Regionaal Overleg Consumentenbelangen Openbaar Vervoer in Overijsel

Transcriptie

1 Regionaal Overleg Consumentenbelangen Openbaar Vervoer in Overijsel secretariaat: Marlies Mulder Mauritsstraat SN Leiden Provincie Overijssel T.a.v. de heer M. Berloth Postbus GB Zwolle Dalfsen, 22 november 2017 Betreft: Advies ROCOV Overijssel tarieven 2018 Geachte heer Berloth, Het ROCOV Overijssel heeft op 24 oktober 2017 een adviesaanvraag ontvangen betreffende de tarieven openbaarvervoer 2018 voor de bus-concessies IJsselmond-Overijssel en Midden Overijssel en de treinconcessies Vechtdallijnen, Zwolle-Kampen, Enschede-Zwolle en Enschede-Glanerbrug. De vier ROCOVs van Regio Oost hebben besloten elk eigen adviezen uit te brengen over de tarieven in Daarin staat echter wel een gemeenschappelijke paragraaf met de punten waarover de ROCOVs van Gelderland, Overijssel en Twente het zelfde standpunt innemen. Het ROCOV Flevoland zag geen aanleiding zich hierbij aan te sluiten. Het gaat hierbij om punten die alle of meerdere ROCOVs van Regio Oost raken. Ons advies bestaat grotendeels uit deze gemeenschappelijke paragraaf (zie paragraaf A). In de aanvullende paragraaf B komen een aantal specifieke opmerkingen aan de orde die die alleen het ROCOV Overijssel aangaan. A Gemeenschappelijk statement ROCOVs Gelderland, Overijssel en Twente over tariefvoorstellen De ROCOVs stemmen in met de indexatie van de kilometertarieven conform de LTI 2018, zijnde 1,13%. 2. De ROCOVs adviseren op grond van de onderstaande argumenten negatief over de voorgenomen verhogingen van de kilometertarieven ten gevolge van het THO-effect: a. De provincies en de vervoerders hebben besloten het THO-effect gefaseerd door te voeren in de tarieven. Dat is naar ons oordeel een logisch besluit, want het kost tijd het THO in de markt te zetten en de reizigers zo vertrouwd te maken met de reisproducten van het THO dat zij daarvan optimaal gebruik gaan maken. Het THOeffect komt dus bij lange na niet gelijk met de invoering van het THO ten volle tot stand. De eerste fase van het THO-effect is meteen al bij de start daarvan per 1 juli 2017 in de kilometertarieven doorgevoerd. Dat vonden de ROCOVs toen al prematuur omdat voorafgaande aan de invoering niet of nauwelijks aan marketing is 1

2 2 gedaan. Ook na 1 juli is er geen sprake geweest van een in onze ogen adequate campagne. Onze ontevredenheid daarover hebben wij meerdere keren geuit. b. De adviesaanvragen bevatten geen informatie over de resultaten tot nu toe van het THO. De ROCOVs hebben dus geen enkel inzicht in het gebruik van het THO en het daaruit af te leiden THO-effect op de tarieven. Dat inzicht is onmisbaar om een onderbouwd oordeel te kunnen vellen over de redelijkheid van eventuele tariefaanpassingen. c. Om dat inzicht te verkrijgen is een evaluatie nodig, maar die heeft niet plaatsgevonden (zie verder punt 3). De ROCOVs zijn van mening dat een verdere fasering van aan het THO toe te schrijven tariefwijzigingen pas aan de orde kan komen als de toegezegde evaluatie heeft plaatsgevonden. 3. De ROCOVs zijn teleurgesteld dat in strijd met de door de provincies en vervoerders gewekte verwachtingen de evaluatie van het THO nog niet van de grond is gekomen. Op 19 juni 2017 is er in Deventer een bijeenkomst geweest van de werkgroep WTO, de vervoerders en provincies, waarbij de voorbereiding van de evaluatie één van de agendapunten was. Toen is afgesproken dat de betrokken partijen snel een lijst zouden opstellen met punten die zij relevant achten om op te nemen in de evaluatie. Begin juli 2017 hebben de ROCOVs een notitie toegestuurd met als titel Visie ROCOVs Regio Oost op evaluatie THO. Daarop is tot nu toe geen reactie gekomen en wij hebben ook geen puntenlijsten ontvangen