Jaarverslag stichting bedrijfstakpensioenfonds voor de schoenmakerij

Transcriptie

1 Jaarverslag 2011 stichting bedrijfstakpensioenfonds voor de schoenmakerij

2 Jaarverslag 2011

3 Samenvatting

4 Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Schoenmakerij Adres: Postbus 3183, 3502 GD Utrecht Telefoon: Internet: Bestuur De heer C. van Dalen De heer F.H.M. Elferink Mevrouw M.G. Hoekenga-Idema De heer T. Katerberg Mevrouw L. de Kock Mevrouw A.J.A. Nuijten-van Aard De heer J. Suarez Menendez Visitatiecommissie (mbt periode ) De heer A.G. de Meij De heer R.A. Davis De heer P.S. Procee Verantwoordingsorgaan Mevrouw C.B.N. Beers De heer A.M. van der Sluijs De heer J. Stensen De heer E. Veurtjes Deelnemersraad De heer A.M. van der Sluijs De heer J. Stensen De heer E. Veurtjes Uitvoeringsorganisatie Pensioenbeheer Syntrus Achmea Pensioenbeheer N.V. Vermogensbeheer Syntrus Achmea Vermogensbeheer B.V. Syntrus Achmea Vastgoed B.V. Adviserend actuaris De heer drs. E. Bos, Syntrus Achmea Vermogensbeheer B.V., Utrecht. 02

5 Certificerend actuaris De heer ir. drs. G. Veluwenkamp AAG, Towers Watson B.V., Raadgevende Actuarissen, Amstelveen. Externe accountant De heer drs. H.C. van der Rijst RA, PricewaterhouseCoopers Accountants N.V., Amsterdam. Compliance officer De heer drs. J. de Graaf RA, Cijf rs, Den Haag. Ontwikkelingen De pensioenwereld is ook in 2011 niet in rustig vaarwater gekomen. Hoewel het Bedrijfstakpensioenfonds voor de Schoenmakerij de negatieve gevolgen van de wereldwijde financiële crisis naar verhouding redelijk goed buiten de deur heeft weten te houden, is ook bij dit fonds de dekkingsgraad gedaald. Aangezien de dekkingsgraad onder het vereiste niveau kwam, heeft het fonds in het najaar van 2010 bij DNB een herstelplan moeten indienen. Een gevolg van dit herstelplan was dat het bestuur heeft moeten besluiten om de pensioenen dit jaar niet te verhogen (indexeren) met een toeslag. Ook is in 2011 overeenstemming bereikt over de uitwerking van het pensioenakkoord. In het pensioenakkoord komen wijzigingen in de pensioenleeftijd, aanvullende pensioenen en de arbeidsmarktpositie van oudere werknemers aan de orde. In hoofdstuk 2 wordt nader op de relevante ontwikkelingen ingegaan. Financieel beleid Om aan de doelstelling van het fonds te voldoen moeten er voldoende activa worden gevormd om toekomstige pensioenuitgaven te kunnen dekken. Het bestuur hanteert daarbij de volgende beleidsinstrumenten: het premiebeleid; het toeslagen- of indexatiebeleid; het beleggingsbeleid; de pensioenregeling. De pensioenregeling is een uitkeringsovereenkomst die wordt gefinancierd met een doorsneepremie. Als de financiële middelen van het fonds het toelaten, streeft het bestuur ernaar om jaarlijks de pensioenrechten en de pensioenaanspraken aan te passen aan de stijging van de CBS-index voor de regelingslonen. Het bestuur heeft, zoals hierboven al aangegeven, moeten besluiten om per 1 oktober 2011 geen toeslag te verlenen. Het bestuur beoordeelt jaarlijks of de financiële middelen van het fonds toereikend zijn om de opgebouwde pensioenaanspraken en de ingegane pensioenen te verhogen. Er bestaat geen recht op toeslagverlening en er is dus geen zekerheid of en in hoeverre het fonds in de toekomst een toeslag kan verlenen. Het fonds reserveert namelijk geen gelden voor toekomstige toeslagen. In hoofdstuk 3 wordt nader op het financieel beleid ingegaan. Uitvoering van de pensioenregeling De uitvoering van de pensioenregeling is in 2011 niet wezenlijk veranderd ten opzichte van het voorgaande jaar. 03

