5,1. Samenvatting door een scholier 1469 woorden 15 januari keer beoordeeld. Geschiedenis H 11: MENS ONTDEKT DE WERELD

Transcriptie

1 Samenvatting door een scholier 1469 woorden 15 januari ,1 50 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Sfinx H 11: MENS ONTDEKT DE WERELD 800 v Chr n. Chr. ** Klassieke Oudheid ** deze tijd is onder te verdelen in drie subgroepen, ingedeeld op basis van ontwikkeling van de kunst Archaïsche periode ( v Chr.): * polis (stadstaat) is basis Griekse democratie. * Grieken nemen alfabet van Phoeniciërs over. (via Romeinen nu huidige alfabet) * Homerus boeken Odysseus & Ilias Klassieke periode ( v Chr.): * democratie krijgt vorm * Grieken hadden leidende macht over Middellands zeegebied. * Athene maakt grote ec. bloei door Griekse Kunst: geen emoties, slechte anatomie, geen beweging in beeld Griekse gebouwen: Imposante zuilen, bogen en koepels * Polykleitos beeldhouwer die doorbrak met Doryphoros (speerdrager) door contrapposto-houding. * Herodotus vader van de geschiedschrijving. Geschiedenis was belangrijk bij Grieken. * Aeschylus, Sophocles & Euripedes tragedieschrijvers Hellenistische periode ( v Chr.): * groot Grieks rijk van Egypte tot India waar Gr. cultuur (grieken=hellenen) verspreid werd o.i.v Alexander de Grote. * na dood Alexander in 323 v Chr. werd democratie afgeschaft en werd Griekenland in 146 v Chr. ingelijfd bij Romeinse Rijk. * geocentrisch wereldbeeld (aarde = centrum) * veel medische + natuurkundige ontdekkingen Overal waar Romeinen zich vestigden werden Romeinse gebruiken ingevoerd en werd Romeinse cultuur vermengd met andere. (Livius = schreef verhaal remus + romulus) Rome: v Chr. à koninkrijk Pagina 1 van 6

2 500 0 à republiek à keizerrijk (met als eerste keizer Augustus) Griekse Kunst: veranderde door invloed andere culturen, kunst werd ook decoratie. Emoties, individuele trekkenàbetere anatomie, avontuurlijk beeld, realistisch. kenmerken van Griekse & Romeinse goden: * geen stichter / leer / heilig boek (Zeus) (Jupiter) * antropomorfe goden (met menselijk trekken + emoties) * polytheïstisch * ondersteund door mythen * bevat veel rituelen * keizer werd vereerd als een god ( christendom) Griekse portretten: - altijd kleur - hoofd en lichaam in verhouding Romeinse portretten: - levensecht Romeinse beelden: - lieten vaak zien hoe machtig keizer was * Alexander de Grote onder leiding van hem werd groot Grieks wereldrijk opgezet. * Trajanus onder leiding van deze keizer was omvang van het Romeinse Rijk het grootst. * Archimedes Gr. wetenschapper (Eureka!) + uitvinder soortelijk gewicht * Aristarchus geloofde in heliocentrisme * keizer Justianus (550 n Chr) bundelde rechten à Corpus Juris Civilis * Cicero (106 v Chr) Stoïcijn die veel invloed had op Rom. Literatuur (De republicaà boek over staat) * Vergilius (70 v Chr) Lat. poëzie. Voetsporen van Homerus, stamvader van groots Romeins verleden. * Galenus geneesheer, schreef medische encyclopedie * Ptolemaeus astronoom en legde zijn ontdekkingen vast Socrates ( v Chr) Plato ( v Chr.) Aristoteles ( v Chr) Algemeen geldende normen (Maieutiek).Kennis hiervan zou leiden tot betere samenleving. Gelooft ook in deze normen (Ideai)Alles op aarde is zwakke afspiegeling v/d werkelijkheid.dit kan alleen bereikt worden door de ziel.(ziel+lichaam=2 à dualisme) Zichtbare werkelijkheid enige waarheid.rationele denkwijze. Doel filosofie Streven naar goedheid à betere samenleving Middel om ziel te bevrijden uit je lichaam om naar het Goede op te stijgen. Wetenschap moest zichtbare wereld verklaren. Accepteren wereld + mens niet zoals ze zijn Leer van Stoa (Wijsgeer Zeno) = leven volgens rede (natuur), emoties verbannen. (Stoïcijnen) à grote invloed op Romeinen Pagina 2 van 6

