Agendapunt 4E Deskundigenpool grote infrastructurele werken

Transcriptie

1 Agendapunt 4E Deskundigenpool grote infrastructurele werken

2 Inhoudsopgave 1 INLEIDING 3 2 BETROKKEN INSTANTIES 4 3 FASERING BIJ INFRASTRUCTURELE PROJECTEN 5 4 DOEL DESKUNDIGENPOOL 8 5 WAT IS ER BESCHIKBAAR 9 6 WAT ZIJN (RAND)VOORWAARDEN 10 7 WERKWIJZE DESKUNDIGENPOOL 11 8 SAMENSTELLING DESKUNDIGENPOOL 14 9 FINANCIERING DESKUNDIGENPOOL BEVOEGDHEDEN VAN DE DESKUNDIGENPOOL PLANNING 18

3 1 Inleiding De afgelopen jaren zijn in Noord-Brabant diverse grootschalige infrastructurele werken uitgevoerd. Hierbij zijn verschillende samenwerkingsprojecten georganiseerd waarbij ervaring is opgedaan met handhavingsamenwerking. Wat wordt in het kader van deze notitie onder een grootschalig project verstaan? In grote lijnen een civieltechnisch project van een meer dan gemiddelde grootte qua hoeveelheid bouwstoffen en grond waarbij meerdere bestuurlijke bevoegde gezagen zijn betrokken. Bij grootschalige infrastructurele projecten doen zich in grote lijnen de volgende problemen voor: De projecten zijn zo omvangrijk en dynamisch dat veel instanties, vooral gemeenten, moeilijk voldoende capaciteit kunnen leveren om de hierbij noodzakelijke handhaving te realiseren. De projecten vragen een specialistische kennis en ervaring over infrastructurele werken die de meeste instanties niet in huis hebben. De kennis en ervaring die binnen de provincie Noord-Brabant door verschillende instanties los verkregen worden onvoldoende benut. Handhaving bij infrastructurele projecten blijkt nodig. In het Bestuurlijk Provinciaal Handhavingsoverleg is de Verkenning handhavingsteam Infrastructurele werken Noord-Brabant besproken. Naar aanleiding hiervan is een start gemaakt met het formeren van een deskundigenpool grote infrastructurele werken. In deze notitie is aangegeven hoe de deskundigenpool is samengesteld en hoe de werkwijze daarvan wordt. Een deskundigenpool die alleen bestaat uit een lijst met namen van deskundigen is onvoldoende. Uitgangspunt is dat een deskundigenpool wordt gekoppeld aan een werkwijze waardoor problemen en overtredingen zoveel mogelijk worden voorkomen en er dus zo weinig mogelijk repressieve handhaving nodig is. Niemand is gebaat bij vertragingen in de uitvoering van een groot infrastructureel project. Overtredingen moeten echter wel worden aangepakt, wat tot vertraging kan leiden. Hier geldt dus: voorkomen is beter dan genezen! Dit is alleen mogelijk als al in een vroegtijdig stadium van een infrastructureel project wordt nagedacht over en wordt geanticipeerd op aspecten die in de uitvoeringsfase tot problemen zouden kunnen leiden. De deskundigenpool kan hierbij een belangrijke rol vervullen omdat zij de hiervoor noodzakelijke specifieke kennis en ervaring kan leveren. In deze notitie wordt aangegeven hoe we dit met twee hulpmiddelen willen bereiken: 1. de deskundigenpool grote infrastructurele werken 2. een specifieke projectmatige werkwijze. Bij de deskundigenpool hoort dus ook duidelijk een specifieke werkwijze. Deze werkwijze is relatief nieuw. Traditioneel wordt handhaving namelijk pas in de uitvoeringsfase betrokken bij projecten en deze nieuwe werkwijze vraagt betrokkenheid vanaf het begin.

