,6-6,5-7,2-7,0* -5,0* -4,1-6,4-5,6-6,5-7,2-7,5-5,1-4,1 Primair saldo * 393* (in pct. van het BBP) 4,0 5,0 3,7 3,6 3,8* 5,1* 5,0 4,0 5,0 3,7 3,6 3,3 5,0 5,0 * In de hypothese waarbij de privatiseringsopbrengsten vóór geboekt zijn als kapitaaloverdrachten - en dus de netto financieringsbehoefte beïnvloeden - en niet als financiële transacties, zonder weerslag op de netto financieringsbehoefte. 14 Nationale rekeningen - ESER

15 De vermindering van de financieringsbehoefte van de gezamenlijke overheid vloeit vooral voort uit een verbetering van de saldi van de centrale overheid en van de lokale overheid. De financieringsbehoefte van de centrale overheid blijft immers dalen in en bedraagt 368 mrd. BEF (317 mrd. BEF bij de federale overheid en 51 mrd. BEF bij de gemeenschappen en gewesten); bij de lokale overheid is een financieringsbehoefte van 13 mrd. BEF omgeslagen in een financieringsvermogen van 20 mrd. BEF, terwijl het financieringsvermogen van de sociale zekerheid terugloopt van 36 tot 21 mrd. BEF. De inkrimping van het deficit van de federale overheid is toe te schrijven aan de daling van de rentelasten; deze was het gevolg van de terugval van de gemiddelde rente op de overheidsschuld na onder meer de aanzienlijke herfinancieringsoperaties die in en plaatsvonden. De verbetering van het saldo van de lokale overheid is de resultante van twee factoren : een snellere inkohiering van de aanvullende belastingen door het Ministerie van Financiën en een vermindering van de investeringen van de gemeenten en de OCMW s, niet ongebruikelijk in een jaar dat op gemeenteraadsverkiezingen volgt. De uitgaven voor de effectieve beloningen van de werknemers ten laste van de overheid nemen met 3,5 pct. toe wegens onder meer de effecten van de algemene herziening van de loonschalen. Vanuit institutioneel oogpunt kan de aandacht worden gevestigd op de betaling van de laatste soldijen van de miliciens ten gevolge van de afschaffing van de militaire dienstplicht, alsook op de vermindering van de personeelsuitgaven van de provincies na de splitsing van de provincie Brabant op 1 januari en de overname van een deel van haar bevoegdheden door het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en zijn gemeenschapscommissies. De verhoging van de exploitatiesubsidies met 5,9 pct. is toe te schrijven aan de stijging van de subsidies aan de NMBS en De Post. De sociale uitkeringen gaan met 3,6 pct. in de hoogte, wat minder is dan de gemiddelde toename voor de periode -. De lopende overdrachten aan het buitenland zakken met 5,9 pct.; die daling kan worden verklaard door de vermindering van de overdrachten aan de Europese Gemeenschapsinstellingen. De daling van 11,1 pct. bij de brutovorming van vast kapitaal is terug te voeren op de ontwikkeling van de investeringen van de lokale overheid. De netto-aankopen van grond en onlichamelijke zaken lopen terug van een positief saldo van 5 mrd. BEF tot een negatief saldo van 5 mrd. BEF ten gevolge van de verkoop van de tweede mobilofoonlicentie aan het consortium Mobistar voor een bedrag van 9 mrd. BEF. Nationale rekeningen - ESER 15