6 In hoofdstuk 4 kunt u meer lezen over de pensioenregeling. Visitatiecommissie Het bestuur heeft in het kader van Pension Fund Governance (PFG) in 2009 een visitatiecommissie in het leven geroepen. Deze visitatiecommissie heeft het bestuursbeleid van de jaren 2007, 2008 en 2009 bezien en hierover gerapporteerd. Het bestuur zal de visitatiecommissie de komende periode vragen het beleid over de jaren 2010, 2011 en 2012 onder de loep te nemen en hierover te rapporteren. Oordeel verantwoordingsorgaan In haar vergadering van 4 juni 2012 heeft het verantwoordingsorgaan haar oordeel geformuleerd. In hoofdstuk 5 kunt u hier meer over lezen. Verslag deelnemersraad In haar vergadering van 4 juni 2012 heeft de deelnemersraad haar verslag geformuleerd. In hoofdstuk 6 kunt u hier meer over lezen. Kerncijfers (bedragen x 1.000) Pensioenvermogen Voorziening pensioenverplichtingen Aanwezige dekkingsgraad 109,9% 117,3% Deelnemers Gewezen deelnemers Pensioengerechtigden Werkgevers

7 Inhoud 05

8 Samenvatting 01 1 Het fonds Inleiding Over het fonds Naam en vestigingsplaats Doelstelling Samenwerkende organisaties Externe partijen Het bestuur Samenstelling Vergaderdata, studiedagen en overige bijeenkomsten Voorzittersoverleg Bestuurlijke commissies De visitatiecommissie Het verantwoordingsorgaan Samenstelling en vergaderdata De deelnemersraad Samenstelling Vergaderdata en studiedagen De geschillencommissie Samenstelling en vergaderdata Uitbesteding 15 2 Ontwikkelingen Ontwikkelingen financiële positie Wet-, regelgeving en overheidsbeleid Overige ontwikkelingen Goed pensioenfondsbestuur Communicatie Toezichthouder AFM en DNB Autoriteit Financiële Markten (AFM) De Nederlandsche Bank (DNB) 25 3 Financieel beleid Inleiding Premie Toeslag ALM-studie Kosten uitvoering pensioenbeheer Pensioenvermogen en voorzieningen Actuariële analyse Beleggingen Terugblik economie en financiële markten Gevoerd beleid Risicoparagraaf 39 4 Uitvoering van de pensioenregeling Inleiding De pensioenregeling Wijzigingen reglementen Pensioenreglement Slotopmerkingen 44 5 Verantwoordingsorgaan Oordeel Algemeen Bevindingen Oordeel Aanbevelingen Reactie bestuur 48 6 Deelnemersraad Verslag Jaarverslag Overige onderwerpen 50 7 Jaarrekening Balans per 31 december Staat van baten en lasten over Kasstroomoverzicht over Algemene toelichting Inleiding Overeenstemmingverklaring Grondslagen voor de waardering Grondslagen voor de resultaatbepaling Grondslagen kasstroomoverzicht Toelichting op de Balans Beleggingen voor risico fonds Vorderingen en overlopende activa Overige activa Stichtingskapitaal en reserves Technische voorzieningen voor risico fonds Overige schulden en overlopende passiva 77 06

9 7.5.7 Risicobeheer en derivaten Niet in de balans opgenomen activa en verplichtingen Toelichting op de staat van baten en lasten Premiebijdragen risico fonds Beleggingsresultaten risico fonds Overige baten Pensioenopbouw Indexering en overige toeslagen Rentetoevoeging technische voorzieningen Pensioenuitkeringen Pensioenuitvoeringskosten Aantal personeelsleden Bezoldiging bestuurders Wijziging marktrente Wijziging overige actuariële uitgangspunten Overige wijzigingen in de technische voorziening Saldo overdracht van rechten Belastingen Vaststelling van de jaarrekening door het bestuur 96 8 Overige gegevens Statutaire regeling omtrent de bestemming van het saldo van baten en lasten Controleverklaring van de onafhankelijke 98 accountant 8.3 Actuariële verklaring Resultaatbestemming volgens statuten Resultaatbestemming Gebeurtenissen na balansdatum 102 Bijlage 1 Samenstelling bestuurlijke commissies 104 Bijlage 2 Meerjarenoverzicht 105 Bijlage 3 Volumeveranderingen 107 Bijlage 4 Begrippenlijst