4 2 Betrokken instanties Bij grootschalige infrastructurele werken vinden veel activiteiten plaats, waarop zeer verschillende regelgeving op van toepassing is, ieder met haar eigen bevoegd gezag. In onderstaand overzicht is aangegeven welke regelgeving aan de orde is bij verschillende activiteiten en wie hierbij bevoegd is om te handhaven. Activiteit Regelgeving Instantie Ontgraven van grond Ontgrondingenwet Provincie Aanlegvergunning Gemeente Flora- en faunawet Provincie / Ministerie LNV Toepassen van bouwstoffen en grond Bouwstoffenbesluit / Besluit bodemkwaliteit Gemeente (milieu /bodem), VROM Inspectie. provincie Waterschap, Inspectie V&W Afvalstoffen Wm Provincie / Gemeente Activiteiten in grondwaterbeschermingsgebied PMV Provincie Transport van grond Wet milieubeheer Inspectie V&W, politie Verkeersregelgeving Politie Bouwwerkzaamheden Bouwregelgeving Gemeente (BWT) Grondwaterwet (Grondwateronttrekking ) Wvo (Grondwaterlozing) Provincie Waterschap Bodemsanering Wet Bodembescherming / BUS Provincie, gemeente / Waterschap (waterbodems) Kappen van bomen / beplanting Kapverordening Gemeente (APV) Boswet Provincie Aanlegvergunning Gemeente (RO) Flora- en faunawet Provincie / Ministerie LNV Dempen van oppervlaktewater Wet verontreiniging oppervlaktewater en Waterschap Keur (Tijdelijke) Opslag (afval)stoffen Bestemmingsplan / aanlegvergunning / Besluit Gemeente (RO) inclusief grond en bouwstoffen bodemkwaliteit Wm-inrichtingen Gemeente / Provincie Wm buiten inrichtingen Gemeente / Provincie Aanleg tijdelijke voorzieningen Bestemmingsplan / aanlegvergunning Gemeente (RO) Bouwvergunning Gemeente (BWT) Bouwstoffenbesluit / Besluit bodemkwaliteit Gemeente (milieu /bodem), VROM Inspectie Waterschap, Inspectie V&W Plaatsing tijdelijke installaties Bestemmingsplan Gemeente Zeven / breken Wm Gemeente / Provincie Zoals uit dit overzicht blijkt zijn bij een project diverse instanties betrokken en zijn van een gemeente meerdere afdelingen bij het project betrokken. Bij een gemeentegrensoverschrijdend project zijn vanzelfsprekend meerdere gemeenten, elk met haar eigen afdelingen, betrokken.

5 3 Fasering bij infrastructurele projecten Uit de evaluaties van de grote infrastructurele projecten uit het recente verleden en uit gesprekken met betrokken deskundigen is gebleken dat er bij grootschalige infrastructurele werken grofweg twee fasen onderscheiden kunnen worden die van direct belang zijn voor de handhaving: 1. voorbereidende fase 2. uitvoeringsfase. Ad 1: voorbereidende fase Dit wordt gezien als een essentiële fase voor de latere handhaving gedurende de uitvoeringsfase. In deze fase moet de handhavingsamenwerking worden georganiseerd om tijdig te kunnen reageren als de uitvoering van start gaat. Ook moeten in deze fase voorwaarden worden geschapen om effectief en efficiënt te kunnen handhaven. Het is hierbij van belang dat de ervaringen die binnen de provincie eerder met soortgelijke projecten zijn opgedaan beschikbaar zijn. Vanuit deze ervaringen kan door ervaringsdeskundigen al in dit stadium worden aangegeven welke consequenties bepaalde keuzes kunnen hebben en tot welke risico s keuzes kunnen leiden. Op deze manier kunnen toekomstige uitvoeringsproblemen worden voorkomen door i.s.m. de opdrachtgever in de aanbestedingsfase of bij de opdrachtverlening zaken goed te regelen. Hierbij kan worden gedacht aan vragen als: o Willen we dat er wel of geen AVI mag worden toegepast? o Moet de aannemer een grondstromenplan inleveren bij zijn plannen? o Wordt de aannemer verplicht om een specifiek bepaalde grondstromenadministratie te gebruiken? o Wil een gemeente de zogenaamde grootschalige toepassing van verontreinigde grond of de toepassing van hoogovenslakkenzand voorkomen? o Mag de aannemer bij de bouw van bepaalde onderdelen heien, of moet hij andere methoden toepassen? Het is in het belang van zowel de overheid (als opdrachtgever en als toezichthouder) als van de aannemer dat zaken in deze fase duidelijk zijn. Bij een aanbesteding kunnen alle aannemers in hun prijs rekening houden met de voorwaarden die door de opdrachtgever in samenspraak met de bevoegde gezagen worden gesteld. Het is daarom van belang om al in een vroegtijdig stadium een risicoanalyse uit te voeren, waarin wordt beoordeeld welke ontwikkelingen zich voor kunnen doen die voor de betrokken instanties ongewenst zijn en/of die in de uitvoeringsfase tot ongewenste effecten kunnen leiden. Vanuit gemeenteambtenaren Civiele Techniek en aannemers is aangegeven dat het van belang is om al voor de aanbesteding eventuele beperkingen en kaders aan te geven die gaan gelden bij een project. Als dit tijdig bekend is, kunnen alle aannemers bij het uitbrengen van offertes hiermee op dezelfde wijze rekening houden. Hiermee wordt valse concurrentie voorkomen. Nadat een project is aanbesteed worden door de opdrachtnemer/aannemer alle uitwerkingen zoals uitvoeringsplannen, projectkwaliteitsplan, deelkwaliteitsplannen, enz. opgesteld. Deze plannen moeten worden goedgekeurd door de opdrachtgever. Ook de bevoegde gezagen kunnen hierbij echter een rol spelen. Bepalend hierbij is vaak of een bevoegd gezag hierbij betrokken wil worden en of zij een mening over de plannen heeft. Ervaring leert dat veel instanties in deze fase nog onvoldoende zicht hebben op de komende werkzaamheden en dat zij daarom (nog) geen mening hebben.

