6. Het project. FIRST LEGO League Coach Wegwijzer 45

Transcriptie

1 6. Het project In dit onderdeel vind je meer informatie over het aanpakken van de projectopdracht binnen de Challenge. Je krijgt inzicht in de verschillende fases binnen het project en de wijze van jurering tijdens de wedstrijden. FIRST LEGO League Coach Wegwijzer 45

2 Het thema Het thema van de Challenge is iedere jaar anders. Binnen het thema ga je op zoek naar problemen en gelijktijdig ook naar kansen die zich binnen dit gebied bevinden. Vervolgens ga je met je team aan de slag om met een vernieuwende oplossing te komen. Deze oplossing deel je met mensen en organisaties in je eigen omgeving. Dit proces en resultaat presenteer je aan de jury tijdens de wedstrijd. Jury Het project is een van de vier punten waarop het FLL team, door middel van jureringen, wordt beoordeeld tijdens de regionale en Benelux finale. De andere onderdelen zijn: Robotwedstrijd Robotontwerp & programmeren Core Values De juryformulieren met de te beoordelen punten worden voorafgaand aan de finales gepubliceerd op Na weken voorbereiden en hard werken, is dit de kans voor kinderen om trots te kunnen zijn op hun werk! De jury zal er alles aan doen om kinderen te laten ervaren dat ze een enorme prestatie neergezet hebben. Tijdens de presentatie van het project presenteer je de onderstaande drie delen van het project aan de jury en op welke manier jullie zijn omgegaan met de Challenge. De jury beoordeelt de volgende onderdelen van het project: Het onderzoek De creatieve oplossing De presentatie, zowel naar jullie omgeving, als voor de jury 46 FIRST LEGO League Coach Wegwijzer

3 Tijd van de presentatie Jullie zullen in korte tijd het project moeten laten schitteren voor de jury. Je hebt namelijk slechts 5 minuten om je project te presenteren. Dit is inclusief de opbouwtijd; oefenen dus! Voor meer informatie over de jurycriteria, op de website is meer informatie te vinden. Hier zijn ook de juryformulieren zoals die gebruikt worden als download beschikbaar. Identificeer het probleem In de projectbeschrijving van het thema van dit seizoen, vind je de exacte omschrijving. Tijdens de fase van het identificeren van het probleem kun je gebruik maken van de stappen die in de projectomschrijving van de Challenge beschreven zijn. De projectomschrijving is na het bekendmaken van de Challenge te vinden op de website.. In het vorige hoofdstuk staan verschillende brainwaves beschreven die tijdens deze fase zinvol kunnen zijn. T HERSENSPINSELS Wat levert het op? Deze manier van inzichtelijk maken van de Challenge laat je ervaren wat je allemaal al weet én wat je meer te weten bent gekomen. Wat heb je nodig? Het liefst een heel groot stuk papier. Gekleurde stiften Hoe? In het midden schrijf je het onderwerp van de Challenge. Schrijf hier om heen waar je allemaal aan denkt. Las nu een informatie verzamel tijd in. Kinderen gaan opzoek naar meer info, via telefoon, boeken en internet. Stop na 10 minuten en kom weer bij elkaar. Vul het woordveld aan met een andere kleur met de nieuwe informatie die te voorschijn is gekomen. Als je het woordveld al wat kunt ordenen, geeft dit nog meer overzicht. FIRST LEGO League Coach Wegwijzer 47

4 Wist je dat je hersenen iedere keer nieuwe netwerkverbindingen aan kunnen leggen wanneer je andere informatie krijgt die je opnieuw moet ordenen? Handig zoveel wegen in je hoofd, je wordt een stuk flexibeler. De creatieve oplossing Keep It Simple, Silly of te wel KISS ; houdt het belachelijk eenvoudig. Vaak zitten oplossingen in de eenvoud. Om een creatieve oplossing te bedenken is het belangrijk dat je buiten bestaande patronen kunt kijken en denken en vragen kunt stellen. Heb je het probleem helder? Stel zoveel mogelijk vragen over het probleem, antwoord geven hoeft nog niet. Stel je de wereld voor wanneer jullie probleem is opgelost; hoe is het dan? Doe even iets geks; lach met je team! Denk in mogelijkheden, dan pas in haalbaarheid. 48 FIRST LEGO League Coach Wegwijzer

5 T DENK VANUIT EEN ANDERE HOEK Wat levert het op? Je gaat je oplossing vanuit verschillende hoeken bekijken. Het is mogelijk dat je oplossing beter wordt. Wat heb je nodig? Zes kaartjes met aan de andere kant een cijfer geschreven van 1 tot 6: Ben precies. Wat is je gevoel hierbij? Ben heel kritisch, bijna negatief. Som alle voordelen op. Wat kun je nog veranderen? Hoe denk je over de oplossing? Trek een kaartje en vraag te reageren vanuit de invalshoek die hierboven beschreven staat. Net even anders Edward de Bono is de grondlegger van zes denkende hoofddeksels. Hij praat over gekleurde hoeden i.p.v. over cijfers. Dit is voor kinderen nog duidelijker. Dus: heb je hoeden of petten in de volgende kleuren: wit, rood, zwart, geel, groen en blauw, gebruik deze dan in plaats van de cijfers. Delen met je omgeving Je oplossing voor het probleem deel je met je omgeving, belangstellenden, experts, ervaringsdeskundigen, wetgevers, professionals en natuurlijk je ouder(s)/verzorger(s). Dit kun je doen door verschillende manieren, ook hierin mag je creatief zijn. Enkele suggesties zijn: maak een lied; stel een krant samen; deel folders uit; geef een interview; schrijf een gedicht; maak een journaaluitzending; ontwerp een website; etc. FIRST LEGO League Coach Wegwijzer 49

6 Laat in de presentatie aan de jury zien of vertel op welke manier jullie het thema hebben onderzocht, ideeën hebben bedacht en op welke manier jullie dit allemaal met jullie eigen omgeving hebben gedeeld. g Heel het team, inclusief mezelf, hebben enorm gewerkt tijdens de voorbereiding aan de FLL. Sommige kinderen werkten meer aan het robotgedeelte, andere weer aan het project. Het mooie was, dat doordat we elkaar iedere bijeenkomst op de hoogte hebben gehouden van wat we gedaan hebben, het presenteren ongemerkt veel geoefend is. De presentatie voor de jury was dan ook heel normaal en relaxed, met natuurlijk een extra stootje adrenaline. Een logisch vervolg op wat we allemaal gedaan hebben. Algemene planning FLL seizoen Hieronder staat de algemene seizoensplanning beschreven. Een overzicht wat een team kan doen. In de verschillende fases van een seizoen staat beschreven in de volgende paragraaf. 50 FIRST LEGO League Coach Wegwijzer