16 FINANCIERINGSTEKORT OF -OVERSCHOT VAN DE SUBSECTOREN VAN DE OVERHEID Procenten van het BBP Overheid -6,4-5,6-6,5-7,2-7,0* -5,0* -4,1-6,4-5,6-6,5-7,2-7,5-5,1-4,1 Centrale overheid -7,1-6,2-6,4-7,1-6,5* -5,3* -4,6-7,1-6,2-6,4-7,1-6,9-5,4-4,6 Federale overheid -7,4-5,7-5,6-6,1-5,8* -4,6* -4,0-7,4-5,7-5,6-6,1-6,3-4,7-4,0 Gemeenschappen en gewesten 0,3-0,5-0,9-1,0-0,6-0,7-0,6 Lokale overheid -0,1 0,1 0,2 0,1-0,3-0,2 0,2 Sociale zekerheid 0,8 0,5-0,3-0,2-0,3 0,5 0,3 * In de hypothese waarbij de privatiseringsopbrengsten vóór geboekt zijn als kapitaaloverdrachten - en dus de netto financieringsbehoefte beïnvloeden - en niet als financiële transacties, zonder weerslag op de netto financieringsbehoefte. Buitenland Het saldo van het goederen- en dienstenverkeer met het buitenland beloopt 387 mrd. BEF, wat nagenoeg hetzelfde is als in. De factorinkomens (inkomens uit vermogen en uit arbeid) tonen een batig saldo van 53 mrd. BEF, tegen 28 mrd. BEF in. Wordt echter ook rekening gehouden met het negatieve saldo van de overige transacties - waaronder inkomensoverdrachten - van 79 mrd. BEF, dan leidt dit tot een overschot van het lopende verkeer met het buitenland ten bedrage van 361 mrd. BEF. Wanneer daar ook het saldo van de kapitaaloverdrachten wordt aan toegevoegd (- 10 mrd. BEF), dan resulteert dit in een financieringsoverschot van de Belgische economie ten belope van 350 mrd. BEF, hetgeen een stijging met 51 mrd. BEF betekent ten opzichte van. Het financieringsoverschot bedraagt aldus 4,4 pct. van het BBP. TRANSACTIES MET HET BUITENLAND Tegen werkelijke prijzen, miljarden franken Saldo van het lopende verkeer met het buitenland Saldo van het goederen- en dienstenverkeer Saldo van de factorinkomens Saldo van de overige transacties Saldo van de kapitaaloverdrachten Financieringsoverschot van de volkshuishouding Nationale rekeningen - ESER

17 Vennootschappen en gezinnen Het bruto beschikbaar inkomen van de vennootschappen en de quasi-vennootschappen stijgt met 9,3 pct. tot 918 mrd. BEF. Rekening houdend met de veranderingen in de wiskundige pensioenreserves leidt dat tot brutobesparingen van 893 mrd. BEF. Worden ook de netto ontvangen kapitaaloverdrachten en de netto-aankoop van gronden en onlichamelijke zaken (49 mrd. BEF) en de bruto-investeringen (808 mrd. BEF) in rekening gebracht, dan leidt dat tot een financierings-overschot van 134 mrd. BEF. Het bruto beschikbaar inkomen van de gezinnen groeit met 1,9 pct. tot mrd. BEF. Hun consumptie stijgt met 2,8 pct. tot mrd. BEF. Rekening houdend met de veranderingen in de wiskundige pensioenreserves, leidt dat tot brutobesparingen van mrd. BEF en een spaarquote van 17,8 pct. tegenover 18,6 pct. in. Worden ook de netto betaalde kapitaaloverdrachten en de nettoverkoop van gronden en onlichamelijke zaken (- 6 mrd. BEF) en de brutoinveste-ringen (517 mrd. BEF) in rekening gebracht, dan geeft dat aanleiding tot een financieringsoverschot van 545 mrd. BEF, dat is een daling met 46 mrd. BEF. REKENINGEN VAN DE VENNOOTSCHAPPEN EN DE GEZINNEN VENNOOTSCHAPPEN EN QUASI- VENNOOTSCHAPPEN Tegen werkelijke prijzen, miljarden franken Bruto beschikbaar inkomen Veranderingen in wiskundige pensioenreserves Brutobesparingen Netto kapitaaloverdrachten en netto-aankoop van gronden en onlichamelijke zaken * 17* Bruto-investeringen Financieringsoverschot of -tekort * 89* GEZINSHUISHOUDINGEN EN PRIVAATRECHTELIJKE INSTELLINGEN Bruto beschikbaar inkomen Consumptieve bestedingen Veranderingen in wiskundige pensioenreserves Brutobesparingen Netto kapitaaloverdrachten en nettoaankoop van gronden en onlichamelijke zaken Bruto-investeringen Financieringsoverschot * In de hypothese waarbij de privatiseringsopbrengsten vóór geboekt zijn als kapitaaloverdrachten - en dus de netto financieringsbehoefte beïnvloeden - en niet als financiële transacties, zonder weerslag op de netto financieringsbehoefte. Nationale rekeningen - ESER 17