6 Waarom is het verstandig om hier als bevoegd gezag (vanuit handhaving) wel een rol in te spelen? Hierbij kan, nadat het project is aanbesteed, blijken dat de aannemer kiest voor uitvoeringsvormen die door de betrokken lokale instanties (gemeente, waterschap, provincie) onwenselijk worden geacht. Dit kan bijvoorbeeld gaan over de toepassing van bepaalde stoffen (AVI, staalslakken, dempen van water met licht verontreinigde grond, enz.). Het is nu echter te laat om dit nog contractueel te regelen. Men zal dus moeten trachten dit te regelen binnen de ruimte die het contract toestaat. In de uitvoeringsfase is het moeilijk zoniet onmogelijk dit nog te regelen. In de deelkwaliteitsplannen wordt vastgelegd hoe de verschillende processen gaan lopen, welke informatie wordt vastgelegd, hoe dit wordt vastgelegd, hoe dit wordt uitgewisseld met het bevoegd gezag en hoe dit allemaal wordt geborgd. Hier worden dus de omstandigheden vastgelegd die bepalend zijn voor de handhavingsmogelijkheden. Als hier bijvoorbeeld niet wordt vastgelegd dat gegevens over afgekeurde partijen grond moeten worden geregistreerd, zal het later nooit meer mogelijk zijn om geweigerde partijen te volgen. Langs de A2 bij Eindhoven lag, voordat de werkzaamheden hier van start gingen, een grote partij verontreinigd slib/grond uit de Dommel. Deze grond was voor aannemers interessant om te gebruiken bij de toekomstige aanleg. Het lag immers dichtbij en was prima geschikt als ophoogzand. Probleem was alleen dat deze grond zo zwaar verontreinigd was dat Rijkswaterstaat dit niet wilde laten gebruiken, ook niet als het zou worden behandeld. Om te voorkomen dat deze grond hier zou worden gebruikt werd al bij de aanbesteding door Rijkswaterstaat aangegeven dat het niet toegestaan was om deze grond te gebruiken. Alle aannemers hielden hier bij het uitbrengen van offertes rekening mee. Bij een ander project binnen de provincie werd getracht deze grond wel te gebruiken. Dit werd ontdekt bij het beoordelen van de deelkwaliteitsplannen. Omdat dit bij dat project niet vooraf was verboden kostte het Rijkswaterstaat extra moeite om het gebruik te voorkomen. Dit alles vraagt alertheid op het juiste moment en specifieke kennis, die de meeste instanties niet in huis hebben. Probleem hierbij kan zijn dat de betrokken instanties in deze fase de noodzaak en mogelijkheden van een tijdige betrokkenheid nog niet onderkennen. Als rol van de deskundigenpool tijdens de voorbereidende fase wordt gezien dat: o zij de betrokken instanties coachen en ondersteunen; o zij de instanties kan ondersteunen bij het inzichtelijk maken van de te verwachten problemen (o.a. door het uitvoeren van risico-analyses); o zij kan ondersteunen bij het maken van de juiste afspraken met de juiste personen, bedrijven en instanties; o zij kan ondersteunen om te onderkennen hoe kan/moet worden omgegaan met de te verwachten contractvorm. Benodigde deskundigheid Om de hiervoor genoemde rol te kunnen vervullen is de volgende deskundigheid vereist: Organiseren van handhavingsamenwerking; Projectmatig werken bij handhaving. Handhaving bij grootschalige infrastructurele werken Projectopzet, fasering, contractvormen en risicobeheersing bij infrastructurele werken. Ad 2 Uitvoeringsfase

