Centrum voor Nascholing Amsterdam

Transcriptie

1 Centrum voor Nascholing Amsterdam Opleiding: Masteropleiding Integraal Leiderschap Variant: deeltijd Visitatiedatum: 8 maart 2005 NQA (Netherlands Quality Agency) Utrecht, juni 2005

2 2 NQA CNA, visitatie Masteropleiding Integraal Leiderschap

3 Inhoud 3 Deel A: Onderwerpen Voorwoord Inleiding Werkwijze Oordeelsvorming Oordelen per onderwerp Schematisch overzicht oordelen Totaaloordeel 12 Deel B: Facetten 13 Onderwerp 1 Doelstellingen van de opleiding 15 Onderwerp 2 Programma 18 Onderwerp 3 Inzet van personeel 26 Onderwerp 4 Voorzieningen 28 Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 30 Onderwerp 6 Resultaten 32 Deel C: Bijlagen 35 Bijlage 1 Onafhankelijkheidsverklaring panelleden 37 Bijlage 2 Deskundigheden panelleden 39 Bijlage 3 Bezoekprogramma 41 Bijlage 4 Overzichtslijst van door de opleiding ter inzage gelegd materiaal 45 NQA CNA, visitatie Masteropleiding Integraal Leiderschap 3

4 4 NQA CNA, visitatie Masteropleiding Integraal Leiderschap

5 Deel A: Onderwerpen NQA CNA, visitatie Masteropleiding Integraal Leiderschap 5

6 6 NQA CNA, visitatie Masteropleiding Integraal Leiderschap

7 Deel A: Onderwerpen 1.1 Voorwoord In dit rapport doet het panel dat in opdracht van NQA/DVC de masteropleiding Integraal Leiderschap in Amsterdam heeft gevisiteerd, verslag van zijn werkwijze, bevindingen en conclusies. Het onderzoek vond plaats in het kader van de accreditatie van hogere beroepsopleidingen. Het onderzoek is feitelijk gestart in februari 2005, het moment waarop de opleiding haar informatiedossier bij de NQA aanleverde. Een visitatiebezoek vond plaats op 8 maart 2005 en werd uitgevoerd door een panel dat bestond uit de volgende personen: Prof. dr. Th. Wubbels (voorzitter); Drs. P. Kesteloo (domeinpanellid); Dr. R. Klarus (domeinpanellid); Drs. P. Göbel (NQA-auditor); M. Snel (NQA-auditor). Het panel voldoet aan de eisen zoals gesteld in het document Protocol ter beoordeling van de werkwijze van visiterende en beoordelende instanties van de NVAO (12 mei 2003). Het panel beschikt over domeinspecifieke deskundigheid, onderwijs- en auditdeskundigheid en deskundigheid over de internationale ontwikkelingen van de discipline (zie bijlage 2). Het rapport bestaat uit drie delen: Deel A: een hoofdrapport, het Onderwerprapport, waarin de oordelen van het panel over de basiskwaliteit van de opleiding op onderwerpniveau worden uitgesproken en de overwegingen waarop die oordelen zijn gebaseerd. Het gaat hier om oordelen in de gradatie positief/negatief. Tevens wordt hier het eindoordeel geformuleerd. Deel B: een Detailrapport waarin op facetniveau door het panel oordelen en argumenten ter onderbouwing van dat oordeel worden gegeven. De oordelen gaan hier uit van de vierpuntsschaal (onvoldoende, voldoende, goed en excellent) zoals die door de NVAO is voorgeschreven. Dit detailrapport vormt de basis van het Onderwerprapport. Deel C: hierin zijn alle relevante bijlagen opgenomen. 1.2 Inleiding Het Centrum voor Nascholing Amsterdam (CNA) is in 1995 opgericht als een samenwerkingsinstituut van de Universiteit van Amsterdam en de Hogeschool van Amsterdam. Sinds 2001 is CNA een Vennootschap onder Firma, met de UvA en de HvA als vennoten. Het bestuur is in de handen van een Raad van Beheer, waarin namens elk van de vennoten twee vertegenwoordigers zitting hebben. Directe samenwerkingspartners van CNA binnen de UvA en de HvA zijn de Educatieve Faculteit Amsterdam, het Instituut voor Lerarenopleiding, het Onderwijsinstituut voor Pedagogiek en Onderwijskunde en het SCO Kohnstamminstituut. Gezamenlijk vormen zij NQA CNA, visitatie Masteropleiding Integraal Leiderschap 7

8 sinds begin 2004 het Amsterdams Instituut voor Onderwijs en Opvoeding (AIOO), een netwerkorganisatie gericht op integrale dienstverlening aan het gehele educatieve veld. De doelstelling van CNA is als volgt omschreven: Het gezamenlijk en voor gemeenschappelijke rekening drijven van het nascholingsinstituut, dat als kerntaak heeft het aanbieden van cursussen, trainingen, begeleiding, diensten en programma s gericht op deskundigheidsbevordering op het gebied van onderwijsontwikkeling en onderwijsorganisatieontwikkeling voor personen die werkzaam zijn in het onderwijs. Daarmee wordt tevens beoogd de bevordering van transfer tussen initieel onderwijs, onderzoek en nascholing. De Masteropleiding Integraal Leiderschap betreft een driejarige postinitiële deeltijd professional Masteropleiding voor leidinggevenden in het primair onderwijs (PO), voortgezet onderwijs (VO) en beroepsonderwijs en volwasseneneducatie (BVE). De opleiding kent een tweejarige instroomvariant voor PO, een tweejarige instroomvariant voor VO/BVE en een gemeenschappelijk derde jaar voor deelnemers uit PO, VO en BVE. De groepen samenstelling is voor de eerste twee jaar homogeen, PO studenten bij PO studenten en VO/BVE studenten bij VO/BVE studenten. In het derde jaar is de samenstelling van de groepen gemengd. De tweejarige instroomvariant voor PO wordt door CNA al sinds 1994 in opdracht van het Ministerie van OCenW aangeboden onder de naam CNA/ESAN schoolleidersopleiding. Succesvolle afronding van deze instroomvariant leidt tot een landelijk erkend diploma schoolleider primair onderwijs. Afgestudeerden van deze variant worden tevens opgenomen in het register van de Nederlandse Schoolleiders Academie (NSA), het beroepsregister van schoolleiders primair onderwijs. De tweejarige instroomvariant VO/BVE is van recenter datum, in 2001 is een eerste groep van start gegaan. Het gemeenschappelijke masterjaar is in oktober 2003 van start gegaan. Eind 2004 is de eerste lichting afgestudeerd. De tweejarige instroomvariant PO wordt aangeboden op vier locaties: Amsterdam, Alkmaar, Haarlem en Rotterdam. Het onderwijs op alle vier locaties wordt vanuit Amsterdam gecoördineerd door dezelfde onderwijsmanager. De docenten van de PO instroomvariant die op de verschillende locaties werkzaam zijn vormen gezamenlijk een docententeam. De tweejarige instroomvariant VO/BVE en het gezamenlijke masterjaar worden alleen aangeboden in Amsterdam. De Masteropleiding Integraal Leiderschap heeft eind 2002, begin 2003 binnen de toen in Nederland van kracht zijnde regelgeving rond masteraccreditatie van opleidingen een accreditatietraject doorlopen bij de Dutch Validation Council (DVC). Een positief oordeel van de Council van de DVC heeft geresulteerd in opname van de opleiding in het kandidaatsregister van masteropleidingen van de DVC. Op de opleidingen die zijn opgenomen in het kandidaatsregister van de DVC is de overgangsregeling van de NVAO niet van toepassing. Om in aanmerking te komen voor accreditatie door de NVAO heeft de opleiding een Toets Nieuwe Opleiding laten uitvoeren door de DVC/NQA. Op verzoek van de 8 NQA CNA, visitatie Masteropleiding Integraal Leiderschap

