General information of the questionnaire
|
|
- Maria de Coninck
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 General information of the questionnaire Name questionnaire: Systematische opsporing van Schrijfmotorische problemen Original author: Van Waelvelde, De Mey, & Smits-Engelsman Translated by: Date version: 2008 Language: Nederlands
2 Handleiding SOS Systematische opsporing van schrijfmotorische problemen Hilde Van Waelvelde, Barbara De Mey & Bouwien Smits-Engelsman versie november 2008
3 I. Inleiding Motorische schrijfproblemen komen veel voor en hebben vaak een directe relatie met problemen in de fijne motoriek. Sommige van deze problemen zijn succesvol kinesitherapeutisch te behandelen (Smits- Engelsman et al., 1996; Smits-Engelsman & Van Galen, 1997; Jongmans et al., 2003). De prevalentie van motorische schrijfproblemen bij kinderen varieert in de internationale literatuur van 5 tot 25% (Smits- Engelsman, 2007). Onderzoek bij Nederlandse basisschoolleerlingen wijst in de richting van 20% (Smits- Engelsman, 1996). Jongens hebben vaker schrijfproblemen dan meisjes. (Hamstra-Bletz, Blöte & Meulenbroek, 1995). Zonder behandeling blijven de schrijfproblemen bestaan (Hamstra-Bletz, Blöte & Meulenbroek, 1995). Daarom is het van belang dat er een valide en betrouwbaar meetinstrument beschikbaar is dat door leerkrachten en therapeuten gemakkelijk is toe te passen bij kinderen in de leeftijdscategorie van 7 tot 12 jaar. Dit teneinde kinderen met schrijfproblemen zo vroeg mogelijk op te sporen. Schrijven is een gevoelige vaardigheid die wordt beïnvloed door verschillende soorten stoornissen. Deze stoornissen kunnen liggen op het cognitieve verwerkingsniveau (grammatica en spellingsfouten), in perceptueel-motorische processen (letterperceptie, het kind weet niet hoe hij de letters moet schrijven) of in stoornissen in het motorische proces (fouten in de grootte van letters/ nauwkeurigheid/ richting of lokalisatie in de ruimte). We spreken van een motorisch schrijfprobleem als de leerling wel weet wat hij zou moeten schrijven maar dit niet leesbaar op papier kan zetten. We verstaan hieronder de preparatie van de beweging, de spierinitiatie en de uitvoering van de schrijfbeweging. Het gaat hierbij dus niet om taal- en/of spellingsproblemen. In de literatuur wordt vaak de term dysgrafie gebruikt. De Ajuriaguerra definieerde dysgrafie als een stoornis in het aanleren en uitvoeren van de motorische component van de schrijfvaardigheid zonder dat er intellectueel tekort of een duidelijke neurologische stoornis aanwezig is (De Ajuriaguerra & Auzias, 1975; Hamstra- Bletz, Blöte & Meulenbroek,1995a ). Versie november
4 2. Systematische opsporing van schrijfmotorische problemen De SOS (Systematische opsporing van schrijfmotorische problemen) is een meetinstrument om kinderen met motorische schrijfproblemen in de leeftijdscategorie van 7 tot 12 jaar op te sporen. Dit screeningsinstrument werd oorspronkelijk in Nederland ontwikkeld door Bouwien Smits-Engelsman en medewerkers (2005) en is samengesteld uit de zes meest sensitieve items (Smits- Engelsman, 1999) van de Beknopte beoordelingsmethode voor kinderhandschriften (BHK) (Hamstra- Bletz, De Bie & Den Brinker,1987). De correlatie van deze zes items met de BHK-test bleek voldoende hoog om deze test verder te gaan ontwikkelen. De test werd verder verfijnd en psychometrisch onderzocht door Van Waelvelde, De Mey en verschillende studenten van de vakgroep Revalidatiewetenschappen en Kinesitherapie (Arteveldehogeschool & Universiteit Gent). Er wordt zoals in de BHK uitgegaan van het overschrijven van een tekst in verbonden schrift. Er zijn normen beschikbaar om de overschrijfsnelheid te evalueren. Voor het beoordelen van de kwaliteit van de overschrijftekst worden zes items gescoord op basis van criteria beschikbaar in de handleiding. Deze scores worden ingevuld op een scoreformulier. Aan het scoreformulier is een lijst van observaties toegevoegd die kunnen geëvalueerd worden, maar die niet worden gescoord. Toekennen van een score De zes items worden afzonderlijk gescoord met 0, 1 of 2 punten op basis van de criteria in deze handleiding. 1 e item (vloeiendheid van het schrift): Kan het kind de pen vloeiend over het papier sturen? 2 e item (overgang tussen de letters): Hoe worden de letters met elkaar verbonden? 3 e en 4 e item: Hoe is de grootte van de letters en hoe verhouden de letters zich onderling tot elkaar? 5 e en 6 e item: Kan het kind de letters en woorden op de juiste plaats op het papier krijgen? Versie november
5 3. Afname van de SOS Het kind schrijft gedurende vijf minuten de overschrijftekst "jos is in de wei" over op ongelinieerd papier. Het aantal letters geschreven in deze vijf minuten wordt opgeteld om de schrijfsnelheid te beoordelen. De kwaliteit van het handschrift wordt beoordeeld op basis van de eerste vijf zinnen van de overgeschreven tekst. De test kan zowel klassikaal als individueel worden afgenomen. Benodigdheden: 1 vel ongelinieerd papier (en onderlegger van voldoende afmeting) Schrijfinstrument waarmee het kind meestal schrijft op school (pen, vulpen, potlood, fijnschrijver). Stopwatch of klok met secondewijzer Overschrijfblad " jos is in de wei" Instructies die aan het kind / de kinderen gegeven worden: Papier in de lengterichting neerleggen (tonen indien nodig). Op achterzijde van het blad noteren: naam, geboortedatum, groep/klas, jongen/meisje, rechtsof linkshandig (testleider controleert of deze gegevens correct zijn indien nodig). Altijd bovenaan beginnen met het overschrijven van de tekst. Zinnen onder elkaar schrijven, net zoals op het overschrijfblad. Schrijven in verbonden schrift (aan elkaar). Schrijf in je eigen tempo, dus niet sneller of langzamer dan anders, tot er een stopteken wordt gegeven. Schrijf zoals je altijd schrijft (niet mooier of slordiger). Het kind precies vijf minuten laten schrijven. Het kind moeten minstens de eerste vijf zinnen na vijf minuten hebben geschreven. Als dit niet het geval is, dan aanduiden met een vertikale lijn tot waar het kind geschreven heeft na vijf minuten en de vijf zinnen verder af laten schrijven. Op het blad de eindtijd noteren om de vijf zinnen te schrijven. Versie november