3 500 n. Chr n. Chr ** Middeleeuwen ** Deze tijd werd lang beshouwd als onbelangrijke tussenperiode. Kenmerken: * Romeins schrift geboren door monniken die klassieke werken overschreven. * Latijn algemene voertaal * godsdienst erg belangrijk (klassieke teksten vaak tegenstrijdig met geloof, bijv. wereldbeeld) * kerkvaders = christelijke leiders die veel invloed hebben gehad op ontwikkeling geloof + kerk. (zij legden theoretisch & filosofisch basis Chr. geloof vast. Wetenschappelijke werken die niet binnen geloof pastten werden vernietigd) * aantal universiteiten groeiden, leer van filosofen (vooral Aristoteles) werd bestudeerd, groei wetenschap * Breuk tussen religie (onvoorwaardelijk geloof) + wetenschap (op basis van onderzoek) * gevolg: wetenschappers hechten meer belang in onderzoek en waarneming schilderkunst: geen details, geen verschil man / vrouw, mensen dik afgebeeld (=rijk), gaat om de boodschap, schilders zijn ambachtslieden 610 openbaring Mohammed ( 632) à kalief (opvolger Mohammed) verspreidde Islam in Midden-Oosten, Noord-Afrika en Spanje ( 8e eeuw)à vermenging Arabische + Gr-Rom. cultuur + uitwisseling kennis tussen joden + christenen + moslims * onderworpen volken hadden godsdienstvrijheid, wel belasting betalen. * veel belangstelling klassieke filosofie + wetenschap à Arabische vertalingen * Arabieren borduurden verder op informatie klass. wetenschap (Koran spoort aan tot kennis) * Islamitisch Rijk breidt zich verder uit van Atlantische Oceaan tot China (emiraten = provincies, onafhankelijk maar onder gezag van kalief) * via Islam werden onbekende stukken van Aristoteles bekend * rond 1492 einde islamitische rijk * Hiëronymus, Ambrosius en Augustinus (400) belangrijke kerkvaders * Maimonidus ( ) joodse wetenschapper die zich toelegde op geneeskunde. * Thomas van Aquino ( ) hij verenigde het christendom en (Aristotelische) wetenschap door nieuw denksysteem (aanzet wetenschappelijke revolutie). Veel kritiek van tijdgenoten doordat denksysteem te veel op klasieken en te weinig op kerkvaders steunden. * Avicenna ( ) belangrijkste commentator Aristotelische geschriften * Averroës ( ) Spaanse islamitische filosoof. Hij stelde voor om wetenschap los te maken van geloof. God heeft geen bemoeienis met menselijk leven Pagina 3 van 6

4 15e eeuw / 16e eeuw ** Renaissance ** Vooral in Italië. * intellectuele revolutie ( ) à intellectuelen keerden zich af tegen bekrompen mens-& wereldbeeld à grepen terug op Klassieke Oudheid om te imiteren + verbeteren à Studia Humanitas (studie van denkbeelden antieken) Humanisme is een intellectuele stroming die zich richt op herontdekken van klassieke denkbeelden om deze toe te passen op eigen denken en de maatschappij. Humanisme leidde tot Renaissance, de wedergeboorte van de Klassieke Oudheid. Kenmerken: * Ideeën van filosofen waren een inspiratiebron, werden verder uitgewerkt * kerk is belangrijk, wetenschap overheerst * mens komt meer centraal te staan (veelzijdig ontwikkelt) * positievere kijk op het leven * oude bouwkunst (koepels en bogen) wordt terug gehaald door opgravingen * ontdekkingsreizen (door nieuwsgierigheid andere delen v/d wereld àreizen à nieuwe kennis leverde een nieuw wereldbeeld op à wereld is rond) doel = christendom verspreiden + handel * wetenschappelijke revolutie (door ontdekking nieuwe landen kwam drang om dit te bestuderen+verklaren) schilderkunst: perspectief, goede anatomie en verhoudingen, nieuwe technieken, schilders worden kunstenaars * Petrarca ( ) (Eerste echte) humanist uit Italië (sonnetten over Laura) * Erasmus ( ) Humanist uit NL (Lof der Zotheid +Griekse uitgave van Nieuwe Testament) * Sir Thomas More ( ) Humanist uit Engeland (Utopiaà de ideale staat) * Descartes ( ) Filosoof die wetenschap als instrument zag waarmee wereld verandert kon worden. Vader van rationalisme. (cogito, ergo sum) * Copernicus ( ) geleerde die geloofde in heliocentrisch heelal (zon = centrum) * Kepler ( ) wetten van de baan v/d planeten rond de zon * Galileï wetten van de vrije val * Newton ontdekkingen werden samengevat in wet v/d zwaartekracht à nieuw wereldbeeld KLASSIEKE / NEWTONIAANSE WERELDBEELD * Da Vinci Mona Lisa * Michelangelo ( ) beroemd kunstenaar (Sixtijnse kapel, de David) (hij dacht o.i.v. Plato) * Boticelli geboorte van Venus + La Primavera * Medici rijke familie die die schilders sponsorden. Pagina 4 van 6