9 opleiding heeft het panel alle facetten uit de NVAO-kaders voor toets nieuwe opleiding en voor de professionele masters beoordeeld. Gezien het feit dat het gaat om een opleiding die in feite al bestaat heeft het panel tevens de gerealiseerde kwaliteit meegenomen in haar beoordeling. 1.3 Werkwijze De visitatie van de opleiding door het panel heeft plaatsgevonden conform de werkwijze zoals die is neergelegd in het beoordelingsprotocol van de DVC. Daarbij zijn eveneens de uitgangspunten van het NQA-protocol in acht genomen. De werkwijze van het panel wordt hieronder in concreto beschreven. Dit houdt tevens in dat het panel heeft vastgesteld dat het informatiedossier en de bijlagen een duidelijke basis bood voor het visitatiebezoek en dat de visitatie plaats vond op basis van het voor de opleidingen geldende domeinspecifieke referentiekader (zie facet 1.2). NQA onderscheidt drie fasen in het visiteren: de voorbereidingsfase, het eigenlijke visitatiebezoek en de rapportagefase. Hieronder volgt een korte toelichting per fase. De voorbereidingsfase Allereerst heeft een NQA/DVC-auditor het informatiedossier gecheckt op kwaliteit en compleetheid (de screening) en daarmee op bruikbaarheid voor de visitatie. Nadat het informatiedossier met de bijlagen in orde was bevonden, zijn de panelleden zich inhoudelijk gaan voorbereiden op het bezoek. Zij lazen het informatiedossier (en bijlagen), formuleerden in een beoordelingsformat voorlopige oordelen op basis van argumenten en zij formuleerden vraagpunten, die doorgegeven werden aan de NQA/DVC-auditor. Omdat de opleiding feitelijk al bestaat, heeft het panel niet alleen de facetten uit het kader voor een nieuwe opleiding bekeken, maar ook de facetten voor een bestaande opleiding. Op basis van een overzicht van voorlopige oordelen inventariseerde de NQA/DVC-auditor tenslotte kernpunten en prioriteiten voor materialenonderzoek en gesprekken. Tijdens een voorbereidende vergadering is het visitatiebezoek concreet voorbereid. De opleiding heeft in haar informatiedossier kenbaar gemaakt voor welk domeinspecifiek referentiekader zij kiest. De NQA-auditor heeft met de domeindeskundigen in het panel bekeken of sprake is van adequate domeinspecifieke doelstellingen, of dat nadere aanvulling dan wel nadere specificatie nodig is. In het detailrapport is aangegeven op welke landelijke beroeps- en opleidingsprofielen het domeinspecifieke kader (en het opleidingsprogramma) is gebaseerd. Het visitatiebezoek NQA/DVC heeft een bezoekprogramma ontwikkeld voor de (dag-)indeling van het visitatiebezoek dat is aangepast aan de specifieke situatie van de opleiding (bijlage 3). Er vonden gesprekken plaats met het opleidingsmanagement en het College van bestuur. Verder is gesproken met docenten en studenten. Met afgestudeerden en met werkveldvertegenwoordigers zijn ook gesprekken gevoerd. Aan het begin en tijdens het bezoek is ter inzage gevraagd materiaal bestudeerd. Tussen de gesprekken door heeft het panel zogenaamde schakelmomenten ingelast om de bevindingen uit te wisselen en te NQA CNA, visitatie Masteropleiding Integraal Leiderschap 9

10 komen tot gezamenlijke en meer definitieve (tussen-)oordelen. Aan het einde van het bezoek heeft de voorzitter een mondelinge terugkoppeling gegeven van enkele indrukken en ervaringen van het panel, zonder expliciete oordelen uit te spreken. De heer C. Hover van de DVC heeft als toehoorder de gesprekken bijgewoond. De fase van rapporteren Door NQA/DVC is, op basis van de bevindingen van het panel, een tweeledige rapportage opgesteld, bestaande uit een detailrapport en een onderwerprapport, waarin de kwaliteit van de opleiding is beoordeeld. Met dit rapport wordt door de opleiding(en) accreditatie aangevraagd bij de NVAO. In het detailrapport wordt door NQA/DVC gerapporteerd op facetniveau. De opleiding heeft in april 2005 een concept van dit rapport voor een check op feitelijke onjuistheden ontvangen. De opleiding heeft in mei 2005 een tweede concept ontvangen. Naar aanleiding daarvan zijn enkele wijzigingen aangebracht. In het onderwerprapport wordt door NQA/DVC een oordeel op de onderwerpen en op de opleiding als geheel gegeven. Dit rapport is in juni 2005 voor een check op feitelijke onjuistheden aan de opleiding voorgelegd. Het definitieve rapport is door het panel vastgesteld in juni Het visitatierapport is uiteindelijk in juni 2005 ter beschikking gesteld aan de opleiding, die het samen met de accreditatieaanvraag kan indienen bij de NVAO. 1.4 Oordeelsvorming In dit hoofdstuk wordt per onderwerp een oordeel uitgesproken op basis van weging van de facetten die van dat onderwerp deel uitmaken. Bij deze weging spelen de beslisregels zoals die door de NQA/DVC in het Beoordelingsprotocol zijn geformuleerd en nader uitgewerkt in de notitie Handreiking voor oordeelsvorming een belangrijke rol. Tevens is bij de beoordeling rekening gehouden met accenten die de opleiding eventueel legt, het domeinspecifieke kader en een vergelijking met andere relevante opleidingen op een aantal aspecten. Het eindoordeel is voorzien van een aanvullende tekst als sprake is van: weging van de oordelen op facetniveau; benchmarking; generieke bevindingen die het facetniveau overschrijden; bepaalde accenten respectievelijk best practices. In de oordelen per onderwerp wordt steeds een herhaling gegeven van de oordelen op de facetten gevolgd door een weging die leidt tot het eindoordeel. De (uitgebreide) argumentatie is te vinden in het detailrapport. 1.5 Oordelen per onderwerp Doelstellingen opleiding De facetten domeinspecifieke eisen en masterniveau zijn alle met een voldoende beoordeeld. Het facet beroepsgerichte oriëntatie is met een goed beoordeeld. Het onderwerp doelstellingen opleiding is derhalve positief beoordeeld. 10 NQA CNA, visitatie Masteropleiding Integraal Leiderschap