7 Niet iedere instantie heeft voldoende (deskundige) medewerkers om toezicht uit te oefenen op een grootschalig infrastructureel project. Technische ondersteuning van de toezichthouders door deskundigen bij het uitvoeren van toezicht op het gebruik van grond en (IBC) bouwstoffen in het project zijn essentieel. Grootschalige infrastructurele projecten vragen ook een andere vorm van toezicht dan kleinschalige projecten. Bij een grootschalig project vinden gelijktijdig veel werkzaamheden op een grote schaal plaats. Hierbij schiet regulier toezicht tekort en dient dit daarom te worden aangevuld met een soort systeemtoezicht. Samenwerking met de opdrachtgever kan hierbij de toezichtslast voor de betrokken instanties aanzienlijk verminderen. Ervaring leert dat de gevraagde specialistische kennis maar weinig beschikbaar is. Vanuit de deskundigenpool kan deze deskundigheid worden aangeboden. In de uitvoeringsfase kunnen allerlei problemen ontstaan, waarvoor deskundig advies gewenst is. De mate waarin de instanties hierin ondersteuning nodig zullen hebben zal verschillen. Er worden twee mogelijkheden onderscheiden: 1. Structurele ondersteuning aan instanties die zelf onvoldoende deskundigheid of capaciteit hebben. Deze ondersteuning vindt plaats op kosten van het betreffende bevoegde gezag. 2. Ondersteuning bij problemen. De deskundigenpool zal dus o.a. op afroep beschikbaar moeten zijn om in geval van problemen advies te kunnen geven. Benodigde deskundigheid Om de hiervoor genoemde rol te kunnen vervullen is de volgende deskundigheid vereist: Projectmatig werken bij handhaving. Handhaving bij grootschalige infrastructurele werken Projectopzet, fasering, contractvormen en risicobeheersing bij infrastructurele werken; Grondstromen en toepassing bouwmaterialen; Ketenhandhaving en handhaving van grondstromen. Systeemtoezicht.

8 4 Doel deskundigenpool Zoals al in de inleiding is aangegeven is de doelstelling van de deskundigenpool en de daaraan gekoppelde werkwijze om zoveel mogelijk problemen te voorkomen, door al in een vroegtijdig stadium zaken goed te regelen. De deskundigenpool heeft de volgende operationele doelen: 1. Bundelen van kennis en ervaring op het gebied van handhaving bij grootschalige infrastructurele werken. 2. Beschikbaar stellen van de kennis en ervaring aan handhavinginstanties die binnen de provincie Noord-Brabant als bevoegd gezag moeten handhaven bij een grootschalig infrastructureel werk. Om deze doelen te bereiken worden de volgende werkzaamheden uitgevoerd: Bewaken van een provinciebrede planning van infrastructurele werken; Initiëren, organiseren en ondersteunen van handhavingsamenwerking bij infrastructurele projecten; Ondersteunen van projectgerichte handhavingsteams bij complexe handhavingsvraagstukken Uitvoeren van toezicht en/of handhaving in samenwerking met of op verzoek van projectgerichte handhavingsteams. In hoofdstuk 7 wordt aangegeven hoe dit wordt gerealiseerd.

9 5 Wat is er beschikbaar Voor de deskundigenpool is een inventarisatie uitgevoerd bij de instanties waarvan bekend is dat zij kennis en ervaring hebben met handhaving bij grote infrastructurele projecten. De volgende instanties/personen hebben tot nu toe in beginsel ondersteuning toegezegd: 1. de milieudiensten (RMB, MDSRE en RMD) 2. de gemeente Tilburg 3. de gemeente Breda 4. de VROM-Inspectie / Inspectie Verkeer en Waterstaat 5. de provincie Noord-Brabant 6. Rijkswaterstaat, directie Noord-Brabant 7. SenterNovem. Daarnaast is gesproken met de volgende partijen: De gemeente s-hertogenbosch heeft aangegeven dat zij wel ondersteuning wil geven maar dat zij op dit moment de capaciteit en ervaring mist om dit te leveren. De waterschappen Brabantse Delta, Aan en Maas en De Dommel hebben aangegeven dat zij willen participeren in de noodzakelijke handhavingsamenwerking bij grote infrastructurele projecten maar dat zij voor hun eigen uitvoeringstaken geen behoefte hebben aan ondersteuning door een deskundigenpool. Met de teamleiders van de drie Regionale Milieuteams is afgesproken dat zij niet in een deskundigenpool participeren maar dat ze wel streven naar het maken van afspraken per project over samenwerking. Hierbij wordt geadviseerd om met het Functioneel Parket per project een handhavingsarrangement af te sluiten. Hierin kunnen afspraken worden gemaakt over de samenwerking en informatie-uitwisseling.

10 6 Wat zijn (rand)voorwaarden Bij de instanties die deskundigen willen leveren aan de deskundigenpool is geïnventariseerd onder welke randvoorwaarden zij hun medewerking willen geven. De belangrijkste randvoorwaarden zijn: Planning 1. Vooraf moet duidelijk zijn wat er concreet wordt verwacht qua inzet (ad-hoc, structureel, uren). 2. Verzoeken moeten tijdig kunnen worden ingepland. Korte vragen, die slechts enkele uren inzet vragen, kunnen snel worden beantwoord. Verzoeken om structurele ondersteuning moeten tijdig kunnen worden ingepland. Met name de gemeenten Breda en Tilburg hebben aangegeven dat zij alleen in staat zijn om eventuele structurele ondersteuning te geven als hier meerdere maanden van tevoren om wordt verzocht. Eventuele inzet moet dus tijdig bekend zijn. Dit is in de werkwijze van hoofdstuk 7 verder uitgewerkt. Kosten 3. Inzet van deskundigen vanuit de deskundigenpool is in beginsel niet gratis. Kosten moeten worden betaald door de instanties die er gebruik van maken. Inzet van enkele uren is voor de provincie en de landelijke partners geen reden om dit in rekening te brengen. Vooral voor de milieudiensten geldt dat uren betaald moeten worden en dat daarover dus vooraf afspraken moeten worden gemaakt. Ook voor de gemeente Breda en Tilburg is dit van belang. Dit is in hoofdstuk 9 verder uitgewerkt. Kennisniveau 4. Deskundigheid is snel gedateerd. De deskundigheid moet dus op niveau worden gehouden. Dit is in hoofdstuk 9 verder uitgewerkt.