18 METHODOLOGISCHE WIJZIGINGEN Deze publicatie Nationale rekeningen - Deel I heeft in vergelijking met de versie van vorig jaar een aantal methodologische wijzigingen ondergaan. De meeste ervan zijn erop gericht de Belgische werkwijze aan te passen aan de voorschriften van het Bureau voor de statistiek van de Europese Gemeenschappen (Eurostat). Conversie basisjaar Ingevolge een beslissing van Eurostat dienen alle Lid-Staten de rekeningen in constante prijzen van. De toegevoegde waarde in de verwerkende nijverheid In is het Nationaal Instituut voor de Statistiek gestart met een nieuwe enquête, Prodcom, ter vervanging van de maandstatistiek van de industriële productie. Deze laatste statistiek werd tot en met steeds gebruikt, samen met de jaarstatistiek van de voortbrenging, om de toegevoegde waarde in de verwerkende nijverheid te bepalen. Voor de rekeningen kon nog geen beroep worden gedaan op de cijfers van de Prodcom-enquête vanwege de vertraging die normaal gepaard gaat met het opstarten van een nieuwe enquête. Bovendien is het gebruik van de Prodcom-gegevens voor niet aangewezen wegens de inhoudelijke breuken die er tegenover de vroegere maandstatistiek van de industriële productie bestaan. Ter vervanging werd voor de bepaling van de toegevoegde waarde in de verwerkende nijverheid in gebruik gemaakt van de omzetstatistieken volgens de BTW. Voor daarentegen waren de Prodcom-gegevens tijdig beschikbaar en werd op die informatiebron overgeschakeld. Vermits het Nationaal Instituut voor de Statistiek de grootte van de steekproef in heeft opgevoerd, werden de resultaten van de Prodcom-enquête geëxploiteerd volgens de methode van het constante staal. De particuliere consumptie De beschikbaarheid van de Prodcomstatistiek impliceert ook dat voor de raming van de particuliere consumptie volgens de zogeheten commodity flow -methode voor weer een beroep kan worden gedaan op de klassieke berekeningswijze. Dat houdt in dat de indices van de leveringen volgens de Prodcom-statistiek zijn gebruikt om de productiecomponent in de commodity flowmethode te ramen. Voor diende, ten gevolge van de breuk tussen de Prodcomstatistiek en de maandstatistiek van de industriële productie, de benaderingsmethode die gebaseerd is op het aantal gewerkte uren gebruikt te worden. Dit geniet de voorkeur op de benadering volgens de BTW omdat het detail van die statistiek beter toelaat de particuliere consumptie te ramen. De raming van de woondiensten In de nationale rekeningen omvat de productie van diensten uit woningbezit de diensten uit huurwoningen - gemeten aan de hand van de huurprijzen - én uit woningen van eigenaars-bewoners - gemeten op basis van de huurprijzen van vergelijkbare woningen. Het grootste probleem bij de toepassing van deze regel houdt verband met de interpretatie van de term vergelijkbare woningen in het geval van woningen die door de eigenaar zelf worden betrokken. 18 Nationale rekeningen - ESER