11 1.5.2 Programma De opleiding scoort op vijf van de acht facetten voldoende. De facetten eisen hbo, instroom en duur zijn met goed beoordeeld. Het onderwerp programma is derhalve positief beoordeeld Inzet van personeel De opleiding scoort op alle drie de facetten eisen hbo, kwantiteit en kwaliteit een voldoende. Het onderwerp inzet van personeel is derhalve positief beoordeeld Voorzieningen De opleiding scoort op beide facetten, materiële voorzieningen en begeleiding een voldoende. Het onderwerp voorzieningen is derhalve positief beoordeeld Interne kwaliteitszorg De facetten evaluatie van resultaten, maatregelen tot verbetering en betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld zijn alle met een voldoende beoordeeld. Het onderwerp interne kwaliteitszorg is derhalve positief beoordeeld Resultaten De drie facetten onderwijsrendement, gerealiseerd niveau en condities voor continuïteit zijn alle met een voldoende beoordeeld. Het onderwerp resultaten is derhalve positief beoordeeld. NQA CNA, visitatie Masteropleiding Integraal Leiderschap 11

12 1.6 Schematisch overzicht oordelen Totaaloverzicht van oordelen op facet- en onderwerpniveau Onderwerp/Facet Masteropleiding Integraal Leiderschap 1.1 Domeinspecifieke eisen V 1.2 Masterniveau V 1.3 Oriëntatie HBO-master G Totaaloordeel onderwerp 1 Positief 2.1 Eisen HBO G 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma V 2.3 Samenhang in het opleidingsprogramma V 2.4 Studielast V 2.5 Instroom G 2.6 Duur G 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud V 2.8 Beoordeling en toetsing V Totaal oordeel onderwerp 2 Positief 3.1 Eisen HBO V 3.2 Kwantiteit personeel V 3.3 Kwaliteit personeel V Totaal oordeel onderwerp 3 Positief 4.1 materiele voorzieningen V 4.2 Studiebegeleiding V Totaal oordeel onderwerp 4 Positief 5.1 Evaluatie resultaten V 5.2 Maatregelen tot verbetering V 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld V Totaal oordeel onderwerp Onderwijsrendement V 6.2 Gerealiseerd niveau V Positief 6.3 Condities voor continuïteit V Totaal oordeel onderwerp 6 Positief 1.7 Totaaloordeel Op grond van voorgaand schema en de onderbouwing daarvan in paragraaf 1.5 waaruit blijkt dat de opleiding op de zes onderwerpen positief scoort, is de conclusie dat het totaaloordeel over de opleidingen POSITIEF is. 12 NQA CNA, visitatie Masteropleiding Integraal Leiderschap

13 Deel B: Facetten NQA CNA, visitatie Masteropleiding Integraal Leiderschap 13

14 14 NQA CNA, visitatie Masteropleiding Integraal Leiderschap

15 Deel B: Facetten Onderwerp 1 DOELSTELLINGEN OPLEIDING Facet 1.1 Domeinspecifieke eisen Voldoende Criteria: - De beoogde eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/ discipline en/ of beroepspraktijk). Het oordeel voldoende wordt als volgt beargumenteerd: De eindkwalificaties die de opleiding hanteert zijn geformuleerd in twaalf kerncompetenties: 1. reflecteren; 2. onderzoeksmatig leidinggeven; 3. coachend leiderschap; 4. visieontwikkeling in relatie tot teamontwikkeling; 5. ondernemerschap; 6. mondeling en schriftelijk communiceren; 7. delegeren; 8. plannen en organiseren; 9. het voeren van personeelsbeleid; 10. leiding geven aan cultuurontwikkeling; 11. sturen op kwaliteit; 12. leiding geven aan schoolontwikkeling (verandermanagement). Er is een opbouw in drie niveaus die leidt tot het behalen van de twaalf competenties. Het basisniveau is gericht op het verkennen van de eigen professionele omgeving en de eigen plaats en rol daarin. Het gevorderde niveau is gericht op sturen op de eigen professionele omgeving en de eigen plaats en rol daarin. Het masterniveau is gericht op verdieping van leiderschapscompetenties via onderzoek als sturingsinstrument en als methode voor verandering en verantwoording. De opleiding beschikt over een veldadviescommissie waarin vertegenwoordigers zitten uit het beroepenveld en waarin vertegenwoordigers zitting hebben namens de twee beroepsverenigingen van schoolleiders, VVO/Schoolmanagers-VO en de Nederlandse Schoolleiders Academie (NSA). De twaalf kerncompetenties zijn in samenspraak met de veldadviescommissie tot stand gekomen op basis van een vijftal factoren: a. Eisen voortvloeiend uit de toenemende complexiteit van onderwijsorganisaties. b. De eisen aan schoolleiderschap zoals geformuleerd door beroepsorganisaties en vertegenwoordigers uit het veld. c. De eisen aan schoolleiderschap zoals die zich manifesteren in de vragen van deelnemende schoolleiders. d. Ontwikkelingen in het buitenland rond schoolleiderschap. e. De visie van CNA op competentieontwikkeling van schoolleiders. De opleiding geeft aan dat deze vijf factoren hebben geleid tot de twaalf competenties. De opleiding geeft aan bij de ontwikkeling van de twaalf competenties gebruik te hebben gemaakt van het beroepsprofiel voor schoolleiders basisonderwijs van de NSA en van het beroepsprofiel van de VVO/Schoolmanagers-VO. In de gesprekken die het panel heeft gevoerd, is gebleken dat de opleiding Integraal Leiderschap aansluit bij het NSA-profiel en het profiel van VVO/Schoolmanagers-VO. NQA CNA, visitatie Masteropleiding Integraal Leiderschap 15

