Woord vooraf 13. Afkortingen 15

Transcriptie

1 Woord vooraf 13 Afkortingen 15 1 Achtergrond en opbouw van het onderzoek Inleiding Onderzoeksvraag en deelvragen Maatschappelijke relevantie van het onderzoek Terminologie Leeswijzer 23 2 Methodologische verantwoording Triangulatie van onderzoeksmethoden Fasen van het onderzoek Vier fasen Fase 1: Verkenning van het voortraject Fase 2: Trendgegevens en dossieronderzoek Trendgegevens en dossieronderzoek Categorie Reguliere strafzaken Delictsgroepen Meervoudige kamer Selectie van (zes) arrondissementen Steekproef Variabelenlijst Database: koppeling met RAC-min en CJIB Database in SPSS Interbeoordelaarsbetrouwbaarheid Analyse Fase 3: Verkenning van de zittingspraktijk Fase 4: Desk study Betrouwbaarheid en validiteit Afsluiting 37 5

2 3 Regelgeving en interpretatie betreffende civiel schadeverhaal via het strafproces en trendgegevens Inleiding Trendgegevens Aggregatie van delictscategorieën Trendgegevens van delictscategorieën Conclusies op basis van trendgegevens Perspectief Voegingsgerechtigden Kring van voegingsgerechtigden Voeging door rechtspersonen Moment van voeging Bevoegdheid tot splitsing van de vordering Rechtsbijstand De vervolgingsbeslissing in het licht van de voeging Voeging ad informandum Ontvankelijkheid Vooruitblikken op artikel 6:162 BW Artikel 361 lid 2 Sv: veroordeling en schade Artikel 361 lid 3 Sv: geen onevenredige belasting Het ontvankelijkheidscriterium in het licht van artikel 6 EVRM Inhoudelijk oordeel over vordering Vereisten van de onrechtmatige daad Grondslagvereiste Causaliteit Stelplicht Complicaties met betrekking tot de vordering Algemene opmerkingen Complicaties en oplossingen vanwege de aard van de schade Vergoeding voor immateriële schade bij geestelijk letsel Verbijzondering: letselschade Verbijzondering: verplaatste schade Tarifering Eigen schuld Verrekening uitkering Schadefonds Geweldsmisdrijven Gebruik aanhoudingsbevoegdheid Motivering Schadevergoedingsmaatregel Wettelijke rente 91 6

3 3.17 (Proces)kosten Hoger beroep en cassatie Voorschotregeling Executie Uitleiding 95 4 De voorbereiding van het civiele schadeverhaal Inleiding Beleidskader Voorbereiding van de voeging benadeelde partij in het kort Aandachtspunten in het voortraject van de voeging benadeelde partij Vooraf Actieve wederkerigheid Veranderende werkprocessen: risico op vergeten slachtoffers Zorg en bijval ter zake van digitalisering Het voegingscriterium en het belang van vroegtijdige controle door SHN Het managen van verwachtingen van het slachtoffer Enige opmerkingen over de (onderbouwing door de) advocatuur Aandachtspunten binnen de ketensamenwerking Gebrek aan eigenaarschap en expertise Afronding Uitkomsten van het dossieronderzoek Leeswijzer Keuze van het design Verantwoording Dossierfeiten Filter: delictsgroep Filter: ontvankelijkheid Registraties Power Achtergrondvariabele: arrondissementen Achtergrondvariabele: delictsgroepen Strata: ontvankelijkheid Inhoudelijke beoordeling vordering benadeelde partij Extract van bevindingen Proces van analyse 128 7

4 5.3.3 Bivariate analyse Multivariate analyse Resultaten multivariate analyse Analyse in detail Benadeelde partij Vertegenwoordiging van de benadeelde partij Benadeelde partij tijdens de zitting Voegingsformulier Vordering van materiële en/of immateriële schade door benadeelde partij Aantal materiële schadeposten Soort materiële schadeposten Hoogte van de vordering (materiële schade) Onderbouwing van de vordering (materiële schade) Grondslagen voor de vordering tot vergoeding van immateriële schade Hoogte van de vordering (immateriële schade) Onderbouwing van de vordering (immateriële schade) Combinaties van vorderingen Vordering wettelijke rente Dadergegevens Dader ter zitting Advies van het Openbaar Ministerie Verweer van de zijde van de verdediging Enkel- of meervoudige veroordeling Schattingsbevoegdheid Eigen schuld Voorschot Schadevergoedingsmaatregel CJIB-gegevens inzake toekenning en verhaal De strafrechtspleging aan het woord: aandachtspunten en oplossingsrichtingen Inleiding Methode De respondenten Vragenlijsten Uitvoering interviews Verwerking data met hulp van NVivo 155 8