19 Tot op heden werden de huurprijzen, toegerekend aan de eigenaars-bewoners, geraamd op basis van een in 1963 door de eigenaars zelf gemaakte schatting, die geëxtrapoleerd wordt aan de hand van aangepaste indexcijfers en verbeterd door middel van een herschatting van de door de huurders in 1975 werkelijk betaalde huurprijzen. In werden, krachtens de beslissing 95/309/EG-Euratom van de Europese Commissie, een aantal principes opgelegd voor de raming van de diensten uit woningbezit in de nationale rekeningen. De Commissie beveelt een stratificatie van het woongebouwenbestand aan, die het mogelijk moet maken om via de beschikbare informatie over het huurdersbestand, de huurprijzen van woningen van eigenaarsbewoners te ramen. De toepassing van deze methode bracht met zich mee dat de hele methodologie, die tot hiertoe in België werd gebruikt, diende te worden herzien. De wijzigingen betroffen zowel de gegevensbronnen als de eigenlijke ramingsmethode. De gegevensbronnen werden bijgewerkt en verfijnd aan de hand van een steekproefenquête bij ongeveer gezinnen 1, die sinds jaarlijks wordt gehouden, en op basis van de resultaten van de volks- en woongebouwentelling van. Via een econometrisch model dat de statistische band meet tussen de huurprijzen en de diverse kenmerken van de huurwoningen, wordt het woongebouwenbestand gestratificeerd en worden de huurprijzen, die aan de eigenaars-bewoners worden toegerekend, geraamd. De vastgestelde band tussen de huurprijzen en de diverse kenmerken van de huurwoningen in wordt, via de indexcijfers uit de oude methode, geretropoleerd tot Voor de periode na verloopt de extrapolatie op basis van nieuwe indexcijfers die voldoen aan de Eurostatcriteria. Raming van de brutovorming van vast kapitaal voor woongebouwen In de nationale rekeningen berust de jaarlijkse raming van de investeringen in woongebouwen voornamelijk op het verloop van drie indexcijfers : een prijsindexcijfer, een kwaliteitsindexcijfer en een hoeveelheidsindexcijfer. Dat laatste wordt verkregen aan de hand van het aantal afgewerkte woningen, geraamd vertrekkende van de NIS-maandstatistiek over de in aanbouw genomen woongebouwen. In die statistiek moeten de gegevens worden toegekend aan de maand die overeenstemt met de eigenlijke aanvangsdatum van de woningbouw, wat de jongste jaren niet het geval was. In 1996 heeft het Nationaal Instituut voor de Statistiek haar methode van coderen in die zin aangepast; de reeks van de in aanbouw genomen woningen werd verbeterd voor de periode -. De geraamde investeringen in woongebouwen werden bijgevolg vanaf aangepast. Aangezien voor nog niet alle gegevens beschikbaar waren, werd beroep gedaan op een econometrische raming. De rekening Buitenland Voor de rekening Buitenland doen de opstellers van de nationale rekeningen in belangrijke mate een beroep op de gegevens van de betalingsbalans. Deze laatste werden in beïnvloed door enerzijds de introductie van een nieuw systeem van gegevensinzameling, dat substantieel gewijzigd werd na de opheffing van de rapportage in het kader van de dubbele wisselmarkt, en anderzijds door de implementatie van de regels uit het 5e betalingsbalanshandboek van het IMF. Hierdoor ontstond er een breuk tussen de gegevens van en deze van. Deze breuk doet zich uiteraard ook voor in de rekening Buitenland van de nationale rekeningen. 1 Panel Study of Belgian Households, verricht door de universiteiten van Antwerpen (UIA) en Luik (ULg). Nationale rekeningen - ESER 19

20 Zij is het meest uitgesproken wanneer de brutostromen van beide jaren met elkaar worden vergeleken, zodat de berekende groeivoeten tussen en, voor de uitvoer en de invoer van goederen en diensten, met omzichtigheid moeten worden behandeld. De breuk in de brutostromen heeft de nettouitvoer van goederen en diensten en de overige saldi wellicht in mindere mate beïnvloed, zodat de gevolgen voor de continuïteit van de reeksen betreffende het BBP, het BNP of het financieringsoverschot van de Belgische economie geringer zijn. Van deze methodologische wijzigingen in de betalingsbalans werd tevens gebruik gemaakt om de kwaliteit van de eerder gepubliceerde gegevens voor de periode - te verbeteren. Zo is mettertijd de nodige informatie beschikbaar gekomen om bepaalde goederentransacties in edele metalen te identificeren en ze vanaf deze publicatie als dusdanig op te tekenen, daar waar ze aanvankelijk in het kapitaalverkeer waren geboekt. Deze supplementaire informatie liet tevens toe te achterhalen dat sommige kapitaaltransacties in het verleden ten onrechte in het dienstenverkeer werden opgetekend. Ingevolge een boekingsverandering in de rekening van de overheid heeft de samenstelling van de rubriek Kapitaaloverdrachten ontvangen van het buitenland (R70) van de nationale rekeningen een wijziging ondergaan. De kapitaaloverdrachten die in het kader van de Europese Structuurfondsen aan ingezetenen worden toegekend transiteren niet langer via de rekening van de overheid, maar worden beschouwd als direct te zijn toegekend aan de privébegunstigde. Dat brengt met zich mee dat die kapitaaloverdrachten niet langer als Overige kapitaaloverdrachten (R79) worden geregistreerd maar wel als Investeringsbijdragen (R71), waarbij het totaal van de kapitaaloverdrachten (R70) opgenomen in de rekening Buitenland onveranderd blijft. De rekening van de overheid Recentelijk heeft Eurostat enerzijds beslist dat het ESER79 de referentie blijft voor alle statistieken die bestemd zijn voor de Europese Commissie. Omdat het ESER79 anderzijds evenwel niet de verwerking van alle financiële innovaties behandelt of in bepaalde gevallen zeer vaag is, heeft het Committee on Monetary, Financial and Balance of Payments Statistics geadviseerd dat in die gevallen de methodologie volgens het ESR95 moet worden gevolgd. Het advies werd ondertussen overgenomen door Eurostat. Beide elementen hebben vooral gevolgen voor de rekening van de overheid. Aangezien er slechts vage regels in het ESER79 omtrent de privatiseringsopbrengsten voorhanden zijn, worden de regels van het ESR95 toegepast. Dat betekent dat die opbrengsten niet meer worden beschouwd als kapitaaloverdrachten maar als financiële transacties die de financieringsbehoefte van de overheid niet verlagen. Mochten de privatiseringsopbrengsten wel als kapitaaloverdrachten geboekt worden, dan zou daardoor de financieringsbehoefte in en gunstig beïnvloed worden. De verwerking van bepaalde nieuwe financiële instrumenten staat niet expliciet beschreven in het ESER79, zo onder meer de boeking van emissiepremies op OLO s en de terugbetalingspremies op obligaties. Gelet op die vaagheid dienen dus de regels van het ESR95 toegepast te worden. Ten aanzien van de emissiepremies houdt dit in dat die worden geprorateerd over de volledige looptijd van de OLO s. De correctie wordt doorgevoerd vanaf de eerste OLOemissie in. Volgens de methodologie van het ESR95 en in overeenstemming met de verwerking van de emissiepremies moeten de niet-optionele terugbetalingspremies pro rata temporis worden geboekt. De optionele terugbetalingspremies worden in rekening gebracht op de uitoefendag. 20 Nationale rekeningen - ESER