16 Docenten geven aan dat de beroepsprofielen van NSA en VVO/ Schoolmanagers-VO en de twaalf competenties van de opleiding goed bij elkaar passen. Het panel heeft dit aan de hand van stukken van NSA en VVO kunnen vaststellen. De opleiding geeft aan dat benchmarking buitengewoon lastig is, omdat er momenteel geen masteropleiding voor schoolleiders is in Nederland die vergelijkbaar is met deze opleiding. Andere opleidingen zetten zich veel minder in op onderzoeksmatig schoolleiderschap. Het panel is hiervan overtuigd. De opleiding houdt zich actief op de hoogte van ontwikkelingen rond schoolleiderschap in het buitenland en richt zich daarbij specifiek op de masteropleiding tot schoolleider in Schotland, Scottisch Qualification for Headship, omdat men in Schotland voornemens is om per 2005 alleen schoolleiders aan te stellen die in het bezit zijn van een erkend schoolleidersdiploma op masterniveau. De opleiding onderhoudt regelmatige contacten met Schoolleidersopleidingen in het buitenland. De internationale oriëntatie is tevens aanwezig via de mede op de ontwikkelingen in het buitenland geïnspireerde beroepsprofielen van NSA en VVO/ Schoolmanagers-VO en via de talrijke werkcontacten van docenten/onderzoekers van de opleiding met buitenlandse docenten/onderzoekers. Facet 1.2 HBO-Master Voldoende Criteria: - De beoogde eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een Master. Het oordeel voldoende wordt als volgt beargumenteerd: De eindkwalificaties zijn in overleg met de veldadviescommissie vastgesteld. Op basis van het eerder genoemde vijftal aspecten zijn in overleg met het veldadviescommissie de twaalf competenties tot stand gekomen. De twaalf competenties worden op drie niveaus beschreven en geoperationaliseerd in de opleiding. De drie niveaus zijn gerelateerd aan de duur van de opleiding, drie jaar, en betreffen: basis-, gevorderd en masterniveau. Het panel stelt vast dat de veldadviescommissie in voldoende mate betrokken is geweest bij de ontwikkeling van de kerncompetenties door middel van het geven van feedback en accenten waardoor de competenties aansluiten bij de eisen van de beroepspraktijk. De opleiding heeft de opmerkingen en de feedback benut om tot aanscherping van de twaalf competenties te komen. De NSA heeft een register voor directeuren PO waarin ook de directeuren worden opgenomen die met goed gevolg hebben deelgenomen aan de tweejarige instroomvariant PO van het CNA. Het panel kan moeilijk vaststellen of de twaalf competenties voor schoolleider het volledige beroepsprofiel omvatten, omdat er nog geen eenduidige beroepsstandaard voor het beroep schoolleider is. Het panel heeft de stukken van NSA en VVO/Schoolmanagers-VO die ter inzage lagen, bestudeerd. De VVO- 16 NQA CNA, visitatie Masteropleiding Integraal Leiderschap

17 beroepsstandaard is in ontwikkeling en zal net als bij CNA uitgaan van integraal leiderschap. Het panel is er daarom in voldoende mate van overtuigd dat de twaalf competenties in overeenstemming zijn met wat van toepassing is voor het beroep van schoolleider. De opleiding geeft aan dat het onderscheid in drie niveaus ondersteunend is voor de reflectie van deelnemers op de eigen competenties en dat de studenten de drie niveaus herkennen. Bij de intake, die bij iedere nieuwe student wordt gehouden, wordt het niveau bevraagd en blijkt de beschrijving voldoende duidelijk. Uit het gesprek met de studenten is het panel gebleken dat het onderscheid tussen de drie niveaus voldoende werkt. De opleiding heeft het niveau van de eindkwalificaties getoetst aan de hand van de Dublin-descriptoren (kennis en inzicht, toepassen van kennis en inzicht, oordeelsvorming, communicatie en leervaardigheden) en de relatie met de Dublindescriptoren vastgelegd in een schema. Het panel heeft dit schema bestudeerd en is van oordeel dat de opleiding inzichtelijk maakt dat de eindkwalificaties voldoen aan internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een master. Het panel stelt namelijk vast dat de opleiding bij de Dublin-descriptor oordeelsvorming van studenten vraagt een vraagstuk te onderzoeken, te toetsen op verborgen aannames en consequenties te verwoorden. Hierbij wordt net als bij andere programmaonderdelen veel gebruik gemaakt van reflectie als methode. Bij de Dublindescriptoren communicatie en leervaardigheden worden van studenten onder andere onderzoeksverslagen, reflecties in groepsverband en presentaties van producten gevraagd. Bij de Dublin-descriptor kennis en inzicht maakt de opleiding gebruik van literatuur en onderzoek in het kader van onderzoekend leidinggeven waarbij de opleiding bij het toepassen van kennis gebruik maakt van praktijkgestuurd leren. Het onderzoeksaspect is daarmee gericht op het verbeteren van de eigen praktijk. De opleiding volgt specifieke ontwikkelingen in het buitenland, zoals bij de masteropleiding tot schoolleider in Schotland. Facet 1.3 Oriëntatie HBO Goed Criteria: - De beoogde eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/ of beroepscompetenties. - Een HBO-master heeft de kwalificaties voor het niveau van zelfstandig en/ of leidinggevend beroepsbeoefenaar in een beroep of spectrum van beroepen, dan wel het niveau van het functioneren in een multidisciplinaire omgeving waarvoor een HBO-masteropleiding vereist is of dienstig is. Het oordeel goed wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding beoogt afgestudeerden af te leveren die meer dan goede stuurders zijn, omdat zij onderzoeksgericht sturen. NQA CNA, visitatie Masteropleiding Integraal Leiderschap 17

18 De twaalf kerncompetenties zijn in nauw overleg met de eigen veldadviescommissie tot stand gekomen, zowel in de voorbereidende fase als bij de totstandkoming van het document. Een vertegenwoordiger van de NSA en een vertegenwoordiger van Schoolmanagers- VO hebben zitting in de veldadviescommissie, waardoor onder meer actualisering van de kerncompetenties geborgd wordt. De opleiding geeft aan dat de opleiding uniek is ten opzichte van vergelijkbare opleidingen. Vergelijkbare opleidingen in Nederland hebben of een afwijkende didactische aanpak of benaderen een smallere doelgroep, waardoor een optimale vergelijking tussen de Masteropleiding Integraal Leiderschap met vergelijkbare opleidingen in Nederland niet geheel mogelijk is. De opleiding heeft de twaalf competenties wel vergeleken met de competenties die de NSA en Schoolmanagers- VO hanteren in hun beroepsprofielen. Daaruit heeft de opleiding opgemaakt dat de twaalf competenties van de opleiding goed aansluiten bij de competenties van de NSA en Schoolmanagers-VO. Het panel is het hiermee eens. Het panel stelt vast dat de opleiding gebruik maakt van de NSA, Schoolmanagers-VO en de veldadviescommissie als benchmark. Daardoor is het werkveld mede betrokken bij het opstellen en actueel houden van het beroepsprofiel en de twaalf competenties. Het panel stelt vast dat de studenten allemaal werkzaam zijn in leidinggevende functies in een multidisciplinaire omgeving waarvoor het werkveld een hbo-master wenselijk acht. De geraadpleegde studenten geven aan de twaalf competenties in het eerste jaar niet of beperkt te herkennen. De herkenning van de twaalf competenties neemt toe wanneer studenten langer de opleiding volgen. Onderwerp 2 PROGRAMMA Facet 2.1 Eisen HBO Goed Criteria: - Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. - Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline. - Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Het oordeel goed wordt als volgt beargumenteerd: Uit diverse documenten (studiegids, Onderwijs en Examenreglement, portfolio s) blijkt dat de deelnemers van de opleiding werkzaam moeten zijn als verantwoordelijk leidinggevende in een onderwijsorganisatie. Het panel heeft vastgesteld dat door het 18 NQA CNA, visitatie Masteropleiding Integraal Leiderschap