van de vervoerders en provincies. Wanneer de evaluatie dan wel plaatsvindt is onbekend. In de adviesaanvraag aan het ROCOV Overijssel staat alleen maar vermeld dat de evaluatie is uitgesteld. Er wordt geen streefdatum genoemd. Ook in de adviesaanvragen die betrekking hebben op de concessies van Gelderland en Twente (waar de vervoerders opbrengstverantwoordelijk zijn) wordt met geen woord gerept over de evaluatie. Dit is onaanvaard baar in het licht van het wel gewoon doorvoeren van tariefverhogingen in het kader van het THO. De ROCOVs dringen er op aan zo snel mogelijk met een plan van aanpak voor de evaluatie te komen. 4. In alle adviesaanvragen wordt op een aanvullende aanpassing van het kilometertarief aangestuurd. Dit betreft een correctie voor het te elfder ure besluiten tot een scholierentarief voor het Altijd Vrij abonnement bij de invoering van het THO. Dit tarief was eerder niet meegenomen bij de berekeningen door Hypercube. Het kan niet zo zijn dat de geleidelijke afbouw van de scholierenkorting voor rekening komt van de reizigers in de genoemde concessies die geen gebruikmaken van de scholierenkorting. In de reactie van de provincies op de adviezen van de betrokken ROCOVs staat niet dat deze tegemoetkoming aan de ROCOVs om de scholierenkorting gefaseerd af te schaffen zou worden gecompenseerd via een verhoging van het kilometertarief (in het advies over het THO hadden de ROCOVs aangegeven tegen afschaffing van leeftijdskorting voor scholieren te zijn). De tegemoetkoming blijkt een sigaar uit eigen doos te zijn en dat vinden de ROCOVs, ook al gaat het om een kleine correctie, onaanvaardbaar. 5. Bij de ritkaarten maken de ROCOVs de volgende opmerkingen: a. De gebruikers van de ritkaarten kunnen niet profiteren van de voordelen van het THO. Daarom is het niet billijk hen daarvoor extra te laten betalen. De ROCOVs vinden daarom dat bij de berekening van de ritkaartprijs niet het THO kilometertarief als grondslag moet dienen, maar het tarief van 1 januari 2017, geïndexeerd met de LTI b. De factor waarmee het OV-chipkaarttarief wordt vermenigvuldigd bij de berekening van de ritkaarten varieert tussen 1,5 (Breng en IJsselmond) en 2 (Midden-Overijssel). In de adviesaanvragen van Arriva, Hermes (Breng) en Keolis Nederland (Veluwe en Twente) die ROCOVs Gelderland en Twente hebben ontvangen, stellen deze vervoerders voor het ritkaartje aan te passen met de cumulatieve indexatie over de periode 2014 t/m Bij de ROCOVs zijn geen afspraken bekend dat de uitgestelde indexatie op een later tijdstip alsnog berekend zou gaan worden. Een

3 indexatie op basis van de LTI 2018 vinden de ROCOVs, zoals hierboven al aangegeven, acceptabel. Het tarief van een ritkaartje van 2, - komt daarmee uit op 2,02. De ROCOVs stemmen er mee in dat in 2018, in ieder geval zolang cash betalen nog mogelijk is, de prijs gehandhaafd blijft op 2, -. c. De ROCOVs zijn geen voorstander van de voorgestelde wijzigingen in de prijs en voorwaarden van de Kidskaart. Het is belangrijk dat kinderen vertrouwd raken met het OV en niet alleen maar achterbank kinderen blijven. Daarom moet onzes inziens de drempel om met kinderen van het OV gebruik te maken zo laag mogelijk blijven. Een laag tarief is dan te prefereren boven een 50% hoger tarief met een iets langere geldigheidsduur. Wij pleiten er daarom voor de Kidskaart ongewijzigd te laten. d. In bijlage 2 (reisrechten THO 2018) van de adviesaanvraag van het ROCOV Overijssel staat dat de Meermanskaart geldig is voor 2 volwassenen en 3 kinderen. Tot nu toe was dat altijd 4 kinderen. Wij vernemen graag of dit een vergissing is of een bewuste keuze. Mocht dat laatste het geval zijn, dan ontbreekt een toelichting daarop. In de adviesaanvragen van Arriva (Achterhoek-Rivierenland), Hermes (Breng) en Keolis Nederland (Veluwe en Twente) die zijn binnengekomen bij de ROCOVs Gelderland en Twente, wordt niet gerept van aanpassing van de gebruiksvoorwaarden. De ROCOVs vinden het vreemd als er binnen de regio Oost verschillende voorwaarden gaan gelden m.b.t. de Meermanskaart en zijn dan ook van mening dat de geldigheid voor 4 kinderen moet worden gehandhaafd. e. De ROCOVs vinden dat de Meermanskaart en Dagkaart Oost ook op de buurtbussen geldig moeten zijn. Voor de Meermanskaart is dat al het geval, maar op de sites van de buurtbusverenigingen is dat (veelal) niet terug te vinden. Voor de Dagkaart Oost moet dat nog worden geregeld. Wij dringen erop aan dat dat zo spoedig mogelijk gebeurt. Vervolgens moeten de vervoerders deze 2 kaartsoorten beter dan nu in de markt zetten, ook als het om buurtbussen gaat. f. De prijs voor de ritkaarten (uitgezonderd buurtbussen) is voor de reizigers een black box. De communicatie daarover blijft doorgaans beperkt tot de mededeling dat de basisprijs 2,- is en dat de feitelijke prijs afstandsafhankelijk is. Hierdoor weten de reizigers niet van te voren wat een reis met een ritkaart kost. OV9292 biedt op dit punt ook geen soelaas. De ROCOVs vinden dit een ongewenste situatie. De prijsstelling van de ritkaarten moet transparanter worden. Wij zien graag de maatregelen tegemoet die moeten leiden tot de vereiste transparantie. 6. Over de aanschafkosten en voorwaarden van de in alle concessies van Regio Oost geldende reisproducten maken wij de volgende opmerking. a. De ROCOVs adviseren positief over de gelijk blijvende aanschafkosten van de reisproducten van het THO. B Aanvullende punten ROCOV Overijssel 1. Het ROCOV stemt in met het kilometertarief van 17,3 ct. voor de treinconcessies Zwolle Kampen en Zwolle-Enschede. Voor de kilometertarieven van de concessies IJsselmond, Midden Overijsel, Vechtdallijnen en Enschede-Glanerbrug verwijzen wij naar het gestelde in de punten A1 en A2 van het advies. 2. Het valt ons op dat op de website NS.nl voor de reizen in 2018 bij de Vechtdallijnen al het tarief van 2018 wordt gebruikt. Dat kilometertarief bedraagt 17,4 ct. Zonder het THO-effect zou dat 17,3 ct. zijn en dat is het tarief dat wij voorstaan. Onzes inziens dient hier nog een correctie plaats te vinden. Het zou kunnen dat hetzelfde probleem zich voordoet bij andere websites zo als OV9292. Dat geldt dan niet alleen voor de tarieven van de Vechtdallijnen, maar ook voor die van bus-concessies in onze regio. In het geval dat het niet meer lukt het mede op ons advies vastgestelde definitieve tarief 2018 tijdig te verwerken in de verschillende systemen, kan worden besloten tot een correctie in de tarieven 2019 van het in 2018 te veel betaalde. Die oplossing is enige jaren geleden al eens gebruikt bij de tarieven van de Vechtdallijnen. 3

4 3. Bij de concessies Zwolle-Kampen en Zwolle Enschede wordt op NS.nl voor het tarief in 2018 nog het tarief van 2017 gebruikt. Dit dient dus nog te worden aangepast op de site van NS en andere sites die informatie over OV tarieven verstrekken. 4. Bij de ingebruikneming van de Hanzelijn in december 2012 is het aantal tariefeenheden voor de lijn Zwolle-Kampen verhoogd van 13 naar 15. Dit was indertijd een eis van de NS die gelijke tarieven wilde voor de door hen geëxploiteerde verbindingen Zwolle-Kampen Zuid en Zwolle-Kampen. Tegen deze gang van zaken heeft ons ROCOV zich verzet omdat naar onze mening de feitelijke afstand bepalend moet zijn voor het tarief. Ons negatieve advies van toen heeft helaas niet mogen baten. Er is vast gehouden aan het zelfde tarief voor Zwolle-Kampen en Zwolle- Kampen Zuid, waarbij het hoogste tarief (Zwolle-Kampen Zuid) voor beide verbindingen van toepassing werd. Nu