11 7 Werkwijze deskundigenpool De werkwijze van de deskundigenpool is in grote lijnen als volgt: Een handhavingsproject wordt geïnitieerd door de PHO-werkgroep Handhaving bouwstoffenbesluit en ketenbeheer en wordt gecoördineerd door het Servicepunt Handhaving dat werkzaam is in de betreffende regio. Grote projecten kennen een lange voorbereidingstijd, waardoor een deskundigenpool (via het coördinerende Servicepunt Handhaving) vroegtijdig in overleg met betrokken instanties kan bespreken of ondersteuning noodzakelijk is en waar die ondersteuning dan uit moet bestaan. Het coördinerende Servicepunt Handhaving en de betrokken instanties kunnen hierna starten met het organiseren van handhavingsamenwerking en de noodzakelijke randvoorwaarden. De deskundigenpool kan hierbij ondersteuning leveren. Daarnaast kan de deskundigenpool tijdens de uitvoering van projecten instanties met haar kennis en ervaring ondersteunen. Per project zal er altijd behoefte blijven aan een eigen projectgericht handhavingsteam. De deskundigenpool kan enerzijds zorgen voor het organiseren daarvan en het regelen van randvoorwaarden. Anderzijds kan zij zo nodig deskundige teamleden of een projectleider leveren. De deskundigenpool moet niet los van de betrokken instanties gaan functioneren. De deskundigenpool kan optimaal functioneren als zij nauw samenwerkt met de handhavingspartners, Servicepunten Handhaving en de werkgroep Handhaving bouwstoffenbesluit en ketenbeheer. De werkwijze zoals die hiervoor in grove lijnen is geschetst wordt hierna meer gedetailleerd beschreven: 1. De werkgroep Handhaving bouwstoffenbesluit en ketenbeheer volgt aan de hand van het Brabants Meerjarenprogramma Infrastructuur en Transport (MIT) de ontwikkelingen rond grote infrastructurele werken en stelt tijdig vast wanneer nieuwe projecten op stapel staan. Als er concreet zicht is op een nieuw werk worden in de werkgroep afspraken gemaakt over het vervolgtraject. 2. Het (meest) betrokken Servicepunt Handhaving (SEPH) coördineert het verdere verloop. Zij treedt in overleg met betrokken handhavingsinstanties en initieert via de handhavingsamenwerking de start van een samenwerkingsproject. Hierbij wordt allereerst een ambtelijk projectteam en bestuurlijk overlegstructuur geformeerd. Vanuit de handhaving dient er één bestuurlijk aanspreekpunt (bestuurlijk verantwoordelijke) te worden aangewezen De samenwerking rondom een nieuw groot infrastructureel werk kan vanaf het begin worden ondersteund door de deskundigenpool. Daarvoor verzorgt de deskundigenpool i.s.m. het coördinerende SEPH voorlichting aan de betrokken handhavinginstanties. De deskundigenpool kan hierbij ondersteuning bieden door inbreng van kennis op het gebied van contractvormen en de consequenties daarvan, inhoudelijke aspecten waarover afspraken gemaakt moeten worden, risicobeheersing, enz. Door het coördinerende SEPH wordt met de betrokken instanties afgesproken hoe en wanneer zij ondersteuning van de deskundigenpool wensen. Deskundigen uit de deskundigenpool worden door het coördinerende SEPH geïnformeerd over de te verwachten inzet. 3. In overleg met de opdrachtgever en de betrokken instanties wordt een risicoanalyse uitgevoerd om te analyseren waar en wanneer risico s zijn te verwachten met betrekking tot de uitvoering van de relevante wet- en regelgeving. Zo nodig treedt het bevoegd gezag in overleg met de opdrachtgever van het infrastructureel project om risico s al in de fase van aanbesteding af te dekken. 4. Voor ieder grootschalig infrastructureel werk wordt vanuit de betrokken handhavinginstanties een handhavingteam samengesteld. Dit leidt tot een samenwerkings-