19 programma, gegeven de thema s en de diverse werkvormen, de interactie met de beroepspraktijk wordt gegarandeerd. Iedere deelnemer brengt binnen elk thema een eigen praktijksituatie in en relateert het thema aan zijn eigen praktijksituatie. In subgroepen leren deelnemers behalve van hun eigen praktijksituatie ook van de praktijksituaties van de medestudenten. Geconstateerd is dat het programma bestaat uit drie jaren. Hiervan zijn de eerste twee jaar opgebouwd uit thema s waarin per thema verschillende competenties centraal staan. Het derde jaar van het programma is gericht op het verdiepen van de competenties door het verrichten van onderzoek in de praktijk (van de deelnemer). Het panel constateert dat er een goede balans is tussen het aanbod in het programma en de mogelijke toepassing in de praktijk. De opleiding is alleen in deeltijd te volgen. De praktijk waarin de deelnemers werkzaam zijn, bepaalt voor een belangrijk deel de invulling van het programma, waardoor de opleiding een sterk duaal karakter heeft. De duale aanpak garandeert tezamen met de opdrachten en onderzoeken die in de eigen praktijksituatie worden uitgevoerd, de interactie met de beroepspraktijk. Het panel stelt vast dat van goede vakliteratuur gebruik wordt gemaakt in de vorm van boeken en readers. Studenten en alumni tonen zich tevreden over de kwaliteit van de gebruikte vakliteratuur. Wat zij daarnaast nodig hebben, zoeken zij zelf op. Het panel constateert dat de opleiding veel gebruik maakt van Nederlandstalige vakliteratuur, vertalingen van buitenlandse literatuur en readers. Het panel heeft waargenomen dat drie Engelstalige titels zijn opgenomen in de verplichte literatuur. Het panel vindt dit voor een masteropleiding mager. Het panel vindt de readers inhoudelijk overigens wel voldoende. Studenten geven aan dat de wisselwerking tussen praktijk en thema s positief is. De theorie wordt via praktijkopdrachten in de eigen praktijksituatie getoetst. Verder brengen studenten praktijkervaringen mee als input voor de les, waardoor ervaringen met collegastudenten gedeeld kunnen worden. Het panel heeft vastgesteld dat de opleiding er bewust voor kiest om de technische aspecten van de bedrijfsvoering beperkt aan bod te laten komen en de nadruk te leggen op beleidsmatige en sturingsaspecten van de bedrijfsvoering. De financieel-economische aspecten met betrekking tot bedrijfsvoering komen als onderdelen in enkele thema s voor. Indien dergelijke kennis gewenst is, dan kan deze door middel van maatwerk geleverde programmaonderdelen aangeboden worden. De veldadviescommissie onderschrijft deze visie en aanpak van de opleiding. Op basis van gesprekken met studenten en vertegenwoordigers van het werkveld met wie het panel gesproken heeft, stelt het panel zich op het standpunt dat het technisch bedrijfskundige aspect niet kan ontbreken wanneer uitgegaan wordt van integraal leiderschap. NQA CNA, visitatie Masteropleiding Integraal Leiderschap 19

20 Facet 2.2 Relatie tussen doelstellingen en programma Voldoende Criteria: - Het beoogde programma, het didactisch concept, de werkvormen en de wijze van toetsing weerspiegelen de te bereiken eindkwalificaties van de opleiding. - De te bereiken eindkwalificaties zijn aantoonbaar vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het beoogde programma. Het oordeel voldoende wordt als volgt beargumenteerd: In het document Programma Masteropleiding Integraal Leiderschap, instroomvariant PO I, PO II, VO/BVE I, VO/BVE II, gemeenschappelijk masterjaar PO/VO/BVE heeft de opleiding per thema de doelstellingen en de competenties opgenomen. Hieruit kan worden afgelezen welke doelstellingen bijdragen aan de ontwikkeling van de beoogde competenties. Het programma omvat drie jaren waarvan de eerste twee jaren thematisch zijn ingericht en het laatste jaar onderzoeksmatig. In ieder thema komen de twaalf competenties aan de orde, waarbij binnen elk thema de nadruk op enkele competenties ligt. In het afsluitende masterjaar wordt middels het uitvoeren van onderzoek gewerkt aan alle twaalf competenties. De opleiding beoogt daarmee dat alle competenties daarmee op masterniveau worden gebracht. Het panel stelt vast dat het programma is opgedeeld in drie niveaus, elke competentie wordt op drie niveaus geoperationaliseerd. De verschillende niveau aanduidingen van de competenties zijn geëxpliciteerd. De drie niveaus hebben een opbouw van complexiteit. Het eerste jaar is het basisniveau en gericht op de startende schoolleider. Een ervaren schoolleider kan starten in het tweede jaar, op gevorderd niveau waarin complexe veranderingsprocessen aan de orde zijn. Het derde jaar beoogt het masterniveau en is gericht op onderzoek. Het opleidingsmanagement geeft aan dat de praktijkopdrachten aansluiten bij de beginsituatie van de student, maar dat het eindniveau van alle studenten vergelijkbaar is. Door bij de verschillende beginsituaties van de deelnemers aan te sluiten, levert de opleiding maatwerk. Het panel stelt vast dat in de eerste twee jaren het programma rondom thema s is opgebouwd. Deze thema s zijn gerelateerd aan de domeinspecifieke eisen en bieden aldus de context waaraan de praktijksituaties van de studenten worden gerelateerd. Uit het gesprek met het management is gebleken dat de opleiding een ontwikkeling heeft doorgemaakt naar competentiegericht onderwijs. Het panel stelt vast dat de inhoud en vormgeving van de opleiding steeds meer aansluiten bij het competentiegerichte onderwijs dat de opleiding voorstaat. De opleiding ziet de twaalf competenties als een samenhangend geheel. Via vier reflectievragen worden de competenties geconcretiseerd en kan de student de competenties systematisch ontwikkelen en zijn eigen leerproces monitoren. De vier reflectievragen zijn: 1. Wat moet de schoolleider in de praktijk van zijn beroep kunnen doen? 2. Waar is het hem uiteindelijk om te doen? 3. Hoe maakt hij zich in dit verband voor anderen betrouwbaar? 4. Uit welke arsenaal aan kennis en vaardigheden moet hij daartoe kunnen putten? 20 NQA CNA, visitatie Masteropleiding Integraal Leiderschap