21 De brutovorming van vast kapitaal van de lokale overheid wordt geraamd op basis van gegevens die het Gemeentekrediet van België opstelt. De methode die tot werd gehandhaafd, liet echter niet toe een nauwkeurig onderscheid te maken tussen de brutovorming van vast kapitaal van de lokale overheidsadministratie en deze van de lokale overheidsbedrijven. Een methodologische aanpassing werd aangebracht; deze baseert zich op de institutionele verdeling (provincies, gemeenten, intercommunales) van de informatie van het Gemeentekrediet van België en werd toegepast vanaf. Deze nieuwe methode levert voor een cijfer op, dat aanleunt bij de resultaten van het NIS-onderzoek van de rekeningen van de lokale overheid. Het cijfer verkregen door toepassing van de vroegere methode week daarentegen sterk af. De rekening van de sociale-zekerheidsinstellingen was in het verleden hoofdzakelijk gebaseerd op het algemeen rapport van de sociale zekerheid opgesteld door het Ministerie van Sociale Voorzorg. bijdragen bevat. De laatste twee jaar werden er toenemende afwijkingen vastgesteld tussen de omvang van de voorlopige en van de definitieve sociale bijdragen. De definitieve gegevens zijn evenwel slechts beschikbaar met een vertraging van bijna 3 jaar. In afwachting van definitieve cijfers over de laatste twee jaar worden de sociale bijdragen geraamd aan de hand van maandelijkse kascijfers - met indicatie van de periode waarop de betalingen betrekking hebben - die de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid opstelt. Conform de beslissing 93/475/EG-Euratom van de Europese Commissie worden de subsidies van de overheid aan het openbaar vervoer, ter compensatie van voordelige tarieven die de vervoermaatschappijen toekennen aan bepaalde categorieën van personen, opgeteld bij de productie van de vervoermaatschappijen. Een overeenstemmend bedrag wordt opgetekend in de rekeningen van de overheid als inkomensoverdrachten aan de gezinnen. Dat rapport kent meerdere versies vooraleer het definitieve cijfers over de sociale Nationale rekeningen - ESER 21

22

23 2 ESER STATISTIEKEN 2.1 AGGREGATEN

24

25 2 ESER - STATISTIEKEN 2.1 AGGREGATEN BELANGRIJKSTE AGGREGATEN IN WERKELIJKE PRIJZEN 1 Bruto binnenlands product tegen marktprijzen Afschrijvingen Netto binnenlands product tegen marktprijzen (1 2) Indirecte belastingen Betaald aan de overheid Betaald aan de Europese Gemeenschappen Exploitatie- en invoersubsidies Ontvangen van de overheid Ontvangen van de Europese Gemeenschappen Beloning van werknemers Netto exploitatie-overschot van de volkshuishouding ( ) Saldo van de lopende verdelingstransacties met het buitenland Exploitatie- en invoersubsidies minus indirecte belastingen ( ) Beloning van werknemers Inkomen uit vermogen en ondernemersactiviteit Inkomensoverdrachten om niet n.e.g en schadeverzekeringstransacties Netto beschikbaar nationaal inkomen (3 + 8) Nationaal finaal verbruik Netto nationale besparingen (9 10) Bruto-investeringen Saldo van de kapitaaltransacties met het buitenland Financieringsoverschot (+) of tekort (-) van de volkshuishouding ( ) Bruto nationaal product tegen marktprijzen ( ) Nationale rekeningen ESER 25