7 Van Tot Activiteit April Inschrijvingen geopend April Augustus Teampakketten worden verstuurd Eind augustus Begin september Missiesets worden verstuurd Eind september Sluiting inschrijvingen September Teamleden registreren voor het komende seizoen September Oktober Bekendmaking data en locatie regio- en Benelux finale November December Regiofinales Januari Benelux finale Voorbeeldschema per week Hieronder staat een voorbeeldplanning per week weergegeven. Uiteraard is dit slechts een hulpmiddel en kan deze naar eigen wens en mogelijkheden aangepast worden. FIRST LEGO League Coach Wegwijzer 51

8 Voorbeeldschema per week >> VOOR DE KICKOFF (indien mogelijk) Robotcompetitie Project Ontwerp en bouw de (voorbeeld)robots en bepaal welke het meest geschikt is voor de competitie. Probeer met de robot van jullie keuze of deze bepaalde afstanden kan afleggen en obstakels kan nemen. Bestudeer het thema, bekijk de projecthandleiding en projectvoorwaarden van voorgaande jaren.onderzoek hoe professionals die werkzaam zijn in de branche van het thema robots en technologie gebruiken. >> KICKOFF WEEK 1 Begin met teambuilding activiteiten, laat de kinderen een teamnaam bepalen, verdeel de taken van de teamleden en stel doelen voor de komende 8 weken. Robotcompetitie Project Bouw de missiemodellen voor de (oefen)tafel met behulp van de bijgeleverde CD. Laat teamleden vertellen wat zij weten over het thema, bijkomende problemen, bestaande oplossingen of technologieën. Brainstorm over bronnen voor het onderzoek, project ideeën en professionals met wie zij contact kunnen zoeken. >> WEEK 2 Bekijk de V&A pagina op de FLL website. Stel redelijke doelen voor het seizoen vast. Voorbeelden: Lol hebben, Aandacht van de (lokale) pers krijgen, Voltooi altijd de helft van de missies, Los twee missie op een unieke manier op, Gebruik een idee van ieder teamlid, Maak mensen aan het lachen. 52 FIRST LEGO League Coach Wegwijzer

9 Robotcompetitie Project Ga verder met het bouwen van de missiemodellen. Installeer de (oefen)tafel. Alle teamleden, inclusief een aantal toegewezen experts van het team, lezenmde missieteksten en de regels op de website. Rond het oefenen met de robot af en begin met experimenteren met verschillende onderstellen en programmeren. Brainstorm over missie strategieën en bijbehorende robotontwerpen. Bekijk wat er tot nu toe aan onderzoeksdata verzameld is en bepaal het probleem waar jullie je op willen richten en begin het probleem en (eventuele) bestaande oplossingen te onderzoeken. Bedenk dat onderzoek gedaan kan worden in de bibliotheek of op internet, ook dienen er professionals geïnterviewd te worden. Dit kan persoonlijk, per telefoon of per . >> WEEK 3 Bekijk de V&A pagina op de FLL website. Robotcompetitie Project Ontwerp en programmeer de robot om twee missies op te lossen, waarvan het team denkt dat deze het makkelijkst zijn. Probeer rekening te houden met ontwerpen en strategieën voor uitbreiding naar andere missies. Bespreek het onderzoek naar het probleem en de bestaande oplossingen. Ga door met het onderzoek en brainstorm over innovatieve oplossingen. >> WEEK 4 Bekijk de V&A pagina op de FLL website. Robotcompetitie Project Ontwerp en programmeer de robot om minimaal de helft van de gerelateerde doelen te bereiken. Neem een definitieve beslissing over het onderzoeksonderwerp. Bedenk een unieke oplossing FIRST LEGO League Coach Wegwijzer 53

10 en bepaal hoe de teamleden de onderzoeksresultaten kunnen delen met anderen. >> WEEK 5 Bekijk de V&A pagina op de FLL website. Bekijk in hoeverre de gestelde doelen te realiseren zijn. Robotcompetitie Project De toegewezen teamexperts voor de missies en regels dienen er zeker van te zijn dat gebruikte strategieën toegestaan zijn tijdens de finales. Zorg ervoor dat de documenten up-to-date zijn met de informatie op de website. Probeer 75% van de robot gerelateerde doelen te bereiken. Bepaal wat er nodig is om jullie bevindingen te delen met anderen, en begin met de voorbereidingen hiervan. Doe onderzoek om eventuele onduidelijkheden in jullie onderzoek te verklaren. Werk aan visuele hulpmiddelen om jullie onderzoeksresultaten goed te kunnen presenteren. Brainstorm over hoe jullie het project op een creatieve manier kunnen presenteren aan de juryleden. >> WEEK 6 Robotcompetitie Project Probeer 75% van de robot gerelateerde doelen te bereiken. Verbeter de betrouwbaarheid. Breng de plannen voor het delen van jullie onderzoeksresultaten ten uitvoer. Begin met het schrijven van een script en maken van (visuele) hulpmiddelen voor de Projectpresentatie. >> WEEK 7 Bekijk de V&A pagina op de FLL website. Stel de definitieve doelen vast. Tegen deze tijd zullen de teamleden een goed beeld hebben van wat het wil en waartoe 54 FIRST LEGO League Coach Wegwijzer

11 het in staat is. De definitieve doelen moeten dan ook realistisch en nuttig zijn. Robotcompetitie Project Probeer (meestal) alle robot gerelateerde doelen te bereiken. Test onder verschillende (licht) condities. Probeer een goed beeld te krijgen van verschillende prestaties bij verschillende batterijniveaus. Maak een back-up van de programma s. Perfectioneer het script en de (visuele) hulpmiddelen voor de presentatie. Repeteer! Gebruik een stopwatch om te controleren of de presentatie binnen de vastgestelde 5 minuten kan. Oefen ook met het installeren en afbreken van de hulpmiddelen zonder de hulp van volwassenen. Probeer ook te oefenen in het beantwoorden van vragen (ook eenvoudige vragen!) >> WEEK 8 Bekijk de V&A pagina op de FLL website. Robotcompetitie Project Perfectioneer de programma s. Zorg dat alle robot gerelateerde doelen altijd gerealiseerd worden. Blijf repeteren. Zorg dat het team altijd (incl. opbouwen) binnen de vastgestelde 5 minuten de hele presentatie kan houden. Oefen met presenteren en het zelfverzekerd beantwoorden van vragen. FIRST LEGO League Coach Wegwijzer 55