21 Studenten geven aan dat de bedrijfmatige aspecten (financieel-economisch) onderbelicht zijn in het programma. Het panel stelt vast dat dit aspect weliswaar als onderdeel van een thema in het programma terug komt, maar de mate waarin het aan bod komt sterk afhankelijk is van de praktijksituatie die de student inbrengt. De Veldadviescommissie geeft aan dat het bedrijfsmatige aspect voldoende aan bod komt in onderdelen van de thema s, en in het thema Ondernemerschap (planning en control, financiële sturing). Het panel stelt vast dat de opleiding een duidelijke keuze heeft gemaakt wat betreft de benadering van bedrijfsmatige aspecten in het programma en voert deze als zodanig uit. De docenten geven aan na te streven het onderzoeksgerichte aspect uit het derde jaar meer in het eerste en tweede jaar aan bod te willen laten komen. Het derde jaar blijft gericht op onderzoek, maar stukken uit het derde jaar zouden volgens docenten naar het eerste en tweede jaar verschoven kunnen worden. De veldadviescommissie beaamt dit. Het panel steunt dit streven, zodat onderzoek in alle jaren onderdeel van het programma wordt. Wanneer studenten om andere of verdiepende leerstof vragen honoreert de opleiding in veel gevallen dit verzoek. De studenten ervaren de opleiding als vraaggestuurd binnen vastgestelde richtlijnen: vrijheid in gebondenheid. Studenten geven verder aan dat zij de verbinding tussen de theorie en praktijk goed vinden en dat zij de persoonlijke ontdekkingsreis als zeer positief ervaren. Al studerend en werkend worden de competenties duidelijker voor de studenten. Alumni geven aan dat door de opleiding hun kwaliteit van leiderschap is verbeterd. Zij zijn meer in staat afstand te nemen van hetgeen in hun organisatie gebeurt waardoor zij kritische vragen kunnen stellen die leiden tot veranderingen in plaats van veranderingen aanbrengen op basis van eigen niet getoetste aannames. Volgens alumni heeft het derde jaar een ander karakter dan de eerste twee jaar. Het accent ligt in het derde jaar op onderzoeksmatig leidinggeven. Facet 2.3 Samenhang in het opleidingsprogramma Voldoende Criteria: - Het beoogde programma is inhoudelijk samenhangend. Het oordeel voldoende wordt als volgt beargumenteerd: Het programma bestaat uit drie jaar, opgedeeld in drie niveaus: basis-, gevorderd- en masterniveau. De twaalf kerncompetenties worden op ieder niveau geoperationaliseerd. De kerncompetentie reflecteren verbindt de elf andere competenties. Het panel heeft geconstateerd dat veel aan reflectie wordt gedaan. Per jaar worden enkele thema s aangeboden die met elkaar samenhangen. Per thema wordt gewerkt aan de twaalf competenties. Bij ieder thema staan een paar competenties van de twaalf centraal. De verbinding vanuit de thema s met de praktijk wordt met behulp van vier reflectievragen tot stand gebracht (zie 2.2). NQA CNA, visitatie Masteropleiding Integraal Leiderschap 21

22 Hoewel in het programma alle twaalf kerncompetenties centraal staan is niettemin een verschil zichtbaar tussen de eerste twee jaren van de opleiding en het laatste jaar. De eerste twee jaren zijn thematisch opgebouwd. In het derde jaar is de student bezig met een onderzoek. Het panel stelt op basis van de gesprekken vast dat de studenten een inhoudelijke en didactische samenhang ervaren, mede vanwege de persoonlijke ontwikkeling die de studenten doormaken en de directe relatie met hun beroepspraktijk. Docenten geven aan dat zij in de toekomst het werken met mentale modellen verder willen ontwikkelen. Dit moet uitmonden in een aanpak die door alle docenten gedeeld wordt. Facet 2.4 Studielast Voldoende Criteria: - Het beoogde programma is studeerbaar doordat factoren die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. Het oordeel voldoende wordt als volgt beargumenteerd: Studenten vinden het studieprogramma uitvoerbaar. Opgemerkt wordt dat studenten PO de eerste twee jaren een studiedag per week krijgen voor het volgen van de opleiding. Dit wordt vanuit het rijk vergoed. In het derde jaar geldt deze tegemoetkoming niet waardoor de belasting als zwaarder wordt ervaren, maar afhankelijk van individuele planning en organisatie te doen is. Ook inhoudelijk wordt het derde jaar door studenten als zwaarder ervaren dan de eerste twee jaren. Een piekbelasting wordt ervaren in het derde studiejaar. Studenten geven aan dat onderdelen uit het derde jaar eerder in de opleiding aan bod zouden kunnen komen. De docenten geven tevens aan een mogelijkheid te zien om onderdelen uit het programma van het derde jaar onder te brengen in het eerste en tweede jaar. Studenten mogen hun studie onderbreken, maar wanneer de onderbreking langer dan twee jaar duurt, moeten zij weer de volledige intakeprocedure volgens de richtlijnen volgen alvorens weer in te kunnen stappen. De studenten vinden de 560 studie-uren per jaar (jaar 1 en 2) een reële studiebelasting. Daarbij wordt wel een piekbelasting in de periode december tot en met februari ervaren. Facet 2.5 Instroom Goed Criteria: - Het beoogde programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: bachelor en eventueel inhoudelijke selectie. Het oordeel goed wordt als volgt beargumenteerd: 22 NQA CNA, visitatie Masteropleiding Integraal Leiderschap