26 2.1.2 BESTEDING EN OORSPRONG VAN GOEDEREN EN DIENSTEN IN WERKELIJKE PRIJZEN 1 Nationaal finaal verbruik van gezinshuishoudingen (met inbegrip van het collectief verbruik van privaatrechtelijke instellingen) Collectief verbruik van de overheid Bruto-investeringen in vaste activa Voorraadverandering (met inbegrip van de statistische aanpassing) Nationale finale bestedingen ( ) Uitvoer Goederen (FOB) Diensten Finaal verbruik door niet-ingezeten gezinshuishoudingen in het economisch gebied Finale bestedingen (5 + 6) Invoer Goederen (CIF) Diensten Finaal verbruik door ingezeten gezinshuishoudingen in het buitenland Saldo van uitvoer en invoer (6 8) Bruto binnenlands product tegen marktprijzen (5 + 9) N.B.: Ingevolge de introductie van een nieuw systeem voor de gegevensinzameling en door de invoering van een aantal methodologische wijzigingen in de betalingsbalans in is er tussen de gegevens van en deze van de voorgaande jaren een breuk ontstaan in de brutostromen van uitvoer en invoer van goederen en diensten en van het inkomen uit arbeid; de saldi zijn wel vergelijkbaar. 26 Nationale rekeningen ESER

27 IN PRIJZEN VAN 1 Nationaal finaal verbruik van gezinshuishoudingen (met inbegrip van het collectief verbruik van privaatrechtelijke instellingen) Collectief verbruik van de overheid Bruto-investeringen in vaste activa Voorraadverandering (met inbegrip van de statistische aanpassing) Nationale finale bestedingen ( ) Uitvoer Goederen (FOB) Diensten Finaal verbruik door niet-ingezeten gezinshuishoudingen in het economisch gebied Finale bestedingen (5 + 6) Invoer Goederen (CIF) Diensten Finaal verbruik door ingezeten gezinshuishoudingen in het buitenland Saldo van uitvoer en invoer (6 8) Bruto binnenlands product tegen marktprijzen (5 + 9) N.B.: Ingevolge de introductie van een nieuw systeem voor de gegevensinzameling en door de invoering van een aantal methodologische wijzigingen in de betalingsbalans in is er tussen de gegevens van en deze van de voorgaande jaren een breuk ontstaan in de brutostromen van uitvoer en invoer van goederen en diensten en van het inkomen uit arbeid; de saldi zijn wel vergelijkbaar. Nationale rekeningen ESER 27

28

29 2 ESER STATISTIEKEN 2.2 REKENINGEN

30

31 2.2 REKENINGEN NATIONALE ECONOMIE Goederen- en dienstenrekening (C0) Middelen Productie van goederen en diensten (P10) n.b. n.b. n.b. n.b. n.b. n.b. n.b. n.b. n.b. n.b. Invoer (P60) Invoer van goederen (CIF) (P61) Invoer van diensten (P62) Finaal verbruik door ingezeten gezinshuishoudingen in het buitenland (P32) BTW op producten (R21) Betaald aan de overheid Betaald aan de Europese Gemeenschappen Nettobelastingen bij invoer (R29-R39) Totaal Middelen n.b. n.b. n.b. n.b. n.b. n.b. n.b. n.b. n.b. n.b. Bestedingen Intermediair verbruik (P20) n.b. n.b. n.b. n.b. n.b. n.b. n.b. n.b. n.b. n.b. Nationaal finaal verbruik (P3A) Privaat finaal verbruik Nationaal finaal verbruik door de overheid Bruto-investeringen (P40) Bruto-investeringen in vaste activa (P41) Voorraadverandering (met inbegrip van de statistische aanpassing) (P42) Uitvoer (P50) Uitvoer van goederen (FOB) (P51) Uitvoer van diensten (P52) Finaal verbruik door niet-ingezeten gezinshuishoudingen in het economisch gebied (P33) Totaal Bestedingen n.b. n.b. n.b. n.b. n.b. n.b. n.b. n.b. n.b. n.b. Nationale rekeningen ESER 31