Keolis Nederland per 10 december 2017 het stokje van NS overneemt op de Kamperlijn, is de tijd aangebroken het aantal tariefeenheden op deze lijn weer terug te brengen op 13 tariefeenheden. Dan kost bij het kilometertarief van 17,3 ct., een treinreis Zwolle-Kampen tegen vol tarief 3,15 tegenover 3,50 in Het reisproduct Altijd Vrij in de concessie IJsselmond is ook geldig op de Zwolse stadslijnen Deze lijnen ontsluiten echter niet alle wijken en industrieterreinen. Hessepoort is bijvoorbeeld alleen bereikbaar via de streeklijnen 29 en 40 en Marslanden alleen met streeklijn 161. Daardoor worden vooral forensen uit IJsselmond die in die gebieden hun werk hebben financieel benadeeld ten opzichte van passagiers die hun bestemming in Zwolle wel met een stadsbus kunnen bereiken. Het ROCOV pleit er daarom voor ook de streeklijnen 29, 40 en 161 open te stellen voor Altijd Vrij Flevoland. 6. Zoals bekend vinden wij het concessie gebonden Altijd Vrij abonnement geen adequate vervanging van de sterabonnementen, omdat het Altijd Vrij abonnement niet interoperabel is, niet flexibel is en niet past in het THO. Deze argumenten zijn naar onze mening nooit door de vervoerders en provincies overtuigend ontkracht. De kleine correcties zoals bij punt B5 genoemd, slijpen de scherpe kantjes er wel wat vanaf, maar lossen niets op van de in het kader van het THO verkeerde principes van een concessie gebonden abonnement. Daar komt nog bij dat door de voorgenomen herverdeling van concessies de omvang daarvan een heel stuk groter wordt, waardoor de prijs van het concessie gebonden Altijd Vrij abonnement vermoedelijk aanzienlijk zal toenemen. Daardoor zal dit type abonnement naar ons oordeel nog minder tegemoet komen aan de wensen van vele reizigers dan nu al het geval is. Kortom, de starre Altijd Vrij abonnementen zijn niet toekomstbestendig. Voor bepaalde groepen reizigers hebben abonnementen een toegevoegde waarde ten opzichte van kortingsproducten. Het is dus wel zaak adequate abonnementen (afgekocht reisrecht) te blijven aanbieden Het wordt daarom dringend tijd energie te steken in de ontwikkeling van een flexibel, interoperabel abonnement als waardige opvolger van het sterabonnement. 7. Bij de ritkaarten van de concessie IJsselmond bedraagt de vermenigvuldigingsfactor momenteel 1,5 in relatie tot het reguliere tarief bij reizen op saldo met de OVchipkaart. In bijlage 3 van de adviesaanvraag van Overijssel wordt zonder toelichting de factor op 1,7 gesteld. Wij willen graag weten of dit een bewuste verhoging is, en zo ja, wat daarvoor de argumenten zijn. Pas dan kunnen wij hierover een gefundeerd oordeel geven. Wij gaan nu dus niet akkoord met deze verhoging van de vermenigvuldigingsfactor. Mocht het een vergissing zijn vernemen wij dat ook graag en hoeven wij hierop niet terug te komen. 8. Bij alle regionale abonnementen van het THO worden in bijlage 1 van de adviesaanvraag van ROCOV Overijssel jaartarieven genoemd. Van de reisproducten Altijd Voordeel Oost (bus en bus & trein) en Dal Vrij Oost (bus en bus & trein) en Altijd Vrij zijn ook maandabonnementen verkrijgbaar. De prijs van de maandabonnementen bedraagt 10% van de prijs van de jaarabonnementen. Wij willen graag dat in de tariefoverzichten alle prijzen worden vermeld, dus zowel maandprijzen als jaarprijzen. 4

5 Bij adviesaanvragen aan andere ROCOVs van Regio Oost is dat wel gebeurd. Dat voorkomt verwarring over de verkrijgbaarheid en prijzen van maandabonnementen en jaarabonnementen. Dhr. J. Maijers Dhr. K.E. Wierda Dhr. G. Heutink Voorzitter ROCOV Voorzitter WSS portefeuillehouder Tarieven Overijssel opsteller advies Dhr C. Van Ramshorst Voorzitter WSP Cc Dhr. J. Hoogeland, provincie Overijssel Dhr F.M.M. Sterken, provincie Overijssel 5