10 08

11 1 Het fonds 09

12 1.1 Inleiding Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Schoenmakerij heeft verschillende organen, zoals het bestuur, de deelnemersraad en het verantwoordingsorgaan. Daarnaast is een aantal externe partijen intensief bij het fonds betrokken. In dit hoofdstuk stelt het fonds de bestuursorganen en externe partijen voor. Allereerst volgen de doelstelling en een aantal algemene gegevens van het fonds. 1.2 Over het fonds Naam en vestigingsplaats Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Schoenmakerij (hierna: het fonds) is opgericht op 1 januari 1963 en statutair gevestigd in Utrecht. Het fonds is ingeschreven bij de Kamer van Koophandel in Utrecht onder nummer De laatste statutenwijziging vond plaats op 1 april Het fonds is aangesloten bij de Pensioenfederatie Doelstelling Doelstelling van het fonds is het verlenen van pensioenen aan deelnemers, gewezen deelnemers en hun nabestaanden met inachtneming van de statuten en reglementen. Het fonds probeert dit doel te bereiken door premies te innen bij de aangesloten ondernemingen. De gelden worden belegd en beheerd en het fonds doet daaruit uitkeringen bij ouderdom, overlijden en arbeidsongeschiktheid Samenwerkende organisaties De volgende organisaties benoemen leden in het bestuur en/of de deelnemersraad: 1) Nederlandse Schoenmakers Vereniging Havenstraat 41 a 1736 KD Zijdewind (0226) Internet: 2) NVOS Orthobanda Postbus AC Soest (035) Internet: 10

13 3) FNV Bondgenoten Postbus GE Utrecht (030) Internet: 4) CNV Vakmensen Postbus GM Utrecht (030) Internet: 5) CSO Postbus GB Utrecht (030) Internet: Externe partijen Het fonds werkt samen met de volgende externe partijen. Uitvoeringsorganisatie Het fonds heeft de pensioenuitvoering uitbesteed aan Syntrus Achmea. Binnen Syntrus Achmea opereren de navolgende rechtspersonen: Pensioenbeheer Syntrus Achmea Pensioenbeheer N.V. Vermogensbeheer Syntrus Achmea Vermogensbeheer B.V. Syntrus Achmea Vastgoed B.V. Adviserend actuaris De heer drs. E. Bos, Syntrus Achmea Vermogensbeheer B.V., Utrecht. Certificerend actuaris De heer ir. drs. G. Veluwenkamp AAG, Towers Watson B.V., Raadgevende Actuarissen, Amstelveen. Externe accountant De heer drs. H.C. van der Rijst RA, PricewaterhouseCoopers Accountants N.V., Amsterdam. Compliance officer De heer drs. J. de Graaf, Cijf rs, Den Haag. 11

14 Extern adviseur vermogensbeheer Mw. M. Verheul, ICC, Berg en Terblijt. 1.3 Het bestuur Samenstelling Het paritaire bestuur is op 31 december 2011 als volgt samengesteld: Leden werkgevers Plaatsvervangers Organisatie Einde zittingsduur De heer C. van Dalen Vacature Nederlandse Schoenmakers Vereniging 1 januari 2012 De heer F.H.M. Elferink Vacature NVOS Orthobanda 1 januari 2014 Mevrouw M.G. Hoekenga-Idema (voorzitter oneven jaren / secretaris even jaren) Vacature Nederlandse Schoenmakers Vereniging 1 januari 2014 Mevrouw L. de Kock De heer R. Jansen NVOS Orthobanda 1 januari 2012 Leden werknemers Plaatsvervangers Organisatie Einde zittingsduur De heer J. Suarez Menendez (voorzitter even jaren /secretaris oneven jaren) Vacature FNV Bondgenoten 1 januari 2012 Mevrouw A.J.A. Nuijten-van Aard De heer J. Plat FNV Bondgenoten 1 januari 2014 De heer T. Katerberg De heer J. Wevers CNV Vakmensen 1 januari 2012 Vacature Vacature FNV Bondgenoten 1 januari 2014 In 2011 was mevrouw Hoekenga-Idema voorzitter van het fonds. De heer Suarez Menendez fungeerde als secretaris. De heer Suarez Menendez is overigens per 1 januari 2012 teruggetreden als bestuurslid, en daarmee tevens als secretaris en voorzitter Vergaderdata, studiedagen en overige bijeenkomsten Het bestuur is in 2011 zeven keer bijeen gekomen. Dit was op 31 januari (studiedag), 28 maart, 14 juni, 19 september, (vergaderingen), 3 oktober (studiedag) en 21 november (vergadering). 12