6 4. Beschrijving van de items en het toekennen van de scores Item 1: Vloeiendheid van het schrift Er is sprake van vloeiend schrift als de pen zonder ongewenste uitschieters over het papier geleid wordt. De overgang van een opgaande in een neergaande beweging of andersom verloopt gecontroleerd zonder abrupte richtingsveranderingen. score 0 In 0 of 1 regel is er sprake van een abrupte richtingsverandering. score 1 In 2 of 3 regels is er sprake van een abrupte richtingsverandering score 2 In 4 of 5 regels is er sprake van een abrupte richtingsverandering Voorbeelden Regels zonder abrupte richtingsveranderingen Regels met abrupte richtingsveranderingen Versie november
7 Regels met abrupte richtingsveranderingen Versie november
8 Item 2: Overgangen tussen de letters Er is sprake van een ononderbroken overgang tussen twee letters als deze door een voortgaande lijn met elkaar zijn verbonden. Er is geen vreemde verbindingskronkel, verdikkingspunt, lasplaats of ontbrekend lijnstuk in de overgang tussen twee letters te zien. score 0 In 0 of 1 regel komen onderbroken overgangen voor. score 1 In 2 of 3 regels komen onderbroken overgangen voor. score 2 In 4 of 5 regels komen onderbroken overgangen voor. Voorbeelden Regels zonder onderbroken overgangen Regels met onderbroken overgangen Versie november
9 Regels met onderbroken overgangen Versie november
10 Item 3: Gemiddelde grootte van het handschrift Voor de gemiddelde grootte van het handschrift wordt naar de gemiddelde grootte van de rompletters gekeken in de eerste vijf zinnen. Om deze te bepalen kan men gebruik maken van het linkergedeelte van de sjabloon (het onderste gedeelte van deze balken). score 0 4 mm of kleiner score mm score 2 8 mm of groter Voorbeelden 2 mm 3 mm 4 mm 5 mm 6 mm 7 mm 8 mm Versie november
11 Item 4: Regelmatigheid in lettergrootte Er is sprake van een regelmatige lettergrootte als het verschil in grootte tussen de kleinste rompletter en de grootste rompletter binnen de regel niet meer is dan een bepaald aantal millimeters. Er wordt geen rekening gehouden met eventuele hoofdletters aan het begin van een regel. Om dit te meten kan gebruik worden gemaakt van het sjabloon. Uitleg gebruik sjabloon: Zoek door middel van het sjabloon per regel de grootte in millimeter van de kleinste letter. De grootste letter van dezelfde regel mag dan niet buiten de grijze zone vallen. Onvolledige millimeters naar beneden afronden in het voordeel van het kind. Het verschil tussen de kleinste en de grootste letter binnen een regel mag maximaal zijn: 1 mm indien de kleinste rompletter 2 mm groot is; 1,5 mm indien de kleinste rompletter 3 mm groot is; 2 mm indien de kleinste rompletter tussen 4 en 6 mm groot is; 2,5 mm indien de kleinste rompletter 7 mm groot is; 3 mm indien de kleinste rompletter 8 mm of groter is. score 0 In 0 of 1 regel komen letter(s) voor die buiten de norm vallen. score 1 In 2 of 3 regels komen letter(s) voor die buiten de norm vallen. score 2 In 4 of 5 regels komen letter(s) voor die buiten de norm vallen. Voorbeelden Regels waar het verschil tussen kleinste en grootste rompletter binnen de norm valt Regels waar het verschil tussen kleinste en grootste rompletter buiten de norm valt Versie november
12 Item 5: Woordspaties Er is sprake van voldoende ruimte tussen twee woorden binnen een regel als tussen twee woorden minimaal een gemiddelde letterbreedte van de letter o van het door de leerling gebruikte handschrift past. Te grote woordspaties worden niet gescoord. score 0 In 0 of 1 regel komen te smalle woordspaties voor. score 1 In 2 of 3 regels komen te smalle woordspaties voor. score 2 In 4 of 5 regels komen te smalle woordspaties voor. Voorbeelden Regels met normale woordspaties Regels met te smalle woordspaties Versie november
13 Item 6: Regelverloop Er is sprake van een recht regelverloop als de woorden binnen één regel op een denkbeeldige lijn staan. Van een rechtlopende regel kan sprake zijn ongeacht of de schrijfregel geheel horizontaal, stijgend of mogelijk dalend verloopt. Gebruik bij dit item het sjabloon: Leg de middenlijn van het rechter gedeelte van de sjabloon, wat hoort bij de gemiddelde lettergrootte van het handschrift van de leerling, onder de basis van de eerste en de laatste letter van de regel. De basis van de rompletters en van het rompgedeelte van de lusletters moeten binnen de grijze balk vallen. score 0 In 0 of 1 regel is sprake van een onregelmatig regelverloop. score 1 In 2 of 3 regels is sprake van een onregelmatig regelverloop. score 2 In 4 of 5 regels is sprake van een onregelmatig regelverloop. Voorbeelden Recht regelverloop Onregelmatig regel- verloop Versie november
14 5. Bepalen van de schrijfsnelheid Hiertoe worden het aantal letters geteld die werden geschreven in 5 minuten. Je kan onderstaande berekening gebruiken. Maar vergeet niet te controleren of het kind geen woorden of letters heeft overgeslaan, want deze moet je uiteraard aftrekken van het aantal geschreven letters per regel zoals hieronder vermeld. Indien het kind een ander woord heeft geschreven of een aantal letters heeft doorstreept, worden deze letters er wel bijgeteld. Het effectief aantal geschreven letters moet worden bepaald, onafhankelijk of het de juiste letters zijn of niet. Leestekens worden niet meegeteld. jos is in de wei: 12 letters + hij eet koek: 22 letters + mus is er ook: 32 letters + zij zit op een muur: 47 letters + en is heel blij: 59 letters + Mus vliegt naar het hek, ze fluit een vrolijk lied.: 99 letters + Jos loopt naar het musje toe. Wat een mooi liedje is dat.: 143 letters + Dan ziet Jos een poes hoog in de boom.: 172 letters + Ben je daarom zo blij Mus, omdat poes bang in de boom zit?: 216 letters + Poes schreeuwt: "miauw, miauw..." wel tien keer achter elkaar.: 262 letters + Jos rent naar poes toe en wil haar helpen.: 295 letters + Maar het vogeltje wordt nu boos.: 321 letters Versie november