12 De wedstrijd In deze paragraaf krijg je een indruk van de wedstrijddag. Wat heb je nodig, wat kun je verwachten. Wanneer je hier meer van weet kun je je teamleden informeren, zodat deze dag wat duidelijker voor hen wordt en jullie volop kunnen genieten van deze unieke ervaring. Wedstrijdschema Het schema voor de wedstrijddag wordt bij aankomst of kort daarna uitgereikt. Het is belangrijk dat teams hun schema volgen en altijd op tijd komen. Te laat komen betekent dat jouw team niet beoordeeld kan worden en verkleind dus de kans dat je punten haalt en een prijs wint. Wanneer schemaveranderingen doorgevoerd worden, worden deze bekend gemaakt in de Pit Area. Let goed op tussentijdse veranderingen en pas je schema aan! >> REGISTRATIE De coach meldt zich direct bij de registratietafel. Lever hier eventueel de papieren in die toegezonden zijn door de organisatie en vul andere benodigde formulieren in. Je ontvangt hier ook eventuele veranderde instructies en informatie. >> ROBOTINSPECTIE Je team kan een robotinspectie moeten ondergaan terwijl je de Pit Area betreedt. Dit houdt in dat de scheidsrechters of juryleden de robot bekijken en bepalen of alles volgens de regels is. >> COMPETITIETAFEL Ga na registratie met je team direct naar de Pit Area en zoek de tafel met jullie teamnummer erop. De organisatie kan aan de hand van de tafel kijken of je team aanwezig is. Supporters kunnen meteen naar het toeschouwersgedeelte gaan. >> PIT AREA De Pit Area is de thuisbasis voor de teams. De teams hebben ongeveer een uur om de registratie en het opzetten van de spullen te voltooien en om op de oefenvelden te komen, voordat de wedstrijd begint. Sommige Pit Area s zijn niet open voor publiek. 56 FIRST LEGO League Coach Wegwijzer

13 >> OPBERGRUIMTE Berg de jassen op bij de garderobe of direct onder de eigen teamtafel. Het handigste is om als team een opbergton- of krat mee te nemen. Zodra het team in de Pit Area is, kan het de meegebrachte spullen voor de wedstrijd op de tafel opstellen. De regels die gelden in de Pit Area dienen strikt opgevolgd te worden. >> ETEN EN DRINKEN Er staat duidelijk aangegeven op de schema s waar je wel en niet mag eten en drinken. Houd je aan deze regels. Laat het hele team weten dat zij vaak minder dan een half uur hebben tussen de wedstrijdrondes en het beoordelen de jurybeoordelingen. >> OPENINGSCEREMONIE Wanneer er een openingsceremonie is, vindt deze plaats vóór de start van de competitie. Hier zullen de scheidsrechters worden voorgesteld, kan de Challenge worden uitgelegd en speciale gasten worden geïntroduceerd. De teams die nog niet direct hoeven te beginnen kunnen nog de laatste aanpassingen aan hun robots maken en keren daarna terug naar de Pit Area of naar de wachtruimte om te wachten. >> WACHTEN Teams moeten wachten in de wachtruimte bij het wedstrijdveld of juryruimte. Er kan een vrijwilliger aanwezig zijn om je naar de wachtruimte te brengen, maar als deze er niet is, moet de coach klaar staan om het team naar deze plek te brengen. Als je team aan de beurt is, neem dan de robot en alle benodigde onderdelen die aan de robot gezet moeten worden mee. Het team zal in de wachtruimte enkele minuten moeten wachten. Voor de wedstrijd kunnen een paar vragen gesteld worden door de presentator over de voorbereidingen, de robot en het team zelf. Kom altijd op tijd! FIRST LEGO League Coach Wegwijzer 57

14 >> WEDSTRIJDVELD Het wedstrijd- of competitieveld is gevuld met enthousiaste toeschouwers, scheidsrechters en de presentator. Een vrijwilliger geeft het team een seintje zodra het naar de tafel in het competitieveld mag komen. Een presentator kondigt het team aan. Het team heeft 1 à 2 minuten om alles op te stellen en zich voor te bereiden. Er zal 5 seconden afgeteld worden, en dan begint de ronde. 5 seconde voor de start en. GO! Het team heeft 2½ minuut de tijd om een ronde te voltooien. Houd er rekening mee dat slechts 2 teamleden tegelijkertijd bij de tafel kunnen zijn gedurende een missie. De 2 leden kunnen wel bij elke opdracht worden afgewisseld.. Er vindt meestal een aftelling plaats bij de laatste 10 seconden. Als een ronde voorbij is, wordt het team uit het competitieveld/wedstrijdveld geleid. De jury Teams worden op vier punten beoordeeld: Wedstrijd Robotontwerp & programmeren Onderzoek & projectpresentatie Teamwork en teamgeest Na weken voorbereiden en hard werken, is dit de kans voor kinderen om trots te kunnen zijn op hun werk! De jury zal er alles aan doen om kinderen te laten ervaren dat ze een enorme prestatie neergezet hebben. Voor meer informatie over het jureren, zie hoofdstuk FIRST LEGO League Coach Wegwijzer

15 Blijf met je team tot na de prijsuitreiking! Prijsuitreiking Alle teams zijn bij de prijsuitreiking in het wedstrijdgedeelte. Naast de prijzen en medailles die uitgereikt worden, worden ook de teams bedankt. Als de prijsuitreiking beëindigd is, kunnen de teams hun spullen bij elkaar pakken en zich klaar maken om weg te gaan. Zorg ervoor dat er mensen klaar staan om mee te helpen met opruimen. Zorg ook dat je de tafeltjes en de gebruikte ruimte netjes achterlaat. FIRST LEGO League Coach Wegwijzer 59

16 NOTITIES: 60 FIRST LEGO League Coach Wegwijzer

17 7. Robot Dit hoofdstuk is in tegenstelling tot de andere hoofdstukken meer theoretisch. Hier vind je beschrijvingen van technische aspecten die nodig zijn om een werkende robot te ontwerpen en te bouwen. FIRST LEGO League Coach Wegwijzer 61