15 1.3.3 Voorzittersoverleg Het voorzittersoverleg van het fonds bestaat uit de werkgeversvoorzitter (tevens secretaris in de even jaren), mevrouw Hoekenga- Idema en de werknemersvoorzitter (tevens secretaris in de oneven jaren), de heer Suarez Menendez. Laatstgenoemde is zoals eerder vermeld na het verslagjaar teruggetreden. In het voorzittersoverleg wordt de agenda van de komende bestuursvergadering afgestemd en kunnen eventuele andere lopende zaken aan de orde worden gesteld. Het voorzittersoverleg vindt plaats voorafgaande aan een bestuursvergadering van het pensioenfonds Bestuurlijke commissies In verband met toenemende complexiteit en de vele taken van het bestuur heeft het fonds een aantal bestuurlijke commissies ingesteld. Deze commissies doen voorbereidend werk in kwesties waarover het bestuur een besluit moet nemen. Zij kunnen in de voorbereidingsfase dieper ingaan op de achtergronden en consequenties van te nemen beleidsbeslissingen. Tevens kan voor verdere uitvoering van besluiten een specifiek mandaat aan de commissies worden verleend door het bestuur. De leden van de bestuurlijke commissies kunnen zich laten bijstaan door externe deskundigen. De commissies houden zich zoals gezegd bezig met de voorbereiding van besluitvorming. De daadwerkelijke besluitvorming vindt uiteindelijk plaats door het bestuur. De samenstelling van de commissies is vermeld in Bijlage 1. In 2011 waren de volgende bestuurlijke commissies werkzaam: Beleggingsadviescommissie De beleggingsadviescommissie bespreekt en brengt advies uit over het strategisch beleggingsbeleid en het beleggingsplan. Het bestuur kan in specifieke gevallen de commissie mandaat geven om beslissingen te nemen. De commissie wordt bijgestaan door extern adviseur mevrouw M. Verheul. Het bestuur neemt de beslissingen over het beleggingsbeleid. De beleggingsadviescommissie is in 2011 bij elkaar geweest op 17 februari, 23 mei, 29 augustus en 31 oktober. DVO-commissie De onderlinge afspraken tussen het pensioenfonds en uitvoerder Syntrus Achmea Pensioenbeheer B.V. zijn vastgelegd in een dienstverleningsovereenkomst (DVO). De DVO-commissie kwam in 2011 bijeen op 28 maart, 14 juni, 19 september en 21 november. Communicatiecommissie De communicatiecommissie richt zich op de diverse communicatie-uitingen van het fonds. De commissie vergaderde in 2011 op 28 maart, 14 juni, 19 september en 21 november. 1.4 De visitatiecommissie De visitatiecommissie brengt verslag uit over driejaarlijkse periodes. Er is laatstelijk in 2010 gerapporteerd over de boekjaren 2007, 2008 en

16 1.5 Het verantwoordingsorgaan Samenstelling en vergaderdata Het verantwoordingsorgaan bestaat uit 5 leden: 3 deelnemers, 1 gepensioneerde en 1 werkgever. De leden zijn benoemd door de volgende organisaties: FNV Bondgenoten CNV Vakmensen CSO NSV / NVOS Het verantwoordingsorgaan is op 31 december 2011 als volgt samengesteld: Leden Plaatsvervangers Organisatie Einde zittingsduur De heer A.M. van der Sluijs - CSO 1 januari 2014 De heer J. Stensen - FNV Bondgenoten 1 januari 2014 vacature - FNV Bondgenoten 1 januari 2014 De heer E. Veurtjes - CNV Vakmensen 1 januari 2014 Mevrouw C.B.N. Beers - NSV / NVOS 1 januari 2014 Het verantwoordingsorgaan vergaderde in 2011 op 1 juni en 6 juni (gezamenlijk met bestuur). Per november 2011 is de heer J.G.M. Heijen teruggetreden en opgevolgd door mevrouw C.B.N. Beers. 1.6 De deelnemersraad Samenstelling De deelnemersraad bestaat uit 4 leden: 3 deelnemers en 1 gepensioneerde. De leden zijn benoemd door de volgende organisaties: FNV Bondgenoten CSO CNV Vakmensen De deelnemersraad is op 31 december 2010 als volgt samengesteld: Leden Plaatsvervangers Organisatie Einde zittingsduur De heer A.M. van der Sluijs - CSO 1 januari 2014 De heer J. Stensen - FNV Bondgenoten 1 januari 2014 vacature - FNV Bondgenoten 1 januari 2014 De heer E. Veurtjes - CNV Vakmensen 1 januari