15 6. Bijkomende kenmerken Naast de gescoorde items kunnen op het scoreformulier een aantal bijkomende kenmerken worden geregistreerd over het handschrift en over de bewegingsstrategieën van het kind. Deze kunnen gebruikt worden om een behandeling uit te werken en om de evolutie van het kind op te volgen. Referenties De Ajuriaguerra, J. & Auzias, M. (1975). Preconditions for the development of writing in the child. In Lenneberg E. & E. Lenneberg (Eds.), Foundations of language development. New York: Academic Press J Hamstra-Blets, E., De Bie, H., & Den Brinker (1987) Beknopte beoordelingsmethode voor Kinderhandschriften - BHK. Lisse: Swetz & Zeitlinger. Hamstra-Blets, E., Blöte, A., & Meulenbroek, R. (1995a) Normale en dysgrafische schrijfontwikkeling bij kinderen, deel 1. Lisse: Swets & Zeitlinger. Hamstra-Blets, E., Blöte, A., & Meulenbroek, R. (1995b) Normale en dysgrafische schrijfontwikkeling bij kinderen, deel 2. Lisse: Swets & Zeitlinger. Jongmans, M. J., Linthorst-Bakker, E., Westenberg, Y., & Smits-Engelsman, B. C. (2003) Use of a task-oriented self-instruction method to support children in primary school with poor handwriting quality and speed. Human Movement Science, 22, Smits-Engelsman BC, Schoemaker, M., Janssen, A., & Niemeijer, A. (1996) Fysiotherapie bij schrijfproblemen. Een effectevaluatie. Nederlands Tijdschrift voor Fysiotherapie, 106, Smits-Engelsman BC & Van Galen GP (1997) Dysgraphia in children: lasting psychomotor deficiency or transient developmental delay? Journal of Experimental Child Psychology, 67, Smits-Engelsman, B., Stevens, M., Vrenken, I., & van Hagen A. (2005) Systematische Opsporing Schrijfproblemen (SOS): een hulpmiddel voor leerkrachten bij het signaleren van motorische schrijfproblemen van leerlingen in het Basis en Speciaal Onderwijs. Kinderfysiotherapie, december 2005, Smits-Engelsman B. (2007) Motorische Schrijfproblemen. In Van Empelen, R., Nijhuis-van der Sanden R. & Hartman, A. Kinderfysiotherapie. pp Maarssen: Elsevier. Versie november
16 Bijlage 1: over te schrijven tekst Bijlage 2: scoreformulier Bijlage 3: voorlopige normering Bijlage 4: transparant Dit transparant mag niet gekopieerd worden. Het kan geprint worden rechtstreeks op een transparant op basis van een PDF-document. Het kan ook afgehaald worden op Revalidatiewetenschappen en Kinesitherapie Gent, campus Heymans 2B3, De Pintelaan 185, 9000 Gent, tegen de prijs van 1. Versie november
17 jos is in de wei hij eet koek mus is er ook zij zit op een muur en is heel blij Mus vliegt naar het hek, ze fluit een vrolijk lied. Jos loopt naar het musje toe. Wat een mooi liedje is dat! Dan ziet Jos een poes hoog in de boom. Ben je daarom zo blij Mus, omdat poes bang in de boom zit? Poes schreeuwt: "miauw, miauw..." wel tien keer achter elkaar. Jos rent naar poes toe en wil haar helpen. Maar het vogeltje wordt nu boos. Poes zat mij achterna en nu is ze bang. Laat haar daar maar lekker zitten want ik heb geen medelijden met haar. Maar Jos gaat poes wel helpen. Nu is het vogeltje heel erg boos en ze krijgen ruzie. Jos klimt in de boom en bevrijdt het poesje dat op een boomtak angstig zit te kijken. Het musje is verstandig en vliegt nu gauw de boom weer in. Poes heeft geleerd van de achtervolging en zal nooit meer in een boom klimmen. Jos ruikt iets vies. Hij kijkt naar zijn schoenen en ziet dat hij in een koeienvlaai heeft getrapt. Hoe krijg ik die schoon? vraagt Jos zich af. Hij trekt een bosje droog gras uit de grond en begint zijn schoenen schoon te wrijven. Maar echt schoon worden zijn schoenen niet. Nu ziet hij ook dat zijn broek gescheurd is. Dat zal zijn moeder niet leuk vinden. Maar ze is erg creatief en kan de broek vast nog wel maken op de naaimachine. Hij kijkt om zich heen en ziet dat het poesje is verdwenen. Het vogeltje fluit weer een vrolijk wijsje. Ben je niet meer boos op mij? vraagt Jos. Ik kon dat zielige poesje toch niet in de boom laten verhongeren? Het musje vergeeft Jos en slaat zijn vleugels uit. Jos gaat op een sukkeldrafje naar huis. Onderweg moet hij een drukke verkeersweg oversteken. Hij gaat bij een zebrapad stilstaan en wacht tot de grote vrachtwagen, die hij in de verte ziet aankomen, langs is gekomen. Dan kijkt hij nog een keer naar links, naar rechts en nogmaals naar links en steekt over. Thuis aangekomen is zijn moeder gelukkig niet boos over de scheur in zijn broek. Ze maakt lekkere chocolademelk voor hem en Jos typt het hele verhaal in een Worddocument op de computer. Later wil hij journalist worden en daarom wil hij journalistiek gaan studeren. Versie november
18 SOS - Scoreformulier Naam kind: Naam testleider: School en klas: jongen/meisje (schrap wat niet past) Handvoorkeur: rechtshandig /linkhandig /wisselend (schrap wat niet past) Geboortedatum: Leeftijd in jaren: Testdatum: (niet afronden, vb 11 jaar 11 maanden = 11 jaar) Item 1 vloeiendheid regel 1 regel 2 regel 3 regel 4 regel 5 score 2 overgangen 3 gemiddelde grootte Gemiddelde over 5 regels: mm 4 regelmatigheid grootte 5 woordspaties 6 regelverloop Totaal Totale score SS Pc Aantal letters SS Pc 1. Zijn er bepaalde lettervormen die het kind niet correct vormt en die het kind systematisch afwijkend schrijft of spiegelt? Nee Zo ja, welke letters en hoe worden deze dan gevormd? 2. Gebruikt het kind consequent vloeiend schrift met hoofdletters op de gepaste plaats? Ja Zo nee, beschrijf welke lettervormen het door elkaar gebruikt (blokletters, hoofdletters). Versie november