18 Eerste keer Is het de eerste keer dat je een robot maakt, dan zou een eerste stap kunnen zijn om aan de hand van de tutorial die op de bijgeleverde software cd staat, de standaard robot te maken. Ga deze robot vervolgens in kleine behapbare stappen aanpassen en verbeteren. Onderdelen Op dit moment zijn er twee FLL robotsets beschikbaar, de NXT en de RCX. De RCX wordt niet meer ondersteund door FIRST en LEGO, maar mag uiteraard wel gebruikt worden. Onderstaande informatie is van toepassing op beide sets, tenzij anders vermeld. De volgende onderdelen worden verder besproken. Assen (Staafjes) Timer Katrollen Motoren Batterijen Ski s NXT RCX Differentieel Software Sensoren IR (Infrarood Toren) / USB Tandwielen Rupsbanden Lees deze informatie goed door, het levert je tijd en kwaliteit op! >> ASSEN (STAAFJES) Gebruik de assen voor trekkracht, duwkracht en buigkracht. Ze kunnen echter ook een bron van wrijving zijn. Om deze wrijving zoveel mogelijk te beperken, moet je ervoor zorgen dat ze recht en schoon zijn en moeten de gaatjes waar ze door gestoken zijn precies recht tegenover elkaar liggen. Zorg dat de onderdelen aan de asjes vrij liggen van de gaatjes om te voorkomen dat het asje klemt om zo n gaatje. 62 FIRST LEGO League Coach Wegwijzer

19 >> BATTERIJEN Enkele belangrijke opmerkingen met betrekking tot de batterijen zijn: Houd er bij het ontwerp van de robot rekening mee, dat je de aansluiting van de adapter vrijhoudt, en let op het eventueel verwisselen van batterijen. Zo hoeft de robot niet afgebroken te worden voor het opladen of het verwisselen van de batterijen Sommige robots, vooral degene die gebruik maken van programmering op tijd, presteren anders met nieuwe batterijen dan met de oude. Houd dit tijdens de wedstrijden in de gaten en plan het vervangen van de batterijen zodanig in, dat er voldoende tijd overblijft om wat instellingen te wijzigen wanneer dit nodig is. >> DIFFERENTIEEL Het differentieel is een donkergrijs onderdeel en lijkt op een tonnetje met verschillende maten tandwielen aan elke kant. Net als in auto s zorgt dit onderdeel ervoor dat de kracht van een motor op twee assen overgebracht kan worden, terwijl ze nog steeds onafhankelijk van elkaar draaien. Het is handig om een aandrijfsysteem te maken met maar één motor, zodat er twee overblijven voor andere dingen. >> TANDWIELEN Tandwielen transporteren de kracht van de ene as naar de andere. Om elkaar aan te drijven moeten ze òf op dezelfde as zitten òf met de tanden in elkaar bewegen. Tandwielen kunnen kracht en snelheid veranderen. Een groot tandwiel dat een kleintje aandrijft zorgt voor een grotere snelheid, maar een kleinere kracht op het asje met het kleine tandwiel. >> MOTOREN De motoren van de NXT kunnen maar op één manier aangesloten worden en kunnen dus alleen softwarematig van richting veranderd worden. FIRST LEGO League Coach Wegwijzer 63

20 >> KATROLLEN Katrollen zijn net tandwielen, alleen gebruiken ze geen tanden, maar een elastiekje, touwtje of riem om de kracht over te brengen. De katrollen in het pakket worden gebruikt met elastiekjes en zijn makkelijker in het gebruik dan tandwielen. De elastiekjes kunnen rekken. Je kunt het aangedreven element dan ook op heel veel plaatsen kwijt. Elastiekjes kunnen wel slippen en veroorzaken veel meer wrijving dan tandwielen. Ook kan een elastiekje natuurlijk springen. Zorg dat je alleen elastiekjes van LEGO gebruikt. >> USB De NXT maakt, in plaats van de Infrarood toren, gebruik van een USB-kabel en/of Bluetooth verbinding. Gebruik van Bluetooth is tijdens wedstrijden niet toegestaan! >> NXT De LEGO MINDSTORMS NXT is de opvolger van de RCX. De NXT is een lichtgrijs blok, welke voorzien is van een Li-Ion accu (in de Educational editie). Afhankelijk van het programma reageert de NXT op interne kloksignalen of externe sensorsignalen (maximaal 4 tegelijk) door de motoren (maximaal 3) te laten draaien. De NXT heeft ook een schermpje om de sensorsignalen te laten zien. Om wat te wennen aan deze data, kun je het volgende doen: Zet de NXT aan, en zoek in het menu de [VIEW] optie. Zoek vervolgens in dit menu op wat je wilt uitlezen. Bijvoorbeeld omgevingslicht. Geef vervolgens aan op welke poort de betreffende sensor zit aangesloten. Nu zijn de waarden die de sensor uitvoert te lezen op het scherm. 64 FIRST LEGO League Coach Wegwijzer

21 >> SENSOREN De sensoren ontvangen inkomende signalen en geven deze door aan de robot door de zwarte draden. Ze worden op de robot gemonteerd om eigenschappen van het veld te detecteren en de robot is geprogrammeerd om hier weer op te reageren. Hier staat beschreven welke sensoren er zijn, hoe ze werken, wat ze detecteren en wat hun voor- en nadelen zijn. Tastsensor: Deze sensor geeft door of zijn knopje is ingedrukt of niet. Deze kan een botsing van de robot met een object vaststellen. Lichtsensor: Deze sensor geeft door hoeveel licht hij (wel goed) ziet door zijn lens. De lichtsensor vergelijkt het licht dat hij ziet met een rood lampje van zichzelf en is nauwkeurig tot 0,65 cm. Hiermee kan hij een kleurverandering op het tafeloppervlak registreren. Als de sensor gericht is op iets dat verder weg is, zal hij nog steeds licht van donker kunnen onderscheiden, maar niet meer zo precies. Rotatiesensor: Deze sensor geeft door hoe ver een bepaalde as heeft gedraaid, waardoor hij handig gebruikt kan worden om afgelegde afstanden te meten. (Elke hele omwenteling telt de sensor 16 tellen. Dus als de teller op 40 staat, is de as 2 en een half keer rondgedraaid. Dit is handig om afgelegde afstanden te meten.) In de motoren van de NXT zitten rotatiesensors ingebouwd. Geluidssensor (alleen op NXT): Deze sensor geeft aan of er geluid klinkt. Dit maakt het bijvoorbeeld mogelijk om de robot te laten stoppen door middel van een geluid. Gebruik van deze sensor is tijdens wedstrijden niet toegestaan. Ultrasone sensor (alleen op NXT): Hoewel de sensor eruit ziet alsof het een paar ogen zijn, maakt deze sensor gebruik van geluid om te zien. Net zoals dolfijnen wordt er een ultrasoon geluid uitgezonden, door te meten hoe lang het duurt voor het geluid terug is kan zo de afstand tot een object bepaald worden. FIRST LEGO League Coach Wegwijzer 65