17 1.6.2 Vergaderdata en studiedagen De deelnemersraad heeft in keer vergaderd. De vergaderingen vonden plaats op 28 februari (studiemiddag), 21 maart, 1 juni, 12 september en 14 november. Daarnaast heeft de deelnemersraad op 6 juni en 14 november vergaderd gezamenlijk met een delegatie van het bestuur. 1.7 De geschillencommissie Samenstelling en vergaderdata Een aantal pensioenfondsen in administratie bij Syntrus Achmea Pensioenbeheer B.V. heeft besloten om een gezamenlijke geschillencommissie op te zetten. Het bestuur heeft besloten om gebruik te maken van deze gezamenlijke geschillencommissie. De geschillencommissie adviseert bij geschillen over besluiten van het bestuur. Het kan gaan om geschillen met deelnemers, gewezen deelnemers, andere aanspraakgerechtigden, pensioengerechtigden of werkgevers. De adviezen van de geschillencommissie zijn niet bindend. In het verslagjaar hebben zich bij de Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Schoenmakerij geen geschillen voorgedaan. 1.8 Uitbesteding Het bestuur heeft de uitvoering van het pensioenbeheer en het vermogens- en vastgoedbeheer uitbesteed aan Syntrus Achmea. Het bestuur heeft deze bedrijven gemandateerd voor de hieraan verbonden werkzaamheden. Syntrus Achmea bestaat uit drie rechtspersonen: Syntrus Achmea Pensioenbeheer N.V. Syntrus Achmea Vermogensbeheer B.V. Syntrus Achmea Vastgoed B.V. Het fonds en Syntrus Achmea hebben hun afspraken over uitbesteding vastgelegd in een beheerovereenkomst. Bij deze vierpartijenovereenkomst zijn het fonds en de nadere afspraken over de kwaliteit van de dienstverlening vastgelegd in aparte dienstverleningsovereenkomsten (DVO s) voor pensioenbeheer, vermogensbeheer en vastgoedbeheer. Alle overeenkomsten bieden de mogelijkheid om de bestaande dienstverlening tussentijds aan te passen of nieuwe diensten toe te voegen. Het bestuur en de uitvoerder leggen eventuele nieuwe afspraken altijd contractueel vast. Het bestuur en de drie rechtspersonen van Syntrus Achmea hebben hun overeenkomsten voor onbepaalde tijd verlengd. Dit is contractueel vastgelegd in de vergadering van 29 november Syntrus Achmea Pensioenbeheer heeft ook in 2011 elk kwartaal aan het bestuur gerapporteerd over de DVO-afspraken. Ook van Syntrus Achmea Vermogensbeheer B.V. en Syntrus Achmea Vastgoed B.V. ontving het bestuur in 2011 DVO-kwartaalrapportages. 15

18 16

19 2 Ontwikkelingen 17

20 2.1 Ontwikkelingen financiële positie Bedrijfstakpensioenfonds voor de Schoenmakerij in reservetekort In het najaar van 2010 is ook de financiële positie van de Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Schoenmakerij dermate verslechterd, dat het pensioenfonds in november 2010 een herstelplan bij toezichthouder De Nederlandsche Bank (DNB) heeft moeten indienen. De dekkingsraad was namelijk gedaald tot onder het vereiste niveau, waardoor er sprake was van een reservetekort. Een reservetekort houdt in dat de waarde van de beleggingen lager is dan de waarde van de pensioenen en de buffer voor algemene risico s en beleggingsrisico s samen. Om geen reservetekort te hebben zou de dekkingsgraad van de Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Schoenmakerij in het laatste kwartaal van 2010 minstens 117% hebben moeten zijn. De dekkingsgraad bedroeg in die periode ongeveer 117%. Gelukkig is er geen sprake geweest van een dekkingstekort. Een dekkingstekort houdt in dat de dekkingsgraad lager is dan 105%. Aan het einde van 2010 steeg de marktrente; deze liep gedurende de eerste maanden van 2011 verder op. Daardoor herstelde de dekkingsgraad van het pensioenfonds zich gedurende de eerste maanden van het jaar verder. Er was zelfs al weer sprake van dat het herstelplan als afgerond mocht worden beschouwd. Echter door de daling van de marktrente vanaf juli, daalde de dekkingsgraad weer waarbij het dieptepunt voor zowel de marktrente als de dekkingsgraden in september werd bereikt. Als gevolg hiervan is het fonds wederom in de situatie van reservetekort geraakt. Op 6 januari 2012 besloot DNB dat er aan het einde van 2011 uitzonderlijke omstandigheden op de financiële markten waren. Daarom pasten zij de rentetermijnstructuur aan op basis waarvan het pensioenfonds haar verplichtingen berekent. Op 31 december 2011 was de dekkingsgraad van het pensioenfonds hierdoor 109,9%. Indien de dekkingsgraad 115,7% of meer zou zijn, zou er geen sprake zijn van een reservetekort. Als gevolg van de financiële situatie heeft het bestuur echter wel moeten besluiten om geen toeslag te verlenen. Door lage dekkingsgraad geen waardeoverdracht Als een werknemer van baan verandert, mag hij zijn pensioen overdragen naar zijn nieuwe pensioenfonds. Dit heet waardeoverdracht. Is de dekkingsgraad van het fonds lager dan 100%, dan mag het pensioenfonds waardeoverdrachten niet uitvoeren. Het moet deze volgens de Pensioenwet opschorten. Hoewel de dekkingsgraad van het Bedrijfstakpensioenfonds voor de Schoenmakerij zoals gemeld ruim boven de 100% was, verkeerden veel andere fondsen in een minder gunstige positie waardoor geen uitgaande waardeoverdracht kon plaatsvinden. Kostendekkende premie De premie die een pensioenfonds int wordt geacht kostendekkend te zijn. Aangezien het Bedrijfstakpensioenfonds voor de Schoenmakerij hieraan in het verslagjaar niet voldeed, hebben sociale partners in 2010 moeten besluiten om de premie ingaande 2011 te verhogen naar 15%. In 2012 dient de premie volledig kostendekkend te zijn; in 2012 bedraagt de premie daardoor 17,5%. Z-score De z-score wordt ieder jaar berekend en laat het verschil zien tussen het behaalde rendement van het pensioenfonds en het rendement van de benchmark. Als het pensioenfonds met haar beleggingen precies de benchmark volgt, dan is er geen afwijking. Veel pensioenfondsen proberen echter een betere score te behalen dan de benchmark. Dit brengt het risico van een afwijking in negatieve zin met zich mee. De z-score 2010 van het pensioenfonds was 0,09%. De z-score 2011 bedraagt 0,45%. Het pensioenfonds voldoet met deze score aan de gestelde normen, omdat de performancetoets over de periode januari 2007 tot en met december 2011 uitkomt op 1,45%. Hiermee wordt ruimschoots voldaan aan de minimumgrens van 0. Meer over de z-score (en de performancetoets) is te lezen in hoofdstuk