12 overeenkomst (voorbeelden van de voorgaande projecten zijn beschikbaar). Hierbij wordt zo mogelijk met de strafrechtelijke partners (OM en politie) een handhavingsarrangement afgesloten. De deskundigenpool kan hierbij ondersteuning bieden door inbreng op het gebied van projectorganisatie, het regelen van de samenwerkingsovereenkomsten, het maken van afspraken over financiering, enz. Verder ondersteunt zij deze instanties desgevraagd bij het verkrijgen van draagvlak voor de samenwerking en de organisatie van handhavingsamenwerking. Het Servicepunt Handhaving brengt het project als samenwerkingsproject in voor het provinciebrede handhavingsamenwerking-programma. Voorbeelden van de projectopzet zijn beschikbaar vanuit diverse eerdere projecten. 5. Bij moderne contractvormen als Design, Construct and Maintenance wordt gewerkt met projectkwaliteitsplannen en deelkwaliteitsplannen. Hierbij wordt, vanuit een analyse van alle relevante risico s, vastgelegd hoe de opdrachtnemer het aanlegproject gaat realiseren en hoe de kwaliteit wordt geborgd en risico s worden afgedekt. Eén van de deelkwaliteitsplannen heeft bijvoorbeeld betrekking op de grondstromen. Deze plannen behoeven goedkeuring van de opdrachtgever en niet van het bevoegd gezag. Het bevoegd gezag kan hierbij echter wel randvoorwaarden aangeven. Zij kan, als zij dit tijdig kenbaar maakt, actief betrokken worden bij deze kwaliteitsplannen. Om deze plannen te beoordelen kunnen de betrokken instanties een handhavingsanalyse uitvoeren. De deskundigenpool kan de betrokken instanties hierbij ondersteunen. 6. Tijdens de voorbereidingsfase en uitvoering van het werk wordt door de deskundigenpool, afhankelijk van de behoefte, ondersteuning geleverd bij de organisatie, uitvoering, advisering over specialistische onderwerpen, enz. Enerzijds kan zij hiervoor structureel deskundige capaciteit leveren aan een betrokken instantie. Anderzijds kan zij bij specifieke vragen ondersteuning leveren. Deze inzet vindt plaats op kosten van de verzoekende instantie. Bij de start van de uitvoering wordt een startbijeenkomst georganiseerd. Hier worden alle betrokken handhavers uitgenodigd. 7. Voortgangbewaking vindt plaats door de werkgroep Handhaving bouwstoffen en ketenbeheer. Zonodig vindt terugkoppeling over de voortgang plaats met de regionale en provinciale handhavingsoverleggen. Na afloop van het project wordt een evaluatierapport opgesteld. Deze evaluatie wordt aangeboden aan de betrokken instanties en aan het Provinciaal Handhavingoverleg. Leerpunten hieruit worden benut bij volgende projecten. In het hierna volgende schema wordt aangegeven hoe de verschillende activiteiten passen binnen de fasen van een groot infrastructureel project.

13 Fasering werkzaamheden Fasen project Werkzaamheden deskundigenpool Planstudies Tracébesluit / Projectbesluit 1. Werkgroep: signalering nieuw project 2. Initiëren project door SEPH Aanbesteding Eventuele inbreng door bevoegd gezag 3. Risico-analyse Planvorming aannemer 4. Organiseren handhavingsteam Aanleveren (deel) kwaliteitsplannen Eventuele inbreng door bevoegd gezag 5. Beoordelen (deel) kwaliteitsplannen en handhaafbaarheidstoets Uitvoering 6a. Uitvoeren toezicht in opdracht 6b. Ondersteunen op verzoek Evaluatie 7. Evalueren i.s.m. betrokken partijen