19 OBSERVATIES Plaats een kruisje in de gepaste kolom In welke mate voldoet het kind of het handschrift aan volgende omschrijving: volledig eerder wel eerder niet helemaal niet 1. Het handschrift is te klein 2. De linker marge verloopt naar rechts in de opeenvolgende regels 3. De regels verlopen naar boven. 4. De regels verlopen naar beneden. 5. Er is onvoldoende ruimte tussen twee regels Er is onvoldoende verschil tussen rompletters en overige letters. Er is een te groot verschil tussen rompletters en overige letters. De tekst werd niet correct overgenomen (taalfouten, woorden vergeten, andere woorden) Er zijn veel doorhalingen in de tekst (het kind verbetert zichzelf). Het kind drukt te hard met de pen op het papier. Het kind oefent onvoldoende druk uit met de pen op het papier. De pengreep is niet correct. Het kind houdt het blad niet vast met de nietschrijfhand. Het kind houdt het hoofd te kort bij het blad Versie november
20 Voorlopige normering Vlaanderen Deze normen zijn gebaseerd op een standaardisatiegroep van 272 jongens en 266 meisjes. Tabel 1. Gemiddelde SOS scores en standaarddeviatie per leeftijdsjaar en scores die overeenstemmen met de volgende percentiel (Pc) bereiken: kleiner dan Pc 5, score kleiner dan Pc 15 maar groter dan Pc 5 en score hoger dan Pc jarigen (N = 87) 8-jarigen (N= 109) 9-jarigen (N= 105) 10-jarigen (N= 111) 11-jarigen (N= 97) 12-jarigen (N= 29) Gemiddelde (SD) pc5 pc5 pc15 pc15 3,46 (1,97) ,05 (1,74) ,54 (1,78) ,18 (1,52) ,21 (1,55) ,70 (1,32) Tabel 2. Gemiddelde schrijfsnelheid (aantal letters) en standaarddeviatie per leeftijdsjaar en scores die overeenstemmen met de volgende percentiel (Pc) bereiken: kleiner dan Pc 5, score kleiner dan Pc 15 maar groter dan Pc 5 en score hoger dan Pc jarigen (N = 93) 8-jarigen (N= 147) 9-jarigen (N= 158) 10-jarigen (N= 155) 11-jarigen (N= 123) 12-jarigen (N= 43) Gemiddelde (SD) pc5 pc5 pc15 pc (37.7) (43.9) (49.9) (63.0) (57.0) (57.5) Versie november
SOS: een instrument om schrijfmotorische problemen op te sporen
Hilde Van Waelvelde 1, Wim Peersman 1, Barbara De Mey 1 en Bouwien Smits-Engelsman 2 SOS: een instrument om schrijfmotorische problemen op te sporen De SOS (Systematische opsporing van schrijfmotorische
Nadere informatieSCHRIJVEN. Doel workshop. Definitie van schrijven. Soorten schrijfproblemen. Handvatten om het schrijven te verbeteren
SCHRIJVEN Doel workshop Soorten schrijfproblemen Handvatten om het schrijven te verbeteren Definitie van schrijven Schrijven is het op papier zetten van een boodschap Motorische vaardigheid Communicatiemiddel
Nadere informatieGeneral information of the questionnaire
General information of the questionnaire Name questionnaire: Developmental Coordination Disorder Questionnaire Original author: Wilson Translated by: Schoemaker, Reinders-Messelink, & de Kloet Date version:
Nadere informatieZijn zithouding heeft de volgende kenmerken: - te dicht op papier - schouders/ hoofd scheef - rechterelleboog niet op tafel - zit onderuitgezakt
Samenvatting Aangezien het niveau van de motorische - en schrijfvaardigheden van de kinderen in mijn stagegroep laag ligt, wil ik de kwaliteit van het handschrift verbeteren. In dit onderzoek geef ik antwoord
Nadere informatiePrimair onderwijs Periodieke Peiling van het Onderwijsniveau
Primair onderwijs Periodieke Peiling van het Onderwijsniveau Balans van de handschriftkwaliteit in het basis- en speciaal basisonderwijs PPON-reeks nummer 50 Cito/Arnhem, februari 2013 Methodegebruik (par.
Nadere informatieEffectiveness of a self-regulated remedial program for handwriting difficulties
Effectiveness of a self-regulated remedial program for handwriting difficulties Van Waelvelde, De Roubaix A, Steppe L, et al. (2017) Effectiveness of a self-regulated remedial program for handwriting difficulties.
Nadere informatieGeneral information of the questionnaire
General information of the questionnaire Name questionnaire: Comprehensive Quality of Life Scale - Kinderen Original author: Cummins Translated by: unknown Date version: 1997 Language: Dutch Waar woon
Nadere informatieMaakt leren schrijven. leuker. www.jufinabox.com
Maakt leren schrijven leuker www.jufinabox.com 1 op de 4 leerlingen heeft moeite met schrijven Motorische schrijfproblemen komen veel voor in het basisonderwijs. Cijfers in de literatuur variëren van 5
Nadere informatieSchrift 3290 SCHRIFT 1
Schrift Kinderen een leesbaar en verzorgd handschrift helpen verwerven behoort tot de opdrachten van de basisschool. Deze opdracht is echter niet eenvoudig. We merken dat de ontwikkeling tot een vloeiend
Nadere informatieVEILIG LEREN LEZEN. Adaptieve toets: Kern 1
VEILIG LEREN LEZEN 2 e MAANVERSIE Adaptieve toets: Kern 1 1 Grafementoets aangeboden letters kern 1 : instructie voor de leerkracht Algemene informatie: Deze toets bestaat uit letters die tot en met kern
Nadere informatieAANVULLING VEILIG LEREN LEZEN 2 e MAANVERSIE: TEKST LEZEN
AANVULLING VEILIG LEREN LEZEN 2 e MAANVERSIE: TEKST LEZEN Voor meer informatie of het downloaden van deze of vele andere handige documenten Veilig Leren Lezen 2e maanversie Veilig Leren Lezen (2 e maanversie)
Nadere informatieVoorbereidende schrijfoefeningen gaan onvoldoende Slordig of slecht leesbaar handschrift
Ouderinformatiebrief: Motorische schrijfproblemen & kinderfysiotherapie Het belang van Schrijven is een manier om te communiceren en om je creatief te uiten. Daarom is belangrijk in de ontwikkeling van
Nadere informatieVerslag van dataverzameling in functie van het onderzoek van de NTU naar het schrijfleven van leerlingen
Verslag van dataverzameling in functie van het onderzoek van de NTU naar het schrijfleven van leerlingen Data verzameld in de derde graad van de basisschool en verslag opgesteld door Amber Van Geit Opleiding:
Nadere informatieBruininks-Oseretsky Test of Motor Proficiency, second edition. Kathy Blanchaert COS Gent Potloot Gentbrugge- Lochristi Dinamo Lochristi BOT-2
Bruininks-Oseretsky Test of Motor Proficiency, second edition Kathy Blanchaert COS Gent Potloot Gentbrugge- Lochristi Dinamo Lochristi BOT-2 Inleiding BOTMP gepubliceerd in 1978 Meet grove en fijne motorische
Nadere informatieHuiswerk Spreekbeurten Werkstukken
Huiswerk Spreekbeurten Werkstukken - 2 - Weer huiswerk? Nee, deze keer geen huiswerk, maar een boekje óver huiswerk! Wij (de meesters en juffrouws) horen jullie wel eens mopperen als je huiswerk opkrijgt.