23 De opleiding hanteert als toelatingscriteria een vooropleiding op minimaal Bachelorniveau, werkzaam zijn in de functie van schoolleider en een motivatie waarin committment met het onderwijsconcept van de opleiding wordt beschreven. De opleiding waarborgt het instroomniveau van studenten door middel van een intakeprocedure, vastgesteld in het Onderwijs- en ExamenReglement (OER). Op basis van de intake wordt een leercontract tussen de opleiding en de student afgesloten. Alles wordt opgenomen in een persoonlijk intakedossier. Een intakedossier bestaat uit een curriculum vitae, een beschrijving van de school waar de student als schoolleider werkzaam is, een vragenlijst over de functie, taken en verantwoordelijkheden, de motivatie van de student, eerste ideeën over een praktijkopdracht en een startinzicht in eigen kwaliteiten. Het panel heeft vastgesteld dat iedere student een intakegesprek heeft waarin het niveau wordt vastgesteld en dat alle studenten de functie van schoolleider vervullen. Afhankelijk van het niveau wordt een student tot het eerste of het tweede jaar toegelaten. Het aantal jaren werkervaring speelt daarbij een rol. Het intakegesprek wordt door de studenten als pittig ervaren. Het gesprek leidt tot een leercontract dat een student dient na te komen. De intakeprocedure van de opleiding is onder meer gericht op het zichtbaar maken van verworven competenties. De opleiding verleent op basis van een procedure Eerder Verworven Competenties (EVC) geen vrijstellingen. De opleiding geeft aan dat vrijstellingen niet in het concept learning community passen, omdat dit concept zwaar leunt op betrokkenheid en aanwezigheid van alle leden van de studentengroep. De reeds verworven competenties worden ingezet om de nog te verwerven competenties te realiseren. Het toekennen van vrijstellingen op basis van EVC zou deze inzet kunnen doorkruisen. Uit de evaluaties is gebleken dat er enige ontevredenheid is bij de zittende studenten van de instroomvariant PO over de instroom van nieuwe studenten in het tweede jaar, de zijinstromers. Deze studenten hebben niet dezelfde ontwikkeling als de zittende studenten doorgemaakt, waardoor de aansluiting in de groep niet gemakkelijk is. Het management geeft aan bekend te zijn met deze geluiden. Het management meldt dat met ingang van januari 2005 de intakeprocedure verder is aangescherpt door toevoeging van het instrument 360º feedback bij de intake van zijinstromers. Hiertoe is, mede op advies van de veldadviescommissie, besloten omdat op die manier de werkplek van de student bij de intake nadrukkelijker in beeld komt. Uit de OER is gebleken dat dat als instrument gebruikt gaat worden, maar er is nog geen nieuwe lichting zij-instromers geweest waaruit de werking van het instrument kan blijken. Facet 2.6 Duur Goed Criteria: - De opleiding voldoet aan formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum: HBO-master: 60 studiepunten. NQA CNA, visitatie Masteropleiding Integraal Leiderschap 23

24 Het oordeel goed wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding heeft een nominale studieduur van drie jaar. De eerste twee jaren omvatten 560 uren per jaar die gelijk zijn aan een omvang van 20 credits volgens het European Credit Transfer Systeem (ECTS). Het derde jaar omvat 600 uren die gelijk zijn aan een omvang van 21 credits volgens het ECTS. Eén credit staat voor een studielast van 28 uur. Het getuigschrift wordt verkregen indien de student 61 credits heeft behaald. Hiermee voldoet de opleiding aan de formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum. Facet 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Voldoende Criteria: - Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen. - De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept. Het oordeel voldoende wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding hanteert als didactisch concept de volgende uitgangspunten: - bewust organiseren van het eigen leren - systematische reflectie op het leren - verbinding tussen het eigen leren en het leren van de school - ontwikkeling van conceptueel denken en eigen theorievorming - leren van en met elkaar. De opleiding streeft naar een learning community waarin studenten kunnen leren in een interactieve, integrale werk- en leeromgeving. In de eerste twee jaar wordt gewerkt op basis van thema s. Studenten dragen casuïstiek over het thema uit hun eigen praktijk aan en leren op deze manier van elkaar. Het panel stelt vast dat deze aanpak aansluit bij een learning community. Uit het bestudeerde materiaal en uit de gesprekken heeft het panel vastgesteld dat er verschillende werkvormen worden gebruikt: van bespreken van casuïstiek, het verzorgen van workshops, bespreken van praktijkopdrachten, individuele begeleiding tot intervisie. Het panel stelt verder vast dat de opleiding zoekt naar een balans tussen standaardisering en maatwerk. Studenten moeten alle thema s volgen, maar via praktijkopdrachten en onderzoek die ze in hun eigen school uitvoeren, kunnen ze hun persoonlijk leerproces sturen en tonen ze aan het vereiste niveau van de competenties bereikt te hebben. Uit de gesprekken met de studenten is gebleken dat het werken in kleine subgroepen als prettig wordt ervaren, hetgeen ook weer aansluit bij het concept van de learning community. Ook alumni geven aan dat sommige werkgroepen in het derde jaar erg goed functioneerden. Er was een grote betrokkenheid bij elkaars onderzoek, met name wanneer de onderwerpen verwant zijn. De samenvoeging tussen PO en VO/BVE in het derde jaar wordt door alumni als verrijkend ervaren. De alumni bepleiten gecombineerde groepen vanaf het eerste 24 NQA CNA, visitatie Masteropleiding Integraal Leiderschap

25 jaar. Het panel is van mening dat gemengde groepen het effect van een learning community nog verder kan versterken. Het panel constateert dat de opleiding met haar werkvormen aansluit bij het didactisch concept en daarmee de doelstellingen voor de student kan realiseren. Facet 2.8 Beoordeling en toetsing Voldoende Criteria: - Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat getoetst of de studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd. Het oordeel voldoende wordt als volgt beargumenteerd: Criteria met betrekking tot toetsing en beoordeling staan vastgelegd in het OER en de studiewijzer. In het document Eindkwalificaties, toetsing en beoordeling heeft de opleiding de competenties naar drie niveau ingedeeld: basisniveau, gevorderd niveau en masterniveau. Per niveau worden de beoogde kwalificaties nader gespecificeerd. Het panel heeft vastgesteld dat alle studenten een portfolio (het centrale toetsinstrument) samenstellen waarin ze de ontwikkeling van hun competenties bijhouden. De portfolio s bevatten procesverslagen, reflectieverslagen en bewijsstukken uit opdrachten. In de eerste twee jaar zijn de thema s bepalend voor de opdrachten, in het derde jaar voeren studenten een onderzoeksopdracht uit. De bewijzen in het portfolio lopen uiteen van beoordelingen van presentaties tot 360- graden assessments, beoordelingen van werkstukken en groepsopdrachten tot individuele reflecties op het eigen ontwikkelproces. Ook kunnen studenten collega s uit hun eigen organisatie meebrengen om aan te tonen dat bepaalde competenties bereikt zijn. De studenten met wie het panel heeft gesproken, zijn zeer tevreden over het portfolio. Het laat enerzijds het leerproces zien en anderzijds biedt het bewijzen van verworven competenties die door de opleiding beoordeeld worden. Hoewel het panel in de gesprekken met studenten heeft vastgesteld dat in de eerste twee jaar niet altijd duidelijk is hoe de beoordeling van het portfolio plaatsvindt en waaruit de feedback bestaat, heeft het panel zowel van studenten als van alumni positieve reacties over de beoordelingen en gegeven feedback vernomen. Het panel heeft kunnen vaststellen dat de beoordelingscriteria in de eerste twee jaar goed worden toegepast. Uit de gesprekken met de veldadviescommissie, alumni en studenten stelt het panel vast dat de beoordelingscriteria voldoende valide worden geacht en dat de beoordelingsprocedure voldoet aan criteria van zorgvuldigheid. Het panel heeft kennis genomen van de beoordelingscriteria voor de afstudeerwerkstukken in het derde jaar. Het panel constateert dat deze criteria helder zijn geformuleerd met verwijzingen naar de bewijsstukken die de studenten moeten aanleveren. In een persoonlijk portfolio moet de student bewijzen dat de beoogde NQA CNA, visitatie Masteropleiding Integraal Leiderschap 25