14 8 Samenstelling deskundigenpool Om de doelen zoals die hiervoor zijn genoemd te kunnen realiseren moeten in een deskundigenpool verschillende competenties aanwezig zijn op het gebied van: Organiseren van handhavingsamenwerking; Projectmatig werken bij handhaving. Handhaving bij grootschalige infrastructurele werken Projectopzet, fasering, contractvormen en risicobeheersing bij infrastructurele werken; Grondstromen en toepassing bouwmaterialen; Ketenhandhaving en handhaving van grondstromen. Systeemtoezicht; De noodzakelijke kennis en ervaring kan per fase in een project verschillen. In de voorbereidende fase kan er behoefte zijn aan kennis omtrent contractvormen en risico s bij grootschalige werken. In de uitvoeringsfase kan er behoefte zijn aan een deskundige toezichthouder. De kennis en ervaring die hiervoor nodig is is vooral afkomstig van de instanties die vaker met grote infrastructurele werken worden geconfronteerd. Een overzicht van beschikbare personen en instanties is gegeven in bijlage 1. De deskundigenpool bestaat uit medewerkers van de genoemde instanties, die op afroep beschikbaar worden gesteld voor het verrichten van werkzaamheden t.b.v. de pool. Instanties die medewerkers beschikbaar stellen aan de deskundigenpool kunnen zijn ook optreden als opdrachtgever bij een infrastructureel project. Dit vraagt bijzondere aandacht. Vanzelfsprekend mag dit op persoonlijk niveau niet tot belangenverstrengeling leiden. Over de beschikbaarheid van deelnemers aan de deskundigenpool worden afspraken gemaakt met de werkgevers. Uitgangspunt hierbij is dat de deelnemers zoveel mogelijk worden ingezet op kosten van de handhavinginstanties die direct bij een grootschalig werk zijn betrokken. Dit kan vanzelfsprekend de eigen werkgever van de betreffende deelnemers zijn, bijvoorbeeld vanuit de provincie als die zelf als bevoegd gezag bij het project is betrokken. Hiervoor zijn dan wel per project afspraken nodig. Omdat vooraf niet precies kan worden aangegeven wie wanneer wordt ingezet moeten ook hierover per project nadere afspraken worden gemaakt. Uitgangspunt hierbij is dat, gezien de lange voorbereidingstijd van grootschalige projecten, de inzet jaarlijks voorafgaand aan een inzet bekend kan zijn. Dit wordt dan ook in de gezamenlijke handhavingsprogrammering van de betreffende periode opgenomen. Het coördinerende SEPH is ervoor verantwoordelijk dat dit tijdig gebeurt.

15 9 Financiering deskundigenpool Per infrastructureel werk wordt, vanuit de betrokken instanties, een afzonderlijk handhavingsteam ingesteld. De financiering daarvan wordt per project geregeld. Iedere betroken instantie is zelf verantwoordelijk voor de uitvoering van haar taken. In het bijzonder de gemeenten, dragen als bevoegd gezag voor bouwstoffen en grondstromen, hierbij de grote verantwoordelijkheid. De deskundigenpool regelt bij het organiseren van de handhavingsamenwerking rond een specifiek infrastructureel werk in samenwerking met de betrokken instanties de financiering van dat specifieke project. Instanties die vanuit hun reguliere taakuitvoering al bij een project zijn betrokken leveren in beginsel eigen capaciteit aan het handhavingsteam. Zoals hiervoor in hoofdstuk 7 al is aangegeven kan vanuit de deskundigenpool eventueel capaciteit worden ingehuurd. Om de pool in stand te houden is een (relatief geringe) structurele financiering vereist. Hierbij kan worden gedacht aan kosten op het gebied van: 1. Actueel houden en ontwikkeling van kennis; 2. Organiseren van bijeenkomsten die niet direct zijn toe te rekenen aan een concreet project; 3. Inhuur van specialistische kennis; 4. Aanloopkosten bij het initiëren van samenwerkingsprojecten; a. SEPH per project 100 uur voorbereiding / organiseren / 50 p.j uitvoering b. Deskundigenpool ondersteuning voorbereiding 50 uur / organiseren 50 uur. Uitgangspunt is dat de deelnemers aan de deskundigenpool zelf zorg dragen voor de kosten 1 en dat de SEPH s in hun eigen begroting zorg dragen voor de kosten zoals genoemd onder punt 4a. Voor de overige kosten moet nog een nadere financiering worden gevonden. Het knooppunt Paalgraven (Aansluiting A50 / A59) ligt op de grens van drie gemeenten. Bij het samenwerkingsproject rond de aanleg is afgesproken dat de drie gemeenten gezamenlijke deskundigen van het Regionaal Milieubedrijf inhuurden voor de beoordeling van de meldingen van de grondstromen. Voor de verdeling van de kosten werd een verdeelsleutel afgesproken, gebaseerd op de hoeveelheid grond zoals die na afloop bleek te zijn toegepast.

16 10 Bevoegdheden van de deskundigenpool De deskundigenpool neemt geen taken en verantwoordelijkheden over van het bevoegd gezag. Het heeft geen zelfstandige bevoegdheden. Het biedt echter wel ondersteuning. Die ondersteuning kan bestaan uit het initiëren en organiseren van samenwerking en uitvoeren van taken op verzoek van het bevoegd gezag. De activiteiten van de deskundigenpool dienen jaarlijks te worden opgenomen in het provinciebrede handhavinguitvoeringsprogramma. In dit programma kan per project worden opgenomen welke rol de deskundigenpool heeft en wat haar bevoegdheden zijn.