Nadere informatieAdaptieve toets: na basiswoorden poes en ei
LEESLIJN HERZIENE VERSIE Adaptieve toets: na basiswoorden poes en ei Voor meer informatie of het downloaden van deze of vele andere handige documenten Grafementoets aangeboden letters tot en met poes en
Nadere informatieLEESHUIS. Voor meer informatie of het downloaden van deze of vele andere handige documenten www.expertisecentrumnederlands.nl
LEESHUIS Voor meer informatie of het downloaden van deze of vele andere handige documenten Grafementoets: instructie voor de leerkracht De Grafementoets wordt afgenomen na eenheid 1 (Heks Snuifiepuifie)
Nadere informatie5.3.2.0. OMSCHRIJVING VAN HET VAKGEBIED
DEELSCHOOLWERKPLAN; SCHRIJVEN INHOUDSOPGAVE; 5.3.2.0. omschrijving vakgebied 5.3.2.1. visie op schrijven 5.3.2.2. bijdrage van het leergebied aan de integrale doelen 5.3.2.3. beginsituatie 5.3.2.4. globale
Nadere informatieAdaptieve toets: Kern 4 + eu, j, ie, l
VEILIG LEREN LEZEN 2 e MAANVERSIE Adaptieve toets: Kern 4 + eu, j, ie, l Voor meer informatie of het downloaden van deze of vele andere handige documenten Grafementoets aangeboden letters kern 4+ eu, j,
Nadere informatieEen overtuigende tekst schrijven
Een overtuigende tekst schrijven Taalhandeling: Betogen Betogen ervaarles Schrijftaak: Je mening geven over een andere manier van herdenken op school instructieles oefenlesles Lesdoel: Leerlingen kennen
Nadere informatieBegrijpend lezen. E i n d s i g n a l e r i n g k e r n 1 1. Inhoud De Eindsignalering bestaat uit de volgende toetsen:
Toet s i n s t r u c t i e E i n d s i g n a l e r i n g k e r n 1 1 Inhoud De Eindsignalering bestaat uit de volgende toetsen: Begrijpend lezen Spellingtoets deel 1 en 2 Veilig & vlot kern 11. Materialen
Nadere informatieGeneral information of the questionnaire
General information of the questionnaire Name questionnaire: Early Adolescent Temperament Questionnaire Revised (ouderversie) Original author: Ellis & Rothbart Translated by: Rothbart & Hartmann Date version:
Nadere informatie9-2-2016. Het volgen en ontwikkelen van de kleine motoriek. Wat heb je met de kleine motoriek? MOTORISCHE ONTWIKKELING. Breda 2 februari 2016
MOTORISCHE ONTWIKKELING Wat heb je met de kleine motoriek? Het volgen en ontwikkelen van de kleine motoriek Breda 2 februari 2016 Hans Stroes Voorkennis? Hoe volg jij de kleinmotorische ontwikkeling? En
Nadere informatieZin in schrijven! Workshop vrij en creatief schrijven voor jonge anderstaligen door Fros van der Maden - auteur Op Schrift -
Zin in schrijven! Workshop vrij en creatief schrijven voor jonge anderstaligen door Fros van der Maden - auteur Op Schrift - I Oefenen met observeren 1. Het woordenschilderij A Kijk 60 seconden heel goed
Nadere informatieScoreformulier, normtabellen en computerprogramma 163
Scoreformulier, normtabellen en computerprogramma 163 programma te gebruiken. Met het programma wordt de berekening van de genormeerde totaalscore, de referentieleeftijd, en de betrouwbaarheid en generaliseerbaarheid,
Nadere informatieInformatiebrochure gebruik van de Flexibiliteits Index Test (FIT-60)
Informatiebrochure gebruik van de Flexibiliteits Index Test (FIT-60) Auteurs: T. Batink, G. Jansen & H.R.A. De Mey. 1. Introductie De Flexibiliteits Index Test (FIT-60) is een zelfrapportage-vragenlijst
Nadere informatieGeneral information of the questionnaire
General information of the questionnaire Name questionnaire: Early Adolescent Temperament Questionnaire Revised (kindversie) Original author: Ellis & Rothbart Translated by: Rothbart & Hartmann Date version:
Nadere informatieveilig leren Veilig leren lezen Artikelen - Letterkennis, aanpak b/d-probleem lezen Auteur: Susan van der Linden Stap 1
veilig leren lezen Letterkennis Aanpak b/d-probleem Auteur: Susan van der Linden De letters b en d zijn voor veel kinderen een bron van verwarring. Dit komt door hun gelijke vorm. Toch kunt u dit probleem
Nadere informatieFonemendictee deel 1 en deel 2
Toet s i n s t r u c t i e W i n ters i g n a ler i n g k e r n 6 Inhoud De Wintersignalering bestaat uit de volgende toetsen: Materialen Fonemendictee deel 1 en 2 op website www.toetssite.be onder Downloaden/Toetsmaterialen
Nadere informatieHandleiding LIFE-NL (Listening Inventories For Education, Nederlandse vertaling) Vragenlijsten naar effect van geluidsapparatuur
Handleiding LIFE-NL (Listening Inventories For Education, Nederlandse vertaling) Vragenlijsten naar effect van geluidsapparatuur Introductie Langere tijd was het de gewoonte om het effect van geluidsapparatuur
Nadere informatie6.a.1. GESTANDAARDISEERDE MMSE
6.a.1. GESTANDAARDISEERDE MMSE Naam patiënt : Datum invullen : Naam invuller : Ik ga u nu enkele vragen stellen en geef u enkele problemen om op te lossen. Wilt u alstublieft uw best doen om zo goed mogelijke
Nadere informatieLEESLIJN/LEESWEG. Adaptieve toets: na dik en rik van basisblok a
LEESLIJN/LEESWEG 1 e VERSIE Adaptieve toets: na dik en rik van basisblok a 1 Grafementoets aangeboden letters tot en met dik en rik : instructie voor de leerkracht Algemene informatie: Deze toets bestaat
Nadere informatieDraaiboek voor de begeleiding van leerlingen met DYSORTHOGRAFIE of SPELLINGSproblemen en dyslexie (schrijven)
Draaiboek voor de begeleiding van leerlingen met DYSORTHOGRAFIE of SPELLINGSproblemen en dyslexie (schrijven) Naam leerling: Klas:.. Wat is het? DYSORTHOGRAFIE Moeizame automatisatie aan de klank-tekenkoppeling.