21 2.2 Wet-, regelgeving en overheidsbeleid Uitwerking Pensioenakkoord De sociale partners in de Stichting van de Arbeid (STAR) bereikten in juni 2011 overeenstemming over de uitwerking van het in juni 2010 gesloten pensioenakkoord. Met dit akkoord deden zij voorstellen over de AOW, de aanvullende pensioenen en de arbeidsmarkt positie van oudere werknemers. Het kabinet legt het akkoord in wetgeving vast. AOW-leeftijd omhoog vanaf 2013 Op 12 oktober 2011 diende minister Kamp een wetsvoorstel in bij de Tweede Kamer over verhoging van de AOW- en pensioenleeftijd. In het voorstel werd de AOW-leeftijd per 2020 verhoogd naar 66 jaar. En daarna gekoppeld aan de stijgende levensverwachting. Daardoor zou de AOW-leeftijd naar verwachting per 2025 naar 67 jaar worden verhoogd. Het kabinet Rutte viel op 23 april Onder druk van Europese begrotingsregels sloten VVD, CDA, D66, ChristenUnie en GroenLinks nog dezelfde week een akkoord over de begroting Nieuwe afspraken over de verhoging van de AOW-leeftijd maken daar deel van uit. De AOW-leeftijd wordt vanaf 2013 stapsgewijs verhoogd. De AOW-leeftijd is uiterlijk in jaar en uiterlijk in jaar. De stappen zijn kleiner, maar gebeuren eerder. Het begrotingsakkoord past per 2014 ook de fiscaal maximale opbouwpercentages neerwaarts aan. Dit betekent een lagere opbouw per jaar. Ongewijzigd ten opzichte van het pensioenakkoord blijft dat de pensioenleeftijd voor aanvullende pensioenen per 2014 verhoogd wordt naar 67 jaar. Ook blijft de AOW in de toekomst gekoppeld aan de levensverwachting. Fiscale pensioenleeftijd omhoog vanaf 2013 Voor pensioen geldt een fiscale omkeerregel: over pensioenpremie betaal je geen belasting, wel over de uitkering. De overheid was voornemens de fiscale pensioenrichtleeftijd voor de aanvullende pensioenen te verhogen met stappen van 1 jaar. Het wetsvoorstel heeft de minister in het voorjaar van 2012 aangepast naar een verhoging in één keer per 2014 naar 67 jaar. Daarna is de pensioenleeftijd gekoppeld aan de stijgende levensverwachting. De verhoging van de pensioenleeftijd loopt tien jaar vooruit op de verhoging van de AOW-leeftijd. Het bedrag waarmee fondsen rekening houden met de AOW-uitkering, de franchise, wordt gekoppeld aan de ontwikkeling van de verdiende lonen. Financieel toetsingskader verandert per 2014 In het pensioenakkoord is afgesproken de pensioenregelingen schokbestendig te maken voor een verdere stijging van de levensverwachting en voor schokken op de financiële markten. Het financieel toetsingskader (FTK) wordt naar verwachting per 2014 aangepast. Dan kunnen sociale partners de pensioencontracten aanpassen. Minister Kamp onderzoekt losse eindjes Minister Kamp laat ondertussen nog onderzoek doen naar diverse vraagstukken: kan het nieuwe pensioencontract ook worden toegepast op reeds opgebouwde pensioenaanspraken en ingegane pensioenen?; evenwichtige toedeling van risico s over de generaties; toezichts- en buffereisen in EU-verband; pensioencommunicatie van het nieuwe pensioencontract. Nadat de onderzoeken zijn afgerond, stuurt de minister in 2012 zijn voorstellen over het nieuwe FTK en communicatie aan de Tweede Kamer. Het wetsvoorstel daarover wordt in het voorjaar van 2013 verwacht. Gevolgen verschuiving ingangsdatum AOW De ingangsdatum van de AOW verschuift per 1 april 2012 van de eerste van de maand naar de 65ste verjaardag. De Eerste Kamer 19