5 6.3 Volgorde beschrijving van bevindingen Bevindingen op grond van de vraaggesprekken Opvattingen als factor De bijzondere aard van de vordering benadeelde partij Actoren over actoren Feiten Aantal vorderingen Voegingen ter zitting ingediend Rechtsbijstand Aanwezigheid benadeelde partij ter zitting De voorbereidingsfase De behandeling ter zitting De (ontvankelijkheid)beslissing Kennelijke niet-ontvankelijkheid Effect nieuw criterium, factoren die beslissing beïnvloeden, en andere invloeden Over de uitspraak Oplegging schadevergoedingsmaatregel Kennisniveau civiel schadeverhaal binnen eigen beroepsgroep Wettelijke rente Vermeerderen of verminderen vordering en aanvullende stukken Ad informandum voeging Horen getuigen/deskundigen Uitkering Schadefonds Geweldsmisdrijven Executie door CJIB Memorabele zaak De casus Knelpunten en oplossingsrichtingen Samenvatting en afronding Een verkenning van enkele rechtsfiguren ten behoeve van de verbetering van het civiele schadeverhaal Inleiding Beperkingen van de verkenning van oplossingsrichtingen Relatie tot in eerdere hoofdstukken gesignaleerde belemmeringen Vier rechtsfiguren Vier basisposities Toetsingsmaatstaven De wijze van toetsing 212 9

6 7.8 De schadestaatprocedure van artikel 612 Rv Achtergrond en ratio Huidige toepassing in de praktijk Het gebruik van de figuur in het kader van het civiele schadeverhaal via het strafproces Toetsing aan de acht maatstaven Samenvatting: Tabel Schadestaatprocedure ex artikel 612 Rv Overige opmerkingen De bevoegdheid tot aanhouding ex artikel 258 lid 2 Sv Achtergrond en ratio Huidige toepassing in de praktijk Het gebruik van de figuur in het kader van het civiele schadeverhaal via het strafproces Toetsing aan de acht maatstaven Samenvatting: Tabel Voorzittersbeschikking ex artikel 258 lid 2 Sv Overige opmerkingen Het tweefasenproces Achtergrond Ratio van een tweefasenproces: de ontnemingsprocedure ter inspiratie Dwingendrechtelijk voorgeschreven tweefasenproces Analoge toepassing van de argumentatie ter zake de ontnemingsprocedure Varianten van een dwingendrechtelijk tweefasenproces Mogelijke vormgeving Toetsing aan de acht maatstaven Samenvatting: Tabel dwingendrechtelijk tweefasenproces Van dwingendrechtelijk naar facultatief Een verkenning van een facultatief tweefasenproces Ratio van een facultatief tweefasenproces Facultatief door middel van een tussenvonnis Facultatief tweefasenproces na wetswijziging Een analyse van een facultatief tweefasenproces Afsluitende opmerkingen Tarifering van schadevergoeding Achtergrond en ratio Huidige toepassing in de praktijk Toetsing aan de acht maatstaven Samenvatting: Tabel tarifering

7 Overige opmerkingen Conclusie: de vier rechtsfiguren in samenhang bezien Geaggregeerd overzicht per maatstaf Concrete oplossingen? Afronding Leesvervangende samenvatting en conclusie Aanleiding tot het onderzoek Onderzoeksmethoden en onderzoeksdesign Voorafgaand aan het verslag van bevindingen Preliminaire opmerkingen en terugblikkend Tijdsbeeld De eigen aard van de ontvankelijkheidsbeslissing Terugblik: de bevindingen van Van Wingerden e.a. uit Verslag van bevindingen De belangrijkste cijfermatige bevindingen Aandachtspunten betreffende het voortraject De zittingsfase De wijziging van het ontvankelijkheidscriterium Bereidheid tot tegemoetkoming De rol van opvattingen annex de achtergrond van de rechter Prevalentie De aard van het nadeel en de hoogte van de gevorderde vergoeding Van eenvoudige naar complexere schades Verwachtingsmanagement (Marginale) motivering Schadevergoedingsmaatregel en hoofdelijke aansprakelijkheid Praktische oplossingen (gevraagd) Oriëntatiepunten voor aanpassing van het strafvorderlijk kader Afsluiting 293 Summary 295 Literatuurlijst 303 Bijlage 1 Samenstelling van de begeleidingscommissie

8 Bijlage 2 Interviews (2) Civiel schadeverhaal in de context van de uitoefening Veilige publieke taak 323 Bijlage 3 Respondenten interviews ten behoeve van verkenning voortraject 329 Bijlage 4 Vragenlijst ten behoeve van interviews verkenning voortraject 331 Bijlage 5 Variabelenlijst ten behoeve van dossieronderzoek 335 Bijlage 6 Respondenten interviews ten behoeve van verkenning zittingspraktijk 341 Bijlage 7 Vragenlijst ten behoeve van interviews met rechters 343 Bijlage 8 Vragenlijst ten behoeve van interviews met officieren van justitie/advocaten-generaal 349 Bijlage 9 Vragenlijst ten behoeve van interviews met advocaten 355 Bijlage 10 Items (nodes) gescoord ter verwerking van de interviews met rechters, officieren van justitie/advocaten-generaal en advocaten in NVivo 361 Bijlage 11 Voegingsformulier 365 Bijlage 12 Schadeopgaveformulier Misdrijven