22 >> TIMER De timer geeft de tijd aan die verstreken is tussen twee gebeurtenissen. Het is geen sensor, maar kan wel ongeveer op die manier behandeld worden. >> SKI S Ski s kunnen worden gebruikt als contactpunt tussen de robot en de grond in plaats van wielen. >> SOFTWARE De software stelt je in staat programma s te schrijven en in de robot te laden om de robot aan te sturen. Er zijn verschillende programma s. De software bevat ook handleidingen om het bouwen en programmeren te leren. Er zijn voor de FLL 2 softwareprogramma s toegestaan om de RCX te programmeren: RIS en Robolab. Voor beginnende teams met jonge teamleden wordt RIS aanbevolen aangezien het eenvoudiger te bedienen en leren is. RIS is verkrijgbaar bij de FLL organisatie. Robolab is geschikt voor gevorderde en oudere teams die op een abstracter niveau met programmeren aan de slag willen. Voor de NXT is de RIS software niet meer beschikbaar. Er kan gekozen worden voor de standaard NXT software (alle versies) of voor Robolab. >> RUPSBANDEN De rupsbanden glijden vrij goed op het speelveld, en kunnen hierdoor ook gebruikt worden voor zowel aandrijving als besturing. Daarnaast gaan ze met groot gemak over verschillende obstakels heen. Houd er rekening mee dat ze voor veel wrijving zorgen, zodat de motoren meer stroom verbruiken en batterijen sneller verwisseld moeten worden. Meer wrijving, betekent meer energie, dus meer batterijen verwisselen. Waar kun je energie besparen binnen je ontwerp? 66 FIRST LEGO League Coach Wegwijzer

23 Mechanisch Ontwerp Hoe meer werk je verricht in de ontwerpfase, hoe minder je hoeft uit te zoeken in de bouwfase. Het begint allemaal met het probleem formuleren in termen van het verlangde resultaat gevolgd door brainstormen over oplossingen. De meeste robots die in staat zijn de missies van de Challenge te voltooien, bevatten oplossingen voor de vier belangrijkste ontwerpproblemen: sturen; aandrijving; navigatie; manipulatie. T BEWEGING OM ONS HEEN Wat levert het op? Je krijgt ideeën op welke manier je je robot kunt laten voortbewegen. De meeste FLL-robots bewegen zich voort op wielen. Wielen zijn echter niet de enige manier om iets voort te bewegen; in de natuur is een grote verscheidenheid te vinden van voortbewegingsmechanismen. Hoe? Doen! Voorbeeld 1 Haal de kinderen bij elkaar laat ieder kind zelf een manier bedenken om zich door de ruimte te verplaatsen. Iedereen herhaalt deze manier. Voorbeeld 2 Leg verschillende voorwerpen in het midden. Kinderen kiezen een voorwerp uit en proberen deze te verplaatsen zonder met hun handen aan het voorwerp te komen. Kies voor bijvoorbeeld: papiertje, een bal. Voorbeeld 3 Noem een naam van een dier of voertuig en laat kinderen zich op deze manier verplaatsen door de ruimte. Denk er maar eens aan hoe jij je voortbeweegt. Bedenk hoe slangen bewegen, of een duizendpoot, paard, dolfijn of vogel. FIRST LEGO League Coach Wegwijzer 67

24 Sturen Een stuursysteem is een link die het draaien van de motor omzet in de mogelijkheid voor de robot om van richting te veranderen. Een stuursysteem laat de robot draaien. De draaicapaciteit van een robot is afhankelijk van de mogelijkheden van de rechter- en linkerwielen om onafhankelijk van elkaar te bewegen. De eenvoudigste demonstratie is een systeem met twee wielen aan één as. Dit zal rollen, maar zal nooit kunnen sturen zolang het volle trekkracht en een vaste as heeft. Om een robot te laten draaien, moeten de wielen op aparte assen zitten en/of met een verschillende snelheid rond kunnen draaien om dezelfde as (met een differentieel). Een zeer eenvoudig stuursysteem is een aandrijfsysteem waar linker- en rechterkanten onafhankelijk van elkaar aangestuurd kunnen worden, met elk een eigen motor. Als één motor draait en de ander staat stil, zal de robot gaan draaien. Kijk om je heen! Voorbeelden van stuursystemen Bij een bulldozer of tank laat je één rupsband bewegen en de andere niet. De rupsbanden schuiven een beetje over de grond, en het voertuig draait. Auto s hebben voorwielen die kunnen draaien. Winkelwagens hebben vier zwenkwielen die allemaal onafhankelijk van elkaar draaien. Speelgoedwagentjes hebben een zwenkende vooras en vier wieltjes die onafhankelijk van elkaar draaien. Skateboards hebben aan beide kanten zwenkende assen en alle wieltjes draaien onafhankelijk van elkaar rond. Een duw-grasmaaier heeft geen zwenkende as, maar kan draaien op zijn wielen die onafhankelijk van elkaar draaien als de wielen aan de voorkant opgetild worden. Een voertuig zou ook zichzelf van de grond kunnen tillen, vervolgens draaien en weer terug op de grond kunnen komen. Kun jij zelf een nieuw stuursysteem bedenken? 68 FIRST LEGO League Coach Wegwijzer

25 Aandrijving Een aandrijfsysteem is het systeem dat de kracht van de motor omzet, zodat de robot daadwerkelijk kan bewegen. Observeer! Kijk bijvoorbeeld eens naar het aandrijfsysteem dat de neerwaartse kracht van je voet omzet in de voorwaartse beweging van je fiets: Je voet duwt op het pedaal dat verbonden is aan het eind van je trapper De hefboom van de trapper levert draaiende kracht op het grote tandwiel De tanden van het tandwiel trekken aan de ketting De ketting trekt aan de tanden van het achtertandwiel Dit tandwiel levert een draaiing op de achteras, de spaken, de velg en uiteindelijk de band De band duwt naar achteren op de grond Deze kracht duwt je fiets vooruit Navigatie Het navigatiesysteem van een robot moet in staat zijn om te achterhalen waar de robot is vergeleken met waar hij zou moeten zijn en moet daarmee het besturings- en aandrijfsysteem kunnen vertellen waar de robot heen moet. Het navigatiesysteem in auto s bestaat uit de ogen en hersenen van de bestuurder en een routekaart, hoewel moderne auto s zelfs computers gebruiken. Het navigatiesysteem van een robot bestaat uit sensoren, de robot en de programma s die jij schrijft. De sensoren, programmeren en de robot worden in meer detail besproken in andere hoofdstukken. Manipulatie Een manipulator is een koppeling ontworpen om objecten vast te houden en te bewegen. In tegenstelling tot besturing en aandrijving hebben de meeste mensen dit aspect van robotica nog nooit in de praktijk gezien, afgezien van de beroemde robot-arm. Maar de oplossing voor elke taak is wat jij vindt dat goed is, zolang het werkt en geen schade aanricht. Het mag in de lengte zijn of draaiend. Het kan een scharnierende robot-arm zijn met zijn eigen aandrijving, of een eenvoudige verlenging van het frame van de robot. Zorg ervoor dat je brainstormt over oplossingen en vergeet niet dat je een derde motor hebt. FIRST LEGO League Coach Wegwijzer 69