22 ging daarmee in december 2011 akkoord. Centrale vraag voor pensioen- en vutfondsen was of zij de verschuiving van de ingangsdatum van de AOW voor hun uitkeringen volgen. Verschuiving zou tot een aanzienlijke kostenverhoging leiden. De Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Schoenmakerij heeft ervoor gekozen om de ingangsdatum niet te verschuiven. Dit betekent dat er als vanouds vanaf de eerste van de maand waarvoor wordt gekozen om met pensioen te gaan, uitkering wordt toegekend. FVP regeling: geen nieuwe instroom per 1 januari 2011 De Stichting Financiering Voortzetting Pensioenverzekering (FVP) helpt werklozen van 40 jaar en ouder pensioen op te bouwen. Het FVP-bestuur maakte op 20 mei bekend dat de FVP-bijdrage lager dan 50% is voor alle instroom na 1 januari Het uiteindelijke verstrekkingspercentage hangt af van de werkelijke ontwikkelingen. Begin 2013 neemt het FVP-bestuur daarover een definitieve beslissing. De instroom in de FVP-regeling is geheel gestopt per 1 januari Sociale partners hebben besloten de afschaffing van de FVP-regeling via de pensioenregeling niet te compenseren. Pensioenregister in januari 2011 van start Begin januari 2011 is het pensioenregister van start gegaan. Op de website van het pensioenregister kan elke burger een overzicht krijgen van de door hem of haar opgebouwde en op te bouwen pensioenaanspraken bij pensioenfondsen, pensioenverzekeraars en de Sociale Verzekeringsbank. Consumenten, pensioenuitvoerders en de Autoriteit Financiële Markten (AFM) zijn positief over het pensioenregister. Vooruitlopend op evaluatie al aanpassingen in praktijk communicatie In 2011 is de doeltreffendheid van de informatiebepalingen in de pensioenwetgeving onderzocht. Hieruit blijkt dat pensioenuitvoerders de informatiebepalingen over het algemeen goed naleven. Uit het onderzoek kwam wel naar voren dat de bepalingen te gedetailleerd zijn. Ook is het verplichte taalgebruik te lastig en is de verplichte hoeveelheid informatie te omvangrijk. Het toeslagenlabel bijvoorbeeld is bedoeld om deelnemers snel inzicht te geven in de mate waarin het fonds hun pensioen naar verwachting kan verhogen. Een zeer grote meerderheid van de pensioenuitvoerders vindt het toeslagenlabel echter onbruikbaar. Het label is weinig begrijpelijk voor deelnemers en zorgt voor schijnzekerheid. Ook de toezichthouder, de Autoriteit Financiële Markten (AFM), liet zich negatief over het label uit. Begin 2011 gaf minister Kamp daarom al aan dat pensioenfondsen zelf de afweging mogen maken of het toeslagenlabel bruikbare informatie biedt of eerder tot verwarring leidt. De AFM zal niet handhavend optreden als een pensioenfonds het toeslagenlabel niet opneemt. De Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Schoenmakerij heeft daarom besloten het toeslagenlabel niet langer te hanteren. Het fonds zal in 2012 een alternatieve tekst over verwachte toeslagverlening opnemen op de uitingen. Pensioenfondsen moeten bij het informeren over de toeslagverlening ook een zogenaamde voorwaardelijkheidsverklaring gebruiken. De teksten daarvoor zijn voorgeschreven. Minister Kamp heeft per 1 april 2011 de regels gewijzigd. Het fonds hoeft afwijkingen van de voorgeschreven teksten in persoonlijke uitingen niet meer vooraf aan de AFM voor te leggen. Afwijkingen van de voorgeschreven teksten in reglementen zijn echter niet meer toegestaan. Naar aanleiding van het evaluatieonderzoek worden de informatiebepalingen in de wet aangepast. Het is de bedoeling dat de aangepaste informatiebepalingen tegelijk in werking treden met de wijzigingen in de pensioenwetgeving die uit het pensioenakkoord voortvloeien. 2.3 Overige ontwikkelingen Melden van arbeidsongeschiktheid door UWV Op grond van de Pensioenwet is het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV) verplicht om arbeidsongeschiktheid van deelnemers aan pensioenfondsen te melden. Toch moeten veel gegevens nog specifiek worden aangeleverd op contractbasis. Ook 20