Nadere informatieAdaptieve toets: na basiswoorden lat en zak
LEESLIJN HERZIENE VERSIE Adaptieve toets: na basiswoorden lat en zak Voor meer informatie of het downloaden van deze of vele andere handige documenten Grafementoets aangeboden letters tot en met lat en
Nadere informatieSchrijfprotocol. Obs de Wezeboom. Oosteinde. Schrijfprotocol obs de Wezeboom versie; 01-08-2015 1
Schrijfprotocol Obs de Wezeboom Oosteinde Schrijfprotocol obs de Wezeboom versie; 01-08-2015 1 Inleiding Voor u ligt het schrijfprotocol van obs de Wezeboom. In dit protocol worden de volgende onderdelen
Nadere informatieB i jl a ge 1a Toets au d i t i eve anal yse voor kleuters 2
B i jl a ge 1a Toets au d i t i eve anal yse voor kleuters 2 N a a m :... M ax i m ale sco re : 20 G ro e p :... Totale score leerling : L e e f t i j d :... G ro e p s g e m i d d e l d e : D a t u m
Nadere informatieAntwoordsleutel vraag 2 t/m 9 IOF al la carte Pediatric Balance Scale
Antwoordsleutel vraag 2 t/m 9 IOF al la carte Pediatric Balance Scale Hieronder staan de antwoorden beschreven voor de vragen die jullie beantwoord hebben tijdens de IOF bijeenkomst. Mochten jullie naar
Nadere informatieInstructies voor de testafname Groep 5
Groep 5 Instructies voor de testafname Groep 5 5 De test voor groep 5 bestaat uit vijf taken. Elke taak begint met een nieuwe voorbeeldopgave. Deze voorbeelden staan in de testboekjes en moeten klassikaal
Nadere informatieHandschriftontwikkeling
Handschriftontwikkeling Kennisgroep Speciaal Kennisgroep Speciaal is een samenwerkingsverband van organisaties voor speciaal (Mytyl)onderwijs gericht op het delen en ontwikkelen van kwalitatief hoogstaande
Nadere informatieInstructies voor de testafname Groep 6
Groep 6 Instructies voor de testafname Groep 6 6 De test voor groep 6 bestaat uit vijf taken. Elke taak begint met een nieuwe voorbeeldopgave. Deze voorbeelden staan in de testboekjes en moeten klassikaal
Nadere informatieInstructies voor de testafname Groep 4
Instructies voor de testafname Groep 4 4 De test voor groep 4 bestaat uit vijf taken. Elke taak begint met een nieuwe voorbeeldopgave. Deze voorbeelden staan in de testboekjes en moeten klassikaal behandeld
Nadere informatieBijlage interview meisje
Bijlage interview meisje Wat moet er aan de leerlingen gezegd worden voor het interview begint: Ik ben een student van de Universiteit van Gent. Ik wil met jou praten over schrijven en taken waarbij je
Nadere informatieGedocumenteerd schrijven Schrijfopdracht klas 2. Brainstorm maak hieronder je brainstorm inzichtelijk
Gedocumenteerd schrijven Schrijfopdracht klas 2 Wat? Datum? Aftrek punten paraaf? Hoofdvragen & deelvragen - ½ punt Bronnen (2 verscheidene) - 1 punt 1 e versie - 2 punten Beoordeling (klasgenoot) - ½
Nadere informatieBIJLAGE 8: QUALIDEM. Inleiding. Het instrument heeft een eerste toetsing bij 240 mensen met lichte tot zeer ernstige dementie ondergaan.
IJLGE 8: QULIDEM Inleiding et instrument heeft een eerste toetsing bij 4 mensen met lichte tot zeer ernstige dementie ondergaan. Daarmee is een eerste versie van een bruikbaar instrument ontwikkeld. et
Nadere informatieHet ICF-model als kapstok voor het kinesitherapeutische verslag
Barbara De Mey, Inge Franki, Katleen Onderbeke, Chris Van den Broeck en Hilde Van Waelvelde 1 Het ICF-model als kapstok voor het kinesitherapeutische verslag Het biopsychosociale model dat wordt gebruikt
Nadere informatieSOCIAAL-EMOTIONELE ONTWIKKELING
SOCIAAL-EMOTIONELE ONTWIKKELING We meten op onze school twee keer per jaar het sociaal-emotionele functioneren van onze leerlingen mee. Dat doen we met VISEON van Cito. Viseon staat voor Volg Instrument
Nadere informatieWIPSI III (2j 6m 3j 11m en 4j 7j 11m)
WIPSI III (2j 6m 3j 11m en 4j 7j 11m)!!! Het woord test vermijden, beter: Ik heb wat spelletjes meegebracht waar we samen mee kunnen spelen. Je mag je intresse en enthousiasme laten blijken door bijvoorbeeld
Nadere informatieDe examenperiode is een moeilijke tijd. Je moet hard studeren en je hebt veel stress. Wat is een goede studiemethode en wat doe je beter niet?
TIPS VOOR DE EXAMENS De examenperiode is een moeilijke tijd. Je moet hard studeren en je hebt veel stress. Wat is een goede studiemethode en wat doe je beter niet? Wat moet je doen? 1. Lees de tekst op
Nadere informatiehandschrift Structuur van het vak Het aanleren van handschrift is opgebouwd uit een drietal kernconcepten, namelijk vormgeving, materialen
handschrift Belang van het vak Het kind kan zich pas cultureel ontwikkelen als het een goede beheersing heeft van het schrift van de samenleving waarin hij opgroeit. Handschrift is een basisvaardigheid.
Nadere informatieALGEMENE INFORMATIE VOOR DE LEERKRACHT
ALGEMENE INFORMATIE VOOR DE LEERKRACHT Je kunt als alternatief kalligraferen met wasknijpers (laat deze eerst even inweken, dan pakken ze de inkt beter), brede viltstiften of tweelingpotloden. Dit zijn
Nadere informatieLesbrief 14. Naar personeelszaken.
http://www.edusom.nl Thema Op het werk Lesbrief 14. Naar personeelszaken. Wat leert u in deze les? Wanneer u zeggen en wanneer jij zeggen. Je mening geven en naar een mening vragen. De voltooide tijd gebruiken.
Nadere informatieSIGNALERING VAN KINDEREN MET EEN TAALACHTERSTAND
SIGNALERING VAN KINDEREN MET EEN TAALACHTERSTAND Simea, 19 april 2018 Conja Adriaanse, Karin Wiefferink & Noëlle Uilenburg 1 AAN HET EINDE HEBBEN JULLIE Meer kennis over de vroegsignalering (door de JGZ)
Nadere informatietaalkaart 1 Ik ga op reis en Ik ga op reis en Wat ga je doen? Je leert wat een reisverhaal is. Je schrijft er zelf een.
Ik ga op reis en Wat ga je doen? Je leert wat een reisverhaal is. Je schrijft er zelf een. Op verkenning tk taalkaart Ik ga op reis en Lees het verhaal van Aymen. 8 augustus 007 - In het vliegtuig Wat
Nadere informatieAan de poort van de stad der geletterdheid
Aan de poort van de stad der geletterdheid Wij hebben besloten om eindelijk onze stem te laten horen. Samen met de cursisten en docenten. Omdat je als laaggeletterde geen toegang krijgt tot de stad. Met
Nadere informatieVoorwoord. Inhoud : 1. Wat is dyslexie 2. Onderzoek 3. Hulp middelen 4. Logopedie 5. Mijn dyslexie 6. Nawoord
Voorwoord Ik hou mijn spreekbeurt over Dyslexie. Zelf heb ik ook dyslexie. Ik hoop dat jullie mij beter begrijpen wat dyslexie is en wat het betekent om dyslexie te hebben. Ook waarom ik een laptop en
Nadere informatieBRUSHLETTERING VOOR IEDEREEN OEFENSCHRIFT
= BRUSHLETTERING VOOR IEDEREEN OEFENSCHRIFT + = + Dit oefenschrift Brushlettering voor iedereen hoort bij het gelijknamige handboek met tips en technieken over brushlettering. Maak kennis met brushpennen
Nadere informatieAlgemene informatie groep 1-2. Ontwikkeling van kleuters:
Algemene informatie groep 1-2 Ontwikkeling van kleuters: Van kleuters is bekend dat de ontwikkeling veel sprongsgewijs verloopt. Niet alle kinderen ontwikkelen dezelfde gebieden op hetzelfde moment. We
Nadere informatieHandleiding beoordelingsformulier Examen Eerste Hulp van
Handleiding beoordelingsformulier Examen Eerste Hulp van Het Oranje Kruis 2014 Datum van ingang: 1 november 2014 Inleiding Deze handleiding is geschreven om examinatoren meer informatie te verschaffen
Nadere informatieGrafementoets: instructie voor de leerkracht
veilig leren lezen Grafementoets: instructie voor de leerkracht De Grafementoets wordt afgenomen na kern 3. De toets bestaat uit een kaart, waarop de letters per kern gegroepeerd staan. De letterkennis
Nadere informatieEn, wat hebben we deze les geleerd?