26 Programmeren, gewoon doen! Een programma is een reeks van commando s die de motoren van de robot vertellen wanneer ze aan en uit moeten op basis van de signalen van de timers en sensoren van de robot. Als de NXT de hersenen van de robot zijn, is het programma de opleiding van de robot waarin hem geleerd is wat hij moet doen om de Challenge aan te kunnen. T BEGIN BIJ HET BEGIN Wat levert het op? Als je deze opwarmoefeningen succesvol kunt afronden zul je vanzelf meer leren. Hieronder staan een aantal uitdagingen in oplopende moeilijkheid die dienen als programmeeroefening. Hoe? a Ga vooruit en stop boven een stuk zwart plakband op 60 cm afstand met gebruik van de: Interne timer. Rotatiesensor. Lichtsensor. b Ga vooruit en ga de andere kant op als de druksensor ingedrukt wordt. c Volg een zwarte lijn. d Maak een vierkante reis en stop weer bij het beginpunt. e Herhaal oefening 4, maar eindig vijf keer op dezelfde plek. f Start 60 cm van een zwarte lijn. Vind de lijn en volg hem. g Herhaal 6, maar ga van de lijn af nadat je hem 30 cm hebt gevolgd. h Klim over een boek dat minimaal 2,5 cm dik is. i Ga naar voren, pak een kleine papieren bal, kom terug en laat de bal vallen. Vragen stellen De enige manier om te leren programmeren is door het te doen. Wacht hier niet mee totdat het ontwerp van de robot af is. De meeste robots die in staat zijn om de missies van de FLL Challenge te volbrengen, gebruiken ideeën voor oplossingen voor de volgende vaak voorkomende programmeerproblemen: 70 FIRST LEGO League Coach Wegwijzer

27 Hoe kunnen de motoren aan en uit door alleen de timer (in de robot) te gebruiken? Hoe kunnen de motoren aan en uit op het juiste moment bepaald door sensoren? Hoe kunnen signalen van de sensoren genegeerd worden als dat nodig is? Hebben jullie zelf een probleem, maak er dan een vraag van en zoek hulp, vergeet ook hier niet KISS (Keep It Simple, Stupid). Maak en test slechts één verandering in je programma per keer. Onafhankelijk van de software die je gebruikt zal je robot precies doen wat je programma hem vertelt te doen en niets meer. Je zult bijvoorbeeld verbaasd zijn hoe eenvoudig het is om te vergeten in te programmeren om de motoren uit te zetten. Voor hulp kun je kijken op internet, de handleidingen in je kit, de technische ondersteuning van de fabrikant van de software en overleg met andere teams via het internationale FLL-forum op de website van FIRST. Testen en verbeteren Bij het technische ontwerpproces is wat goed lijkt op papier niet altijd werkbaar in het echt. Of je nu een ruimtestation of een benzinestation maakt, grondig testen en verbeteren maken een goed idee tot een goed product. Hieronder volgen een aantal essentiële eigenschappen van een robuuste robot waarop getest en verbeterd kan worden: Integriteit Hij valt nooit in bedrijf uit elkaar. Nauwkeurigheid Hij kan rechtuit rijden en werkt precies. Functionaliteit Hij kan wat hij moet doen of kan hiervoor gewijzigd worden met losse toevoegingen. Herhaalbaarheid Hij doet iedere keer exact hetzelfde. Reproduceerbaarheid Hij doet overal hetzelfde. Ergonomie Hij is gemakkelijk te bedienen. Efficiëntie Hij verspilt geen energie van de batterijen aan wrijving of gewicht. Werk eerst aan integriteit en nauwkeurigheid voordat je verder gaat! FIRST LEGO League Coach Wegwijzer 71

28 Neem in het bijzonder tijd om je robot te testen en te verbeteren zodat: Hij nooit uit elkaar valt tijdens het oplossen van de missies. Hij in een rechte lijn over de tafel rijden kan. >> VEEL VOORKOMENDE PROBLEMEN EN OPLOSSINGEN Als je robot niet in een rechte lijn over de tafel kan rijden: Ga na of het speelveld vlak is. Ga na of alle onderdelen van de robot stevig vast zitten, druk de robot indien nodig nog eens samen, maar ga er niet op leunen. Ga na of het voertuig symmetrisch is. Als de aandrijving rubberen banden heeft, verwissel deze dan en kijk of de robot zich anders gedraagt. Als er niets verandert, kijk dan of de assen vrij kunnen draaien. Als je robot in bedrijf uit elkaar valt: Verstevig of herontwerp hem om minder afhankelijk te zijn van stukjes die zomaar aan elkaar blijven zitten door deze vast te zetten met pinnen, platen en balken. Gebruik minder stukken. Gebruik kleinere stukken. Ga na of alle onderdelen van de robot stevig vast zitten, druk de robot indien nodig nog eens samen, maar ga er niet op leunen. 72 FIRST LEGO League Coach Wegwijzer

29 8. Slotwoord Het FLL netwerk helpt je team, en laat jou anderen helpen, de FLL tot een succes te maken. In dit hoofdstuk vind je informatie hoe je snel de beste informatie voor je team kunt krijgen. FIRST LEGO League Coach Wegwijzer 73