26 competenties behaald zijn. Ook alumni waren positief over de criteria voor de onderzoeksopdracht. Docenten geven aan dat bij de vraag wat de criteria zijn bij de beoordeling van kennis, dat kennis niet wordt getoetst aan de hand van kennistentamens maar aan de hand van de kwaliteit van toepassing van kennis in een praktijkopdracht of onderzoek. Zij willen een onderbouwing zien gebaseerd op literatuur (kennisbenutting). Uit het gesprek met alumni bleek dat kennis onmisbaar is voor het uitvoeren van de onderzoekopdracht in het derde jaar. Deze kennis is eerder in de opleiding getoetst in de praktijkopdrachten. Voor het beoordelen van de probleemstelling voor de onderzoeksopdracht maken docenten gebruik van formats. Het panel heeft deze formats in portfolio s aangetroffen. Docenten bekijken deze formats steekproefsgewijs gezamenlijk. Het panel heeft vastgesteld dat de bewijzen voor verworven competenties die studenten in hun portfolio verzamelen, door twee docenten worden beoordeeld. De opleiding kent een presentieverplichting van 80 procent. Dit lijkt in te druisen tegen de vraaggestuurde visie van de opleiding. Aanwezigheid wordt echter als noodzakelijk ervaren voor het werken in de door het CNA gehanteerde concept community of learning. Het opleidingsmanagement geeft aan dat deze aanwezigheidsverplichting louter vanuit het oogpunt van kwaliteitszorg is bedoeld. Presentielijsten worden bijgehouden om inzicht te krijgen in de aanwezigheid van een student. Onderwerp 3 INZET VAN PERSONEEL Facet 3.1 Eisen HBO Voldoende Criteria: - Het onderwijs wordt voor een belangrijk deel verzorgd door personeel dat een verbinding legt tussen de opleiding en de beroepspraktijk. Het oordeel voldoende wordt als volgt beargumenteerd: Het panel heeft de CV s van het personeel bestudeerd. Het panel stelt vast dat de docenten de verbinding met de praktijk moeten kunnen leggen. In het docententeam zijn verschillende deskundigheden aanwezig: recente (korter van vijf jaar) en minder recente ervaring als schoolleider (ongeveer de helft van de docenten), ervaring als coach, trainer, consultant, organisatieadviseur, interim-manager en ervaring als onderzoeker. Het panel heeft geconstateerd dat het derde jaar verzorgd wordt door docenten met vooral een onderzoeksmatige achtergrond. De meeste van deze (gepromoveerde) onderzoekers hebben publicaties (nationaal en internationaal) op hun naam staan over competentiegericht opleiden en/of leiderschap in onderwijsorganisaties. Enkele van deze docenten/onderzoekers bekleden tevens een bestuursfunctie in het onderwijs of zijn werkzaam als adviseur of projectleider van projecten gericht op leiderschapsontwikkeling in het onderwijs. De verbinding met de praktijk vindt het panel hier echter minder sterk dan in de eerste twee jaar. 26 NQA CNA, visitatie Masteropleiding Integraal Leiderschap

27 Uit het gesprek met de studenten bleek dat zij de indruk hebben dat bijna iedere docent recente ervaring als schoolleider heeft. De studenten uiten zich tevreden over de mate waarin docenten de verbinding met de praktijk leggen. Studenten vinden de docenten professioneel met voldoende kennis en eigen ervaring als schoolleider om verdieping te bieden. De opleiding maakt relatief weinig gebruik van gastdocenten. De belangrijkste reden hiervoor is dat het eigen team beschikt over een brede expertise in het betreffende domein. Wanneer geen eigen expertise in huis is dan wordt kortdurend personeel van buiten de opleiding aangetrokken of eenmalig ingehuurd. De procedure hiervoor is vastgelegd (Vademecum ). Studenten zouden graag de specialistische kennis die aanwezig is bij medestudenten meer willen benutten, bijvoorbeeld door hen presentaties te laten verzorgen. Facet 3.2 Kwantiteit personeel Voldoende Criteria: - Er wordt voldoende personeel ingezet om de opleiding met de gewenste kwaliteit te verzorgen. Het oordeel voldoende wordt als volgt beargumenteerd: Er zijn ongeveer 25 docenten werkzaam binnen de opleiding Integraal Leiderschap, concreet 4,5 fte. De docenten zijn in dienst van de HvA of van de UvA of langdurig gedetacheerd vanuit andere instellingen voor het Hoger Onderwijs of besturenorganisaties. Daarnaast omvat de inhoudelijke en organisatorische coördinatie van de opleiding 0,75 fte en het ondersteunende secretariaat 1,2 fte. De docent-student ratio is 1:42 (deeltijdstudenten). Omgerekend naar voltijdsonderwijs is deze ratio 1:14. De meeste docenten hebben binnen hun aanstelling niet alleen taken binnen de opleiding Integraal Leiderschap, maar ook opleidings- of onderzoekstaken bij andere onderdelen van de HvA of de UvA. Door middel van teambijeenkomsten, houden docenten contact met de opleiding en met elkaar en werken zij gezamenlijk aan verdere ontwikkeling van de opleiding. Deze bijeenkomsten vinden op diverse niveaus van het team plaats: op leerjaarniveau (maandelijks), op het niveau van de tweejarige instroomvarianten (tweemaandelijks) en opleidingsbreed (minimaal twee maal per jaar). Daarnaast vindt overleg plaats tussen de coördinatoren met het oog op afstemming en ontwikkeling van programma en onderwijsorganisatie. De docenten geven aan hierover tevreden te zijn. Verder blijken ze bij elkaar gastcolleges te geven, waardoor ze ook bij elkaars lessen betrokken zijn. De meeste docenten werken ook met elkaar binnen andere werkeenheden/clusters, zoals binnen het AIOO. Vanuit de gesprekken met de docenten en de studenten stelt het panel vast dat de opleiding voldoende personeel inzet om de kwaliteit van de opleiding te garanderen. NQA CNA, visitatie Masteropleiding Integraal Leiderschap 27