Feedback Evaluatie Team 5 En, wat hebben we deze les geleerd? FEED BACK in de klas En, wat hebben we deze les geleerd? Leerkracht Marnix wijst naar het doel op het bord. De leerlingen antwoorden in koor:
Nadere informatieLeonardo Da Vinci. Doel: Na deze opdracht weet meer over het leven van Leonardo Da Vinci
Thema: de boer op Geschiedenis Tijd van Ontdekkers en Hervormers Renaissance Leonardo Da Vinci Moeilijkheid: **** Tijdsduur: **** Juf Carolien Doel: Na deze opdracht weet meer over het leven van Leonardo
Nadere informatieKobe* (10 jaar) heeft ernstige dyslexie
Kobe* (10 jaar) heeft ernstige dyslexie En daarmee is de kous af? Nee, natuurlijk niet! Dyslexie is een symptoom van één of meerdere obstakels in de ontwikkeling. Het is dus geen vaststaand feit waarmee
Nadere informatieTuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5
Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5 5 Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 6 Zacheüs (1) Het is erg druk in de stad vandaag. Iedereen loopt op straat. Zacheüs wurmt zich
Nadere informatieNSCCT. Instructies voor de testafname. Groep NIET SCHOOLSE COGNITIEVE CAPACITEITEN TEST
NSCCT NIET SCHOOLSE COGNITIEVE CAPACITEITEN TEST Instructies voor de testafname Groep 4 5 6 7 8 Inhoud Groep 4 1 Groep 5 6 Groep 6 10 Groep 7 14 Groep 8 18 Instructies voor de testafname Groep 4 4 De test
Nadere informatieJe eigen nieuwjaarsbrief
Je eigen nieuwjaarsbrief Doelgroep Eerste, tweede, derde graad Aard van de activiteit De leerlingen schrijven zelf een nieuwjaarsbrief voor hun ouders. Vooraf Verzamel allerhande nieuwjaarsbrieven: tekstjes
Nadere informatieHandleiding voor het afnemen van het IPPA Basis-interview en het IPPA Vervolg-interview
Handleiding voor het afnemen van het IPPA Basis-interview en het IPPA Vervolg-interview IPPA Basis-interview De interviewer neemt zeven IPPA Basis-interview formulieren, een IPPA Checklist, een pen of
Nadere informatieInleiding. Ophalen en neerhalen (1e van 2 lessen) groep 7/8
Ophalen en neerhalen (1e van 2 lessen) groep 7/8 Inleiding De methode " " is grafo-cognitief. Dit houdt in dat de vaardigheid van de kinderen wordt geoefend, in samenhang met hun letterkennis. In deze
Nadere informatieAuteur: Mirjam Wind, docent en coördinator NT2, Educatie Video s: Gabe Dijkstra en Rick Biemolt, studenten Alfa-college, MultiMedia en Design
Woord voor Woord is een programma mondelinge vaardigheden NT2 voor analfabete beginners. Het omvat 12 lessen. De ontwikkeling van het programma en de daarbij behorende video s is mogelijk gemaakt door
Nadere informatieMotorische schrijfproblemen bij kinderen
Motorische schrijfproblemen bij kinderen Tot stand gekomen door de werkgroep kinderfysiotherapeuten in opdracht van FYNE 1 Inhoud 1. Omschrijving kinderfysiotherapie bij kinderen met motorische schrijfproblemen
Nadere informatieGrafementoets: instructie voor de leerkracht
de leessleutel Grafementoets: instructie voor de leerkracht De Grafementoets wordt afgenomen na thema 3. De toets bestaat uit een kaart, waarop de letters per thema gegroepeerd staan. De letterkennis wordt
Nadere informatieEen meneer heeft veel ballonnen. Hij roept: Kinderen, kom erbij! Mijn ballonnen die zijn gratis. Wie wil een ballon van mij?
Een meneer heeft veel ballonnen. Hij roept: Kinderen, kom erbij! Mijn ballonnen die zijn gratis. Wie wil een ballon van mij? Wat een mooie luchtballonnen! Geel, oranje, groen en blauw. Kies maar uit Daan,
Nadere informatieO, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school.
Voorwoord Susan schrijft elke dag in haar dagboek. Dat dagboek is geen echt boek. En ook geen schrift. Susans dagboek zit in haar tablet, een tablet van school. In een map die Moeilijke Vragen heet. Susan
Nadere informatieVragen bij het prentenboek 'De tovenaar die vergat te toveren'
De tovenaar tovert De verhalenvertelster vertelt Wat zou een tovenaar allemaal kunnen toveren? Hoe zouden de kinderen zich voelen? Waar zie je dat aan? Is de tovenaar blij/ boos/ verdrietig of bang? Hoe
Nadere informatieEACD recommendations DCD. EACD recommendations. EACD recommendations DCD. EACD recommendations DCD. What s new? EACD recommendations DCD 3-12-2013
EACD recommendations NL vertaling en aanpassing H. Reinders namens DCD Stuurgroep Internationaal: Juli 2011 Vertaling: zomer 2012 Bespreken in werkgroepen najaar 2012 Stuurgroep voorstel: maart 2013 Reactie
Nadere informatieRoland Disability Questionnaire
Roland 1983 Nederlandse vertaling G.J. van der Heijden 1991 Naampatiënt...Datum:. Uw rugklachten kunnen u belemmeren bij uw normale dagelijkse bezigheden. Deze vragenlijst bevat een aantal zinnen waarmee
Nadere informatieAdaptieve toets: na basiswoorden klauw en neus
LEESLIJN HERZIENE VERSIE Adaptieve toets: na basiswoorden klauw en neus Voor meer informatie of het downloaden van deze of vele andere handige documenten Grafementoets aangeboden letters tot en met klauw
Nadere informatieEerstelijns ergotherapie voor schoolgaande kinderen
Eerstelijns ergotherapie voor schoolgaande kinderen Sterk in beweging Ergotherapie voor kinderen De ontwikkeling van kinderen verloopt niet altijd vanzelfsprekend. Een kind kan problemen hebben met allerlei
Nadere informatieLEESLIJN (herzien) Voor meer informatie of het downloaden van deze of vele andere handige documenten
LEESLIJN (herzien) Voor meer informatie of het downloaden van deze of vele andere handige documenten Grafementoets: instructie voor de leerkracht De Grafementoets wordt afgenomen na basiswoorden lat en
Nadere informatieDoe workshop ABA. Caroline Peters BCABA, 8-11-2012
Doe workshop ABA Caroline Peters BCABA, 8-11-2012 1 Inhoud Historie ABA Instituut Wat is ABA? Versterken van gewenst gedrag Uitdoven van ongewenst gedrag Gewenst gedrag opwekken door omgeving aan te passen
Nadere informatieHandschrift ontwikkeling Marjolein van Buuren
2.4.1 Handschrift ontwikkeling Marjolein van Buuren Werkcollege 3 Werkcollege 3 Lesdoelen: Je leert effectieve instructiestrategieën voor het handschriftonderwijs. Je krijgt een goed voorbeeld van een
Nadere informatie4.1 Het uitdelen van de antwoordbladen en de testboekjes.