30 >> WEBSITE Via de website kun je alle informatie vinden over het thema van de Challenge van dit jaar. >> TECHNISCHE ONDERSTEUNING RCX/NXT Code software, mankerende of beschadigde stukken: Neem contact op met Heutink of bel ). Identificeer jezelf als FLL teamcoach en geef je teamnummer door. LEGO RoboLab Software: Neem contact op met Heutink of bel ) en identificeer jezelf als FLL teamcoach en geef je teamnummer. >> PRODUCTVERKOOP, VERZENDING EN FACTUREN VAN MATERIALEN de FLL Teamcoördinator van Stichting Techniekpromotie Identificeer jezelf als FLL teamcoach en geef je teamnummer. >> CHALLENGE SPECIFIEKE PROBLEMEN & FLL SPELONTWERP de FLL Teamcoördinator van Stichting Techniekpromotie Identificeer jezelf als FLL teamcoach en geef je teamnummer. >> FLL TEAM SUPPORT - ALGEMENE TEAM VRAGEN - VRAGEN OVER INSCHRIJFGELD de FLL Teamcoördinator van Stichting Techniekpromotie FLL@techniekpromotie.nl. Identificeer jezelf als FLL teamcoach en geef je teamnummer. >> REGIOFINALE Heb je vragen over jouw regiofinale, neem dan direct contact op met de betreffende regiopartner. De contactgegevens vind je op de website. Tot slot wenst Stichting Techniekpromotie jouw team een boeiend en leerzaam Challenge seizoen en veel succes met het begeleiden en inspireren van je team. 74 FIRST LEGO League Coach Wegwijzer

31 9. Bijlagen FIRST LEGO League Coach Wegwijzer 75

32 Bijlage 1: de brainwaves Even anders 15 Op survival 21 Van niets naar iets 24 Op locatie 25 Interview je suf 25 Ideeënwissel 26 Ik zie en associeer 28 Collage 29 Een pen, maar dan anders 30 Hoe leer jij? FIRST LEGO League Coach Wegwijzer

33 Bijlage 2: voorbeeld checklist FLL >> VOORBEREIDING VOOR HET BEGIN Vind een oefenplaats Maak een tijdschema voor de bijeenkomsten Onderzoek de internetsite Onderzoek de kosten Vind sponsoren Richt de oefenruimte in Bouw een oefentafel Zorg voor de materialen Zorg voor een map voor alle informatie Zoek naar meer informatie over de FLL Organiseer een bijeenkomst om ouder(s)/ verzorger(s) te informeren >> TEAM LOGISTIEK EN VOORBEREIDING VAN DE CHALLENGE Informeer ouders/verzorgers en zorg voor de gegevens van alle deelnemers Organiseer gastsprekers en experts Maak een weekschema voor de voorbereidingsperiode Zorg goed voor je team Investeer in teambuilding Zorg voor een teamnaam Installeer de software Bouw een robot Zorg dat de computer en de controller met elkaar in verbinding staan Schrijf een eenvoudig programma voor de computer en test de robot Doe mee aan het forum van de FLL Zorg voor brainstormsessies met je team Team T-shirt/ button Onderzoek de Challenge van dit jaar Zorg voor een helder probleem Investeer in creatieve oplossingen Deel je ervaringen met de directe omgeving FIRST LEGO League Coach Wegwijzer 77

34 >> TIPS VOOR MAXIMAAL LEERRENDEMENT Bespreek voor iedere bijeenkomst waar je staat en wat je gaat doen Zorg voor reflectiemomenten aan het einde van iedere bijeenkomst Laat zien wat je doet, creëer een rijke leeromgeving Geef vertrouwen aan alle teamleden Geef ruimte aan niet voor de hand liggende ideeën Verbind professionals en experts aan je team Stel doelen Stel doelen bij Maak een plan samen met het team >> VOORBEREIDINGEN VOOR DE WEDSTRIJD Plan extra bijeenkomsten puur voor de voorbereiding van de wedstrijd Publiceer in de plaatselijke krant dat je met een team meedoet aan de FLL Nodig publiek uit en zorg voor een echte generale repetitie voor de robotwedstrijd en de presentatie van het project Check de laatste update van de website Zorg voor vervoer Informeer ouders/verzorgers >> DE WEDSTRIJD Controleer de laatste wedstrijdinformatie Vul alle formulieren in die je nodig hebt voor de wedstrijd Informeer je team over de do s en don ts tijdens de wedstrijd >> NEEM MEE: Robot en toebehoren Laptop Onderdelen Extra batterijen Opbergdoos Posters/ folders Presentatie IR toren en USB kabel Drinken en lunch 78 FIRST LEGO League Coach Wegwijzer

35 Bijlage 3: vaardigheden Behorend bij pagina 19, paragraaf Eigentijds onderwijs; klaar voor de toekomst. >> WERKHOUDING De leerlingen hebben belangstelling voor de wereld om hen heen en ze zijn gemotiveerd deze te onderzoeken De leerlingen kunnen gerichte vragen stellen; De leerlingen kunnen relevante informatie zoeken en gebruiken; De leerlingen hebben plezier in het leren van nieuwe dingen; De leerlingen zetten door wanneer iets niet direct lukt. >> WERKEN VOLGENS PLAN De leerlingen kunnen een plan opstellen en ernaar handelen: De leerlingen kunnen een doel formuleren; De leerlingen kunnen zich op een onderwerp oriënteren; De leerlingen begrijpen bij eenvoudige problemen wat oorzaken en gevolgen zijn; De leerlingen kunnen uit het voorgaande onder c. conclusies trekken; De leerlingen kunnen grotere activiteiten stap voor stap indelen en uitwerken; De leerlingen kunnen achteraf beoordelen of hun planning een goede was; De leerlingen kunnen de resultaten van hun werk presenteren in de vorm van een toelichting, een spreekbeurt, een werkstuk, een uitstalling. >> GEBRUIK VAN UITEENLOPENDE LEERSTRATEGIEËN De leerlingen kunnen bij leeractiviteiten uiteenlopende strategieën en vaardigheden gebruiken: De leerlingen kunnen gerichte vragen stellen aan personen; De leerlingen kunnen relevante informatie zoeken en verwerken uit andere bronnen waaronder een woordenboek, een atlas, een register; De leerlingen kunnen samenwerken en met elkaar overleggen om gezamenlijk tot oplossingen te komen; De leerlingen kunnen achteraf beoordelen of hun strategie een goede was. FIRST LEGO League Coach Wegwijzer 79

36 >> ZELFBEELD De leerlingen leren met hun eigen mogelijkheden en grenzen om te gaan: De leerlingen hebben zelfvertrouwen; De leerlingen kunnen en durven voor zichzelf en anderen op te komen. >> SOCIAAL GEDRAG De leerlingen leveren een positieve bijdrage in een groep: De leerlingen gaan respectvol met anderen om; De leerlingen handelen naar algemeen geaccepteerde normen en waarden; De leerlingen durven in een groep voor hun eigen standpunt uit te komen; De leerlingen houden rekening met gevoelens en wensen van anderen; De leerlingen nemen verantwoordelijkheid voor te verrichten taken. 80 FIRST LEGO League Coach Wegwijzer