5 18e eeuw ** Verlichting** kenmerken: * verstand / ratio à rationalisme (door kennis kon men alle problemen oplossen) * optimisme * mens = individu à recht op leven, vrijheid en streven naar geluk à geschreven Grondwet à macht staat minder * mensen zijn niet bang om zelf te denken en oudheid los te laten. * constitutionele monarchie (met onafhankelijke rechtspraak) * staat en maatschappij staan in dienst van burger en moeten zorgen voor welzijn * geen lotsbepaling, mens bepaalt zelf wat er in het leven gebeurt * mens is van nature goed * tolerantie tov verschillende geloven (godsdienstvrijheid) à scheiding kerk/staat * ontdekking dat Griekse cultuur basis was van Klassieke Oudheid in VS: - door gewonnen oorlog is VS niet langer kolonie à zelfbewustzijn benadrukken in kunst Deïsten: deze mensen geloven wel in god, maar zien God enkel als het begin en het eindpunt van alles. Hij heeft niets te maken heeft met het leven van de mens. * Montesqieu ( ) Trias Politica (scheiding machten in wetgevende,uitvoerende,rechterlijke) L esprit des lois * J.J. Rousseau ( ) schreef boek over opvoeding van kinderen (Emile où de l éducation) + encyclopedie * Voltaire ( ) leverde grote bijdrage aan nieuwe denken door kritiek kerk + geloof + maatschappij (evenals Montesqieu + Rousseau) * Jefferson ( ) Onafhankelijkheidsverklaring (algemene rechten v/d mens beschreven) Architect (Monticello = zijn huis) * Kant ( ) duitse filosoof à meest verlichte denker uit 18e eeuw (scheiding kennis & geloof) 19e eeuw ** Romantiek ** De romantiek is een tegenhanger van de verlichting. Verstand was niet het belangrijkste, bewijs was de dagelijkse ellende en slechtheid. Romantiek=ervaren van natuur, gevoelens + emoties. Ziel mag niet door verstand beteugeld worden. Kenmerken: * Gevoel erg belangrijk * Onvrede met hier en nu (vluchten in natuur, reizen, romans, godsdienst (boeddhism) en drugs als opium) * streven naar volmaakte wereld * Slank = mode (longkanker + TBCà gevolgen van deze ziektes = mode) Pagina 5 van 6

6 * geen democratie, maar koning * Teruggrijpen naar verleden (vooral Klassieke Oudheid werd gezien als natuurlijke eerlijke samenleving) * Kunststijlen uit verleden opnieuw gebruiken (door opgravingen) à NEO stijlen (vooral gehele cultuur Griekse Oudheid à Neo-classicisme) Neo-gothiek: veel torentjes, veel beelden buitenkant gebouw (Lambertuskerk) schilderkunst: * thema s uit klassieke mythologie + gebruiksvoorwerpen worden gebruikt * Sir Walter Scott schreef 1e ridderroman * Goya maakte levensechte oorlogsschilderijen * Géricault schilder (Méduseà vlot van de Medusa) * DelaCroix schilder (Danté + Vergilius) * Winckelmann ( ) Ontdekte ontwikkeling van stijlen van Griekse beeldhouwkunst. * Alma Tadema ( ) beroemd schilder (baseerde zijn werken op klassieke oudheidàneoclas.) Duitsland: Nat-soc. gebruikten de grootste koepels en zuilen als machtsvergroting Italië: Mussolini bouwden in deze stijl om te laten zien dat ze verwant waren met Romeinse Rijk. * Albert Speer favoriete architect van Hitler (boodschap gebouwen was verheffing van Duitse volk) Pagina 6 van 6