Groep 7 1. Inleiding De test voor groep 7 bestaat uit vijf onderdelen. Elk onderdeel begint met een nieuwe instructie. De algemene instructie duurt (inclusief het uitdelen van de boekjes en de antwoordbladen)
Nadere informatieJezus vertelt, dat God onze Vader is
Eerste Communieproject 26 Jezus vertelt, dat God onze Vader is Jezus als leraar In les 4 hebben we gezien dat Jezus wordt geboren. De engelen zeggen: Hij is de Redder van de wereld. Maar nu is Jezus groot.
Nadere informatieExodus 17,1-7 - Water uit de rots voor mensen met een kort lontje
Exodus 17,1-7 - Water uit de rots voor mensen met een kort lontje Aangepaste dienst Liturgie Voor de dienst speelt de band drie liederen Opwekking 11 Er is een Heer Opwekking 277 Machtig God, sterke Rots
Nadere informatieMeten van mediawijsheid. Bijlage 6. Interview. terug naar meten van mediawijsheid
Meten van mediawijsheid Bijlage 6 Interview terug naar meten van mediawijsheid Bijlage 6: Het interview Individueel interview Uitleg interview Ik zal je uitleggen wat de bedoeling is vandaag. Ik ben heel
Nadere informatieHoofdmeting 2. na kern 4
VEILIG LEREN LEZEN 2 e MAANVERSIE Hoofdmeting 2 na kern 4 Voor meer informatie of het downloaden van deze of vele andere handige documenten Grafementoets aangeboden letters tot en met kern 4 : instructie
Nadere informatieVEILIG LEREN LEZEN. Adaptieve toets: Kern 3 + h, e, w, o
VEILIG LEREN LEZEN 1 e MAANVERSIE Adaptieve toets: Kern 3 + h, e, w, o 1 Grafementoets aangeboden letters kern 3+ h, e, w, o : instructie voor de leerkracht Algemene informatie: Deze toets bestaat uit
Nadere informatieAdaptieve toets: Kern 2 + d, oe
VEILIG LEREN LEZEN 2 e MAANVERSIE Adaptieve toets: Kern 2 + d, oe Voor meer informatie of het downloaden van deze of vele andere handige documenten Grafementoets aangeboden letters kern 2+ d, oe : instructie
Nadere informatieAfval Anne en de Sorteerbrigade
Afval Anne en de Sorteerbrigade Verhaal ontwikkeld voor educatieproject Afval groep 3 School en Cultuur Veenendaal 2014 Geschreven door: Sanne Heymann Tekeningen door: Sjoerd Kreijns Dit is Afval Anne.
Nadere informatieNavorming rond poëzie Sandrine Lambert
Navorming rond poëzie Sandrine Lambert Dit document bevat een reeks praktische oefeningen om poëzie te maken met een groep en zo te streven naar een individueel resultaat. OEFENING Gebruik steeds een heel
Nadere informatieAdaptieve toets: na basiswoorden rook en kaas
LEESLIJN HERZIENE VERSIE Adaptieve toets: na basiswoorden rook en kaas Voor meer informatie of het downloaden van deze of vele andere handige documenten Grafementoets aangeboden letters tot en met rook
Nadere informatieBehandeling van schrijfproblemen: wie kent het recept? Dr. M.W.G. Nijhuis- van der Sanden, maart 2004
Behandeling van schrijfproblemen: wie kent het recept? Dr. M.W.G. Nijhuis- van der Sanden, maart 2004 Inleiding Schrijven is voor alle kinderen en volwassenen wereldwijd een vaardigheid die hen in staat
Nadere informatieAdaptieve toets: na basiswoorden zeef en muur
LEESLIJN HERZIENE VERSIE Adaptieve toets: na basiswoorden zeef en muur Voor meer informatie of het downloaden van deze of vele andere handige documenten Grafementoets aangeboden letters tot en met zeef
Nadere informatieRolstoelkarakteristieken
Rolstoelkarakteristieken Merk rolstoel Type / nummer ADL rolstoel of sportrolstoel Datum levering Merk banden Bandenspanning Gewicht Rolstoel in kg Datum laatste keer aangepast Wat is er toen aangepast
Nadere informatieDE LEESSLEUTEL. Voor meer informatie of het downloaden van deze of vele andere handige documenten
DE LEESSLEUTEL Voor meer informatie of het downloaden van deze of vele andere handige documenten Grafementoets: instructie voor de leerkracht De Grafementoets wordt afgenomen na thema 3. De toets bestaat
Nadere informatieSelectieprotocol bij
Selectieprotocol bij Ik doe mee! Protocol voor het selecteren van leerlingen die in aanmerking komen voor een extra sociale vaardighedentraining Geeri Kroonen - Klok In h o u d s o p g av e Woord vooraf..................................................
Nadere informatieVersjes en liedjes bij schrijflessen
Versjes en liedjes bij schrijflessen 1. Versjes voor algemene aandachtspunten: zit- schrijfhouding en penhantering Algemeen: Mijn voeten stevig op de grond. Tegen de leuning met mijn kont. Mijn rug is
Nadere informatieLES 3 Ik leer Nederlands. TESTEN TEST 1
12/11/14 1 LES 3 Ik leer Nederlands. TESTEN TEST 1 1. (lezen) Ik.... een lange tekst. 2 Hij.... een moeilijk boek. 3. Zij.... een gemakkelijk tekstje. 4..... jullie veel? Ja, wij.... graag kinderboeken.
Nadere informatieHoe maak ik in groep 6 een werkstuk?
Hoe maak ik in groep 6 een werkstuk? Je gaat de komende weken thuis een werkstuk maken. Een werkstuk is een lange weettekst. Het wordt geschreven om iemand iets te leren of te laten weten. Net als in een
Nadere informatie