37 Bijlage 3: de prijzen De prijzen die tijdens de (regio)finales gewonnen kunnen worden verschillen per regio. Informeer bij de organisatie van de finale waaraan jullie deelnemen welke prijzen er verdeeld worden. Hieronder vind je een overzicht van de beschikbare prijzen. De FLL prijzen zijn opgedeeld in de allesomvattende hoofdprijs en de vier hoofdcategorieën van prijzen. In dit hoofdstuk lees je welke prijzen je team in de wacht kunnen slepen. Buiten onderstaande prijzen is er nog voor elk teamlid een FLL medaille om te wijzen op ieders persoonlijke prestaties, zowel op als buiten het competitieveld. Hoofdprijs / Champion s Award De meest prestigieuze prijs van allemaal, de hoofdprijs, bevat vier hoofdelementen: Robotprestatie Project Robotontwerp Core Values De FLL ervaring bestaat uit de robotwedstrijd en het projectonderzoek, maar hoe kinderen werken aan de hand van de kernwaarden in een team is net zo belangrijk. Deze prijs staat voor het succes van de missie en waarden van de FLL. Het gaat om de inspiratie van kinderen en motiveert anderen voor de toegankelijkheid en mogelijkheden van de wetenschap en de techniek, terwijl respect, aanmoediging en voortdurende samenwerking getoond worden. Robotprestatieprijs Deze prijs wordt toegekend aan de teams van wie de robot in de wedstrijd de hoogste prestaties op het competitieveld levert. Projectprijs Op de dag van de wedstrijd zal ieder team ongeveer vijf minuten hebben om zijn onderzoeksbevindingen aan de jury te presenteren. Er zijn talloze mogelijkheden en creatieve wegen om de onderzoeksopdracht te presenteren FIRST LEGO League Coach Wegwijzer 81

38 zoals toneelstukjes, formele presentaties en demonstraties. Juryleden zullen hierbij onder andere kijken naar de volgende items: Hoe creatief is de presentatie? Kan het team duidelijk uitleggen wat hun oplossing is? Hoe diepgaand is het onderzoek? Hoe innovatief is de oplossing? De Projectprijs wordt uitgereikt aan het team wiens kwaliteitsonderzoek, innovatieve oplossingen en creatieve presentatie het beste een diepgaand begrip van de verschillende wetenschappelijke disciplines en onderwerpen in de Challenge onderzoeksopdracht weergeven. >> DEZE PRIJS WORDT BIJ TOERNOOIEN MET MEER DAN 25 TEAMS OPGESPLITST IN 3 PRIJZEN: Onderzoeksprijs Innovatieve oplossing prijs Presentatieprijs Robotontwerpprijs De prijs voor een winnend ontwerp wordt toegekend op drie onderscheidende elementen, die als combinatie een robot en zijn team van ontwerpers, programmeurs en bouwers in het oog doet springen: Vernieuwend ontwerp, Robuust ontwerp en Programmeerelementen. 82 FIRST LEGO League Coach Wegwijzer

39 > VERNIEUWEND ONTWERP De gave een creatief ontwerp of onderdeel te gebruiken of een unieke of originele strategie te hanteren wanneer de Challenge missies opgelost moeten worden. >> ROBUUST ONTWERP Aantonen van begrip en toe kunnen passen van technische principes, waardoor de meest stevige, rechtlijnige en betrouwbare robot wordt geproduceerd. >> PROGRAMMEREN Begrip en toepassing van programmeerprincipes om het meest effectieve en efficiënte programma te maken om de robot te laten werken. >> DEZE PRIJS WORDT BIJ TOERNOOIEN MET MEER DAN 25 TEAMS OPGESPLITST IN 3 PRIJZEN: Robotontwerpprijs Robot programmeerprijs Strategie&innovatieprijs Core Values Award De Core Values (kernwaarden) naleven is noodzakelijk om te slagen in de FIRST LEGO League en is het voornaamste ingrediënt van ieder team. De juryleden zullen hierbij onder andere kijken naar de volgende items: Enthousiasme en leuke uitstraling Goede samenwerking om effectief tot oplossingen te komen Respect hebben voor eigen teamleden en steun en aanmoediging geven aan andere teams Goede balans tussen het werk van de kinderen en de begeleiding door de coach FIRST LEGO League Coach Wegwijzer 83

40 g Onze robot werkte op de wedstrijddag niet zoals we hadden gedacht. Het team naast ons zag ons worstelen. Toen ze klaar waren, zijn ze bij ons komen staan en hebben ons geholpen een geweldige prestatie neer te zetten. >> DEZE PRIJS WORDT BIJ TOERNOOIEN MET MEER DAN 25 TEAMS OPGESPLITST IN 3 PRIJZEN: Inspiratieprijs Teamworkprijs Gracious Professionalism prijs Extra prijzen Afhankelijk van de organisatie van de verschillende wedstrijden kan er gekozen worden om extra prijzen uit te reiken. Enkele voorbeelden zijn: de vrijwilligersprijs, de teamcoachprijs en de doorzettersprijs. Vrijwilligersprijs Zonder vrijwilligers geen FIRST LEGO League; zo simpel is het. Deze prijs is dan ook voor de vrijwilliger die zich volledig heeft ingezet op of voor de finaledag. Een blijk van dank vanuit de organisatie, eigenlijk voor alle vrijwilligers. Beste Teamcoachprijs Veel teams bereiken mijlpalen van succes dankzij hun goede relatie met een volwassen coach of mentor. Deze prijs gaat naar de coach of mentor van wie de wijsheid, leiding, geduld en toewijding het meest duidelijk aanwezig is bij de ontmoetingen van het team met de jury. Doorzettersprijs De Doorzettersprijs is een topprijs! Dit is de prijs voor het team dat niet opgeeft. Alles mag dan tegenzitten, dit team gaat door en gaat zeker niet bij de pakken neer zitten! Met recht mogen zij zich doorzetters noemen! 84 FIRST LEGO League Coach Wegwijzer

41 NOTITIES: FIRST LEGO League Coach Wegwijzer 85

42 NOTITIES: 86 FIRST LEGO League Coach Wegwijzer

43 NOTITIES:

44 Stichting Techniekpromotie p/a TU Eindhoven Traverse 3.15 Postbus 513, 5600 MB Eindhoven T +31 (0) info@techniekpromotie.nl FLL@techniekpromotie.nl JrFLL@techniekpromotie.nl