17 Pilot Omlegging Zuid-Willemsvaart Omlegging Zuid-Willemsvaart Rijkswaterstaat legt een nieuw stuk kanaal aan van negen kilometer. Het nieuwe stuk kanaal wordt om de stad 's-hertogenbosch heen gelegd en er komen twee nieuwe sluizen: bij Berlicum en bij Empel. De sluizen zijn noodzakelijk om het verschil in waterniveau te overbruggen tussen de huidige Zuid-Willemsvaart en de Maas. Het is een aftakking van de huidige Zuid-Willemsvaart. De aftakking begint bij bedrijventerrein De Brand in 's-hertogenbosch, en loopt via Rosmalen en natuurgebied De Koornwaard richting de Maas. De aanleg van het nieuwe kanaalgedeelte heeft gevolgen voor de (spoor-)wegen die over het kanaal heen gaan. Sommige verbindingen worden gehandhaafd of aangepast. Andere vervallen in de toekomst. Daarnaast wordt het kanaal, van Den Dungen tot Veghel, verbeterd. Het doel is de totale Zuid-Willemsvaart geschikt te maken voor grotere schepen (klasse IV). Hoe deze verbindingen over het kanaal er precies gaan uitzien, wordt duidelijk als het definitieve ontwerp klaar is. Naar verwachting is dat eind Met de ondertekening van het Tracé-Besluit in 2008 is dit doel heel dichtbij gekomen. De voorbereidingen zijn in volle gang. Veel informatie hierover is te vinden op de website van rijkswaterstaat. Zie hiervoor onderstaande link: llemsvaart/ Bij de uitvoering van dit project zal naar verwachting vooral toezicht nodig zijn op het gebied van de grondstromen en de natuur. Grondstromen en bodem De verwachting is dat bij dit project gewerkt kan worden met een gesloten grondbalans. Er komen grote hoeveelheden grond vrij maar tegelijkertijd zijn grote hoeveelheden nodig voor het realiseren van kunstwerken (vooral bruggen/viaducten).

18 Gevolgen voor natuur en milieu Rijkswaterstaat houdt volgens haar eigen internetsite zo veel mogelijk rekening met de natuur en het landschap. Rijkswaterstaat doet daarvoor onderzoek naar de gevolgen van de werkzaamheden voor onder andere de waterkwaliteit, het grondwaterpeil, en het dieren- en plantenleven. Ook worden er concrete maatregelen genomen om de natuur te beschermen. Betrokken instanties De volgende organisaties hebben hier (mogelijk) een handhavingstaak: Instantie Gemeente 's-hertogenbosch Provincie Waterschap Aa en Maas RWS / Inspectie V&W VROM-Inspectie Politie (KLPD / RMT) OM AID Arbeidsinspectie Wetgeving RO, Woningwet, kapvergunning, APV, Wm, Bbk Wm, Wbb, Ontgrondingenwet, Boswet, Natuurbeschermingswet, Flora- en faunawet Keur, Wvo, Bbk, Wbb Wbr, Wvo, Wbb, Bbk/Kwalibo Bbk/Kwalibo Flora- en Faunawet Arbo-wet De gemeente s-hertogenbosch heeft al aangegeven dat zij geen ondersteuning vanuit een deskundigenpool noodzakelijk acht omdat zij zichzelf voldoende in staat acht dit project te organiseren. Zoals uit het overzicht van betrokken instanties blijkt is de gemeente echter niet de enig betrokken instantie. Planning Wanneer Wat Vierde kwartaal 2008 Inspraak dijkaanpassing Empelsedijk Behandeling beroepen Raad van State. Voorbereidende werkzaamheden. Zoals het rooien van bomen, het verleggen van kabels en leidingen en het bouwrijp maken van het terrein Selecteren aannemer. Eerste kwartaal 2009 Archeologisch onderzoek. Tweede kwartaal Explosieven- en grondonderzoek Derde kwartaal 2009 Opening informatiecentrum. Eind 2010 Start daadwerkelijke omlegging kanaal Opening nieuwe kanaal. Zoals uit deze planning blijkt wordt in 2009 het werk aanbesteed. Dat betekent dat er nu snel gesproken moet worden met betrokken instanties over de risico s die zich in dit project voor kunnen doen. Nu kunnen bepaalde risico s i.o.m. RWS nog worden meegenomen in de aanbesteding en contracten. In een latere fase is het moeilijker om dit te realiseren.

19 Bijlage 1 Overzicht van beschikbare personen en instanties t.b.v. deskundigenpool. Instantie Medewerker(s) Deskundigheid Projecten Civieltechniek Milieu Water Bodem Flora & fauna Systeem toezicht Contract vormen SRE H. Roeleven X X X J. van Laarhoven RMD R. Wellink X X X RMB T. Lomme X X X Tilburg S. Josso X X Breda P. de Nijs X X VROM-I P. Nauts X X X X Chr. Schuurbiers IVW X X X X Provincie Th. Van Nuenen X X X X X X X X E. Janssen H. Hairwassers WS De p.m. X X Dommel WS Aa en p.m. X X Maas WS Brabantse p.m. X X Delta RWS W. van Grinsven X X X X X X