23 voldoet de kwaliteit van de aangeleverde gegevens nog niet helemaal. Extra controle is voorlopig nodig. UWV werkt hard aan verbetering van de inhoud en de kwaliteit van alle gegevens. Wet Uniformering Loonbegrip Op 21 juni 2011 is de Wet Uniformering Loonbegrip (WUL) in het Staatsblad geplaatst. Doel van de wet is te komen tot een vereenvoudiging van de loonheffingen, waardoor de administratieve lasten voor de werkgever worden verminderd, de uitvoering voor de Belastingdienst gemakkelijker wordt en het loonstrookje voor de werknemer begrijpelijker wordt. De WUL gaat over uniformering van het loon voor de loonheffing, de heffing van de premies voor de werknemersverzekeringen en de inkomensafhankelijke bijdrage voor de Zorgverzekeringswet. Het fiscale loonbegrip is de basis. De ambitie is om de wet in te voeren per 1 januari De WUL heeft direct gevolgen voor fondsen die een loonbegrip hanteren dat gebaseerd is op het loon voor de sociale verzekeringen. De Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Schoenmakerij behoort hiertoe. Vervroegen van de pensioeningangsdatum en gelijktijdig doorwerken Het pensioen vervroegen en gelijktijdig toch doorwerken mag vanaf 7 september 2011, zonder dat hier fiscale sancties tegenover staan. Met deze ommezwaai komt de overheid tegemoet aan bezwaren vanuit de praktijk en is meer flexibiliteit mogelijk. De werknemer kan pas daadwerkelijk kiezen voor de combinatie van vervroegd pensioen en doorwerken als de werkgever en de pensioenuitvoerder die mogelijkheid opneemt in de pensioenregeling. De Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Schoenmakerij heeft in dit kader besloten dat niet eerder dan vanaf 60 jaar met pensioen gegaan kan worden. Aandacht uit Europa heeft mogelijk grote impact Vanwege de vergrijzing van de Europese bevolking en de fikse staatsschulden van lidstaten, willen de Europese instellingen zich meer mengen in pensioenbeleid van individuele landen. Pensioenen zijn namelijk onlosmakelijk verbonden met de financiële huishouding van landen. Sinds 2006 is de Europese pensioenrichtlijn direct opgenomen in de Nederlandse Pensioenwet. De Europese Commissie wil die richtlijn herzien. Mogelijk heeft dat ook ingrijpende gevolgen voor Nederlandse pensioenfondsen. Bijvoorbeeld doordat Brussel andere financiële eisen gaat stellen dan het huidige Nederlandse Financieel Toetsingskader. In 2011 zijn zowel de Europese Commissie als de Europese Toezichthouder op pensioenfondsen een consultatieronde gestart over de herziening van pensioenwetgeving. De Pensioenfederatie levert een actieve bijdrage aan het Europese debat. Het bestuur volgt de ontwikkelingen in 2012 met belangstelling. Klantenraad spreekt over samenwerking In 2011 is de Klantenraad van de uitvoeringsorganisatie van het pensioenfonds, twee keer bijeen gekomen. Het belangrijkste doel van de raad is om gezamenlijk na te denken over belangrijke thema s in de pensioenwereld. Daarnaast is de Klantenraad een platform om veranderingen in de dienstverlening van de uitvoeringsorganisatie te toetsen. Dit jaar sprak men in de klantenraad onder andere uitgebreid over de samenwerkingsmogelijkheden van pensioenfondsen. Het fonds heeft twee zetels. De leden van de Klantenraad kiezen uit hun midden een Raad van Advies, die ook in 2011 gevraagd en ongevraagd de directie van de uitvoeringsorganisatie adviseerde. 2.4 Goed pensioenfondsbestuur Nieuwe regels voor governance en medezeggenschap op komst Het kabinet wil de wettelijke regels in de Pensioenwet over governance en medezeggenschap voor pensioenfondsen integraal herzien. Het kabinet gaat hiermee verder dan het initiatiefwetsvoorstel van de Kamerleden Koçer Kaya (D66) en Blok (VVD) over bestuursdeelname van pensioengerechtigden. Minister Kamp stuurde op 31 oktober 2011 het wetsvoorstel voor spoedadvies naar 21